Norðurland - 09.03.1907, Qupperneq 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson. læknir.
31. blað.
t
Sigríður Ólína Möl/er.
F. 11. mai 1885.
D. 1. marz 1907.
Dáin — horfin — svona ung og
œskurjóð.
Sigriðar Möller var fœdd að Við-
vík á Skagaströnd i Húnavatnssýslu,
dóttir O. Möllers kaupmanns og
konu hans Ingibjargar Gisladóttur
Möller.
Hún ólst upp með foreldrum sín-
um, fyrst á Skagaströnd og svo á
Neðrimýrum á Laxárdal, þar sem
faðir hennar hafði bú, jafnframt
því sem hann stundaði verzlun á
Blönduós. Árið 1897 flutti hún á-
samt foreldrum sínum norður á
Hjalteyri við Eyjafjörð, er faðir
hennar byrjaði þar verzlun og átti
þar heimili upp frá þvi.
Sigríðursál. mentaðist vel í heima-
húsum og var auk þess einn vetur
við nám á Akureyri og veturinn
1905—6 i Reykjavík. Var hún orð-
in mjög vel mentuð tit munns og
handa og auk þess vel að sér í
söng og hljóðfœralist.
Síðari hluta vetrarins, sem hún
dvaldi i Reykjavík, veiktist hún og
hafði þá tekið veiki þá, er margar
efnilegustu dœtur landsins falla nú
fyrir, berklaveikina í lungum. Hún
fekk þó nokkurn bata í bráð og
sýndist vera á batavegi er hún kom
heim til foreldra sinna. En nokkur-
um vikum síðar veiktist hún og lá
rúmföst frá þvi í ágústm. til 1. þ.
m. að hún andaðist.
Sigriður sál. var gœdd óvenjulega
góðum og liprutn gáfum og var auk
þess þrekmikil og fastlynd. Hún var
tíguleg og myndarleg í allri fram-
göngu og bauð af sér þann þokka,
að öllum hlaut að þykja vœnt um
hana, jajnframt því sem þeir báru
virðingu fyrir henni. Hún var því
yndi foreldra sinna og œttmenna. —
Leguna bar hún með dœmafáu þreki
og stillingu, talaði ekki eitt einasta
œðruorð alla leguna, heldur hugg-
aði þvert á móti oft þá er stund-
uðu hana og leið hún þó oft mikið.
Að siðustu fekk hún hœgt og rólegt
andlát við brjóst móður sinnar, i
viðurvist margra nánustu ættmenna
sinna. br.
Veðurathuganir
Möðruvöllum í Hörgárdal. Eftir Sigtr. Þorsteinsson
1907. febr. Um miðjan dag (kl. 2). Minstur h.; (C)ásólar- hringnum.
| e jð Hiti (C.) * 3*0 ro & <u j- > s 03 B * cn Úrkoma |
Fd. 15. 73.9 - 8.o vsv 1 3 - 9.o
Ld. 16. 74.3 - 6.5 0 1 -15.o
Sd. 17. 74.7 - 4.5 sv 1 2 -12.i
Md 18. 72.7 - 6.6 N 2 10 s - 9.9
Þd. 19. 74.3 - 9.9 N 2 10 s - 9.9
Md 20. 76.3 -11.0 N 2 10 s -13.o
Fd. 21. 76.4 — 5.5 0 10 -18.o
Fd. 22. 76.2 - 5.5 SV 1 5 -20.8
I.d. 23. 74.6 3.0 sv 2 9 -12.7
Sd. 24. 74.3 6.5 sv 2 10 R — 4.2
Md 25. 74.5 — 1 .0 vsv 2 10 S - 4.4
Þd. 26. 75.8 - 3.0 0 7 - 4.6
Md 27. 76.i 2.o 0 10 - 8.5
Fd. 28. 75.5 6.4 0 8 - 6.6

Akureyri, 9.
Prófsteinninn. —
r r Ríkisráðið.
í »Handbók fyrir hvern mann 11«
er grein eftir J. Ol. með yfirskrift
»Prófsteinninn«; hún er um ríkis-
ráðið. Og þar sem eg tel mig
meðal þeirra manna, er ekki vilja
fallast á ríkisráðssetu ráðgjafa ís-
lands, ætla eg að leggja hér örfá
orð í belg.
