Norðurland - 01.07.1905, Blaðsíða 2

Nl.
166
fengið tveggja ára orlof hjá hermála-
ráðaneytinu.
Hann ætlar að beina för sinni gegnum
Smiths sund milli Grænlands og eyja-
bálks þessa, sem liggur fyrir norðan
Ameríku, Peary ætlar að sigla skipi
sínu svo langt norður, sem kostur er
og reisa vörubirgðahús á nyrstu eyj-
unni, Grantslandi. Þaðan heldur hann
á sleðum á hafísnum til Norðurpóls-
ins.
Skip hans heitir Christence Rose-
welt og kvað vera betur búið en
nokkurt annað skip, sem farið hefir
í slíkan leiðangur.
Með honum verða engir vísinda-
menn en að eins 70 harðfengir sjó-
menn, þar á meðal margir Eskimóar.
Kona hans og dóttir, 12 ára að
aldri, fylgja honum til Grantslands.
Alfons kongur Spánverja hefir verið
á ferð í Englandi fyrir skömmu. Hon-
um var tekið þar með fögnuði og mik-
illi viðhöín.
Það virðist svo sem hann hafi unn-
ið hylli Englendinga með sinni glað-
legu og látlausu framkomu.
Pýzkaland..
6. þ. m. fór fram brúðkaup þýzka
krónprinsins Friðriks Vilhjálms og
hertogadóttur Cecilie af Mecklenborg,
dóttur stórhertoga Friðriks Franz III.
af Mecklenborg.
Brúðurin er systir prinsessu Alex-
andrínu, sem gefin er Kristjáni Dana-
prins. Hún er 19 ára að aldri, væn
kona og vel gefin að því er sagt er.
Vilhjálmur krónprins er 23 ára, á
sama ári og faðir hans, er hann
kvæntist.
Keisarinn valdi sjálfur textann við
hjónavígsluna úr Ruthsbók: Hvert sem
þú ferð þangað fer eg líka.
Þenna dag var mikið um dýrðir í
Berlín og var þar saman komið mikið
stórmenni úr öllum áttum. Sagt er að
Vilhjálmur keisari hafi gefið mörgum
þúsundum fátæklinga og bandingja í
Berlín að borða þenna dag.
Frá Rásslandi
er fátt tíðinda. A ýmsum stöðum verður
vart við smá uppþot og óeirðir meðal
vinnulýðsins, og víða kemur í ljós ó-
ánægja fólksins yfir hinni illu stjórn.
7. þ. m. var Semstvoa-þing haldið
í Moskva, þrátt fyrir bann Trepovs.
Samkoman stóð yfir allan daginn og
voru þar allir einhuga um það, að nú
væri sá tími kominn, að nauðsyn bæri
til að heyra raddir þjóðarinnar.
Þingið samþykti ávarp til keisar-
ans og fer það fram á að kallaðir
væru saman fulltrúar fyrir þjóðina til
þess að útkljá óíriðinn og koma á
fót betra skipulagi á lög og stjórn
landsins.
♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦•♦♦»♦♦»♦;♦♦♦♦♦
Amfsráð Ausfuramfsins.
Þessar voru helztar fjárveitingar þess
nú í sumar: Kr
Til bókasafns á Seyíisfirði 400
— kvennaskóla á Blönduós 100
— kvennaskólans á Akureyri 100
— Eiðaskólans 600
— spítala á Seyðisfirði 300
— sjúkraskýlis á Eskifirði 500
— leikfimisfélaga áSeyðisfirði ogEskif. 100
Styrkur til gistihúss án áfengisveitinga
á Seyðisfirði 250
Þessi síðasta fjárveiting er við það bund-
in að veitingamaðurinn fái ekki veitinga-
ieyfi sitt endurnýjað og ekki verði hægt
að koma upp viðunandi gistihúsi á Seyð-
isfirði án styrks af opinberu fé og enginn
maður hafi þar rétt til vínveitinga.
Síórstúkuþing Goodtemplara.
Það var haldið í Reykjavík dagana
frá 6. júní til 9. júní. A undan þing-
byrjun prédikaði síra Jens Pálsson í
Görðum. Stórstúkuþingið því næst sett
af stórtemplara Þórði Thoroddsen kl.
12 á hádegi 6. júní.
