Norðurland - 09.11.1907, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, Iæknir.
Akureyri, 9. nóvember 1907.
VII. ár.
13. blað.
Sjálfstœðismál vort
rætt í „Studenterforeningen", félagi
danskra stúdenta i Höfn, á fundi 8.
fyrra mánaðar.
„Höfðu þeir „radikölu" boðið ís-
lendingum, að rseða málið þar. Ouðm.
Finnbogason hóf umræður og fórst
það mjög vel. Árni Pálsson talaði
fyrir skilnaði og var mikill rómur
gerður að ræðu hans, enda var hún
hin röggsamlegasta. Allir Danir sem
töluðu kváðu sjálfsagt að það sem
meiri hluti íslendinga vildi vera láta
ætti frain að ganga, hvort það væri
skilnaður eða annað, en þeir kváð-
ust bezt skilja skilnaðarstefnuna hún
væri svo hrein og óbrotin. Dr. Berlin
sá er greinina ritaði í „Gads Maga-
sin« um sjálfstæðismálið og getið
hefir verið í blöðunum heima, vildi
að íslendingar reyndu enn um stund
fyrirkomulagið frá 1903 óbreytt, en
ætti nokkura breytingu að gera, þá
væri hann frekast með skilnaði. Dr.
Valtýr gerði nokkurar athugasemdir
og skýrði frá aðalstefnu stjórnarand-
stæðinga í málinu, en kvaðst ekki
vilja ganga langt inn á málið þar
sem nefnd væri skipuð."*
* *
*
Mikilsverð mega þessi tíðindi telj-
ast. Þetta er í fyrsta sinn, sem margir
merkir menn danskir hafa í fullri
alvöru lýst því yfir á opinberum fundi
að þeir væru meðmæltir skilnaði og
að sjálfsagt væri yfirleitt að fara að
vilja okkar. Ætti þetta meðal annars
að vera hvöt fyrir sambandsnefnd-
ina að vera ekki hikandi í kröfum
sínum heldur halda eindregið fram
hinum skýlausa, sögulega, lagalega
og siðferðislega rétti vorum til fulls
sjálfstæðis. — En þessi ummæli Dan-
anna ættu líka að vera bending til
þjóöarinnar um það að vera við
öllu búin, jafnvel algerðum skilnaði.
Og það ættu menn að gera sér ljóst,
að ef við stæðum alt í einu einir
fyrir okkur og óstuddir, þá fyrst
mundum vér „finna hitann í sjálf-
um oss og sjálfs vors kraft" til að
sigrast á erviðleikunum, þá fyrst
fyndum við hið sanna manngildi
vort. A^lmein vort er ekki féskort-
ur, fámenni eða óblíða náttúrunnar,
heldur skortur á öruggu sjálfstrausti
og einbeittum vilja. Einbeittum vilja
er fátt ómáttugt.
X
Rækfunarfélag Norðurlands
sendi 1. nóvember tvo fulltrúa á
deildarfundi félagsins um alt Norður-
Iand. Páll Jónsson búfræðiskandídat
fer um Fram-Eyjafjörð og Þingeyjar-
sýslurnar og heldur fundi í flestum
sveitum sýslnanna, En Ingimar Sig-
urðsson fer um norðurhluta Eyjafjarð-
arsýslu, Skagafjarðar- og Húnavatns-
sýslur og heldur þar einnig fundi.
* Orðrétt eftir bréfi frá Höfn.
Símabraskið.
Fréttin sem Nl. flutti í síðasta blaði,
eftir hraðskeyti að sunnan, að sýslu-
nefnd Árnessýslu hefði í einu hljóði
synjað um þær 12,000 kr., sem síð-
asta þing heimtaði af sýslubúum fyrir
símalagningu austur eftir sýslunni, bregð-
ur kynlegu Ijósu á símabrask stjórnar
vorrar og meirihlutans á þingi.
