Norðurland - 19.11.1904, Blaðsíða 2

Nl.
30
J'ramjaramál}Cúnoetninga.
Tillögur sýslunefndar til landsstjórnarinnar.
stæði og ef honum þætti tijtækilegt ag
koma ferjunni á, að styrkur fengist til
þess af opinberu fé.
Blönduóss- Eins og kunnugt er, var
brysrarla. ajim5rgUm árum bygð
bryggja af landssjóðs- og sýslufé nokk-
uru fyrir utan ána Blöndu. Bryggja þessi
hefir komið alloft að notum, þegar eigi
hefir verið hægt að lenda annarsstaðar
hér fyrir brimi, en þó hafa notin eigi
verið fullnægjandi, þar sem bryggjan
er eigi nógu löng til þess hægt sé
að lenda við hana um fjöru, þegar ilt
er í sjóinn og svo einnig þess vegna,
að hún liggur nokkurn veg frá kaup-
túninu og slæmur vegur að henni.
Til þess því að bryggjan á Blöndu-
ósi gæti orðið fullnægjandi eða örugg-
ur lendingarstaður og yfir höfuð komið
að góðu gagni fyrir kauptúnið og héruð
þau, er að því liggja, virtist sýslunefnd-
inni nauðsynlegt að iengja hana að mikl-
um mun og sfðan leggja veg frá henni
til kauptúnsins Blönduóss, sem óefað
um langan aldur hlýtur að verða aðal-
kaupstaður sýsiunnar, og því afarnauð-
synlegt, að hann sé ekki hafður útundan
að því er skipaferðir snertir, en það mun
hann verða meðan engin trygg lending
er nálægt honum.
Flutningrabraut Flutningabraut er,
vestur Húna- , ,.. " ,,
vatnssýslu. með logum *3- aPnl
1894, ákveðin af Blönduósi yestur
Húnavatnssýslu og væntir sýslunefnd-
in að sýslan verði ekki útundan að
því er lagningu slíkrar brautar snert-
ir og er það því nauðsynlegra að fá
góða vegi — helzt akvegi — úr nefndu
kauptúni og vestur sýsluna, þar sem
ætla má, að bráðlega verði sett á
stofn rjómabú í miðsýsiunni og vest-
ursýslunni; þegar komið í gang all-
stórt rjómabú f Vatnsdal. Sérstakiega
skal það tekið fram, að þar sem stefna
hinnar væntanlegu flutningabrautar og
þjóðvegarins mun falla saman, væri til
mikilla bóta og nauðsynlegt að ár þær,
Laxá, Skriðuvað, Gljúfurá o. fl., er á
veginum eru, yrðu brúaðar sem allra
fyrst. — Þá álítur sýslunefndin einnig
æskilegt, að vegur væri lagður af
flutningabrautinni fyrir vestan Sporð
til Hvammstanga, með því kauptún
þetta er í talsverðri framför og sækir
þangað yfirborð af mönnum í Víðidai
og Vesturhópi.
Póstvezur um j hitt eð fyrra var
Lanzadal. . . . . , , „ ,
byrjað á þvi að leggja
póstveginn í gegn um Langadal. Er
vegur sá ekki langt kominn, en óhjá-
kvæmilegt að honum sé sem fyrst
lokið fram að Geitaskarði, með því
stefnu hans var breytt, svo nú endar
hann í vegleysu, en ekki hægt að
nota hinn gamla veg, hvorki vetur
né vor.
Vegur fram Með því Miðfjörður er
Miðfjörö. ...» . ,
allfjolment hérað, sem bu-
ast má við að eigi góða framtíð fyrir
höndum, að því er búnað snertir, þykir
sýslunefndinni nauðsynlegt að vegur
yrði lagður af flutningabrautinni Iram
Miðfjörðinn.
