Norðurland - 20.04.1907, Blaðsíða 3

135
Nl.
að því, að ráða fram úr deilumálum ríkj-
anna á friðsamlegan hátt, með gerðar-
dómum, til þess að draga úr hinum
ógurlega kostnaði, er nú hvílir á þjóð-
unum. Eg hefði talið mig breyta rangt,
ef eg hefði ekki gert þessa tilraun til
þess að styðja þessa stefnu.*
Þeir sem vilja tala kjarkinn úr oss
íslendingum, brýna það ætíð fyrir oss,
að hnefarétturinn ráði lögum og lofum
milli þjóðanna og að öflugur her sé
einkaskilyrði fyrir oss íslendinga til
þess að verða sjálfstæð þjóð. Annar
andi er þó í þessari ensku þingræðu
og því ekki ástæðulaust að veita henni
athygli.
Loftskeyti í Marokko.
Sigurför loftskeyta-aðferðanna heldur
áfram um heiminn og mega meirihluta-
þingmenn vorir og stjórn halda að
heimurinn sé orðinn geggjaður. Síð-
ustu fregnir fullyrða að Frakkar séu
orðnir það ringlaðir í ríminu, að þeir
ætli að tengja saman helztu staði í
Marokko með loftskeytasamböndum.
Borg í myrkri.
1250 starfsmenn við rafmagnsstöðv-
ar Parísarborgar hættu skyndilega vinnu
sinni í f. m. og kröfðust þess að kjör
þeirra væru bætt. Eins og nærri má
geta olli þetta hinum mestu vandræð-
um. Allsstaðar varð níðamyrkur þar
sem rafmagn var notað til lýsingar
og allar vélar, er knúðar voru áfram
með rafmagni, stöðvuðust. Leikhúsin
gátu ekki haldið uppi leikjum; stærstu
gistihúsin urðu að grípa til þess að
stinga kertaljósum í flöskustúta og
jafnvel sjálfur forseti Frakklands varð
að láta sér nægja kertaljós; lögreglu-
þjónarnir gengu með blys um göturnar
og áttu fult í fangi með að halda alls-
konar óþjóðalýð í skefjum. Lagfæring
komst þó á þetta fljótlega aftur, enda
mæltist verkfallið fremur illa fyrir hjá
blöðum og alþýðu manna.
Kosningarréttur kvenna.
í hinni nýju stjórnarskrá Finna er
konum gefinn kosningarréttur til þings.
Við nýafstaðnar þingkosningar þar í
landi kom það í ljós að kvenfólkið not-
aði rétt sinn rækilega. Fyrsta daginn
sem kosið var í Helsingfors voru t.
d. 60 °/o kjósenda konur.
Stórfeld rafmagnsframleiðsla.
»Verdens Gang« getur þess 14- f-
m. að Danir séu í þann veginn að
setja á stofn hjá sér stórkostlega fram-
leiðslu á rafmagni, er sjái öllu Sjálandi
fyrir nauðsynlegum rafmagnsstraum.
Verður rafmagnið leitt eftir málmþráð-
um á staurum með svipuðu fyrirkomu-
lagi og er á landsímanum. Geta þá
þorp og bæir víðsvegar um alt Sjá-
land fengið rafmagn til ljósa og annara
nauðsynjar með tiltölulega vægu verði.
Matarleifar og svínarœkt.
Sex bæir í Svíþjóð nota allar þær
matarleifar er til falla handa svínum.
Öllu matarkyns er safnað í sérstaka
kassa, en gerlum í því eytt með vatns-
gufu. 14000 íbúar í Eskiltuna fóðra
með þessu 250—300 sv/n- Telst svo
til að ef allir bæir í Svíþjóð nýttu
þannig ónýtar matarleifar yki það kjöt-
framleiðslu landsins um 4 miljónir
punda af svínakjöti á ári. Á þýzka-
landi hefir reynst bezt að blanda 10—
15 % af úrsældingi (Klid) saman við
slíkar matarleifar og nægir þá matar-
úrgangur frá 10 meðalfjölskyldum til
þess að fóðra með 2 svín.
Metramálið
á enn þá örðugt uppdráttar á Eng-
landi. Lagafrumvarp um að lögleiða
það þar í landi var felt nýlega í þing-
inu með 150 atkvæðum gegn 118.
