Norðri - 21.01.1909, Blaðsíða 2

10
NORÐRI
NR. 3
aldrei það er hafa þurfti, því auðsæld
biskups fór eftir öðru. Hann gaf Skál-
holt til biskupsseturs og lagði stól og
dómkirkju feykimikil auðævi í löndum
og lausum aurum. Mátti með sanni
segja, að hann væri stakur auðnumaður
í öllum greinum, og bregður þó rauna-
blæ yfir hans síðustu æfiár. Að vísu hélzt
þá ennfullur friður á íslandi, svoað víga-
ferli og vopnaburður var nálega horf-
ið hjá því, sem áður var. Regar hann var
hálf áttræður að aldri, tók hann sótt
mikla og svo harða, að hold leysti frá
beinum hans að lokum. Lá hann í þeim
sjúkdómi nær því heilt ár. Hann and-
aðist 28. maí 1118 og hafði þá bisk-
up verið 36 ár. En í byrjun sóttarinn-
ar sendi hann vinum sínum orð til
þings og bað þá kjósa til biskups F*or-
lák prest Runólfsson; var svo gert, og bjó
biskup för hans að öllu, og um alt hlut-
aðist hann og sagði fyrir um áður en
hann lézt. Má marka innri mann þessa
staka manns á tilsvörum hans í bana-
Iegunni, svo sem þá er húsfreyja hans
spurði, hvort ekki skyldi gera áheit
fyrir honum, og hann svaraði: »Pví að
eins skal heita fyrir mér, að ávalt auk-
ist mín óhægindi, því að enginefni eru
í því, að eg skuli beiðast undan guðs
bardaga, er svo margt hefir mér að
óskum gengið.» Hann bað og að grafa
sig hvergi í nándir föður sínum, eins
ogfyrer áminst. F*ó var þeirri ósk ekki
sint. Svo féll — segir Hungurvaka —
mörgum manni nær andlát Oizurar bisk-
ups, að aldrei gekk úr huga meðan þeir
lifðu. Hefir það og verið allra viturra
manna mál, að hann hafi af guðs »góð-
gift og sjálfs síns atgerfi« göfugastur
maður. verið á íslandi. Svo þótti land-
ið drjúpa eftir fráfall hans, sem Róma-
borgarríki eftir Gregoríus páfa hinn
mikla > Tók þá og við ýms óáran og
ófarir um alt land, svo og ófriður og
lögleysur, sem þá var nýlunda. Verður
á það betur minst í næstu grein, og
þá reynt að svara því, með hvaða ráð-
um Gizuri muni tekist hafa, svo lengi
og sköruglega, að styrkja stjórn lands
ins og tryggja frið og farsæld íslend-
inga.
,Norðurland‘ og kvenfólkið
Eg las nýlega í «Norðurlandi», grein
um síðustu kosningar eftir ritstjórann.
Mig minnir hún sje í 3. tbl. síðasta ár-
gangs. í henni stendur eftirfylgjandi
pistill. »Hefði kvenþjóðin og þeir
karlmenn allir, sem eldri eru en 21 árs,
mátt greiða atkvæði við þessar kosning-
ar, þá hefði þjóðarviljinn lýst sér miklu
betur. F’á hefðu í allra hæsta lagi að
eins 2 — 3 heimastjórnarmenn náð kosn-
ingu.»
Með þessu virðist ritstjórinn gefa til
kynna, að hann sé ktinnugur hug og
hjarta kvenfólksins, fram yfir flesta aðra,
því -engan hefi eg heyrt tala eða rita
af jafn mikilli þekkingu um þetta kyn
í pólitískum sökum.
Ritstj. fullyrðir þetta. Hvernig stend-
ur á því? Er virkilega, að alt kvenfólk
geri hvað sem Sigurður Hjörleifsson vill?
Ef svo er, þá er sorglegt fyrir hann að hafa
ekki tómar stúlkur á þingi, því þá hefði
hann verið þar einráður.
