Norðri - 21.01.1909, Blaðsíða 3

NR. 3
NORÐRI.
11
Tillögur
um
skattamál íslands
VI.
Um sveitargjöld.
Samkvæmt 2. gr. laga 31. júlf 1907 er
það eitt af verkefnum skattamálanefndar-
innar að athuga, hvort haganlegt muni
vera að breyta gildandi ákvæðum um
sveitargjöld. Oæti þá legið nærri, að
taka jafnframt bæjargjöld í kaupstöðum
til athugunar, enda er það vitanlegt, að
í þat að lútandi lagaákvæðum er allmik-
ið ósamræmi og þeim áfátt í ýmsum
greinum, svo að full þörf væri á að
endurskoða þau. Nefndin verður þó að
telja eðlilegast, að bæjarstjórnirnar hafi
frumkvæði í þeim málum eins og öðr-
um, er bæjarfélögin varða sérstaklega.
Ennfremur eru líkur til, að skoðanir
kaupstaðaborgara um gjaldaálögtil bæjar-
þarfa séu næstu sundurleitar, svo að
fyrir þá sök þurfi lengri tíma til að
undirbúa hagkvæm lög um það efni en
skattamálanefndinni er ætlað að starfa.
Af þessum ástæðum bindur nefndin
að svo stöddu-tillögur sínar við sveitar-
gjald í eiginlegum skilingi, eða með
öðrum orðum gjöld til sveitarsjóða í
hreppum.
Hinn eini fasti skattur, sem nú er
greiddur í sveitarsjóð, fyrir utan hunda-
skattinn, sem ekki er beintá lagður í
því skyni að afla sveitarsjóði tekna, er
fátækratíundin af fasteignum og lausafé.
Eftir reikningum sveitarsjóðanna fyrir
árið 1902—1903 er upphæð tíundar-
innar 22411 kr., en við hliðina á tíund-
inni er aukaútsvar eftir niðurjöfnun að
upphæð 241189 kr. Þetta sýnir að fastir
skatturinn er jafnvel ekki */io móts við
niðurjöfnunargjaldið. Og eftir því, sem
úigjöld sveitarsjóðanna aukast, og þá
um leið sú upphæð er jafna þarf nið-
ur áriega hlýtur tíundin, sem að miklu
leyti stendur í stað, að verða tiltölu-
lega minni hluti teknanna. Þetta fyir
kom.ulag er næsta óhagfelt fyrir það,
hversu niðurjöfnun eftirefnum ogástæðum
er miklum vandræðum bundin. Og þeir
annmarkar hljóta að koma því fremur í
Ijós því meiri sem upphæð sú er, sem
þarf að fást á þann hátt. Fyrst og fremst
getur ekki hjá því farið, að menn þeir
sem um það mál fjalla, séu misjafn-
lega vandvirknir og samvizkusamir, og
hafi þar að auki mismunandi skoðanir
um, hvað aðallega beri að Ieggja til
grundvallar fyrir gjaldaálögum, og loks
er oft og|tíðum mikill misbrestur á því,
að menn þessir hafi svo náinn og við-
tækan kunnugleik, sem nauðsynlegur
er, til þess að trygging sé fyrir því, að
niðurjöfnun eftir efnum og ástæðum,
sem ekki er neinum reglum eða tak-
mörkum bundin, fari jafnan vel úr
hendi.
Þótt ekki verði hjá því komist að
halda slíkri niðurjöfun að einhverju
Ieyti, er það þó hagkvæmt, að hún sé
sama semeina leiðin til að útvega sveita-
sjóðum aukatekjur. Nú er það fyrir-
sjáanlegt, að útgjöld sveitarsjóða og
sýslusjóða fara vaxandi, ekki að eins
fyrir almenna framsókn þjóðarinnar,
heldur einnig fyrir það, að með lögum
ern stórvægilegar byrðir lagðar sveitar-
félögum á herðar, til dæmis til fræðslu-
mála, vega o. fl. Það verður því að
teljast öidungis nauðsynlegt að auka fast-
ar tekjur sveitarsjóðanna, og kemur þá
til álíta, hverjir tekjustofnar séu hag-
kvæmastir.
Því hefir verið hreyft, að haganiegt gæti
verið að veita sýslunefndum heintild til
að leggja toll á aðfltitta vöru í viðb ót
Hús til sölu með kostakjörum.
Nýtt og vandað hús við Strandgötuna á Oddeyri 20><15 al.
einlyft, mjög rúmgott og haglega útbúið, verzlunarbúð niðri, með stórri skrif-
skrifstofu og geymsluklefa.
Hús á Oddeyri, 16X9 al. með stóru geymsluhúsi og pen-
ingshúsi, alt í mjög góðu ástandi.
Verðið er afar lágt. — Borgunarskilmálar ágætir. — Selt sakir pen-
ingaskorts og atvinnubreytingar. — Stórgróði fyrir þá sem kaupa. — Umboðs-
maður seljanda er
Björn Líndal
cand. jur., Brekkugötu 19.