Skautaferðir.
Norskir skautamenn héldu kapphlaup
10 f. m. hjá Hatnrí. 2—3 þúsundir
manna horfðu á íþróttamennina. Fljót-
asti skautamaðurinn fór 5000 metra
á 9 mín. 36 sek.
Frá Rússlandi.
Stjórn Rússa vill að sögn auka tekjur
ríkisins með tekjuskatti og erfðafjár-
skatti, og er það sjálfsagt viturlega
ráðið, því hóflausir tollar koma þyngst
niður á fátækri alþýðu.
Óöld er þar enn mikil í landi. í
fyrra mánuði var þar rænt 50 þús.
rúblum úr skrifstofu háskólans í Moskva.
Vopnaðir menn brutust inn í skrifstof-
una og ræntu fjárhirzluna.
X
Neðanmálssaga Norðurlands.
Norðurland hefir um nokkurn tíma
ekki þózt mega sjá af rúmi í blaðinu
fyrir neðanmálssögu. En fyrir áskorun
margra kaupenda blaðsins byrjar hér
ný neðanmálssaga og höfum vér valið
til þess hina frægu sögu norska
skáldsins Alexanders L. Kiellands,
er hann nefndi »Gifl*. Er sú saga
talin ein af hinum beztu sögum hans.
Sagan er töluvert löng — 186 bls.
þéttprentaðar í stóru 8 bl. broti á
frummálinu og mun því verða kapp-
kostað að láta hana ekki falla úr
neinu blaði meðan hún er að koma út.
Vér ráðum þeim kaupendum blaðs-
ins, er ekki halda blaðinu saman, til
þess að klippa hana út úr blaðinu,
því ekki getum vér látið þá fá sög-
una sérprentaða, nema þá fyrir sér-
staka borgun.
Bókmentum vorum er gróði að
slíkri sögu sem þessi er, enda ætti
»eldhúsrómanna«-öldin í blöðum vor-
um að vera undir lok liðin.
X
Verksmiðjufélagið.
Hluthafar eru nú orðnir um 40 í
klæðaverksmiðjunni nýju; þar af er
helmingur Akureyringar og hinir flest-
ir í Eyjafjarðarsýslu. Eldri hluthafar
eru hver með 35 hluti (hver hlutur
100 kr.). Af nýju hluthöfunum eru 4
með 10 hluti, 5 með 5 hluti og hinir
svo með einn til þrjá hluti hver. Undir-
tektir eru hinar beztu, því þeir menn,
sem nokkuð hafa kynt sér félagið og
fyrirætlanir þess, hafa hina beztu trú
á fyrirtækinu. En eðlilegt er það, að
margir hér við fjörðinn hafi fé síður
handbært nú en endranær, sökum hinn-
ar afarmiklu aukningar á skipastólnum
sérstaklega mótorbátum þetta og næst
liðið ár.
Um leið og iðnaðarfyrirtæki þetta
ætti að verða arðvænlegt hluthöfum,
þá er það líka þjóðleg stofnun, sem
miðar til þess að stýfla einn af hin-
um mörgu, þungu útstraumum úr landi
voru, eins og áður hefir verið bent
hér á í blaðinu. Margir góðir drengir
og sannir íslendingar líta fullt eins
mikið á þessa hlið málsins eins og
ábatavonina.
Flestir munu þeir, er gleðjast yfir
því og telja sér það hinn mesta
sæmdarauka að geta unnið fósturjörðu
sinni, sem mest gagn. Og þegar menn
geta það ekki að eins sér að kostn-
aðarlausu, heldur geta átt von á bein-
um fjárhagslegum hagnaði af því,
þá er engin furða þótt menn hiki sér
ekki við að leggja nokkuð af mörkum
í fyrirtæki, sem svo eru vaxin.
Vér leyfum oss að benda á auglýs-
ingu á öðrum stað hér f blaðinu frá
stjórn Verksmiðjufélagsins. Fáist ekki
nægilegt stofn og veltufé innanhéraðs,
mun stjórnin hugsa sér að leita hlut-
töku hjá öðrum Norðlingum og Aust-
firðingum. Myndarlegt væri fyrir oss
hér, ef ekki þyrfti til þess að koma.
%
Hraðskeyti til Nls.
