Norðurland - 08.12.1906, Blaðsíða 2

Nl.
ekki verið nákvæmlega rétt hjá hr. S.
F., því á næstliðnu vori, þá er mið-
grein hans var prentuð, talar hann
um gullöldina sem ókomna. Þar segir
hann: »Heldurðu að ’gullöldin1 komi
fyrirhafnarlaust án þess að nokkur
greiði götu hennar?* Ef gullöldin er
komin — sem ekki þarf að efa, fyrst
hr. S. F. segir það — þá hefir hún
komið á tímabilinu frá 11. maí, er
miðgrein hans var prentuð, til 24 á-
gúst í sumar, er hin sfðasta grein hr.
S. F. var prentuð. Mun það tímabil
verða frægt eftirleiðis í siðmenningar-
sögu veraldar þessarar og koma gull-
aldarinnar tengd með innilegri virð-
ingu og þakklæti við nafn hr. S. F.,
því á því tímabili tók hann upp á sig
þá »fyrirhöfn« að greiða götu hennar
með því að rita stjórnmáladeilugrein,
þar sem hann bregður andstæðingum
sínum um, að þeir láti gjörðir sínar
stjórnast af »óvild og valdafíkn« og
að þeir fylli hvern blaðadálkinn eftir
annan með »óþverralegum fúkyrðum,
hártogunum, rangfærslum og ósann-
indum.«
Hr. S. F. er altaf að reyna að vafla
það, að hann hafi brugðið Þjóðræðis-
mönnum um landráð og furðar mig
satt að segja á því, því það stendur
jafnskýrt og stöðugt, sem hver ann-
ar stafur á bók, að hann taldi aðgjörðir
Þjóðræðisfélagsins samskonar og að-
ferðir Sturlungaaldarmanna, er þeir
leituðu styrks Noregskonungs hver
gegn öðrum. Fyrst reyndi hr. S. F.
að koma sér undan ábyrgð fjölmæl-
anna með því að telja það efasamt,
að aðferð Sturlungaaldarmanna hefði
landráð verið. Nú er hann snúinn af
þeirri götu, því hann heflr séð að hún
var einkis kvikindis vegur, heldur ó-
færa ein, og leggur nú út á aðra braut,
þá nefnilega, að landráð sé sð svíkja
land sitt af ásettu ráði. Nú hafi að-
gjörðir Þjóðræðisfélagsins verið sprottn-
ar af vanhyggju og fljótfærni, en ekki
af ásettu ráði og sé því ekki land-
ráð. En þessi vegur er hinn sami
breiði botnleysunnar vegur og hinn
fyrri og það af tveim ástæðum. Fyrst
og fremst af því, að þótt hann sé far-
inn, þá verða ekki aftur tekin þau hin
töluðu orð, að aðgjörðir Þjóðræðis-
félagsins hafi samskonar verið og við-
leitni Sturlungaaldarmanna og í öðru
lagi sökum þess, að þessi þýðing orðs-
ins landráð er vitleysa ein; því auð-
vitað má hugsa sér þau framin óvilj-
andi sem viljandi.
Hitt skal eg viðurkenna að eg álít
að landráðabrigsl hr. S. F. til Þjóð-
ræðismanna hafi verið óviljaverk, sprott-
ið af vanhyggju hans; að hann í raun-
inni hafi ætlað að segja eitthvað ann-
að en hann sagði. En hvað um það?
Það er til gömul lögmálsgrein, öllum
mannlegum lögum eldri og gengur jafnt
yfir menn sem málleysingja, því hún
er náttúrulögmál. Kveður hún svo á,
að þeim verði að svíða sem undir míga,
eða með öðrum orðum: menn verði
að taka afleiðingum orða sinna og
gjörða, og það jafnt hvort þau eru
viljandi eða óviljandi og að því mun
hr. S. F. verða hér.
