Norðri - 18.06.1910, Blaðsíða 1

V. 23.
Akureyri, laugardaginn 18. júní.
I Handelsselskabet „ISAFOLD“
selur allar íslenzkar afurðir með hæsta verði.
Skrifstófa í Kaupmannahöfn Kvæsthusgade, 3
í Hamburg Klosterstrasse 24 — 26.
Símnefni:
FJALLKONAN Kaupmannahöfn. RICKSIEVERS Hamburg.
GEYSIR Reykjavík.
►
Hrossamarkaðir
Undirritaður kaupir hesta gegn peningaborgun út í hönd:
Á Víðímýri í Skagafirði 2. júlí n. k. kl. 12 á h.
Á Stóru-Ökrum 4 júlí n. k. kl. 12 á h.
Skagfirðingar! Seljið eigi nokkurn hest yðar fyr en þér fáið
að vita hvaða verð þér getið fengið fyrir þá hjá mér.
Söve Svíþjóð.
Hilmar Erikson.
hestakaupmaður.
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—6
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—6.
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
helga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8
l’ósthúsið hvern virkan dag 9—2og4—7
helgid. 10—llf. h,
Utbú Islandsbanka 11—2
Utbú Landsbankans 11—12
Stúkan Akureyri fundard. þriðjud.kv. kl.8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
Visur.
(Lausþýddar úr dönsku).
I.
Vertu hress, ef velur þú
vegu þá, sem guð má þekkja,
þó að stundum bresti brú,
bregðist gæftir eða laskist snekkja.
Fylgdu því sem fremst þú ant
fram í hel, ef á þarf halda.
Pá er lífið vart svo vant,
víst ei heldur\ dauðans skuld
að gjalda.
II.
Lát ei víl þér veginn þyngja,
vertu œ til taks að syngja.
Lát þér vera langt til tára.
létt um bros til hinstu ára,
Svo má lifsins sólskin fanga,
silfurhœrur, rjóða vanga.
III.
(Úr þýzku).
Hugleysissturlan, hræðsla og hvarflan,
kvartan og kveinan,
kveifarleg veinan
ver þig ei volceði,
veitir ei frið.—
Hvað sem ágengur duga sem drengur,
uppgefasí ekki,
harðna við hnekki,
það eitt knýr guð til að leggja þér lið.
H. H.
Ymisiegt um fjárstjórn Dani
og eyðslusemi.
II.
í síðasta blaði skýrðum vér frá ýmsu,
er þessi danski höfnndur hafði að at-
huga við fjárhagsstjórn ríkisins. Því
næst ritar hann um fjárhagsástand borga,
kaupstaða og héraða landsins. Hann
kemur fram með þásetningu eftir dansk-
an hagfræðing og gáfumann: að þeir
borgarar ríkisins, sem umfram
aðra séu í hættu og þurfi vernd-
ar við séu hinir hærri gjaldendur
og efnamenn framtíðarinnar. Þess-
um hagfræðingi hefir verið það Ijóst,
að þegar héraða og borgarstjórnir, sem
oft að miklu leyti eru fulltrúar snauðra
manna, eru að hlaða ábyrgðum og
skuldakröfum fyrirhyggjulítið á héruðin
(Kommunerne), eru það efnamennirnir,
eða hinir hærri gjaldendur, sem verða
að súpa seiðið af þeim ráðstöfunum,
ef þær baka héruðunum byrgðar, og að
þeir verða að borga meiri hlutann af
skuldinni eða ábyrðinni, sem ef til vill
eignalausir menn hafa stofnað til. Höf.
tekur fram, að skuldir bæja og héraða
hafi vaxið mikið í Danmörku á síðari
árum, það kunui þó að þykja dálítil af-
sökun, að sama hafi orðið ofan á víða
um lönd. En víðast hafi menn þó ver-
ið nærgætnari við eftirkomendurna en i
Danmörku, fyrst og fremst með því að
hafa strangar gætur á, að lánsfénu yrði
aðeins varið til endingargóðra og arð-
vænnlegra fyrirtækja, sem og með því að
taka lánin til styttri tíma, svo byrðun-
um yrði ekki hleypt fram á eftirkom-
endurna til langframa, og að þeir, sem
stofna til lánanna fái að borga sem mest
af þeim.
Höf. skiftir borga og héraðsstjórnum í
þrent: 1. Kaupmannahöfn, 2. aðrir kaup-
staðir landsins og 3. hreppana eða sókn-
irnar. Um Kaupmannahöfn segir hann:
Borg þessi skuldaði með Friðriksbergi
1890 um 30 miljónir, en á þeim 19.