Reykjavík 20/4 ’07 kl. IO30 f. m.
Campbell Bannerman setti nýlendna-
þingið i Lundúnum 15. þ. m. með
rœðu. Par voru allir yfirráðgjafarnir
úr nýlendunum. Botha vottaði hollustu
7ransvaalsbúa á hollenzku.
Landskjálfti i Mexíco, Margt fólk
týnt lífi og margir sárir.
Umbótaflokksmenn hafa tilnefnt í
millilandanefndina þá A. Thomsen
fólksþingsf orseta og A. Nielsen endur-
skoðanda ríkisreikninganna — 34 ríkis-
þingsmenn hafa gefið sig fram til ís-
landsferðarinnar. Peir eiga að vera 23
úr fólksþinginu og 17 úr landsþing-
inu. Meðal fólksþingsmannanna eru
A. Thomsen forseti og A. Nielsen
ríkisreikninga-endurskoðandi, Bluhme
kommandör,Blem ogZahle. Meðallands-
þingsmanna Bramsen, fyrrum ráðgjafi,
Alfred Hage, Goos (fyrrum íslands-
ráðgjafi) og Madsen Mygdal rikis-
reikninga - endurskoðandi. Skrifstofu-
stjóri ríkisþingsins verður með. fafn-
aðarmenn cetla ekki að verða með i
íslandsförinni, en Knudsen hafa þeir
tilnefnt i millilandanefndina.
íslenzkt fiskiveiðafélag, stofnað i
fyrra i Gautaborg, heldur áfram þetta
ár. — Sœnskir útgerðarmenn til ís-
lands-fiskiveiða sœkja um 50 þús. kr.
úr ríkissjóði.
Möller lögsœkir Pórarinn Tulinius.
Konungshjónin fara kynnisför til
Kristjaniu í lok mánaðarins.
Rlkisþinginu danska var slitið 18.
þ. m. Sveitarstjórnarlagafrumvarpið og
tolllagafrumvarpið voru óútrœdd.
Hafstein ráðgjafi og fón Magnús-
son skrifstofustjóri komu til Khafnar
á þriðjudaginn. Hafstein var i konungs-
boði þ. 17.
Sameinaða gufuskipafélagið œtlar
að senda nýtizku-gufuskip með 100
farþegarúm til íslands um leið og
konungsskipið Birma fer frá Khöfn.
X
Nefndarkosningar
til bæjarstjórnar.
Á bæjarstjórnarfundi á þriðjudaginn var
voru þessar nefndir skipaðar.
1. Fjárhagsnefnd: Bæjarfógetinn,OttoTuI-
inius, Friðrik Kristjánsson.
2. Fátœkranefnd: Bæjarfógetinn, Björn
Jónsson, Friðrik Kristjánsson.
3. Eyrarlandsnefnd: Stefán Stefánsson,
Júlíus Sigurðsson, Sveinn Sigurjónsson.
4. Vatnsleiðslunefnd: Friðrik Kristjánsson,
Stefán Stefánsson, Sveinn Sigurjónsson.
5. Veganefnd: Sigurður Hjörleifsson, Odd-
ur Björnsson, Björn Jónsson.
6. Skólanefnd: Bæjarfógetinn, Stefán Stef-
ánsson, Geir Sæmundsson.
7. Heilbrigðisnefnd: SigurðurHjörleifsson,
ásamt héraðslækni og bæjarfógeta.
8. Sóttvarnarnefnd: Otto Tulinius, ásamt
héraðslækni og bæjarfógeta.
9. Byggingarnefnd: Stefán Stefánsson,
Júlíus Sigurðsson og utan bæjarstjórnar
Sigtryggur Jónsson og Anton Jónsson.
10. Kjörstjórn: Oddur Björnsson og Björn
Jónsson ásamt bæjarfógeta.
11. Talsimanefnd: Bæjarfógetinn, Stefán
Stefánsson, Otto Tulinius.
12. Spitalanefnd: Sigurður Hjörleifsson og
Kristján Sigurðsson ásarnt héraðslækni.
13. Skattanefnd: Júlíus Sigurðsson, Oddur
Björnsson, ásamt bæjarfógeta, til vara
Sig. Hjörleifsson.
14. Yfirskattanefnd: Jónas Gunnlaugsson
dbr., Sigurður Sigurðsson járnsmiður,
Stephán Stephensen, til vara Davíð Sig-
urðsson.