Það er annars eftirtektavert hve
hugsanir hr. S. F. eru glypjulegar í
þessum ritgjörðum hans, hve þær svíkja
og láta undan öllum átökum eins og
vindblaðra, sem Iítilsháttar gat hefir
verið stungið á. Því til sönnunar og
skýringar skulum vér taka skilgrein-
58
ingu hans á orðinu landráð. Hún er
þann veg að landráð sé að svíkja land
sitt vísvitandi. Skulum vér nú taka
þetta vitsmunagull hr. S. F. og prófa
það í ofurlitlum eldi og sjá hve skírt
það reynist.
Vér skulum hugsa oss að einhver
byggingameistari taki að sér að reisa
stórhýsi eitthvert fyrir landið eða þjóð-
ina. Er við hann gjörður nákvæmur
samningur og skal byggingin eftir hon-
um vera hin vandaðasta og traustasta.
En í stað þess, að reisa húsið á bjarg-
traustum grundvelli reisir hann það
á sandi og í stað þess, að vanda hvern
stein og líma sem grandgæfilegast,
hroðar hann öllu af, sem mest má
verða og afleiðingin verður sú, að hús-
ið stendur bæði stutt og illa. Enginn
efi er á því, að maður þessi hefir svik-
ið landið af ásettu ráði og því sam-
kvæmt skilgreiningu hr. S. F. framið
hin skýlausustu landráð, en þó mun
flestum auðsætt að hann hefir alls ekki
gjört sig sekan í þeim.
Því hefir verið haldið fram af hr.
S. F. og flokksbræðrum hans, að á-
skoranir Þjóðræðisfélagsins um að
fresta samþykkt ritsímalaganna hafi
stefnt að því að skerða vald þingsins;
en það er misskilningur einn og blekk-
ing, því það mundi auðvitað hafa orð
ið þingið, sem úrslitunum hefði ráðið
að lokum, en vel að merkja þing, sem
trygging var fyrir að væri í samræmi
við óskir og kröfur þjóðarinnar í þessu
mikilsverða máli. Með öðrum orðum:
hefði áskorununum verið sint, þá hefði
ekki einasta þingræðinu verið borgið
heldur þjóðræðinu einnig, að svo miklu
leyti, sem því getur verið borgið með
hinu núverandi stjórnarfyrirkomulagi.
En svo fór, sem kunnugt er: meiri-
hluti þings og stjórnin kaus þann kost-
inn að beita kúgun og ofboldi við
óskir og vilja þjóðarinnar, jafn ótví-
ræðlega og hann hafði þó komið fram
á þingmálafundum og í áskorunum
Þjóðræðisfélagsins og má ætla að sá
kinnhestur verði ekki með öllu gleymd-
ur þá er íslenzkir kjósendur ganga til
þingmannakosninga næst.
Ritað í nóv. 1906.
/óhannes Porkelsson.
X
„Times“ og sjálfstœðismálið.
Um síðustu helgi var hér birt sím-
skeyti nokkurt og var fréttaritari »Ti-
mes« þar borinn fyrir því er hér segir:
Þolinmæði Dana er þrotin við sínýjar
æsingakiöfur íslendinga. Engin stjórn
reynir samninga á þeim grundvelli að
ísland sé fríríki samtengt Danmörku.
Þetta símskeyti var sent hingað af
Jóni Ólafssyni ritstjóra, til Norðra.
Vér spurðum oss fyrir um þessa fregn
í Reykjavík og skildist svo sem lítið
mark væri á henni tekið.
Aftur hafði það verið símritað frá
Höfn til annara blaða þar, að frétta-
ritari »Times« hefði sagt að það væri
samningaskilyrði af hálfu Dana, við ís-
lendinga, að íslendingar gengju í her-
þjónustu í Danmörku, en danska stjórn-
in hefði mótmælt því.
Sé því svo að þetta hraðskeyti frá
J. Ó. sé annað og meira en íslenzkt
smíði virðist auðsætt að þessi frétta-
ritari »Times« er ekki kunnugur huga
stjórnarínnar dönsku, úr því hún neyð-
ist til að mótmæla því sem hann fer
með og er því ekkert mark á því tak-
andi.
