Norðurland - 12.03.1904, Blaðsíða 3

95
Nl.
annan og hreyta ónotum í guð og
náttúruna. Þetta sýnir ljóslega, hve
gleymnir menn eru á ráðlegging reynsl-
unnar, af því að áhuginn og eftirtekt-
in er svo nauðasljó. Mjög óánægjuleg
eru þau orð í áðurnefndri grein, að
alt náttúrufar banni að miklu leyti alla
jarðrækt hér norðanlands. Ef svo væri,
þá væri til lítils að óska eftir öðr-
um eins jarðræktarmönnum og Stefáni
kennara og Skúla Thoroddsen. Fyrir
þessu eru heldur engar sönnur færðar
í greininni og víst er um það, að þetta
er ekki álit þeirra manna, sem hér
hafa bezt vit á og bera jarðræktina
ríkast fyrir brjósti. Þeirra skoðun er,
að þekkingarskorturinn, áhugaleysið og
viljaleysið sé hér verstur þröskuldur í
vegi; þess vegna hefir verið ráðist í
stofnun Ræktunarfélags Norðurlands,
til þess að færa mönnum heim áþreif-
anlegar sannanir fyrir því, að hér megi
í sannleika gera margt og mikið fyrir
jarðræktina, miklu meira en flestir hafa
álitið.
Það er bæði margt og mikið, sem
gera má og gera þarf fyrir alþýðu-
mentun vora; en alt verður það að
stefna að sama markmiði, að hefja
anda mannsins upp í æðra veldi, auka
þekkinguna, efla viljann og styrkja
áhugann. Takist þetta, þá mun landið
ræktast, þá munum vér eignast þjóðar-
aað. Þetta verður ekki gert í fljótu
bragði, en fyrir alla muni, höldum í
áttina, nemum aldrei staðar.
Að síðustu skal þess getið, að eg
hefi miklar mætur á Guðm. Friðjóns-
syni. En skoðanir okkar virðast vera
svo ólíkar, þegar um þetta mál er að
ræða, að eg get ekki orða bundist.
V2 '04. Ingimar Eydal.
Reglugjörð lærða skólans-
Síðasta alþingi skoraði á stjórnina
að láta semja svo fljótt sem unt er,
og löggilda nýja reglugjörð fyrir skól-
ann í Reykjavík, er fari í öllum aðal-
atriðum í sömu átt og frumvarp al-
þingis 1897, þannig að gríska verði
afnumin sem skyldunámsgrein, að
kenslustundum ( latínu verði fækkað
að mun, að latneskir stílar verði lagðir
niður við próf, að kenslutíma þeim,
sem þannig vinst, verði aðallega varið
til aukinnar kenslu í móðurmálinu, í
sögu landsins og bókmentum, í nýju
málunum (einkum ensku og dönsku),
í menningarsögu mannkynsins, náttúru-
þekkingu og eðlisfræði.
Mjög mikil gleðitíðindi eru það fyrir
þá, sem unna framförum í skólamál-
um vorum, að stjórnin í Reykjavík
hefir afráðið að verða nú þegar við
þessari áskorun alþingis. Nemendum,
sem ætla að stunda guðfræði að stú-
dentsprófi afloknu, verður samt gefinn
kostur á tilsögn í grísku.
Samband á og að komast á milli
gagnfræðaskólans hér og lærða skól-
ans, þannig að þeir, sem útskrifast
hafa úr gagnfræðaskólanum, geti kom-
ist inn í 4. bekk lærða skólans, án
þess að taka þar próf.
Guðm. Björnsson
cand. juris verður settur sýslumaður og
bæjarfógeti hér frá 1. næsta mán.
Embættið hafði ekki verið auglýst laust
til umsóknar, þegar póstur fór að sunnan,
hvernig sem á því stendur.
Varpfélag: Eyjafjarðar
biður menn hvarvetna við Eyjafjörð að
veita eftirtekt eftirfarandi línum. Vér höfum
það enn á ný alveg fyrir satt, að lög um
friðun æðarfugls hafði í vetur á vissum
sviðutn við Eyjafjörð verið tðluvert brotin
sérstakl. innfjarðar.