Orsökin til þess, að J. Ól. sezt
niður og fer að rita um prófstein-
inn, er auðsjáanlega sú, að »Lög-
rétta« tók sér fyrir hendur að skora
á þá, er væri henni og »heimastjórn-
inni« ósamþykkir um ríkisráðsatrið-
ið, að láta hið skjótasta uppi álit
sitt og segja til, hvað þeir vildu
vera láta. Sjáum til: »Lögr.« farin
að innblása J. ÓU Pað er óefað
»tólf-kónga-vitið«, sem þarna hefir
gersamlega hrifið J. Ól.
En hver er nú þessi »prófsteinn«?
Það er (segir J. Ól.) spurningin:
»Hvað á að koma í staðinn?« í
staðinn fyrir það, að mál íslands
séu — eins og þau eru nú — borin
upp í ríkisráði Dana.
Þar sem því hefir víst alls ekki
verið andmælt, að íslands-ráðgjaf-
inn eigi að bera upp fyrir konungi
hin íslenzku lög, mætti J. Ól. í
sjálfu sér nægja svarið blátt áfram:
Þegar við viljum ekki, að mál okk-
ar séu borin upp fyrir konungi i
ríkisráðinu danska, þá gefur það
að skilja, að við ætlumst til, að
þau verði borin upp fyrir honum
utan ríkisráðsins.
En þetta finst J. Ól. líklega um
of látlaust.
Það virðist svo sem sumir menn
hafi þá undarlegu ástríðu að vilja
gera alt, er þeir fjalla um og fást
við, sem allra flóknast og marg-
brotnast. Pað er ekki svo einfalt
mál til, að þeir reyni ekki að finna
einhverja króka eður kyma, er þeir
geti teygt það inn í. Peir gera það
til þess að telja sjálfum sér trú
um, að málin séu alls ekki svo
Ijós og greið, sem aðrir hafa sýnt
og sannað að væri, því að þeir
virðast ekki vilja fylgja öðrum í
réttum skýringum; — og ósk þeirra
er um fram alt að fá lýðinn til að
aðhyllast þá sjálfa og þeirra kenn-
ingar. Peir hafa sjaldnast opin augu
fyrir því, hversu illan dilk blekk-
ingar draga á eftir sér og hversu
skammvinna gleði þær veita.
Hugsum okkur mann, sem á hús;
hann verður að búa í því, af því
að hann á ekki annað reist. En
honum líður illa í húsinu, því að
hann veit, að það er næsta ótrygt;
hann getur búist við því, að það
hripleki, ef skúr kemur úr lofti, að
um það næði, ef stormar geysa.
Viðirnir eru fúnir, svo að aitaf get-
ur það hrunið yfir hann og hans
búslóð. Petta finnur eigandinn og
marz 1907.
er því aldrei öruggur, þótt góðviðri
sé; altaf geta veður breyzt. Pess
vegna vill hann reisa sér nýtt hús
traustara, svo að hann geti búið
þar óhultur að sínu. Hann er svo
við álnir, að hann getur komið
upp nýju húsi, en sjálfur er hann
ekki smiður.
Hann heitir því á hagleiksmenn-
ina að koma sér að liði og ráða
bót á þessu híbýlaóstandi.
En hvað gera þeir?
Peir vilja ekki duga manninum,
þótt sanni næst sé, að þeir hafi sið-
ferðislega skyldu til þess. Peir vilja
ýmist eyða öllu umtali um húsa-
kynnin, ýmist fresta allri framkvæmd
í þeim efnum. Eða þeir reyna að
flækja ástæður hans, segja honum
að húsið hans sé afbragðshús, hann
fái ekki annað betra; honum sýn-
ist það aðeins vera fúið — hann
hafi ekki meira vit á trjáviðum en
það! Engin hætta sé á leka eða
gjóstri, ef hann einungis biðji »for-
sjónina« um »gott veður«. Hann
megi í rauninni verða feginn, þótt
þiljurnar kunni að vera gisnar: því
meiri líkindi séu til þess, að geislar
hinnar »náðugu« sólar nái að skína
inn í húsið og verma hann sjálfan!
Nei, það sé ekkert nema barna-
skapur að vilja fá sér nýtt hús,
segja þeir; það verði lang ódýrast
og honum sjálfum fyrir beztu að
sætta sig við það gamla. Hvort
hann muni líka ekki, að »kaup-
maðurinn« hafi gefið honum »af-
slátt« á efninu í húsið hans — hann
skuli nú ekki fara að ónáða verzl-
unina aftur með nýju kvabbi. Pað
sennilegasta sé einnig, ef hann haldi
trygð við »kaupmanninn«, að hann
sendi honum þá einn góðan veður-
dag pappaslæðu yfir eitthvað af kof-
anum!