Heimastjórnarfélag Akureyrar
heldur samkomu 1. febrúar næstkomandi. Öllum flokksmönnum, þótt utan félags
séu, gefst kostur á að taka þátt í samsætinu.
Björn Líndal. fónas Gunnarsson. Eggert Stefánsson.
við tollgjöld til landssjóðs. En það er
hvortveggja, að eins og nú stendur,
verður landssjóður sakir eigin þarc?. að
fara á fremstu grös í tollálagningu á
einstakar vörutegundir, enda mundi sú
tilhögun, sem hér er bent á, reynast
örðug í framkvæmdinni fyrir það, að
menn sækja iðulega verslun til kaup-
túna utan sýslu, og yrðu þá að greiða
tollinn til annars sýslufélags, en þeir væru
búsettir í, það getur því í þessu sarn-
bandi naumast verið umtalsmál um ann-
að en beina skatta, og er nefndin þá
ekki í neinum vafa um, að þeim verði
bezt hagað á sama hátt og lagt er til
um landssjóðsskatta. Til grundvallar fyr-
ir þeim tillögum liggur sú viðleitni, að
gjöra öllum stéttum og atvinnuvegum
sömu skil. Og þó að reyndin svari ekki
til hugsjónarinnar þegar í stað og fyrst
um sinn, þá er markið sett, sem allir
geta stefnt að, og markmiðið er það,
að enginn, eða sem fæstir, dragi sig í
hlé að bera sameiginlega útgjaldabyrði.
Þessum tilgangi er einmitt hægra að
ná með því, að láta sveitasjóði hafa
sömu gjaldstofna og landssjóð, með því
að síður er hætt við undanbrögðum í
tilliti til sveitargjalda fyrir kunnugleika
innsveitamanna, og sakir þess að allur
undandráttur einstakra manna kemur þá
fram við samsveitunga þeirra í auknum
gjöldurn. Þetta á einkum við þá skatta,
sem bygðir eru á framtali, svo sem
tekjuskatt og eignarskatt. Um fasteignar-
skatt er að þessu leyti nokkuð öðru
máli að gegna. En aftur eru aðrar gild-
ar ástæður til þess að láta sveitarsjóð
hafa beinar tekjur af öllum fasteignum,
sem liggja í hreppnum. Auk þess sem
það er eðlilegt, að fasteignirnar séu ein
af aðaltekjustofnum þeirra sveitarfélaga,
þar sem þær liggja, svo er það og
nauðsynlegt til þess að tryggja tjár-
hagslegt sjálfstæði þeirra, þegar svo
stendur á, að margar jarðir í sama
hreppi, eru eign utansveitarmanna, er
byggja þær félausum mönntim, sem ekki
geta borið nema lítið aukaútsvar, með
því að heimildin í 36. gr. sveitarstjórn-
arlaganna, að leggja aukrútsvar á ábúð
á jörð eða jarðarhluta og leiguliða-af-
not af jörðu, þótt engin ábúð fylgi,
kemur þá ekki að fuliu haldi.
Að því er snertir tekjur sýslusjóðs,
þykirréttað halda óbreyttu því fyrirkomu-
lagi, sem nú er, að láta þau gjöld
greiðast úr hreppssjóðum eftir árlegri
niðurjöfnun sýslunefnda. En reglum fyr-
ir þeirri niðurjöfnun þarf auðvitað að
breyta í samrærni við þá tekjustofna,
sem gjöldin leggjast á.
Ljósmóðir í 50 ár.
14. þ. m. heimsóttu nokkrar konur
þessa bæjar húsfrú Guðnýu Jónsdóttur,
konu Friðbjarnar bóksala Steinssonar
í tilefni af því, að þann dag hafði hún
tekið próf í yfirsetukvennafræði fyrir 50
árum, með 1. einkunn. — Húsfrú Guð-
nýju hafði hepnast það starf mæta vel;
hún er góðlynd, stilt og þrekmikil
kona. Hún liefir tekið á móti nær 1000
börnum. Fyrir þrem árum lét hún að
mestu af yfirsetukonustörfum sökum
heilsubrests, þá orðin vanfær til ferða-
laga, enda er hún nú hálf áttræð að
aldri. x.
Úr Eyjafirði — fram.
Hér í Hólasókn er almenn heilbrigði nú
uni þessar mundir.
Á Þorláksdag síðastliðinn andaðist Hall-
dóra Randversdóttir, kona Sigfúsar bónda
Jónssonar á Arnarstöðum, eftir langa legu.
Tíðarfar hefir verið afar óstilt undanfar-
andi tíma, einlægir ofsar, og sk'iptast á hláku-
blotar og hríðar, er nú vont til jarðar á
fremstu bæjum.
Þingmálafundur Austur-Húnvetninga.
Sakir rúmleysis í blaðinu verða athuga-
senidir við fundargjörð þeeea að bíða næsta
blaÖs.
Norðurland
og
landsreikningarnir.
