Norðurland - 22.11.1902, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Einar Hjörleifsson.
9. blað. j Akureyri, 22. nóvember 1902. j n. ár.
‘Búnaðarframfaragrein
SSjörns Jenssonar í ,,Jsafo/d“.
Eftir Stefán Stefánsson kennara.
III.
Hvaða vit væri nú í því að stein-
hætta alt í einu við jarðabætur, sem
orðið hafa að miklu gagni, og byrja
á nýrri jarðabótaaðferð, sem lítil sem
engin reynsla er fyrir hér á landi,
enn sem komið er? Tilraunir Jóns
Jónatanssonar hafa ekki sýnt annað
en það, að hægt er að plægja miklu
ódýrar en áður hefir verið gert, og
er það mikils vert; en þær sýna
ekki og geta enn ekki hafa sýnt,
hvort grasfræsáning er arðvænlegri
en þaksléttunin. Tilraunirnar eru svo
nýbyrjaðar og ýms skilyrði vantar,
til þess að nolckuð sé á þeim að
byggja. í hæsta lagi má segja um
þær, að þær gefi góðar vonir.
Hinn háttvirti höf. skorar á lands-
menn í heild sinni, að hætta þak-
sléttuninni og hefjast handa á kom-
anda vori og byrja að breyta jörð-
unni í sáðland. það sé þrefalt ódýr-
ara og margfalt arðmeira.
Fyrri staðhæfingin er röng, hin
síðari út í bláinn.
Ef hægt er að tvíplægja dagslátt-
una undir sáningu, fyrir 45 kr., sem
víða er auðvitað ekki hægt, má plægja
hana fyrir sama verð undir þökur;
en þar við bætist svo ofanafristan
og þakningin, sem má gera 75 kr.
= 120 kr. Sé sléttan hæfilega þur,
vel umvönduð að öllu leyti og vel
hirt, endist hún að minsta kosti 20
ár og sprettur vel, gefur af sér, að
jafnaði, að minsta kosti 15 hesta á
ári. Á sama tímabili er sána dag-
sláttan sex sinnum tvíplægð, sem
kostar 270 kr., eða að minsta kosti
alt að því; þar við bætist svo sán-
ing og fræ, sem hlýtur að nema
allmiklu fé.
En þótt vinnan við sánu dagslátt-
una sé dýrari, getur vel verið, að
hún borgi það með þeim mun meiri
arði; en úr því verður reynslan að
skera.
En hverjir eiga svo að vinna að
þessum nýju jarðabótum? Höf. játar,
að „enginn hafi kunnað að plægja
til þessa." Petta er auðvitað of djúpt
tekið í árinni, en sárfáir hafa þeir
verið og sárfáir eru þeir enn. Enn
færri eru þó þeir, sem nokkuð kunna
til þess að sá eða fara með sáðland.
„Án kunnáttu er ekki við því að
búast, að grassáningin hepnist", seg-
ir höf. En hann bendir á ráðið til
þess „að bæta úr kunnáttuleysinu
að plægingu og annari sáðland-
yrkju." — Hann segir, að „vér verð-
um að fá vana landyrkjumenn frá
Danmörku eða Noregi, eða báðum
þessum stöðum, meðan vér erum
að komast í stöfunina." En hvar
fáum vér fræið? Eigum vér að sá
útlendu fræi? — Ætlast höf. til, að
bændur alment verði sér út um
slíka verkamenn í vetur? Að öllum
líkindum, því í vor á „að hefjast
handa" með nýju aðferðina. Að vísu
segir hann, að þeir þurfi ekki að
vera ýkja margir, þessir verkamenn.
En hvernig eiga þá bændur að láta
vinna? Eru nokkur líkindi til, að
margir slíkir menn liggi á lausum
kili? Má búast við, að þeir ílengd-
ust hér? Er ekki öllu líklegra, að
þeir vildu hverfa heim til átthag-
anna á haustin og vér þyrftum svo
að greiða þeim ferðakostnað árlega
fram og aftur? Allar þessar spurn-
ingar hljóta að vekjast upp fyrir
manni, þegar maður fer að athuga
þessa ráðleggingu höf. - Hvernig
sem þeim verður svarað, er enginn
efi á því, að dýrir verða þeir oss,
þessir útlendu verkmenn, og tæp-
lega fáum vér dagsláttuna tvíplægða
með þeim vinnukröftum fyrir 45 kr.