Pað sé ókleift að reisa hús á þess-
um stað öðruvísi úr garði gert en
þetta, er hann eigi; það væri »hí-
býlisleg nauðsyn« að hafa það svona,
hefði »kaupmaðurinn« sagt, þegar
hann afhenti viðinn í það. Nýlega
hefði og staðið í bréfi þaðan, að
engin hœtta væri að búa í slíkum
húsum — — —
Er þetta nú viturlegt mál eður
hyggilegt? Ætli það miði til heilla
húseiganda?
Hvað virðist mönnum?
Væri ekki drengilegra og smið-
unum sæmra að reyna að horfast
í augu við sannleikann, segja mann-
inum — í staðinn fyrir að leiða hann
út á villigötu — eins og er, að húsið
hans sé lítt viðunandi? Segja við
hann: »Par eð þetta hús þitt ber-
sýnilega er gallagripur og úr því
að þú hyggur þig færan um að
koma þér upp öðru, þá er hið eina
rétta og sjálfsagða, að þú felir okkur
að reisa þér nýtt hús, sem þú getir
haft traust á. Góðan efnivið vonum
við að geta fengið, ef við leitum
fyrir okkur og beitum hagsýni, og
| VI. ár.
ttingjum og vinum til-
kynnist hér með að í
gærkvöldi um kl. 7
þóknaðist guði vorum að burt
kalla frá okkur til sín,— okkar
hjartkæru elsku dóttur, systur,
og mágkonu Sigríði Ótínu M'öll-
er— eftir langa og stranga legu,
sem hún bar með miklu þreki
og rósemi.
Hjalteyri 2. marz 1907.
O. Möller. Ingibjörg Möller.
Sigurlaug Möller. Anna Möller.
Haraldur Möller.
Ludvig Möller. Maria Möller.
gerð hússins högum við eftir því,
sem þér og okkur virðist hagkvæm-
ast og að öðru leyti eru líkindi til,
að vel megi gegna.
Undir eins og þú getur fluzt inn
í nýja húsið, rífum við það gamla
niður í grunn!«
— Ætli það sé nú ekki líkt á
komið um stjórnarskrá þá, er við
eigum nú við að búa, — »íbúðar-
hús þjóðfélagsins« —, og um húsið
mannsins, sem að dæmi var haft
hér að framan?
Og líkt og húsasmiðunum er þeim
forvígismönnum og fulltrúum þjóð-
arinnar farið, er eigi vilja sjá gall-
ana á stjórnarskrá okkar, en stað-
hæfa, með ýmsum útúrdúrum og
vífilengjum, frammi fyrir almenn-
ingi, að hún sé hin bezta, enda
enginn kostur að fá annað í stað-
inn, þótt þjóðinni þætti undir illu
að búa og sæi aðra tilhögun hent-
ugri sér og landinu.
Enginn vafi getur á því leikið,
að höfuðgalli stjórnarskrárinnar (frá
1903) er ákvæðið um það, að ráð-
gjafinn eigi að bera íslands-málin
upp fyrir konungi í ríkisráðinu
danska — rikisráðsákvæðið. Pað var
því ekki það fráleitasta, sem J. Ól.
(með »Lögr«. að fyrirmyndjjgat gert,
er hann eggjar menn lögeggjan að
leggja prófstein að þessum málm-
blendingi, þrátt fyrir það, að síð-
ustu árin hefir mest um þetta at-
riði verið rætt og ritað, þegar stjórn-
mál hefir borið á góma.
Tvent kemur hér til mála, — að
eins tvent. Annaðhvort er ísland
einn hluti danska ríkisins eða það
er sérstakt ríki.
Ef það er hluti af hinu danska
ríki, þá er það sama sem limur
af hinum danska ríkislíkama: Pað
er IN N LIM A Ð. Pá er það eðli-
legt og sjálfsagt, að þeim megin-
reglum, sem farið er eftir um til-
högun miðstjórnar ríkisins, sé fylgt
einnig að því er ísland snertir.
Miðstjórn danska ríkisins getur
ríkisráðið kallast. Pessu ríkisráði er
skipað samkvæmt lögum — Grund-
vallarlögunum. Grundvallarlögin eru
gefin fyrir hið danska ríki (Danaríki