Máske líka, að ritstjórinn og hans
fylgifiskar treysti sér bezt til að hafa
áhrif á þann hluta þjóðarinnar, sem
óþroskaðastur er í pólitík. Ef það ei
þannig, þá er það talað af reynslu úr
því hann fullyrðir þetta.
F*að væri æskilegt að ritstjórinn gerði
grein fyrir þessari fullyrðing með rök-
um. H.
Þingmálafundur
Austur-Húnavatnssýlu.
Föstudaginn 8. jan. 1909 var samkv.
auglýsingu frá þingmönnum sýslunnar
fundur settur og haldinn á Blönduósi
í húsi Goodtemplara. Fundarstjóri kos-
inn Jónas bóndi Bjarnason frá Litladal,
skrifari séra Jón Pálsson Höskuldsstöðum.
A fundinum voru rædd eftirfarandi má!
og tillögur í þeim samþyktar:
/. Búnaðarmál.
Tillaga frá J. J. Líndal, samþykt með
30 atkv. gegn 3:
Fundurinn skorar á þingmennina
að stuðla að því, að sett verði inn í
reglugjörð búnaðarskóla á Hólum
og Hvanneyri, að þeim einum gefist
kostur á að ganga undir burtfarar-
próf frá skólunum, sem sýnt geta
skýrteini, sem fullnægjandi þykja, fyrir
verklegri þekkingu, eða sem gengið
hafa undir verklegt próf, sem í því
tilefni yrði haldið við áðurnefnda
skóla; engum öðrum sé leyft að út-
skrifast frá skólum þessum. Að öðru
leyti stuðli þeir að því, að verkleg
búnaðarkensla sé aukin frá því sem
verið hefir.
2. Sambandsmálið:
í því kom fram tillaga frá Sig.
Sigurðssyni Húnsstöðum :
Fundurinn skorar á alþingi að
ganga ekki að uppkasti sambandslag-
anefndarinnar, nema með gagngerð-
um breytingum, svo að ísland verði
jafn rétthátt Danmörku.
Samþykt með 27 : 1 atkv.
Viðaukatillaga frá Árna umboðsm.
Árnasyni :
Jafnframt krefst fundurinn þess, að
í væntanlegu sambandslagafrumvarpi
verði skýrt tekið fram: að ísland hafi
ekki sameiginleg hermál með Dan-
mörku, og að bannað verði að setja
upp hervirki á íslandi, að Danir skuld-
bindi sig til þess, að stuðla til þess
sem auðið er, að ísland verði að
alþjóðalögum lýst gersamlega hlut-
laust í öllum ófriði, sem koma kann
fyrir milli annara þjóða.
Tillagan samþykt með þorra atkv.
3. Kosningaréttur.
í því máli voru samþyktar eftir-
farandi tillögur:
a. Fundurinn óskar að kosningaréttur
sé veittur öllum körlum og kon-
um, sem eru með óflekkuðu mann-
orði og fullveðja, og að felt verði
burt ákvæðið um útsvarsgreiðslu
sem skilyrði fyrir kosningarétti.
b. Fundurinn skorar á Alþingi að
lækka aldurstakmark til kosninga
ofan í 21 ár.
4. Kvenréttindamál.
Málshefjandi frk. Margrét Stefánsdótt-
ir frá Flögu lagði fram tillögu studda
af uudirskriftum 260 kvenna.
Fundurinn óskar, að íslenzkar kon-
ur fái stjórnarfarsleg og borgaraleg
réttindi á sama hátt og karlm.
Tillagan samþykt með öllum atkv.
4. Kjörgengi.
Tillaga fráMagnúsi kaupm. Stefáussyni.
a. Fundurinn óskar að Alþingi færi
aldurstakmark fyrir kjörgengi til al-
þingis niður í 25 ár.
Var samþykt með flestum atkv.