Vér nefnum hér ekki nein sérstðk nðfn;
en eigi að síður þykjumst vér þess vissir,
að menn alment munu ekki álíta, að vér
förum með rangt mál. - Oss dylst það
ekki, að mönnum finst það ljótt, hve til-
finnanlega réttur vor er brotinn og hve
mikið stórtjón nú og í framtíðinni þetta er
fyrir alt þetta hérað, sé ekki í tíma alvar-
lega tekið í strenginn, auk þess sem rétt-
lætistilfinning hvers heiðvirðs manns bezt
getur borið um, hve mikill siðferðislegur
blettur þetta er fyrir hlutaðeigandi menn
og þau héruð eða heimili, sem þetta á sér
stað á. Þv( þótt horfur manna í bjargræðis-
legu tilliti — því núður — séu nú víða
erfiðar hér við Eyjafjörð, þá réttlætir það á
engan hátt fyrgreinda aðferð, enda má vel
vera, að margur sá, er hvað bágast á, sætti
sig fremur við hið erfiða hlutskifti sitt, eða
þá að minsta kosti Ieiti annara heiðarlegri
ráða, en að við hafa óráðvendni, ólöghlýðni
og yfirgang.
Frá voru sjónarmiði tná slíkt heldur á
engan hátt Kðast. Vér munum því í þessu
efni gera alt, sem í voru valdi stendur, leynt
og ljóst, til þess að hlutaðeigandi menn
sæti þeirri þungu ábyrgð, er lögin í þessu
efni fyrirskipa. En vér játum það, að vér
hér erum oss ekki sjálfum nógir. Oss ríður
á að fá í hð með oss alla góða og skyn-
sama menn hvarvetna við Eyjafjörð. — (Og
þá ekki hvað sízt að hlutaðeigandi lögreglu-
stjóri sé þessu máli mjög sinnandi.) — Vér
teljum það ekki nóg, þótt gildandi sektar-
ákvæðum sé beitt, er nöfnin eru gefin upp.
Hitt er meira verkefni, að koma upp um
slíka menn og yfir höfuð að sjá um, að lög
landsins í þessu efni séu ekki brotin.
Því nánar sem vér hugsum um þetta mál,
því betur sjáum vér, að eina ráðið sem
dugar, er að skerpa eftirlitið þannig að það
verði af sem flestum og á sem flcstum stöð-
um.
Þessu samkvæmt er það því hér með
alvarleg áskorun vor til allra réttsýnna og
skynsamra manna, að þeir í þessu efni vilji
styðja oss og hjálpa eftir megni — svo að
vér getum náð tilgangi vorum — algjörðri
friðun æðarfugls samkvæmt lögum. Og vér
viljum geta þess, að vér nú þegar höfum
fengið marga eftirlitsmenn hér við fjörðinn,
og að vér erum sannfærðir um, að þessu
velferðamáli er mun betur borgið þeirra
vegna; en vér þurfum eigi að síður að fá
enn miklu fleiri — helzt svo og svo marga
á hverjum stað. Þá fyrst höfum vér von
um, að þessu máli væri að fullu borgið —
og þegar oss hefir tekist það, sem vér ef-
umst ekki um, munum vér með leyfi hlut-
aðeigandi manna auglýsa nöfn þeirra, svo
almenningur sjái, að þetta mál er oss al-
vörumál.
Loks viljum vér hér í sambandi við hið
undanfarna geta þess, að aðalfundur varp-
félagsins er ákveðinn að Iiöfða mánudaginn
þ. 14. marz 11. k. og bjóðum vér hér með
hverjum þeim, er nokkurar lfkur sér til
þess að koma upp varpi hjá sér, á fund
þennan, og munum vér þar og yfir höfuð
fratnvegis láta í té allar þær munnlegar og
verklegar leiðbeiningar í því efni, sem oss
er auðið. Því á þennan hátt er það áhuga-
mál vort, að sem flestir hér við Eyjafjörð
og yfirleitt á öllu landinu, gætu orðið að-
njótandi þeirra ríkulegu og skemtilegu hlunn-
inda, sem æðarvörpin láta í té.
