Norðurland - 21.05.1904, Blaðsíða 2

Nl.
134
Pórarinn ‘Björnsson,
bóndi að Víkingavatni.
Allavega að þér lágu
ættar véböndin:
Hrólfs ’ins sterka af bergi brotinn
beint í karllegginn.
Lcngra fram í órof alda,
ótal feðra skeið,
konungar og mikilmenni
marka rakta leið.
Ekki er kyn, þó björkin beri
brum, sem þroska nær,
þegar svona er högum háttað
henni nær og fjær.
Hvorki eldur, hríð né harka
hnekkja þeirri rót,
sem að hefir svona mikinn,
svona sterkan fót.
Ykkar frændaást til landsins
afbragðsvel er gjörð:
þvf og feður þínir bjuggu
þar á sömu jörð
áraskeið svo öldum nemur
út við kaldan sæ.
Enn þá lifir andinn sami
í þeim góða bæ.
Og ef þvílík ást til landsins
eins og þín var gjör
væri nú á vegum öllum,
væri í hvers manns för,
mundu fleiri grænka og gróa
grös f hverjum reit,
lífgrös ótal lifna og blómgast,
ljóma í hverri sveit.
Færri mundu fiýja landið,
fleiri byggja en nú,
og á sínum heimahögum
hafa betri trú.
Færri tár af Fjallkonunnar
folu, mögru kinn
mundu þá að fótum falla,
farni landi minn!
Gjörvöll saga þinnar þjóðar
þér var næsta kunn,
eins og hefðir árum dvalið
út við Mfmisbrunn.
Þegar ræður þannig féllu,
þú varst líf og fjör;
var sem lýsti úr augum eldur;
orðin streymdu af vör.
Eðlisgáfu, mælskumaður,
mikill undir brún!
alt af léztu augun hvarfla
yfir Sögutún,
þar til dauðinn bleikur byrgði
brúna þinna gler.
Stjarna mörg á himni hennar
hugumkær var þér.
Öllumegin að þér lágu
ættar-gullböndin:
sterka-Hrólfs af bergi brotinn
beint í karllegginn.
Ef að þvílík orkumenni
yxu í hverjum bæ,
færri mundu á flótta leggja
fyrir ísi og snæ.
Risnu-mund og hjálpfús hugur
horfin eru á braut,
sem í þinni æsku og elli
ótal margur naut.
Sannleiks-ástar, hreinleiks-hjartað
hætt er nú að slá.
Augað hvassa er byrgður brunnur
— byrgður mold og snjá. q ^
Ræktunarfélag J'Iorðurlands.
Þ. 16. þ. m. var tekið til starfa
við tilrauastöðina hér. Ætlast er til,
að þar fari fram verkleg kensla í ýms-
um jarðyrkjustörfum, svo sem plæg-
ingum, herfing, garðrækt, grasfræsán-
ing, trjáplöntum o. fl.
Þegar eru komnir 14 nemendur til
tilraunastöðvarinnar Og enn von á 3—4.
Fyrstu verkin voru að girða til-
raunastöðina og sá í vermireiti. I einn
vermireit var annars sáð seint í apríl.
Svo er verið að herfa nokkurn part
af því landi, sem plægt var í fyrra
og í sumar á að nota til kartöflu-
ræktunar.
Félagið hefir fengið ýms jarðyrkju-
verkfæri, sem áður hafa verið lítt
kunn hér á landi, svo sem garðyrkju-
verkfæri ýmis konar, litlar vélar til að
sá með grasfræi og rófnafræi og lít-
inn handplóg, til þess að hreykja að
kartöflum með og reyta upp illgresi.
Af stærri verkfærum hefir félagið feng-
ið eitt diskherfi (»Tallerkenharve«),
sem hefir verið reynt í tilraunastöð-
inni og reynst mjög vel til að mylja
sundur moldarhnausa; það sker og
mylur sundur jarðveginn miklu fljótar
en venjuleg herfi. Ýmissa fleiri verk-
færa hefir og félagið aflað sér, og
verður þeirra getið síðar, þegar reynd
verður á þau komin í tilraunastöðinni.
Ræktunarfélagið hefir og látið út-
vega og fengið allmikið af fræi og
útsæði, þar á meðal 30 tn. af útsæð-
iskartöflum frá Bodö í Noregi, sem er
töluvert norðar en Akureyri. Karöflu-
tegund þessi hefir áður verið reynd
hér á landi, og uppskeran orðið meiri
en af íslenzkum kartöflum. Nokkuð af
þessum kartöflum verður sett í til-
raunastöðina; hitt hafa félagsmenn
pantað. Auk þess hefir félagið útveg-
að um 30 afbrigði af ýmsum fljót-
vöxnum kartöflum, sem tilraunir á að
gera með í tilraunastöðinni og víðar.