Svifferla Eins og kunnugt er, er
á ^10’14111, 5r(jjn á Blöndu útundir sjó,
en slæm eða engin vöð á þeirri á
þaðan og fram til fjalla. Væri það því
hin bezta samgöngubót fyrir fremri
hluta Húnavatnssýslu, ef svifferju yrði
komið á hjá Tungunesi. Er það því
ósk sýslunefndarinnar að verkfræðingur
landsins yrði látinn skoða téð svifferju-
Hafnir. það er kunnugra en frá þurfi
að segja, að hafnir við Húnaflóa austan-
verðan eru alt annað en góðar. Hefir
það staðið sýslunni fyrir þrifum, ekki
einungis hvað verzlun og siglingar
snertir, heldur og fiskiveiðar. Það er
því hið mesta áhugamál sýslubúa að
fá hafnirnar bættar, ef auðið væri án
gífurlegs kostnaðar, og það er ætlun
manna að þetta mundi takast með
Skagastrandarhöfn. Svo hagar þar til,
að á víkinni fram undan kaupstaðnum
er lítil eyja, ekki lengra frá landi en
nema mundi 50 föðmum. Væri garður
gerður fram á eyju þessa, þá myndað-
ist skipalega mjög góð, að minsta kosti
fyrir opna báta og minni þilskip. Þar
yrði örugt hlé fyrir öllum áttum nema
helzt suðvestan átt. Ekki er dýpra út
í eyjuna en svo, að menn stundum um
stórstraumsfjöru ganga þangað þurrum
fótum. Botninn er klapparkendur og á-
gætur að byggja á.
Örugg þilskipahöfn á Skagaströnd
væri ekki lítils virði fyrir þau mörgu
þilskip, sem eru á Húnaflóa á sumrin
og oft þurfa skyndilega hafnar að leita,
en ekki væri það minna vert fyrir hérað-
ið, því ýmissra hluta vegna verður hent-
ugast og auðveldlegast fyrir héraðsbúa
að sækja sjó frá Skagaströnd og kunn-
ugt er, að í ísárum á vorin komast skip
helzt inn á Skagastrandarhöfn.
Lambhúsvík er á austanverðu Vatns-
nesi innanverðu. Kunnugir menn álíta
að þar mundi geta orðið höfn góð, þar
sem skip gætu — sérstaklega í suðvest-
an átt — verið örugg, og væri því meiri
nauðsyn á slíkri höfn, sem það er nokk-
uð sameiginlegur galli á höfnum og
lendingum við Húnaflóa, að skip eru
þar illa komin í suðvestan átt. Fyrir
Þverárhreppsmenn og fleiri vestursýslu-
búa væri það og hagræði mikið, að vöru-
flutningur yrði tii Lambhúsvíkur.
Sýslunefndin óskar því, að rannsókn
fari fram á Skagastrandarhöfn og Lamb-
húsvík.
Skipaferðir til Þegar hafís kemur
Hvammstanza. •
hér á Hunafloa er það
oft, að Borðeyri er lokuð af ís fram-
eftir öllu vori, þó Hvammstangi, Blöndu-
ós og aðrar hafnir að austanverðu séu
íslausar. Væri það þvf mjög nauðsyn-
legt, að millilandaskip komi við á
Hvammstanga í fyrstu ferð til þess
áð flytja þangað vörur, sem oft verð-
ur skortur á þegar hafís liggur lengi,
og eins til þess að flytja farþega,
því fjöldi manna vestan úr sýslu sæk-
ir vestur að ísafjarðardjúpi og víðar
til fiskiróðra á vorin. Einnig þætti
æskilegt að millilandaskipin kæmu
við á Hvammstanga í seinustu ferð
til þess að taka vörur til útlanda.
Millilandaskip Hingað tii hcfir milli-
í september. .... , -
landaskip það, er fer
norður uin land til Reykjavíkur í sept-
ember farið um þ. 27., en það er næsta
óheppilegt. Bæði skóiapiltar og annað
námsfólk, sem ætL.r til Suðurlands
kemur á þann hátt of seint til náms-
ins, og eins cr um kaupaíólk af suður-
og vesturlandi, að því þykir of seint
að fara með þvf skipi, en hinsvegar
of snemt að fara með strandferðabátn-
um, er fer kringum 10. sept. Æski-
legast væri því að millilandaskipið í
þessum mánuði væri á ferðinni 10
dögum fyr en verið hefir, eða um þ.