„En ekki tjáir að horfa í það," segir
höf. — Nei, engan veginn, ef vér
erum vissir um mikinn og góðan
árangur; en þessa vissu vantar því
miður, þótt hinn háttvirti höf. full-
yrði, að hún sé þegar fengin.
Hér verður honum nákvæmlega
hið sama á, eins og með hina
undantekningarlausu fullyrðing um
einskisvirði þúfnasléttunarinnar.
Þegar höf. hefir skorað á lands-
menn í heild sinni að breyta tún-
unum í sáðland, og kalla það eitt
ræktaða jörð, og þegar hann hefir
leyft sér að telja reynslu fengna
fyrir því, að grassáning hepnist hér
á landi, verður honum að spyrja
sjálfan sig: Er nú þessi reynsla svo
áreiðanleg, að eg geti með góðri
samvizku skorað á íslenzka bændur
yfirleitt, að taka upp þessu nýju
ræktunar-aðferð ? Þessari spurningu
finnur hann sig knúðan til að svara
neitandi.
Á Vesturlandi suður að Snæfells-
nesi, Norðurlandi, og þá sjálfsagt
Austurlandi líka, alstaðar „þar sem
hafískuldinn nær fullum tökum" býst
hann við í niðurlagi greinarinnar,
að grassáningin geti mishepnast. —
En hvað verður þá eftir af landinu?
Suðurland eitt.
Með öðruin orðum, grassáningar-
áskorunin nær, samkvæmt niðurlag-
inu, eitigöngu til Suðurlands, en er
þó afdráttarlaust beint til landsins í
heild sinni, og svo munu flestir líta
á, sem greinina lesa.
Þetta er annar stærsti galli grein-
arinnar.
Það er engan veginn glæsilegt
fyrir norðlenzka bændur að horfa
fratn í tímann, eftir kenningu höf.,
ef svo skyldi fara, sem hann býst
hálft í hvoru við, að grassáning
hepnist hér ekki. Þeir eru þá dæmd-
ir til að lifa á „óræktuðu" landi um
aldur og æfi, beita á það sauðfé og
reyta af því hey handa kindunum
að vetrinum! —
En, sem betur fer, getutn við
huggað oss við það, að sú getgáta
hins háttvirta höf., að grassáning
hepnist máske eigi hér á Norð^r-
landi, á við jafnlítil og nærri minni
rök að styðjast en sú staðhæfing
hans, „að hún lánist á Suðurlandi."
Eg skal svo ekki fara fleirum orð-
um um þessa merkilegu grein, og
vænti þess að hinn háttvirti höf.
taki mér ekki til meins, það sem
eg hefi sagt. Má enginn ætla, að
þetta sé ritað til þess að varpa rýrð
á höf., sem mér er hlýtt til, og eg
virði mjög fyrir margra hluta sakir.
IV.
(Síðasti kafli.)
Nú get eg búist við, að einhverjir
verði til að spyrja mig eitthvað á
þessa leið:
Álítur þú, að þúfnasléttunaraðferð-
in okkar sé hin heppilegasta jarð-
yrkju-aðferð, og að við eigum að
halda henni áfram?
Álítur þú ekki rétt, að vér reyn-
unr grassáningu á þann hátt, sem
Björn Jenson bendir á?
Fyrri spurningunni svara eg því,
að þessi aðferð er sú eina túnr^ekt-
unar-aðferð, sem fullkomin reynsla
er fengin fyrir að gefur góðan og
vissan arð. Þess vegna eigum vér
að viðhafa hana franrvegis, þangað
til reynsla er fengin fyrir því, að
aðrar aðferðir séu arðvænlegri. En
auðvitað verðum vér að kosta kapps
um að gera slétturnar sem varan-
legastar og beztar, með vandlegri
plæging, góðum undirburði og fram-
ræslu, þar sem þess er þörf, og um
leið sem ódýrastar. Það getum við
bæði tneð því að nota meira hest-
aflið og afla okkur betri verkfæra.
í stað þess að stinga upp flögin,
ættum við jafnan að plægja þau og
herfa, þar sem það annars er hægt.