Þessi afbrigði eru flest frá Noregi
eða Svíþjóð norðanverðri. Enn fremur
hefir og félagið fengið fjöldamargar
tegundir af grasfræi, garðfræi, blóma-
fræi, nokkuð af trjáplöntum og mikið
af tilbúnum áburðarefnum.
\
Hólaskóii.
Fátt hefir verið skrifað fyrir almenning
um búnaðarskólann á Hólum í vetur. En
dag skal að kvöldi lofa, segir gamalt og
gott máltæki, og eftir því dettur mér í hug,
að nú, þegar nýbúið er að segja honum
upp, sé vel viðeigandi að lýsa með fám
orðum, hvernig þar hefir gengið þennan
síðast liðna vetur.
Samkvæmt reglugjörð skólans var hann
settur 14. okt í haust. En lærisveinar efri-
deildar voru þá búnir að hafa verklega til-
sögn við landmælingar hálfan mánuð, eða
frá 1. okt.
Skömmu eftir að hann var settur fóru
kennarar og nemendur skólans inn í Skaga-
fjörð, til að sjá og heyra af búskap manna
þar. Komu þeir að nokkurum helztu heim-
ilum og skoðuðu skepnur, hús og öll mann-
virki, er til voru á jörðunum og fengu svo
vitneskju um búskaparaðferð manna eftir
vild sinni.
Bændaskólatímabilin voru tvö, eins og
tiltekið var. Hið fyrra var frá 16. —29. nóv-
ember og sóttu það að eins 5 nemendur.
Það gat þvf ekki orðið eins fræðandi og
fjörugt, eins og ef fleiri hefðu verið. Seinna
tímabilið var frá 14. marz til 27. s. m. Það
var vel sótt, - 21 nemandi; vegna þess
náði það betur tilgangi sínum, að fræða og
skemta hlutaðeigendum.
Á laugardaginn 30. apríl var svo skólanum
sagt upp. Útskrifuðust þá af honum 14 læri-
sveinar. En 29 fluttust til efrideildar frá
þeirri neðri. Próf var ekkert haldið, eins og
ákveðið var, og fóru piltar því allir án þess.
En þeir, sem fara alfarnir, geta, ef þeir villja,
fengið vitnisburði hjá kennurunum, sem
bygðir eru á smáprófum, sem haldin eru
allan veturinn — vanalega í einni námsgrein
á hverri viku. Þessa síðustu daga hafa svo
farfuglar þessir verið að fljúga burt í ýmsar
áttir til sumarstöðvanna, því öllum hefir þeim
verið ákveðinn staður framan af sumrinu, þar
sem þeir geta fengið leiðbeining I verkleg-
urn störfum. Kátir og kvíðalausir skiljast
þeir nú. Þakklátir fyrir liðna tímann, sem
hver og einn minnist með ánægju.
Fœði höfðu kennarar og nær því allir skóla-
piltar í félagi. Keyptu alt, sem þurfti, sjálf-
ir í haust, og bjuggu sig út til vetrarins. í
þessu félagi kostaði fæðið 84 kr. frá 14. okt.
til 30. apríl; auk þess eru 30 kr. fyrir þjón-
ustu og matreiðslu.
— » —
Þegar talað er um lífið innan skólans I
vetur, er ekki hægt að segja annað en hið
allra bezta. Kennarar og nemendur hafa lif-
að hvorir fyrir aðra og hvorirtveggja gjört
sitt til, að samlífið yrði sem alúðlegast og
þægilegast. Það hefir verið ánægjulegt að
heimsækja staðinn og fá að vera þar tíma
og tíma í þessum stóra hóp hraustra og
kátra ungmenna, þar sem eining og ánsegju
hefir verið að lesa í hvers manns viðmóti,
og líf og fjör sýnir sig í hverju sem gera
skal, jafnt í allri stjórn og skipunum, sem
hlýðni og framkvæmdum.
Áhrif kennaranna á skoðanir og stefnu
lærisveinanna hafa verið æskileg, uppörfandi
til starfs og dugnaðar, vekjandi til trúar á
lífið, sjálfan sig, ættjörðina og arðsemi henn-
ar, þegar rétt er á haldið. Þessa löngun
til landbúskapar er áreiðanlega betra að vekja
og glæða á skólum, sem standa í sveit en
við sjó. Því óbundinn hugur, eins og oftast
er hjá unglingum, dvelur mest við það, sem
síðast verður fyrir augunt og eyruin; það
er því mikisvert, að það sé sömu tegundar
og ætlast er tii að hugur ungmennanna
leiðist að og þannig í samvinnu við leiðtoga
skólans. Það er því áreiðanlega varhugavert
að flytja búnaðarskólana úr sveitum tii sjáv-
arþorpa.