Varpfélag Eyjafjarðar.
Járnbrauf vænfanleg.
Félag hefir myndast í Skotlandi (eða
Englandi) til þess að vinna brenni-
steinsnámur á Þeistareykjum (á afrétt
Reykdælahrepps). Eigandi námanna er
Grenjaðarstaðaprestakall. í ráði er að
leggja járnbraut frá Húsavfk upp að
námunum, nál. 4 mílum. Jón Jónsson
frá Múla er umboðsmaður félagsins
og var búist við honum til Húsavíkur
í þessum mánuði til þess að semja
fyrir félag3ins hönd. Félagið hefir áð-
ur skrifað prófastinum á Grenjaðar-
stað og prestinum á Húsavík til þess
að undirbúa samninga.
Lærði skólinn.
Sú fregn barst hingað norður í
prívatbréfum, að rektor Björn M. Ól-
sen ætli að segja af sér embætti sínu.
Ef til vill er það ekki sambands-
laust við þessa fregn, að alt hefir nú
verið með friði og spekt í lærða skól-
anum um stund.
Frézt hefir frá Khöfn, að íslenzkir
stúdentar hafi stofnað til fundar til þess
að ræða um lærða skólann og boðið
ráðherra H. Hafstein að vera viðstödd-
um og taka þátt. í umræðunum. Hann
hafði þegið boðið. A fundinum átti að
halda því fram af stúdenta hálfu, að
rektoraskifti séu óumflýjanleg við skól-
ann. Fundurinn hafði enn ekki verið
haldinn, þegar »Vesta fór frá Khöfn,
en nákvæmari fréttir sennilega væntan-
legar með »Kong Inge«.
Gagnfræðaskólinn.
Með síðasta pósti kom hingað norð-
ur teikning af gagnfræðaskólahúsinu
væntanlega, sem stjórnin í Reykjavík
hefir samþykt. Hún fer þessa dagana
frá einum húsagjörðarmanni hér til
annars, til þess að þeir geri tilboð
um að reisa húsið samkvæmt henni.
Með næsta pósti á að senda tilboðin
suður. Sjálfsagt er til þess ætlast, að
skólinn verði reistur ( sumar, en mjög
óvíst að það takist.
Sfjórnarskrifsfofurnar.
Þær eru ( landshöfðingjahúsinu fyr-
verandi og eru þrjár.
Kenslumála og dómsmála-skrifstofa.
Skrifstofustjóri fyrv. landritari, Jón
Magnússon; aðstoðarmaður cand. juris
Guðm. Sveinbjörnsson (háyfirdómara);
skrifari cand. phil. Þórður Jensson
(rektors Sigurðssonar).
Atvinnu og samgöngumála-skrifstofa.
Skrifstofustjóri cand. juris Jón Her-
mannsson (sýslumanns); aðstoðarmað-
ur cand. juris Eggert Claessen; skrif-
ari Þorkell Þorkelsson (áður amtsskrif-
ari).
Fjármála og endurskoðunar-skrif-
stofa. Skrifstofustjóri fyrv. sýslumaður
Eggert Briem; fulltrúi Indriði Einars-
son; aðstoðarmaður cand. Juris Jón
Sveinbjörnsson (háyfirdómara); skrifari
Magnús Thorberg.
Samsœfi
var haldið 1. f. m. ( Rvík af eitt-
hvað 100 manns til þess að fagna
stjórnarskiftunum. Ráðherra og Iands-
höfðingi voru þar heiðursgestir. Eftir
þeim fregnum, sem komið hafa af
samsætinu, virðast ræður landshöfð-
ingja og síra Þórhalls Bjarnarsonar
hafa verið hugnæmastar.