17. september.
Túmrlrðingra- £>að er einhuga álit allra,
sem hugsa um framför land-
búnaðarins, að það sé eitt af þvf þýð-
ingarmesta, að girt séu öll tún og
annað ræktað land. Þetta hafa þeir
fundið, sem komu fram á síðasta
þingi lögum um túngirðingar, en sýslu-
nefndin áleit, að á þeim lögum séu þess-
ir aðaigallar.
1. Að lánin eru miðuð við að eins
eiít girðingarefni — gaddavírinn — þrátt
fyrir það þó ýmsar aðrar girðingar séu
mjög víða hagkvæmari og endingarbetri,
sérstaklega grjótgarðar og skurðir. —
Einnig virðist afborgunartíminn of lang-
ur, einkum þegar um endingarlítið efni
er að ræða.
2. Að gengið sé of nærri rétti
jarðareigenda.
3. Að fyrirkomulagið við kaupin á
girðingarefninu sé of umsvifamikið og
óhentugt, sem að eins yrði tii þess
að gera þetta útlenda efni dýrara og
einnig baka sýslunefndum óþarfa um-
svif og sýslusjóðum kostnað.
Vonar því sýslunefndin að lögum
þessum verði breytt, samkvæmt því
sem hér er tekið fram, eða að alþingi
geri ráðstafanir til að jarðabótalán
verði framvegis einkum veitt til tún-
girðinga, með hagfeldum kjörum.
Kensla í Sýslunefndin telur mjösf
iarðrækt. ,
nauðsyniegt fyrir bunaðmn
að sem rfflegastur styrkur verði veitt-
ur af opinberu fé til kenslu í plæging-
um, herfingu og sáningu. Hér í sýslu
er talsverður áhugi vaknaður í því
efni og skal því til dæmis skýrt frá,
að á þessu vori hefir maður einn hér
í sýslu haft 4 nemendur 1' plægingum
og með þeim plægt fullar 18 túndag-
sláttur. En þegar áhugi er vaknaður
á því að plægja jörðina, þá er afar-
áríðandi að gerðar séu sem fyrst sköru-
legar tilraunir með grasfræsáningu, því
hvorutveggja vcrður auðvitað að fylgj-
ast að.
Vinnufólksekla þar sem vinnufólks-
ost vélar.
ekla er orðin svo mikil
í landinu, telur sýslunefndin einkar á-
ríðandi að hið opinbera hafi vakandi
augu á tilraunum í þá átt að innleiða
hentugar vélar til léttis við heyskap
hér á landi og styrki af opinberu fé
slíkar tilraunir, að þær sem fyrst mættu
verða að notum.
Kynbætur. Engum blandast hugur um,
að kynbætur á búfé eru eitt af skil-
yrðunum fyrir þvt', að landbúnaður
vor eigi uppreisnarvon og væntir því
sýslunefndin af alhuga, að hið opinbera
styðji og styrki með ráð og dáð allar
skynsamlegar framkvæmdir í þá átt.
Franiræsla Ef tækist að ræsa fram
á Flóðlnu. , , , , ,.
vatn þetta, þá myndaðist
geysimikið engjaflæmi, sem naumast
mundi bregðast með grasvöxt, og 5
jaröir sem land eiga að Flóðinu og
nú eru tiltölulega kostarýrar, mundu
verða ágætar jarðir. Að vísu hefir Sig.
ráðunautur Sigurðsson gert einhverjar
lauslegar athuganir þessu viðvíkjandi,
en ágizkanir sínar urn hvað framræsl-
an mundi kosta, hefir hann ekki rök-
stutt og þar sem hlutaðeigendum
þykir hún ósennilega há, er eindreg-
ið óskað eftir að ítarlegri rannsókn
fari fram.