Landsreikningurinn fyrir árið 1907 er
nú kominn út og hefir tekjuhallinn á
árinu orðið 88076, kr. 11 au.
»Norðurland» virðist vera mjög hróð-
ugt yfir þessu, og telur að nærri liafi
farið spásögn sinni um það mál. En
því miður hafa spádómar Norðurlands
verið svo margir og sundurleitir, bæði
um þetta mál og önnur, að ekki er
gott að gizka á við hvern þeirra blaðið
á, En ef tekinn er sá spádómurinn, sem
mest hefir verið haldið á lofti, að við-
lagasjóður yrði jetinn upp, þá skýtur hér
allmjög skökku við.
Sé tekið tillit til þess, að á fjárlög-
unum er tekjuhallinn áætlaður kr.
147400,32 og aukafjárveitingar og út-
gjöld samkvæmt nýjum lögum hafa
numið kr. 458114,32, eða þetta til sam-
ans kr. 605544,50, verður éigi annað
sagt með sanni, en að niðurstaðan sé
ágæt.
í sambandi við þetta getur >Norð-
urland» þess, að konungsfagnaðurinn í
fyrra hafi kostað landið rúm 300 þús.
kr. Þetta getur nú heitið að kríta lið-
ugt, því til þessa gengu rúm 220 þús.
krónur.
Líklega hefir <'Nl.«komið kostnaðin-
upp í 300 þús. kr. með því að telja
til hans vegabætur og húsabætur, sem
gerðar voru í tilefni af konungskom-
unni, en landið þó hefir varanlegt gagn
af.
Slysfarir.
í gærdag, kl. milli 3 og 4, druknaði
í Kollafirði syðra Guðmundur bóndi
Kolbeinsson á Esjubergi á Kjatarnesi, á
heimleið frá Reykjavík, og með honum
tveir karlmenn og tveir kvenmenn.
Ofsaveður hafði verið og hvolfdi
bátnum og sökk hann á svipstundu.
Var það upp við landsteina. —
Guðmundur er sagður að hafa verið
mesti dugnaðar og myndarbóndi.
(Símfrétt.)
Ferðamenn í bænum.
Karl Sigurgeirsson óðalsbóndi á Bjargi
í Miðfirði og Jóhannes Jóhannesson
bóndi á Útibleikstöðum við Miðfjörð.
komu hingað til bæjarins með sunn-
anpósti síðast, og verða honum sam-
ferða heimleiðis aftur 28. þ. m. Þeir
eru báðir eindregnir frumvarpsmenn.
Margar tegundir af
KAÐLl,
°g mÍög góður
TJÖRU-
HAMPU R
fæst í verzlun
Snorra Jónssonar.
Steinolfutunnur,
hreinar, kaupir J. V. Havsteensjverzlun
á Oddeyri, sem áður, með hæzta verði.
Priggja krónu
virði
fyrir ekki neitt
í ágætum sögubókum fá nýir kaupend-
ur að VIII. árg. »Vestra» ef þeir senda
virði blaðsins (kr. 3,50) með pöntun.
Arg. byrjar 1. nóv.
otsölumaður á Akureyri er
Hallgrímur Pétursson
bókbindari.
Fjárhagsáætlun
Reykjavíkur.
fiæjarstjórn höfuðstaðarins gerir ráð
fyrir að útgjöld- bæjarins þetta ár muni
neina 146099 kr. 59 au. Verður það 14
kr. og 60 aurar á hvern íbúa Reykjavíkur,
ef þeir eru taldir 10000. Samkvæmt fjárhags-
áætlun Akureyrar komu þó ekki nema hér
um bil 10 kr. á mann og þykjaþó útgjöld-
in full há.
Sjúkleiki
er enn mikill í Skagafirði, Tauga-
veiki geysar úti á Skaga. — Nýlega eru
þar dánar úr henni tvær fullorðnar dæt-
ur merkisbóndans Sigurðar Gunnarssou-
ar á Fossi, en yngsta " dóttit hans og
kona liggja mjög þungt haldnar. Einka
son sinn, Björn að nafni, misti Siguið-
ur í fyrravor, hann var við fuglaveiðar
í Drangey og hrapaði þar til bana. —
Barnaveikin legst þungt á, fram í firð-
inum, en þar hefir Sigurður læknir Páls-
son yfirtök til þessa, svo enginn hefir
enn dáið.
Sýslufundur Skagfirðinga
byrjar 24. þ. m. Er ráð gert fyrir að
þingmálafundur verði haldinn að honum
afstöðnum. — Kaupfélag Skagfirðinga
byrjar aðalfund sinn 1 febrúar.
Heimastjórnarfélag Akureyrar
hélt aðalfund siun á þriðjudaginn er var.
í stjórn félagsins voru kosnir þeir Björ-
Lindal cand. jur„ Eggert Stefánsson símrit-
ari og Jónas Gunnarsson kaupmaður.
Ráðherra Hannes Hafstein
er væntanlegur í nótt til Reykjavíkur með
Vestu. (Símfréft).