Eftir því, sem »Ingólfi« segist frá
hefir landshöfðingi meðal annars látið
þess getið, að hann hefði verið treg-
ur til að taka landshöfðingjaembættið
að sér, því að hugur sinn hefði stað-
ið til að verða háyfirdómari; en hann
hefði gert það fyrir þrábeiðni Nelle-
manns. »Embættið þótti honum ilt,
því að hann hefði jafnan verið milli
steins og sleggju, þingsins á aðra
hlið og ráðgjafans á hina. Hann kvaðst
hafa viljað vera réttlátur í úrskurðum
sínum, en hitt kvaðst hann jafnan
hafa fundið, að sig hefði brostið úr-
ræði og hugsjónaafl til að bæta úr
þeim þörfum, er hann sá, að nauðsyn
var til. Sagðist hann þá oft eigi hafa
getað fallist á þá vegi, er aðrir vildu
fara, og hafa þá verið íhaldssamur,
og nefndi þar til alþýðumentun og
skólafjölda. En fyrir því kvaðst hann
unna þessu landi á við hvern meðal-
mann.« Sennilegt er, að dómur sög-
unnar um Magnús Stephensen fari
mjög í hina sömu átt sem ummæli
sjálfs hans um stjórn sína.
Síra Þórh. Bjarnarson komst meðal
annars svo að orði í ræðu sinni fyrir
ráðherranum, að flokkar gætu verið
með tvennu móti: »annaðhvort Kfs-
ábyrgðarfélög, þar sem allir ábyrgjast
fyrir einn og einn fyrir alla, að í þeim
flokki haldist embættin, valdið og féð,
eða þá samtök um að vinna landinu
gagn«. Kvaðst vona, að hér eftir yrði
hið síðara ofan á.
Síra Þ. B. hefir þar þótt ástæða til
að taka í nákvæmlega sama streng-
inn eins og Páll Briem gerði, þegar
hann ritaði um »launapólitíkina« í
Nl. og hafi hann þökk fyrir það. Ekki
verður það of vandlega brýnt fyrir
mönnum, að sú stefna, sem mennirn-
ir eru báðir að vara við, væri eitt-
hvert hið mesta ólán, sem þjóð vora
gæti hent, ef hún næði að festast
hér á landi, og að af henni mundi
stafa einhver sú mesta hætta fyrir
velferð og sjálfstæði þjóðar vorrar,
sem upp gæti komið.
Skipstrand.
»Scotland«, gufuskipThore-félagsins,
rak^t á land í Færeyjum 15.f.m. í þoku og
níðamyrkri, og ónýttist, að því er sagt
er. Stýrimaður beið bana. Varðskipið
»Beskytteren« flutti skipbrotsmenn til
Þórshafnar. Björn Jónsson, ritstjóri ísa-
foldar, var væntanlegur til Reykjavíkur
með skipinu, eftir því sem »Þjóðv.«
segir.
„Að vera meö fólkinu."
»ÆtIar þú ekki að vera með fólk-
inu?«
Það kvað alloft vera inngangurinn
að samræðum um þessar mundir hjá
þeim, sem eru að leita við að spilla
fyrir kosning Páls Briems hér í bæn-
um.
Það er eins og nærri má geta, ekki
»að vera með fólkinu* að gera sitt til
koma á þing einum mesta hæfileika-
manni þjóðarinnar, sem er vakinn og
sofinn í umhugsunum um að bæta hag
»fólksins«.
Það er auðvitað ekki »að vera með
fólkinu« að gefa þeim manni atkvæði
sitt til þingmensku, sem meiri hluti
kjósenda í bænum hefir sent áskorun
um að gera kost á sér til þess starfs.
Hitt er »að vera með fólkinu« að
greiða atkvæði móti því að einhver
þjóðhollasti hæfileikamaður landsins
komist á þing.
Hitt er »að vera með fólkinu* að
greiða atkvæði móti þeim manninum,
sem meiri hlutinn hefir beðið um.
»Fólkið« eru ekki aðrir en þeir,
sem vilja spilla fyrir kosningu Páls
Briems. Meiri hluti bæjarbúa aftur á