Norðri - 15.12.1913, Page 1

VIII. 42. Akureyri, 15. desember. 1913.
Arsrit
Ræktunarfél. Norðurlands
er nýkomið út og er 164 blaðsíður í
stóru 8 blaða broti. Mikið er af fróð-
ieik í ritinu um kartöplurækt, starfsemi
félagsins o. fl. Efnisyfirlitið er þetta:
Aðalfundargerð Ræktunarfélags Norð-
urlnnds. Skipulagsskrá fyrir Gjafasjóð
Magnúsar Jónssonar. Skipulagsskrá fyrir
Minningarsjóð M. Fraenckels. Reikning-
ur Ræktunarfélags Norðurlands 1912.
Ræktunarfélagið tíu ára, eftir Stefán Stef-,
ánsson skólameistara. Um jarðepli, eftir
Sigurð Sigurðsson skólastjóra. Kartöflu-
tilraunir, eftir Jakob H. Líndal fram-
kvæmdarstjóra. Búnaðarathuganir, eftir
sama. Yfirlit um starfsemi Ræktunarfé-
lagsins, eftir sama. Æfifélagaskrá.
Vér leyfum oss að taka hér upp það
sem Jakob H. Líndal formaður tilrauna-
stöðvarinnar við Akureyri segir um tvö
ný verkfæri, sem hann hefir reynt hér,
og er frásögn hans um sláttuvélina eink-
um eftirtektaverð. Er enginn efi á, að
sláttuvélum fer að smáfjölga hér norð-
anlands.
Ný verkfæri.
Nýjar tegundir handverkfæra fær fé-
lagið á hverju ári til reynslu. Mörg
þeirra eru svo ekki pöntuð aftur, en
önnur taka að einu eða öðru hinum
eldri fram. Af stærri verkfærum skal
nefna finskt spaðaherfi, er kalla mætti
bíldherfi, sökum gerðar sinnar. Pað velt-
ur á 4 lítið eitt skásettum ásum, með
hvössum, íhvolfum spöðum, er saxa og
mylja jarðveginn, er herfið er dregið.
Umgjörðin er úr járni, en pallur yfir úr
tré, með sæti ofan á. Einskonar járn-
méiðar eru ofan á pallinum. Á þá er
herfinu velt til flutninga, og er þá dreg-
ið eins og sleði. Er það á þennan hátt
þægast a'.lra stærri verkfæra í flutningi.
Rað mun vega fast að 300 pd., en er
þó ekki þungt í drætti tveimur hestum.
Fyrir það eru notaðir vanalegir plóg-
hemlar og útbúnaður allur mjög einfald-
ur. Herfi þetta er sérstaklega lagað til
að herfa seigan jarðveg, en má nota á
allskonar jörð, sem ekki er mjög grýtt.
Rað vinnur fult svo vel og diskherfi, en
er rniklu þægilegra í allri meðferð. Eg
vil því mæla hið bezta með herfi þessu
fyrir búnaðarfélög og aðra, er gott herfi
vilja eignast. Rykir mér vafasamt, að
betra herfi fáist nú fyrst um sinn. Rað
kostar hér um bil 110 kr. Er það að
sönnu mikið verð, en gott herfi þurf-
um vér aldrei að hugsa til að fá fyrir
lítið verð.
Sláttuvél hefir félagið eignast. Rað er
Deering, með þunnri greiðu. Með henni
var slegið tún félagsins og slóst vel.
Einnig var slegið með henni hjá nokkr-
um bændum í Eyjafirði, bæði á túni og
engi. Á túni reyndist hún slá vonum
betur. í miklu grasi jafnvel svo vel, að
vafasamt er að betur verði slegið með
ljá. Hvergi hefir hún komið í svo þétt
gras, að þar reyndist nokkur fyrirstaða.
Var þó slegið með henni hart grundar-
tún á Hrafnagili. Á illa gerðum harð-
lendum þaksléttum slær hún lakara, en
kemur þó ekki mjög að sök sé grasið
mikið. Yfirleitt slær vélin svo vel á tún-
um, að enginn skaði er að fyrra slætti,
og þar sem vel slétt er undir og all-
gott gras, slær hún viðunandi, þótt ein-
slegið skuli vera. Mikill halli á túnum
er ókostur og smábletti borgar sig ekki
að slá. Kyrt þarf helzt að vera, |þegar
slegið er, og þurt veður. jA engjunum
gekk slátturinn víðast vel. Slegnar voru
starungsfitjar, slétt valllendi og flæðengi
blautt og þurt. Sé gott gras, slétt og
mjúk rót, slæst engu ver en með ljá. A
snöggvum, störungsfitjum, með hnúsk-
um og dældum, eins og víða vill verða,
slær hún lakara en ljár, ekki þó svo illa,
að ekki megi vel við una fyrir þá sem
engjaráð hafa. A harðvelli, sem ekki er
því grasgefnari, vill þéttasti þelinn verða
eftir í rótinni. A þurrum flæðengjum
sló vélin mjög vel ; sé smágresi í rót-
inni, mun hún þó tæplega eins heydrjúg
og Ijár. A blautum engjum er aftur á
móti ýmsum vandkvæðum bundið. Ilt
er að slá þar, sem hestarnir geta ekki
gengið hiklaust. Sé leir t rótinni vill hey-
ið atast út, og í mjög miklutn mosa og
vatni hættir til að setjast í greiðuna.
Mjög blaut engi verður því tæpast gerð
ráð fyrir að verði slegin með sláttuvél.