Það fyrsta sem fyrir þinginu lá, var
að rannsaka kjörbréf fulltrúa, veita
stórstúkustigið og skipa þingnefndir,
sem störfuðu allan þingtímann.
A þessu þingi mættu 51 fulltrúi frá
38 undirstúkum víðsvegar af landinu.
A meðal fulltrúanna man eg að nefna
þessa: Kristján Jónsson yfirdómara,
Reykjavík, Guðm. Björnsson héraðs-
læknir, Rvík, Halldór Jónsson banka-
gjaldkera, Rvík, Harald Níelsson cand.
theol., Rvík, síra Jens Pálsson, Görð-
um, síra Sigurð Gunnarsson Stykkis-
hólmi, síra Arna Björnsson, Sauðár-
krók, Helga Sveinsson, bankastjóra,
Isafirði, verzlunarstj. Armann Bjarna-
son, Bíldudal, kaupm. Ólaf Eyjólfsson,
Akureyri, verzlunarm. Agúst Thor-
steinsson, Siglufirði, verzlunarm. Lud-
vig Möller, Hjalteyri, bókbindara Sig-
urð Sigurðsson, Akureyri, bókbindara
Pétur Jóhannsson, Seyðisfirði, afgrm.,
Benedikt Sveinsson, Mjóafirði, bók-
haldara Ólaf Jónsson, Vík, óðalsbónda
Guðm. Þorbjarnarson, Hvoli, læknis-
frú Margrétu Magnúsdóttur, Stórólfs-
hvoli, óðalsbónda Kristinn Guðlögs-
son, Dýrafirði, kennara Pétur Guð-
mundsson, Eyrarbakka, revisor Indriða
Einarsson, Reykjavík, ritstjóra Pétur
Zophoniasson R.vík, sýsluskrifara Jó-
hann Kristjánsson ísafirði. Hinir full-
trúarnir sem hér eru ekki nefndir,
voru alt góðir og gagnlegir menn —-
sem sýndu eins og þessir ofantöldu
mikinn áhuga fyrir öllum þeim mál-
um, sem fyrir þinginu láu; mjög mik-
ill fjöldi af málum kom fyrir þing
þetta, en vegna þcss að þingtíðindin
koma fljótlega út, þá ætla eg ekki
að skýra hér frá öðru en því, sem
mest varðar almenning, — en læt vera
að geta þeirra mála, sem varða ein-
göngu Regluna.
Fyrsta mál á dagskrá var: í hvaða
formi bindindismálið skyldi lagt fyrir
næsta alþing. I þessu máli var sam-
þykt með 51 samhljóða atkvæðum »að
leggja frumvarp um áfengisaðflutnings-
bann fyrir nœsia alþing«.
Annað mál á dagskrá var um sölu
áfengis á strandferðaskipunum. Sam-
þykt að fara þess á leit við löggjafar-
þingið, að það setji bann á áfengis-
sölu, sem skilyrði fyrir styrkveitingu
til stranaferðabáta hér við land.
Þá var samþykt, »að fara þess á Ieit
við öll blöð landsins að þau hætti að
flytja vínauglýsingar, og sýndu með því
virðingu fyrir bindindismálinu«.
Þá var samþykt, »að skora á lands-
stjórnina að gera ýtarlegar ráðstafanir
til þess, að höfð sé nákvæm löggæzla
á þeim stöðum, þar sem hætt er að
selja vín, svo slík óleyfileg vínsala
geti ekki átt sér stað«.
Þá var mjög ýtarlega rætt og álykt-
að um Regluboðun í Iandinu á næsta
tímabili, og var samþykt að leggja
sérstaka áherzlu á að senda duglega
Regluboða til austurlandsins. Ennfrem-
ur var samþykt að leggja mikla áherzlu
á að útbreiða þekkingu í bindindismál-
inu meðal almennings.
Samþykt var að halda blaðinu Templ-
ar út framvegis með sama fyrirkomu-
lagi og undanfarið, en lögð sérstök á-
herzla á að hafa efni blaðsins meira
almenns eðlis.
Ymsar heppilegar breytingar voru
gerðar á ýmsum innanreglumálum.
Að þingstörfum var unnið fulla 14
tíma á dag — alls voru haldnir 10
fundir.