15. Styrktarsjóðsnefnd: Sveinn Sigurjóns-
son, Oddur Björnsson, Björn Jónsson.
X
Eftirmœli.
Þess var getið í NI. fyrir nærfelt 2 ár-
um, að Helga yfirsetukona Indriðadóttir í
Gilhaga í Skagafirði hefði druknað á heim-
leið frá ljósmóðurstörfum. Skal hér nú
minnast hinna helztu æfiatriða konu þess-
arar.
Hún var fædd á Ölduhrygg, fremsta bæ
í Svartárdal í Skagafirði 27. dag júlímán.
1857. Foreldrar hennar voru Indriði bóndi
Árnason, merkur bóndi og nýtur, og
hreppstjóri í Lýtingsstaðahreppi um tíma
og Sigurlaug ísleifsdóttir kona hans;
gegndi hún lengi ljósmóðurstörfum þar í
sveit, og þótti heppin, þótt ekki væri
hún lærð. Helga ólst upp með foreldrum
sínurn, fyrst í Ölduhrygg og síðan undir
írafelli, til fullorðinsára. Bar snemma á
góðri greind hennar, og var hún þá oft
á þeim árum með köflum í Goðdölum, og
nam hannyrðir og fleira af frú Guðlaugu
Eyjólfsdóttur, fyrri konu Hjörleifs prests
Einarssonar, er þá var í Goðdölum, og
þá var talin bera af flestum _ konum í
Skagafirði í þeim greinum. Árið 1878
nam hún Ijósmóðurfræði í Reykjavík, og
tók síðan við þeim störfum heima í hér-
aði árið 1880, og hafði þau á hendi til
dauðadags. Árið 1883 giftist hún Magnúsi
Jónssyni frá Árnastöðum í sömu sveit.
Reistu þau bú í Gilhaga, og bjuggu þar
rausnarbúi. Þau voru saman 22 ár, og
eignuðust 10 börn saman; lifa 9 þeirra,
og eru sum upp komin. Áð kveldi hins
20. dags maímán. 1905 var hún á heim-
Ieið frá Ijósmóðurstörfum, og átti þá yfir
Svartá að sækja; áin var ill yfirferðar,
en hafði vaxið mikið um daginn, en var
þó reið fyrir kunnuga. En fylgdarmaður
hennar var ekki svo kunnugur sem skyldi,
og fór vaðið eigi alveg rétt, og lenti út í
snardýpisál. Druknaði hún þar af honum,
en hann komst með illan leik til sama
lands aftur. Maður hennar, foréldrar og
börn horfðu að heiman á þessa hörmu-
legu sjón, en gátu ekki að gert. Jarðar-
för hennar fór fram að Goðdölum 6. júní.
Helga sál. var kona fríð sýnum, og bauð
af sér hinn bezta þokka; hún var alvöru-
kona, en þó glaðlynd og fjörgandi á heim-
ili, og ætíð hin skemtilegasta. Dugnaðar-
kona var hún hin mesta, átti um stórt bú
að sjá á erfiðri jörðu með fjölda fólks og
fjölda bama, og fór það alt með prýði úr
hendi, enda var hún hin bezta eiginkona
og móðir. Ljósmóðurstörf sín rækti hún
með einstakri alúð og samvizkusemi. Orð
er á því gert, hvað hún hafi verið góð-
söm og hjálpsöm við fátæka, og eigi mun
hún hafa haft nærkonustörfin sér að gróða-
vegi, enda vissi hún vel stöðu sína og
þýðingu hennar. Má nærri geta, að mikl-
um óhug hafi slegið yfir héraðið þegar
þetta sviplega fráfall hennar fréttist.
Hvert álit hún hefir haft meðal kvenna,
og sérstaklega mæðra sveitarinnar má sjá
á því, að þær hafa reist fallegan minnis-
varða á leiði hennar. c, ,
Messað
verður hér í kirkjunni á morgun
kl. 12 á hádegi.
CK!heldur AÐALFUND sinn síðasta
v3fV jdlLl LMJ vetrardag (næsta miðvikudagskvöld).
.
t-
CT3
)£> dOL
j* w
c3
u
mr Andarnefjulýsi fæst á Apótekinu