X
Viðbúna;'ur gegn Ijúsbruna.
Síðan húsbruninn varð hér í haust,
hefi eg altaf vonast eftir því, að blöð-
in tækju slökkvilið og slökkviáhöld
þessa bæjar til umræðu og bentu á
það sem hvorutveggja virðist ábóta-
vant í, en því miður hefir mér ekki
orðið að þeirri von minni. Eg finn
mig því knúðann til að vekja máls á
þessu í þeirri von að fieiri taki í sama
strenginn.
Mér blandast ekki hugur um að
fleiri eða færri af húsum þeim, sem
brunnu þ. 18. okt., hefðu sloppið ó-
brunnin, ef allur viðbúnaður gegn
brunanum hefði verið betri en raun
varð á.
Eg skal leyfa mér að benda á það,
aem mér aðallega virtist vanta til þess
að varna útbreiðslu eldsins.
1. Að sprauturnar væru í fullkomnu
lagi.
2. Að þeim hefði fylgt segldúksfeldir
og hæfilegir kaðlar til þess að breiða
fyrir gafla á húsum þeim, sem verja
þurfti, því öllum mun ljóst hversu
ómetanlegt gagn þeir gera við slík
tækifæri. Þeir eiga að vera með járn-
hringjum á þremur hliðum, sem kaðl-
arnir eru dregnir í og eru feldirn-
ir þandir með þeim yfir gaflana. Feldir
þessir og hæfilegir kaðlar þurfa að
fylgja slökkviáhöldunum.
3. Nokkurir léttir en þó hæfilega-
sterkir stigar þyrftu einnig að vera
til taks, því að útvega stigana hjá
hinum og þessum, þegar á þeim
þarf að halda, tekur altof langan tíma,
auk þess sem ekki er á það treyst-
andi að menn eigi þá, sem hæfilegir
séu.
4. Þá þurfa að fylgja slökkviáhöld-
unum feldir úr voðfeldu en sterku
efni með handföngum alt í kring, svo
hægt sé að þenja þá sundur og halda
þeim uppi fyrir þá, sem þurfa að
kasta sér út um glugga þeirra húsa,
sem eru að brenna, af því eldurinn
varnar þeim útgöngu um dyr hússins.
5. Brunaliðið þarf að vera vel æft
bæði hvað störf, stjórn og hlýðni
snertir. Þeir, sem stjórna eiga, þurfa
að hafa ótakmarkað vald og sé stjórn-
endum sýnd óhlýðni á það að valda
ábyrgð. Aðalskilyrðið er að samin sé
reglugjörð fyrir brunaliðið og að hver
liðsmaður hafi sitt einkenni — helzt
húfur —, svo hver einstakur viti hverj-
um skipa ber hvert verk út af fyrir
sig. Annars fer alt í handaskolum.
Nauðsynlegt er að endurtaka oft æf-
ingarnar.
Það er ekki tilgangur minn, að gefa
allar þær reglur sem þörf er á, kenni
mig heldur ekki mann til þess og
svo er það fyrir utan verkahring minn,
en eg vildi að eins vekja máls á þessu
afarnytsama málefni, í þeirri von að
aðrir taki til máls og alvarlegra fram-
kvæmda. Læt eg hér staðar numið,
en bið alla góða menn og framtaks-
sama að leggjast á eitt með að hrynda
málinu áfram með sem mestum hraða
að hægt er, svo viðbúnaður verði í
sem allra beztu lagi ef eldsvoða kynni
að bera að höndum, en sérstaklega
beini eg þó ósk þessari til hinnar
heiðruðu bæjarstjórnar Akureyrarkaup-
staðar.
Akureyri 4- des. 1906.
Jóhannes Stefánsson.
X
Talsímafréttir.