í framkvæmdarnefndina voru kosnir
fyrir næsta tímabil:
Stórtemplar Þórður Thóroddsen,
gjaldkeri, Stórkanslar Halldór Jóns-
son, gjaldkeri, Stórvarat. frú Anna
Thóroddssen, Stórritari Borgþór Jó-
sefsson, Stórgæzlum. kosninga Pétur
Zophoníasson, ritstjóri, Stórgjaldkeri
Arni Eiríksson verzlunarm. Stórgæzlu-
maður, Jón Árnason prentari, Stórkape-
lán, Davið Östlund ritstjóri, Stór fyrv.
stórt., Indriði Einarsson revisor, um-
boðsmaður hátemplars Haraldur Níels-
son cand theol.
Eftir síðustu skýrslum eru undir-
stúkur í landinu alls 61 með 3857
fullorðnum meðlimum, og 27 ungl. stúk-
ur með 1577 meðlimum, eða alls yfir
5000 meðlimir í Goodtemplarreglunni
hér á landi.
Á þinginu lögðu þeir stórtemplar,
stórritari, stórgæzlum. ungtemplara og
stórgjaldkeri fram mjög ýtarlegar skýrsl-
ur. Sérstaklega ber skýrsla stórtempl-
ars vott um mikla stjórnarhæfilegleika
br. Þórðar Thoroddsens bæði innan
og utan Reglunnar, og verður það að
sjálfsögðu bæði til mikils gagns og
sóma fyrir félagið að hafa endurkosið
hann.
Um miðjan þingtímann var haldin
mjög skemtileg og fjölmenn veizla í
svokallaðri Bárubúð; voru þar margar
ræður haldnar snjallar og áheyrilegar
og á milli söngur og fortópíanóspil.—
Samsæti þetta stóð frá kl. 8 síðdegis
7. júní til kl. 2 um nóttina.—
Næsta stórstúkuþing er ákveðið á
Akureyri.
L. M.
X
ö. 9. Monrad.
Einn farþeganna á »Skálholti« héð-
an í morgun var maður sá, cr hér er
getið í yfirskriftinni yfir þessum lín-
um. Vér gátum hans að nokkuru í síð-
asta blaði og viljum nú að eins fara
nokkurum orðum um fyrirlestra hans
hér.
Þeir voru vel og áheyrilega fluttir.
Hafi einhver við því búist eða óskað
þess, að þeir ræddu um norsk stjórn-
mál, eða þá íslenzk, þá hefir hann ekki
fengið ósk sína uppfylta. Þeir voru
algerlega lausir við alt slíkt, en samt
sem áður fer varla hjá því, að þeir
veki til nokkurar íhugunar um þau
efni. Ef vér ættum í fám orðum að
lýsa þeim, vildum vér helzt lýkja
þeim við geislann af rafmagnsljósinu,
sem sendur er í einhverja vissa átt.
Þeir bregða Ijósi sögunnar og sál-
fræðinnar á þá viðburði, er nú eru að
gerast hjá frændþjóð vorri í Noregi.
Að skilja þá viðburði er einkar áríð-
andi fyrir þjóð vora og því kunnum
vér þeim mönnum þakkir, er vilja stuðla
að því að við fáum þenna skilning sem
beztan. Sá mun líka hafa verið tilgang-
ur fyrirlesarans. Þessvegna talar hann
svo varlega og gætilega, vill ekki að
geislinn verði skoðaður sem pólitisk
týra fyrir nokkurn flokk, hvorki hér
né á ættjörð hans.
Væntanlega heldur hann enn fyrir-
lestra bæði á Isafirði og í Reykjavík,
og teldum vér það sóma fyrir þá bæi,
að fyrirlestrar þessir væru vel sóttir,
enda þarf engan að iðra þess að hann
sæki þá.
Brunnið presfsefur.
Bærinn að Staðastað í Snæfellsnessýslu
brann 17. júní, því nær til kaldra kola.
Þar höfðu meðal annars brunnið nokkur
áríðandi skjöl og peningar. Bærinn hafði
verið í eldsvoðaábyrgð og lausafé að ein-
hverju leyti.
Brauðaveifing.
Sauðanes er veitt síra Jóni Halldórs-
syni á Skeggjastöðum og Staður í Aðalvík
síra Runólfi Magnúsi Jónssyni á Tjörn á
Vatnsnesi.
Leiðréffing.
í síðasta blaði NIs. stendur Hermundur
Erlendsson í Mjóadal. Fyrir Hermundur
átti að standa: Guðmundur,
Leiffurskeyti til Reykjavíkur.