Engu að síður er reynsla sú sem feng-
in er, betri en eg hafði búist við og
alt önnur en alment er álitið um sláttu-
vélar hér norðarlands. Pess mætti geta,
að Eggert Davíðsson, bóndi á Möðru-
völlum, fékk einnig sláttuvél í sumar;
sló hann með henni mikið, bæði á túni
og engi, og lætur hið bezta yfir. Segir
að sláttuvélin hafi borgað mikið í verði
sínu í sumar. Að því sem mér er kunn-
ugt, hafa 8 sláttuvélar verið starfandi á
Norðurlandi í sumar. Rað er nú fengin
sú reynsla, að það er vafalaust, að á
mörgum bæjum er mikið, bæði á túni
og engi, sem má slá með sláttuvél. Og
þar sem minna er með hana að gera,
geta tveir eða fleiri bændur átt hana í
félagi. Fyrir einn mann mun sláttuvél
tæplega kaupandi á minna land en 15
dagsláttur. Vélin kostar nú hér um bil
240 kr. En auk þeas er mikið betra að
hafa sérstakt brýnsluáhald sem kostar um
22 krónur. Sé slegið hiklaust í lOtíma,
má ætla henni 5 — 6 dagsláttur á túni
og nokkru meira á engi. Rægir hestar
venjast vélinni fljótt. Sumir hesta, sem
reyndir voru í sumar, drógu strax full-
um fetum. Einstöku varð líka að sleppa
sökum óþægðar, líka vegna þess að
menn voru eðlilega sárir á tímanum að
68
»Jú. Pér þurfið sannarlega ekki að bæta við: »Unter der Linden«
eða »Hotel de Rome,« því nafnið »Berlín« er nóg.«
Nú varð þögn nokkra stund.
»Syngið þér?«, segir Konstansa alt i einu við hann, eftir að hún
var búin að ná sér aftur.
»Nei.« sagði hann.
sPað er slæmt,« sagði hún. »Hvernig eigum við að fá veturinn til
að líða?«
»Eg fæ tímann vel til að líða tneð byggingarumstanginu öllu á
Stúrisjó, þér með veizluhöldum og dansleikjum. Eg er annars bygginga-
meistari en ekki söngmaður.«
»Herra Lange er líka verksmíðameistari,« segir hún »og þó syngur
hann.«
»Náttúran hefur gert hann svo úr garði að hann hefir söngrödd.
Hefði hún gert mér hið sama, skyldi eg svo gjarnan syngja, þó ekki á
Stúrisjó.«
»Rér eruð ekki um of kurteis«, sagði hún.
»Eg meinti bara,« sagði Kurt, »að eg hefði annað að gera á Stúri-
sjó en að syngja.«
Nú fór Kurt að kveðja.
Stefanía spyr þá:
»Ætlarðu að fara? Ætlarðu ekki að vera í kvöld?«
»Ekki í kvöld,« sagði hann og kvaddi.
Þegar hann var kominn á hestsbak og riðinn af stað, flaug margt í
huga hans, svo sem það:
»Hvað kemur til þess að eg er svona undarlegur við að sjá
þessa stúlku aftur? Er það af því eg mundi eptir því heimskustriki, sem
eg var búinn að gleyma? Eg gæti brotið alt og mölvað núna, mér er
svo illa við fortíðina, þegar hún minnir mig á heimskupör mín.«
Svo datt honum í hug greifafrú Stefanía og segir :
»Er eg ekki svo ástfauginn í Stefaníu, sem aldrei fyr? Svei öllum
þessum hugsunum. Ó, að eg skyldi nú aldrei hafa getað hitt aðra
eins töfrandi fagra og kvenlega stúlku eins og hún er. Eg skyldi þá hafa
65
talsmaður þeirra, lét hann tilleiðast. Og brátt komst alt í samt lag aftur
á Akaness verksmiðju.
Eiríkur og Jónsson hurfu; enginn vissi hvort.
X.
•Sama dag sem sættin og samkomulagið var komið á í verksmiðj-
unni, kom greifi Rómarhjarta þangað og heimsókd hann Lange mest til
þess að vita hvað liði; því þær Stefanía og Helfríður höfðu sagt hon-
um frá öllu þessu ólagi.
Eftir að Lange hafði sagt honum alt og hvernig nú væri komið með
þeim högum öllum, kveður Rómarhjarta hann með þessum orðum:
»f*ú kemur vona eg yfir um til okkar í kvöld. Bæði konu mína
og systur langar mikið til að tala við þig eftir að alt er afstaðið; eink-
anlega hefir Helfríður verið mjög óróleg út af þessu. Pegar þú kem-
ur skaltu fá að heilsa báðum yngisfrúnum Kallenstjerne, sém eru hjá mér
núna, af þvi eg er fjárhaldsmaður þeirra beggja.«
Lange lofaði því og fór þangað líka þegar vinnutíminn var búinn
á verksmiðjunni.
í gestastofunni á Kongsberg hitti hann fyrst þær systurnar Kallen-
stjerne. Önnur þeirra stóð við pianóþ: hljóðfæri). Hún var óvanalega
há vexti og eitthvað undur mannborlegt og tígulegt í fari hennar og fram-
komu. Hún gat eiginlega ekki kallast fríð, en það var eitthvað svo frum-
legt, aðlaðandi og skemtilegt við andli hennar, að það eins og dró mann
að sér. Enda var hún alment nefnd »hin fagra ungfrú Kallenstjerne«.
Við gluggann stóð önnur ung stúlka, eða réttara sagt stúlka á barns-
aldri. Hún var ennþá ekki fullþroskuð og andlitsfall hennar var fremur
ófrítt, en nún hafði greindarleg og fögur augu, sém skinu eins og perl-
ur, og sýndu að hún mundi vera bráðgáfuð stúlka.
Petta kvöld kom Evert Axnlhjelm jafnsnemma Lange til Kongsbergs.
Pegar Lange kom inn, leiddi greifi Rómarhjarta hann þegar ti! Kon-