1. Frá Seyðisfirði.
Bæjarstjórn kaupstaðarins hefirsam-
þykt að taka að sér bókasafn Austur-
amtsins með þeim skilyrðum er amts-
ráðið hafði sett.
Bæjarstjórnin hefir samþykt 400 kr.
fjárveitingu til talsimalagningar út á
Vestdalseyri. Áður hafði hún veitt 1000
kr. til talsímalagningar til Mjóafjarð-
ar. Hvorttveggja upphæðina á að taka
að láni.
2. Frá Reykjavík.
Fundurínn um fánamálið, sem getið
var um i siðasta btaði, var haldinn
29. f. m. Bjarni Jónsson frá Vogi og
Guðmundur Finnbogason fluttu rœður
og þótti báðum segjast ágætlega. Aðrir
töluðu ekki og engum mótmælum var
hreyft gegn fánauppástungu stúdenta-
félagsins. — Fundurinn haldinn í sal
Iðnaðarmannahússins, sem reyndist alt-
of litill, þvi fjöldi manna varð frá að
hverfa. Málinu tekið með óvenjumikl-
um samhuga og fögnuði. Fáir em-
bœttismenn bœjarins sóttu fundinn.
„Lögrétta“ hefir i vikunni sem leið
látið uppi nánari skýringu á því sem
fyrir henni vakir um rikisráðssetumálið.
Vill hún að ráðgjafi íslands sé ekki
i rikisráði Dana, beri ekki ábyrgð fyrir
ríkisþinginu né sé undir grundvallar-
lögum Dana; hann sé og skipaður
með undirskrift íslenzks ráðherra, en
ekki forsætisráðherra Dana, en þó
skuli hann bera islenzk mál upp fyr-
ir konungi að ríkisráði Dana við-
stöddu (!). Uppástungunni sýnist hafa
verið tekið fálega af flesium blöðun-
um i Rvik.
X
t
Húsfrú
Steinunn H. Friðfinnsdóttir
í Skriöu
lézt að heimili sínu þ. 29. f. m. 69
ára að aldri. Hafði hún verið mjög
heilsulítil síðustu árin og oft rúmföst
tímum saman, en nú upp á síðkastið
var hún á fótum og það fram á kvöld
daginn fyrir andlátið. Þá sýktist hún
snögglega. — Hún var gift Jóni bónda
Jónssyni í Skriðu og bjuggu þau hjón
þar lengi sæmdarbúi. Þau áttu mörg
börn og eru þessi á lífi: Ánú bóndi
í Lönguhlíð, Friðfinnur bóndi í Skriðu,
Guðmundur bóndi í Þríhyrningi, Frið-
björg kona Magnúsar bónda Friðfinns-
sonar í Dagverðartungu, Steinunn kona
Friðfinns Pálssonar bónda í Skriðu og
Margrét ógift. — Steinunn sál. var
mesta sómakona eins og hún átti kyn
til, sonardóttir hins þjóðkunna merkis-
manns Þorláks dbrm. Hallgrímssonar
í Skriðu. Gestrisni Steinunnar sál. og
góðvild til allra, hvers sem í hlut átti,
var viðbrugðið. Hún var greind að
náttúrufari og fróðleiksgjörn, þrifnað-
arkona hin mesta og vel verki farin.
Hún var glaðlynd og skrafreif, en þó
orðvör og langglöðust þegar góða gesti
bar að garði og þá sem flesta. Var
þá ekkert sparað til þess að gjöra
þeim komuna sem ánægjulegasta. Það
tíðkaðist um langt skeið sumar eftir
sumar, að fólk reið svo tugum skifti
utan úr sveitinni fram að Skriðu ein-
hvern sunnudag seint f ágústmánuði
og hafði með sér ýms föng til mann-
fagnaðar, en drýgstan skerf lögðu þau
fram Skriðuhjónin. Munu margir minn-
ast þeirra stunda með óblandinni gleði,
en jafnframt sakna gömlu heiðurshjón-
anna í Skriðu. # #
X