Skömmu áður en skólanum var hætt
eða 24. apríl stofnuðu kennarar og nemend-
ur skólans, 47 að tölu, félag sem heitir:
„Hólamannafélag". Tilgangur þess er að
efla samvinnu með þeim, sem nám hafa
stundað við búnaðarskólann á Hólunt, og
annara búfræðinga á Norðurlandi. Og að
styðja að því að búnaðarþeitkingin verði
viðurkend sem nauðsynleg til eflingar Iand-
búnaðinum, og jafnframt styrkja þau mál-
efni, sem miða honum til framfara. Bréf um
stofnun þessa félags hafa verið send til flestra
búfræðinga á Norðurlandi.
— » —
Skemtanir hafa Hólamenn haft nokkurar
í vetur. Fjölmennust af þeim var þorrablðt
aðfaranótt 1. febr. Tóku þátt í því um 200
manns, karlar og konur. Þessi hópur hafði
sameiginlega máltíð og naut hennar að forn-
um sið. Var matur á borð borinn í trogum
og sátu menn kringum þau og snæddu með
sjálfskeiðingum. Mat allan lögðu menn á
borð með sér, söinuleiðis drykki,_sem voru
mjólk og kaffi. Skemtanir voru margs kon-
ar svo sem fyrirlestrar, ræðuhöld, af kenn-
urunum og lærisveinum skólans, dans, glím-
ur, allskonar leikar, álfadans, og ennfremur
sýndu skólapiltar leikfimi. Allir gestir Hóla-
manna á þessari samkomu voru á einu máli
um það, hvað laglega henni hefði verið
stjórnað, og að árangurinn hefði orðið, að
hver maður hefði skemt sér vel.
— » —
Um skólann á Hólum eru þegar búnir
að sækja 24 piltar til næsta árs, og má af
því ráða, að aðsókn að skólanum fer ekki
minkandi. En líkindi eru til, að ekki verði
hægt að veita þeim öllum viðtöku, sem
sækja, nema skólahúsinu verði breytt að
mun, eða bygt verði í viðbót við það. Og
þegar þannig sést vaknaður áhugi ungra
manna að leita sér þekkingar á búnaðinum,
og ti! eru góðir kenslukraftar í þeim efuum,
þá ætti hverjum áhugasömum manni að vera
Ijóst, að ekki má dragast að bæta úr þessari
vöntun á húsnæði skólans. Vonandi bætir
atntsráðsfundur úr þessu.
Kálfsstöðum í Hjaltadal 3. maí 1904.
Árni Árnason.
%
Jslands-banki.
Seðlar bankans eru væntanlegir um
io. júní næstk., og svo er ráð fyrir
gert, að bankinn taki til starfa þ. 15.
júní.
Starfsmenn bankans í Reykjavík
verða þessir: Gjaldkeri Þórður J. Thor-
oddsen læknir, bókari Sveinn Hall-
grímsson cand. phil., aðstoðarmaður
Hannes Thorsteinsson cand. jur. og
skrifari Jens Waage cand. phil.
Útbú bankans eiga að taka til
starfa þ. I. sept. næstkomandi.
Útbússtjóri hér á Akureyri er enn
óráðinn. En gjaldkeri verður H. Schiöth
póstafgreiðslumaður og gæzlustjóri Egg-
ert Laxdal kaupmaður.
A Seyðisfirði verður útbússtjóri
Eyjólfur Jónsson kaupmaður og gjald-
keri Lárus Tómasson bóksali.
Útbússtjóri á ísafirði verður Helgi
Sveinsson verzlunarmaður, en gjald-
keri er þar enn óráðinn.
Útbússtjórarnir fara væntanlega suð-
ur til Rvíkur í júlí, vinna þar í bank-
anum um tíma og kynna sér störf
hans.
Bankinn ætlar að lána ýmsum spari-
sjóðum fé með lægri vöxtum en al-
ment gerist og setja sig í ávísana-
samband við þá, sem hlýtur að verða
þeim mjög mikil þægindi. — Annars
hefir amtmaður P. Briem góðfúslega
lofað Norðurl. að skýra í næsta blaði
nokkuð frá lánskjörum og starfsemi
bankans.
Óvænf undirskrift.
Einna mestum tíðindum þótti það
sæta, í Reykjavíkurblöðunum, þegar
»Vesta« lagði á stað að sunnan, að
Jón Jensson hafði komið því upp í
grein, sem hann ritaði í blaðið »Ing-
ólf«, að forsœtisráðherrann danski,
Deuntzer, hefir skrifað með konungi
undir skipun hins nýja ráðherra vors,
í stað þess, sem gengið var að því
vísu af þingi og þjóð, að íslandsráð-
herrann mundi skrifa undir það skjal.
Fregnin kemur öllum óvænt og
málið er mjög athugavert. Norðurl.
mun leita við að gera nokkura grein
fyrir því í næsta blaði.