árum, sem síðan eru liðin og jafnaðar-
menn hafa haft mest áhrif á stjórn borg-
arinnar, hafa skuldirnar stigið geysi-
mikið, svo þær 1907-1908 eru komn-
ar upp í 267 miljónir. Pað cr því eng-
inn efi á því, að borgin hefir eitt fram-
yfir efni og að skattgreiðendur hennar
fái að kenna á því í framtíðinni. Mikið
af fekjum borgarinnar hvílir á húseign-
unum og þessu er aftur skipt niður á
Ieigjendur húsanna. Beri menn skuld.r
Kaupmannahafnar saman við skuldir
ýmsra borga, þá höfum vér skýrslu um
það frá 1904, þá skuldaði Khofn 22
kr. á nef hvert í borginni, Kristjama
262 kr. á nef, Stokkhólmur 286, Ed-
inborg 396 o. s. frv. Þá sýnaoghag-
fræðisskýrslur að Khöfn er meðal þeir
borga, þar sem skuldirnar hafa stign
örast á síðari árum. Það hefir að þessu
verið hægðarleikur fyrir borgina að fa
lán og menn hafa eigi athugað nógu
vel afleiðingarnar er greiðsla lánanna
hefði í för með sér, kemur þetta með-
al annars fram í því, að Khöfn hefir
tekið lánin með lengri gjaldfresti en
flestar aðrar stórborgir venjulega gera-
Margar borgir mega auk þess ekki taka
lán nema' með samþykki ríkisins og
hafa þær því meira aðhald í þessu efni
eti Kaupmannahöfn. F*að er og mjög
athugavert, að útgjöld borgarinnar uxu
frá því 1887-1907 um 160 prc. enda
þótt fólksfjöldinn ykist ekki nema »m
35 prc. á sama tíma. Annarsstaðar í Dan
mörku hefir og það sama brunnið vi
og í höfuðstaðnum. Kaupstaðirnir skuk
uðu allir til samans 1890 um 23
miljón en 1907 eru skuldirnar komnar
upp í 55r/a miljón kr.
Hreppaskuldirnar höfðu á sama tíma
farið úr rúmum 5 miljónum upp í rrrm-
ar 13. milíónir.
Fróðir menn og hagsýnir eru á þeini
skoðun að kaupstaðirnir hafi tekið sig
nokkuð geyst á framfarabrautmm. Það
hafa verið settar upp gasstoðvar og raf-
magnsframleiðslutól og vatnsleiðslur sem
á fæstum stöðum svara kostnaði. Pað
hefir víða ekkert hóf verið á kostnaði
alþýðubarnaskólanna. jafnvel byggingar,
áhöld og og útbúnaður kostað 1000 kr.
á hvert barn. þetta er alt blessað og
gott þegar fólkið hefir efni á slíku. En
það hefir það eigi, og þegar eigi var
hægt að leggja meira á fólkið hefir af
gangur gjaldanna verið borgaður með
nýjurn lánum, og sem alls eigi hafa ver-
jð notuð til nýrra fyrirtækja, heldur
tjl þess að nokkru leyti að halda þeim
gömlu við, sem eigi hafa borið sig.
þegar öllu er á botninn hvolft eru
það aðeins landbúnaðarhrepparnir, sem
staðist hafa freistinguna að eyða fé yfir
efni, bæði hagfræðingum og stjórnmála-
mönnum ber saman um, að þar hafi
ráðið einlægur vilji um að sníða sér stakk
eftir vexti og forðast ónauðsynleg út-
gjöld. og mun þetta stafa af því, að
landbændur eru sparsamari og nægju-
samari en kaupstaðarbúar. Vondi að
hreppastjórnirnar haldi áfram að gæta
hófs og láta ekki eyðslusemi og fjár-
málabruðl kaupstaðanna glepja sig.
Til frekari skýringa má geta þess að
Khöfn með Friðriksbergi var 1909 tal-
in að eiga 213^/a milión, en skulda
163 miljónir. Kaupstaðirnir til sam-
ans töldust að eiga 101 miljón, en
skulda 61. Hrepparnir áttu samanlagt
rúmar 65 miljónir, en sknlduðu rúmar
35 miljónir. Amtsjóðirnir áttu nær 23
miljónir en skulduðu rúmar 13 milj.
[Framh.]
H. S. Bardal
bóksali frá Vinnipeg hefir verið her
á ferð þessa dagana. Ferðast hann um
Þingeyjarsýslu, og fer svo heimleiðis í
næsta mánuði.
Viðskiftaráðnautur
„Norðurlands“
um Hamborgarferðir o. fl.
Nýr vaðall.
Ávarp. Ísíðasta tölubl. Norðurlands er
Ólafur Friðriksson enn á ferðinni, sem
eyðufyllir blaðsins og berst mikið á.
Byrjar hann guðspjallið með því að
segjast hafa ætlað «að skrifa um við-
skifti vor við Pýzkalandf!!) Og seg-
ist geta svarað mér í því sambandi.
Er þetta þegar «forsmekkur« af hugs-
unargangi Ólafs og krabbavaðli og
verður hann að afsaka þó eg nenni ekk
að elta hann allar þær koppagötur, en
láta sér nægja að eg tek niður í bak
honum hér og þar af handahófi.
Voga-Bjarni II. Ekki getur maður
varist þeirri hugsun að vel hefði farið
á því, að þeir Voga-Bjarni »Dauða-
stundarskáld« og Ólafur þessi hefðu
slegið sér saman og sett á stofn leið-
beiningaskrifstofu fyrir kaupmenn og
verzlunírlýð. Hugmyndir þeirra um
verzlun og þekking í þeim efnum virð-
fst á svo afarsvipuðu/jstigi. Er það ekki
hjartnæmt t. d. að sjá skyldleikann með
þeim þegar Voga-Bjarni er að bulla um
stóðhestasölu til Rómaborgar. og Ólafur
skapar í skýjunum saltíiskmarkað á Suð-
urþýzkalandi. Hálfverkaður saltfiskur í
stnábitum vafinn innan í smérpappír! —
Rað er annars klaufaleg gleymska hjá
Ólafi að taka ekki fram hvað bitarnir
megi eða eigi að vera stórir því tæp-
lega er nóg að taka fram að fiskurinn
þurfi að vera í 10 og 20 punda köss-
um. Hann verður að bæta því inn í
ritgerðina sem hann segist ætla að skrifa
utn «stóra félagið« og væntanlega birt-
ist áður en langt líður í Norðurlandi.