Tillaga frá J. J. Líndal :
b. Fundurinri skorar á Alþingi að
lækka aldurstakmark fyrir kjörgengi
til sýslunefnda og hreppsnefnda ofan
í 21 ár.
Einnig samþykt með meiri hluta atkv.
6. Mentamál.
Eftirferflndi tillögur voru bornar fram
af Jón Jónssyni Síóradal. Ræddar mikið
og að sfðustu samþyktar með öllum
þorra atkvæða.
a. Fundurinn skorar á alþingi að
hlutast til um það, að sú breyting
verði gjörð á reglugerð »Hins al-
menna mentaskó!a», að hámark ald-
urs pilta þeirra, er setjast vilja í 1.
bekk skólans verði 18 ár í stað 15;
í samræmi við þetta verður þá há-
mark aldurs þeirra, sem ganga vilja
inn í lærdómsdeild skólans 21 ár í
stað 18.
b. Ennfremur skorar fundurinn á Al-
þingi að gera þá breytingu á fyr-
nefndri reglugerð, að utanskólasvein-
um veitist heimild til að taka árspróf
við greindan skóla.
c. Fundurinn skorar á aiþingi að
breyta fræðslulögunum svo, að inent-
un kennara verði gerð að skilyrði fyrir
lands-sjóðsstyrk til barnafræðslu, en
ekki launaupphæð þeirra, að minsta
kosti meðan ekki er naégur kostur
þeirra kennara, sem hafa sérstaka
kennaramentun.
d. Fundurinn óskar að kqmið verði
sem fyrst á heimavistum við kennara-
skólann, ekki færri en stjórnarfrum-
varp síðasta þings fór fram á, og
verði piltar utan R.víkur látnir sitja
fyrir Reykjavíkurpiltum við veitingu
heimavistanna; um leið skorar fund-
urinn á þing og stjórn að hlutast til
um, að kennaraskólinn veiti nemend-
um húsrúm til sameiginlegs mötu-
neytis.
e. Fundurinn skorar á alþingi að láta
landssjóð bera allan reksturskostnað
við kvennaskólann á Blönduósi.
7. Samgöngumál.
a. Fundurinn skorar á alþingismenn
þessa kjördæmis, að þeir beiti sér af
alhuga fyrir því, að alþingi veiti nægi-
legt fé til þess, að bryggjan á Blöndu-
ósi verði bætt samkvæmt uppástungu
verkfræðings Porv. Krabbe.
b. Fundurinn skorar á alþingi að
hlutast til um, að tafarlaust verði
byrjað á akbraut þeirri, sem þegar
er ákveðið að leggja í Húnavatns-
sýslu, og að hún sé byrjuð við
Blönduósbryggju.
c. Fundurinn krefst þess að Húna-
vatnssýslu verði veittur ríflegur styrk-
ur til gufubátsferða um Húnaflóa.
d. Fundurinn skorar alvarlega á þing
og stjórn að gæta betur en undan-
farið hagsmuna sýslu þessarar, hvað
snertir skipaferðir um Húnaflóa, og
í sambandi við það vekur fundur-
inn athygli þings og stjórnar á því,
að veita ekki eingöngu hinu sam-
einaða gufuskipafélagi styrk til ferða,
heldur styrkja einnig til ferða skip
annara félaga, svo eðlileg Samkepni
geti átt sér stað hér sem annarsstaðar.
8. Skattamál.
Fundurinn lætur í Ijósi þá ósk, að
skattamálum landsinsverði ekki ráðiðtil
lykta, lyr en þjóðin hefir haft tíma
til að kynna sér nefndartillögurnar og
skapa sér sjálfstæða skoðun á þeim.
Fundurinn vill um leið geta þess, að
skaðlaust álítur hann þó að á næsta
þingi verði ráðið til lykta einstökum
frumvörpum, sem ekki standa í beinu
sambandi við skattagrundvöllinn.
Samþykt með öllum atkvæðum.