Strandgræzla Hmir utlendu botnvörp-
á Húnaflóa. , ,
ungar hafa gert hér vart
við sig undanfarin sumur og eru að-
farir þeirra hér við land svo alkunnar,
að þeim þarf ekki að lýsa. Ekki heldur
þarf að fjölyrða um það, að héraðsbúar
geta ekki fremur hér en annarsstaðar
varið sig gegn yfirgangi þeirra. Sýslu-
nefndin Ieggur því áherzlu á þá ósk,
að strandgæzlan til verndar fiskimið-
um landsins verði einnig látin ná til
Húnaflóa.
Kvennaskóli Að því er ]oks snertjr
á Blonduosi. ,
tillogu sýslunefndarinnar
um að einn kvennaskóli sé á Norður-
landi og þá á Blönduósi, þá skal að
eins tekið fram, að tillaga þessi er í
fullu samræmi við álit fjárlagancfnda
beggja deilda alþingis 1903, og mun
hinu háa stjórnarráði innan skamms
verða skrifað ftarlegar um þetta mál af
stjórnarnefnd kvennaskólans á Blöndu-
ósi.
Fyrirspurq
frá
nemendum gagnfræðaskólans.
»Eiga ekki nemendur gagnfræða-
skólans heimtingu á, að kend sé teikn-
ing við skólann, og ber ekki landsjóði
að borga kensluna.
Nokkurir nemendur.«
Ritstjóri Norðurlands afhenti mér
spurningu þá, sem rituð er hér að
ofan, og bað mig að svara henni.
Ef »Nokkurir nemendur« meina hér
til gagnfræðaskólans, sem nú er hér
í Akureyrarkaupstað, og lengst var á
Möðruvöllum í Hörgárdal, og með
»teikning« það, sem í lögum þessa
skóla og rcglugjörð hans er kölluð
»dráttlist«, þá er það ljóst, af Lögum
um gagnfræðaskólann á Möðruvöllum
4. nóv. 1881, 1. gr., og Reglugjörð
fyrir hinn sama skóla 28. júlí 1882
2. gr., að til þess hefir verið ætlazt,
að dráttlist yrði kend í skólanum. Bæði
í lögunum og reglugjörðinni er »ein-
föld dráttlist« talin meðal þeirra »fræði-
greina, er kenna skal í skóla þessum«.
Er því enginn vafi á því,.að sú hef-
ir verið tilætlun löggjafarvaldsins, að
dráttlist yrði kend þar. Hitt er og
jafnvíst, að hún hefir aldrei verið kend
þar. Þegar embætti hafa verið auglýst
við skóla þenna, hefir það aldrei ver-
ið gert að skilyrði við nokkurn um-
sækjanda, að hann kynni einfalda drátt-
list, enda hefir enginn þeirra kennara,
sem hingað til hafa verið við skólann,
kunnað hana. Segir það sig þá sjálft,
að þeim verður ekki lögð sú skylda
á herðar að kenna hana.
Ekki er mér kunnugt, að alþingi
hafi nokkurn tíma með fyrirspurn eða
á annan hátt grenslazt eftir því, hvers-
vegna þessi ákvæði Iaganna hafi ekki
verið framkvæmd, enda gat það búizt
við því svari frá landstjórninni, að hún
mundi fljótt gera það, ef þingið veitti
fé til þess. Svo sem nú stendur, hcfir
landstjórnin ekkert fé heimilt til þess.
4- gr. áðurnefndra laga sker úr síð-
ari hluta spurningarinnar, og hún hljóð-
ar svo: »Kostnaður allur til skólans
greiðist úr Landsjóði«. En það gildir
að eins um þann kostnað, sem þing
og stjórn hefir samþykt.
15. nóv. 1904.
Jón A. Hjaltalín.
%
Kvöldskemtun aftur í næstu vikii með líku prógrami og í sama tilgangi og í gær.