Útbúnaður þeirra mun vera ffill-
gerður nú og var von á skeytum
síðustu daga þessarar viku.
Þau ósannindi flutti málgagn stjórn-
arinnar um erindreka Marconifélags-
ins, að hann hefði sagt »í margra
votta áheyrn«, »að hann væri ekki
kominn hingað (til R.víkur) til ann-
ars, en að gera rannsóknir um bvort
auðið vœri að koma orðsendingum
hingað frá Skotlandi*. Þessum um-
mælum hefir hann svarað í Fjallkon-
unni á þessa leið:
»Út af grein í »Reykjavík« í vik-
unni sem Ieið viðvíkjandi Marconi-
stöð þeirri, sem hér er verið að reisa,
bið eg yður að leyfa mér að láta
þess getið, að þetta, sem eg þar er
látinn hafa sagt, nær ekki nokkurri
átt, með því að Marconihraðskeyta-
aðferðin er komin nokkur ár út yfir
tilraunastigið.«
Með skipinu »Botnia« er kom til
Rvk. 25. júní, hafði komið til Reykja-
víkur annar erindreki frá Marconifé-
laginu, með umboði til þess, að semja
við þingið í sumar um leifturskeyti.
Það er og í frásögur fært úr Reykja-
vfk, að ekki þyki undir öðru eigandi,
en að halda vörð við þessa viðtöku-
stöð hraðskeytanna, svo hún verði
ekki fyrir skemdum af mannavöldum.
Svo er ofstopinn mikill í liði ráð-
herra vors.
Kvenfélag í Suðurþingeyjarsýslu.
Þatm 7 þ. m. héldu konur í Suður-Þing-
eyarsýslu fund að Ljósavatni. Mættu þar
34 konur — giftar og ógiftar - og ræddu
uni mentun kvenna yfir höfuð, en þó eink-
um uin stofnun hússtjórnarskóla hér norð-
anlands.
Fundarstýra var kosin ungfreyja Jónína
Sigurðardóttir frá Draflastöðum, en skrif-
arar þær ungfreyjurnar Þuríður Jónsd. á
Sigurðarstöðum og Sigríður Þorláksdóttir á
Veigastöðuin,
Það helzta, sem gerðist á fundinuni, var
það, að stofnað var kvenfélag, er ná skyldi
yfir alla Suður-Þingeyjarsýslu, og gengu
allar fundarkonur í það. í stjórn þess voru
kosnar þær húsfreyjurnar Kristbjörg Mar-
teinsdóttir á Yztafelli og Valgerður Einars-
dóttir í Nesi og ungfreyja Jónína Sigurðar-
dóttir frá Draflastöðum.
Markmið félagsins er að efla félagslega
samvinnu meðal kvenna í sýslunni, sem
einkum miði að því, að efla mentun kvenna
bæði almenna og sérstaka.
Fundurinn fór vel fram. Og þó skoðanir
væru allskiftar um ýms aukaatriði málanna,
kom öllum saman um það, að kvenfólkið
þyrfti og ætti að fá meiri mentun, en það
hefir átt kost á hingað til, og að full þörf
sé á að fá hússtjórnarskóla hér norðanlands,
sem búi ungar stúlkúr undir konustörf á
líkan hátt og búnaðarskólarnir unga karl-
menn undir bóndastörf.
Öllum kom saman uni það, að hússtjórn-
arskólann ætti að setja á stofn þar, sem
hann nyti sín bezt og næði frekast tilgangi
sínum. Og álitu flestar, að það mundi hann
helzt gera, væri hann settur í sveit - eða
þar, sem hægt væri að leggja næga áherzlu
á að búa nemendur undir sveitarstörf kvenna,
þar eð mestur fjöldi norðlenzkra kvenna lifir
og þarf að lifa í sveit en ekki kaupstað.
Æskilegast þótti fundinum, að hentugasti
staður fyrir skólann gæti verið í Suður-
Þingeyjarsýslu. En þrátt fyrir það var það
margra mál, að sjálfsagt væri að sameina
krafta Norðurlands um einn skóla — hvar
sem hann svo yrði í fjórðunginum — ef
með því einu móti væri hægt að fá full-
komlega góðan skóla og hentugan sveita-
konum. En hentugan skóia sveitakonum
áleit fundurinn naumast fáanlegan í bæ.
* *
*