9. Fjármálastefna
Tillaga frá Sig, Sigurðssyni, Húna-
stöðum:
Fundurinn óskar þess, að öll nauð-
synleg varúð sé viðhöfð í fjármálun-
um.
Samþykt með öllum atkvæðum.
10. Stjórnarskrárbreyting.
Samþykt þessi tillaga:
Komi tll umræðu og úrslita breyt-
ing á stjórnarskránni, krefst fundurinn
þess, að tekið verði upp í hana af-
nám konungkjörinna þingmanna, og
jafnframt verði með lögum afnum-
inn eftirlaunaréttur ráðherrans.
11. Simamál. x
Eftirfarandi tillaga samþykt.
Fundurinn skorar á alþingi aðveita
fé til símalínu frá Blönduósi til Skaga-
strandar, á móti fjárframlagi frá sýslu-
sjóði Austur-Húnavatnssýslu og Vind-
hælishreppi.
12. Verzlunarmál.
A. Fundurinu skorar á alþingi að
geranýja tilraun í þá átt að auka álit
og verðmæti íslenzkra landbúnaðar-
afurða á heimsmarkaðinn.
B. Komi til þingsins beiðni frá kaup-
félögum landsins, um styrk til að
halda sérstakan verzlunarerindisreka
erlendis, óskar furdtirinn þess,að þing-
ið taki vel í það.
Báðar þessar tillögur samþyktar.
13. Breyting á horfellislögum
Kom fram svohljóðandi tillaga og
var samþykt.
Fundurinn skorar á alþingi að
breyta horfellislögunum 8. febr. 1900,
þannig að hægt verði að útskurða
eða dæma í sekt fyrir öll brot á
þeim.
14. Eftirlaun.
Pessi tillaga í eftirlaunamálinu var
samþykt:
Fundurinn skorar áþingið að afnema
öll eftirlaun, en gera embættismönn-
um að skyldu að tryggja sér lífeyri.
Pá hér var komið málunt, var komið
langt fram á nótt, hafði fundurinn stað-
ið að mestu lottilaust síðan um eða fyr-
ir miðjan dag, með allntiklu fjöri, sagði
þvt fundarstjóri fundinum slitið.
Fundarmaður.
Gunnlögur Oddsen.
verzlunarmaður hér í bæ fanst örendur
að húsabaki á Oddeyri að morgni dags
17. þ, m. Haldið er, að hann hafi orð-
ið þar bráðkvaddur kvöidið áður.
Gunnlögur heitinn var ættaður af
Austurlandi. Bjó faðir hans á Ketils-
stöðum í Jökuldalshlíð, var hann sonur
Gunnlögs Oddsen dómkirkjuprests. Hann
kvæntist fyrir rúmum 20 árum Margréti
Gnnnlögsdóttur, systur stórkaupmanns
Jakobs Gunnlögssonar og eignuðust þau
3 börn, sem öll eru á lífi. Einn sonur
uppkominn, Halldór Oddsen verzlunar-
maðnr á ísafirði og tvær systur komn-
ar yfir fermingu; eru börn þessi mann-
vænleg og efnileg, svo sem þau eiga
ætt til.
Gunnlögur heitinn var mesta lipur-
menni og vel látinn, listaskrifari og vel
fær reikningsmaður. Hann þótti á síð-
ari árum hneigjast til víndrykkju, en
var þó oft bindindismaður tímum sam-
an.
Konu sína misti hann fyrir ári síðan.
Með hógværð og hávaðalaust, skund-
aði tnaður þessi lífsbraut sína, með frið-
semis dæmi góðmennis, sem engan
öfundar og við engan er að metast
og hvergi skilur eftir beiskju eða ógró-
in sár.
í kyrð fór hann héðan og íslenzk
frostnótt lagði yfir hann líkblæjuna.
S.
Varðskipið «Islands Falk»
fór frá Færeyjum 18. þ. m. áleiðis
tll íslands.