Þegar við förum að rífa upp görnlu
slétturnar okkar, ættum við að rista
ofan af þeim með undirristuplógi;
mundi það verða margfalt fljótlegra
og ódýrara en með spöðum. Við
verðum að koma oss upp góðum
plægingamönnum, með því að senda
svo og svo marga menn úr hverju
héraði til Jóns Jónatanssonar, Torfa
í Ólafsdal eða annara þeirra manna,
sem kunna til fullnustu að plægja,
og láta þá vinna hjá þeim, þar til
þeir eru fullnuma. Unga, greinda
og lagvirka menn ættum við einnig
að senda sem flesta til nágranna-
landanna og láta þá vinna hjá góð-
um bænduin árlangt, svo þeir vend-
ust öllurri jarðyrkjustörfum. Fyrir
milligöngu Búnaðarfélagsstjórnarinn-
ar geta menn fengið slíkar vistir í
Danmörku fyrir alt að 100 kr. kaupi
um árið. Auk þess, sem þessir menn
lærðu að vinna, mundu þeir sjá og
heyra margt lærdómsríkt, vakna til
uinhugsunar um margt, seni þeim
hefði annars ekki hugkvæmst og
snúa heim margfalt betri en þeir
fóru.
En jafnframt því sem vér höld-
um áfram vorum gömlu jarðabót-
um, eigum við að gera alvarlegar
tilraunir með grasfræsáning og gras-
frærækt, fóðurrófnarækt, og tilbú-
in áburðarefni o. fl. En þeir einir,
sem vanist hafa slíkum tilraunum
og hafa góða þekkingu á öllu, sem
hér að lýtur, eru færir um að gera
slíkar tilraunir, en langt er frá því,
að bændur séu það alment. Það
væri meira að segja skaðlegt, ef
bændur færu að leggja út í slíkar
tilraunir að nokkuru ráði. Ekkert er
líklegra en þær mishepnuðust sök-
urn kunnáttuleysis, féð eyddist og
það sem meira er um vert, áræðið
og trúin á alla nýbreytni lamaðist.
Lang-skynsamlegast væri, að tveim
tilraunastöðvum væri komið á fót,
annari á Suðurlandi og hinni á
Norðurlandi, og fengnir vel hæfir
áhugamenn til þess að veita þeim
forstöðu. Við þessar tilraunastöðvar
ættu svo fleiri eða færri ungir menn
að geta notið tilsagnar í öllu, sem
að jarðyrkju og garðyrkju lýtur.
Jafnótt og eitthvað væri fullreynt á
tilraunastöðvunum ætti að kenna
bændunuin að hagnýta sér það.
Með þessu móti efast eg ekki um,
að vér myndum finna ýmislegt nýtt,
ýmsar nýjar aðferðir miklu betri en
þær gömlu, til ómetanlegs gagns
fyrir landbúnað vorn.
Ef vér svo auk þessa kæmum
okkur upp efnafræðisverkstofu, þá
og ekki fyrri hefðum við fengið hin
nauðsynlegustu tæki til þess að leggja
trausta íslenzka undirstöðu undir land-
búnað vorn, og önnur undirstaða
dugar ekki. Við megum ekki ein-
göngu byggja á útlendri reynslu,
útlendum kenningum. Við getum
lært mikið af þeim og haft hliðsjón
á þeim, en vitum aldrei að óreyndu,
hve mikið er hér á þeim að byggja.
Náttúruskilyrðin eru hér svo frá-
brugðin því, sem þau eru í ná-
grannalöndunum.
Jafnhliða þeim stofnunum, sem
þegar eru taldar, ættum við að
koma upp kynbótastöðvum fyrir
búpening vorn á einum eða tveim
stöðum fyrir hverja tegund. Það er
enginn efi á því, að við eigum
góða alidýrastofna, en þeir þurfa
endurbóta við, og geta óefað tekið
miklum bótum.
Fé það, sem varið væri til alls
þessa, mundi koma margfaldað í
vasa okkar aftur, og það er stórtjón
fyrir okkur að fresta því lengur, að
koma öllu þessu á fót og í gott
lag, svo stórt, að við megum ekki
við því til lengdar.
Úr Suður-þingeyjarsýslu
fréttist í gær, að jörð væri hvervetna
annaðhvort góð eða talsverð, nema í parti
af Bárðardal og efstu bæjurn í Reykjadal.
Afli var talsverður á Húsavík fyrir viku;
síðan hefir ekki paðan frézt.