Ráðherrann þóttist ekki hafa neinn
frið á sér fyrir kröfum þjóðarinnar
um nýjar símalagningar og sá sér því
ekki annað fært en að ráða þinginu
til þess að taka V2 miljónar lán, til
þess að leggja síma fyrir, þó ekki
væri lántakan sú arðvænlegri en það,
að reksturskostnaðurinn einn fengist
borgaður, en ekkert yrði til fyrir rent-
um af láninu eða firningu á eigninni,
né heldur fyrir aðgerð á símaslitum,
sem vitanlega nemur stórfé.
Petta var brýnasta »þörfin,« sem
ómögulegt var að komast hjá að full-
nægja og þótti þá ekki ofverkið sýsl-
nanna að taka þátt í kostnaðinum.
Sýslunum því ætlað að taka stórlán
til viðbótar og gefa landssjóði pening-
ana. Með því móti bar ekki eins mikið
á útgjöldunum fyrir landssjóð, á meðan
verið væri að koma símanum á, en
ætfð hægurinn hjá að gefa sýslunum
eftir seinna meir þetta sem þær höfðu
lagt til.
Satt að segja hafa víst fáir aðrir en
sýslunefndarmenn Árnesinga tekið þessa
ráðstöfun alvarlega, búist við öðru
en að þetta væri dálítill gróðahnykkur
í bili, svona fyrst um sinn fram yfir
næstu kosningar.
En Árnesingar hafa ekki viljað eiga
undir því, að nýkosið þing færi að
gefa þeim eftir símakostnaðinn, hafa
heldur kosið hitt að lofa stjórninni
fyrst um sinn að geyma staurana og
hugsa sig dálítið betur um, áður en
hún heimtaði af þeim 12,000 kr. skatt.
Þeim hefir ekki fundist »þörfin«
svo fjarskalega brýn, að þeir gætu
ekki beðið dálítið enn þá.
Afleiðingin af þessu verður í bráð-
ina sú að Iandinu sparast peningar á
næsta fjárhagsári, um 20 þúsund kr.
lán úr viðlagasjóði (12 þús. til Árnes-
inga og 8 þús. til Rangvellinga) og ef
til vill eitthvað dálítið meira. Verður
sá sparnaður eflaust þá þakkaður hinni
dæmalaust hagsýnu fjái’hagsstjórn lands-
ins.
Mikið meira en þetta 20 þúsund
kr. lánsfé sparast þó víst ekki, því
samt sem áður á að leggja símann úr
Reykjavík austur yfir Hellisheiði um
50 rasta veg, að mestu leyti um ó-
bygðir og örfáum mönnum til nokk-
urs gagns, nema þeim sem hafa það
fyrir atvinnu að bæta símaslit.
Þá ráðstöfun ber líka að þakka
hinni dæmalaust hagsýnu fjárhagsstjórn
Iandsins. *
* Lögrétta skýrði frá því 23. f. m. að
staurunum austur yfir Hellisheiði væri
senn fullekið. Stjórninni hefir legið þetta
litla meira á en Árnesingum.
aulllð í Reykjavík
Reykvíkingar, að minsta kosti sumir,
hafa staðið á öndinni undanfarið. Þeir
hafa verið að bora sig niður eftir
Vatnsmýri (ekki Votumýri sbr. hrað-
skeyti hér í bl.) eftir gullinu, sem á
að gera þá sjálfa að vellríkum náma-
eigendum og höfuðstaðinn að einni
af stórborgum veraldarinnar.
Um 9. f. m. var borinn kominn
niður um 80 fet og hálfum mánuði
síðar um 112 fet og var þá heldur
en ekki farið að líta björgulega út.
Milli 110 og 112 feta varð fyrir zink-
lag, 4V2 þuml. á þykt, þá þunt lag
af hörðum steintegundum og síðan
annað zinklag um 6 þuml. á þykt.
Átti borinn þá, að sagt er, ekki eftir
nema ein 4 fet niður að gullinu eða
voninni í gullinu. Má því væntanlega
búast við stórtíðindum á hverri stund-
inni úr höfuðstaðnum.
Veðurathuganir
áMöðruvöllum í Hörgárdal. Eftir Sigtr. Þorsteinsson.
1907. ágúst. Sept. Okt. Um miðjan dag (kl. 2). Minstur h. (C) á sólar- hringnum.|
Loftvog (þuml.) Hiti (C.) -< & C3 (/) Úrkoma |
Fd. 29. 76,o 8.0 0 10 3.o
Fd. 30. 76.2 4.8 NV 1 6 3.4
Ld. 31. 76.5 5.o NV 1 3 1.0
Sd. 1. 76.2 6.0 0 5 **f* 3.9
Md. 2. 75.8 6.5 0 0 8.0
Þd. 3. 75.6 7.o 0 0 f- 7.0
Md. 4. 75.4 11.0 0 5 -f- 4.o
Fd. 5. 74.7 5.5 SAU 1 9 4- 3.5
Fd. 6. 74.9 6.0 NV 1 8 3.0
Ld. 7. 75.6 8.0 0 5 -f- 4.o
Sd. 8. 75.7 lO.o sv 2 10 5.o
Md. 9. 75.5 13.9 sv 1 10 R 4.8
Þd. 10. 75.1 14.3 0 10 5.5
Md.ll. 74.5 10.5 sv 4 3 7.1
Fd. 12. 74.6 11.5 0 10 3.5
Fd. 13. 74.1 7.6 sv 1 10 R 3.0
Ld. 14. 76.2 3.o NV 1 8 O.o
Sd. 15. 75.o 3.0 0 10 R -f* 5.9
Md.16. 75.9 5.0 NV 2 10 4- 0.7
Þd. 17. 75.5 8.5 0 10 O.o
Md.18. 75.3 7.5 0 10 R 4.0
Fd. 19. 76 e 2.5 NV 1 3 0.5
Fd. 20. 77.5 5.o 0 6 -4 2.0
Ld. 21. 77.0 7.5 SV 2 8 -f- 4.9
Sd. 22. 76.o 5.0 0 10 R 2.o
Md.23. 75.4 2.0 0 10 S 4- 0.1
Þd. 24. 75.3 5.8 0 10 -4 0.2
Md.25. 75.6 7.0 0 8 1.3
Fd.26. 74.9 6.8 0 10 R 2.9
Fd. 27. 74.6 9.8 S 1 8 5.4
Ld. 28. 74.8 6.8 SV 2 8 5.o
Sd.29. 75.6 lO.o SV 1 8 4.o
Md.30. 74.8 8.0 S 1 2 4- 3.0
Þd. 1. 74.8 5.3 0 10 R 0.5
Md. 2. 74.9 4.5 0 10 R 2.0
Fd. 3. 75.5 4.3 0 10 0.3
Fd. 4. 75.2 2.0 0 10 -f* 1.5
Ld. 5. 74.3 2.0 NAU 1 10 R -r- 1.0
Sd. 6. 75.5 -r- 1.0 NAU 2 10 S 4- 2.0
Md. 7. 76.3 -f- 1.0 0 0 4- 3.9
Þd. 8. 76.o 1.0 0 0 4-10.0
Md. 9. 75.7 5.5 sv 1 2 -f- 5.5
Fd. 10. 75.0 lO.o sv 3 8 1.0
Fd. 11. 74.0 6.4 0 5 2.0
Ld. 12. 74.1 3.o 0 10 4- 0.5
Sd. 13. 74.5 -4- 2.0 NV 1 8 4- 3.9
Md.14. 74.8 -f* 1.0 N 1 10 s -7- 4.9
Þd. 15. 75.4 -4- 3.5 0 5 -4 5.1
Md.16. 75.i 3.3 sv 1 9 -4 9.9
Fd. 17. 75.6 3.0 0 5 -f- 0.2
Fd. 18. 75.7 2.7 0 3 -f- 5.9
Ld. 19. 75.8 4.0 0 10 -f- 5.o
Sd. 20. 76.5 1.4 0 10 -4 0.1
Md.21. 76.3 2.4 0 10 -4 3.6
Þd. 22. 76.2 3.6 0 10 -4 1.5
Md.23. 76.2 3.9 0 10 0.1
Fd. 24. 76.o 2.5 0 10 0.3
Fd. 25. 75.8 0.4 0 4 -4 3.0
Ld.26. 75.6 í.s 0 7 -4 3.0
Sd.27. 75.6 2.0 0 10 4- 2.1
Md.28. 75.8 -f- 2.7 0 0 -7- 5.o
Þd. 29. 75.9 -4- 0.5 0 0 4- 7.9
Md.30. 76.5 0.5 0 () 4- 7.9
Fd. 31. 75.5 2.0 s 0 10 -4 7.0
X
Baráttaq um landhelgina.
Orð leikur hér á því að megin-
þorri þeirra útlendra útgerðarmanna,
er senda skip upp hingað að sumr-
inu til síldarveiða fyrir Norðurlandi,
hafi afráðið að láta skrásetja skip sín
sem innlenda eða danska eign. Á þá
danski fáninn að vernda þau fram-
vegis fyrir allri áleitni íslenzkra lög-
reglustjóra og hjálpa þeim til þess
að ræna hér í landhelginni eins og
fyrri.
Sjálfsagt verður afarörðugt að sporna
við þessu. Það hefir reynzlan þegar
sýnt, en reyndar verður ekki sagt að
löggjafarvaldið hafi sýnt mikla alvöru
í því enn að sjá hag landsmanna
borgið í þessu efni.
Spurningin verður þá hvort ekkert
mundi vera hægt að gera til þess
með héraðasamþyktum að minka yfir-
ganginn.
Einna tiltækilegast virðist mörgum
það, að breyta fiskiveiðasamþyktunum
svo, að bönnuð sé veiði með herpi-
nót á innfjörðum. Slík samþykt bitn-
ar að vísu á Iandsmönnum sjálfum,
en vert væri þó að íhuga hvort það
ráð þætti ekki tiltækilegt.
X
Úr ýmsum áttum.
_ eiga í vök að veriast með mál
Fœrey-
ingar sltt' ^anski embætta- og kenn-
aralýðurinn hefir unnið allmikið
að því í skjóli dönsku stjórnarinnar að
gera dönskuna að aðalmáli í eyjunum.
Miðlungi vel hefif það þó tekizt, því Fær-
eyingar tala færeysku, en ekki dönsku
hver við annan. Nýlega varð allmikil deila
á þingi Færeyinga út úr kenslu í færeysku
í skólum þeirra. Danski flokkurinn í þing-
inu varð þar ofaná, en töluvert varð Pat-
urson þungyrtur í garð hans. »Danskan
hefir bælt oss niður eins og einokunar-
verzlunin. sagði hann meðal annars.
í borginni Buda-Pest á Ung-
Einkennileg verjalandi er gefið út blað
blaðaútgáfa. ejtt meg a[t öðrum hætti en
annars tíðkast með blaðaútgáfur í heimin-
um. Kaupendur »blaðsin§«, ef svo mætti
kalla, eru ekki færri en 15000, en þó er
ekkert eintak af blaðinu prentað, að eins
eitt eintak af því skrifað.
Um borgina liggur net af talsímaþráð-
um, sem blaðið eitt á og notar og eru
þræðir þessir samtals 1100 enskar mílur
að lengd. Skrifstofa blaðsins er miðstöð
allra þessara talsímaþráða, en hvert heim-
ili hefir sinn talsíma frá blaðinu. »Áskrif-
endurnir« geta svo þegar þeir vilja hlust-
að og fengið að vita innihald blaðsins.
Eru raddmiklir drengir látnir sitja fyrir
framan viðtalstól miðstöðvarinnar og lesa
hátt og skýrt alt sem í blaðinu stendur.
KI. 8 að morgninum er talsímað inni-
hald blaðsins þann daginn og er þá ákveð-
ið hvenær að deginum skuli lesa upp á-
kveðnar blaðagreinar, sérstakar fréttir,
símskeyti frá útlöndum o. s. frv. Þurfa
menn þá að gæta þess að hafa klukkur
sínar réttar og koma stundvíslega að tal-