Norðurland - 21.12.1907, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
******* y
19. blað. I
•♦♦t•••♦••♦^♦•^
•♦•♦••#
♦-• ♦♦ ♦• ••• »♦• ♦••
••••••
♦ ♦♦ # '
Akureyri, 21. desember 1907.
VII. ár.
###-#-#-
»••# # #
• • • • ## ####
Ollum þeim er sýndu okkur hlý-
Iega hluttekning og aðstoð við
fráfall og jarðarför okkar elsku-
legu eiginkonu og móður Petrínu Kr.
Pétursdóttur, þ. 28. f. m., sendum við
hér með hinar innilegustu þakkir, sér-
staklega söngflokknum, og þeim er
kirkjuna klæddu. Guð blessi og huggi
þá nær þeim ber sorg að höndum.
Húsavík 2. des. 1907
J. Hálfdánarson.
Aðalbjörg Jakobsdóttir.
Jakobtna Jakobsdóttir.
Herdis Jakobsdóttir.
Hálfdán Jakobsson.
J. Á. Jakobsson.
v » « «~« « « » » «~* * * * » w~<r«
£oJtritun yjir Jltlantshaf.
Sautjándi október verður merkisdag-
ur í sögu loftritunarinnar. Pann dag
er talið að tekist hafi að koma á varan-
legu loftskeytasambandi á milli Norður-
álfunnar og Vesturheims. Er önnur stöð-
in í Clifden á írlandi, en hin þar sem
heitir Glace Bay á Nýja-Skotlandi.
Fyrsta skeytið sem sent var, var 30
orð og barst það milli stöðvanna á
tæpum tveim mínútum. En alls höfðu
stöðvarnar senzt á 14,000 orðun þann
dag. Pess er getið að Marconifélagið
taki 38 aura fyrir orðið milli stöðvana,
en ritsímafélögin 90 a. milli Englands
og Ameríku.
Sagt er að hlutabréf Marconífélags-
ins hafi tífaldast í verði þenna fyrsta
dag, sem vissa var fyrir að skeytin
kæmust alla leið tálmunarlaast milli
heimsálfanna og er það líklega bezta
sönnunin fyrir því, að sú þraut sé
fullunnin, er Marconi hafði sett sér
að vinna, að koma á þessu loftskeyta-
sambandi.
Hefðu samningar tekist fyrir tveim
árum milli alþingis og Marconífélags-
ins um loftskeytasamband, má telja
víst að land vort hefði verið við riðið
þann merkisviðburð, að loffskeytasam-
band hefst milli heimsálfanna og jafn-
framt hefði það orðið Iandinu stór-
kostleg tekjugrein. En eins og kunn-
ugt er varð óhamingja vor þess
valdandi að ekki gat af orðið.
Nú þarf Marconífélagið íslands ekki
lengur við til þess að koma samband-
inu á og getur hlegið að heimsku
vorri.
Til þess að gera þessa heimsku sem
allra-átakanlegasta, er nú sjálf Reykja-
víkin, sem mest allra blaða svívirti
loftskeytaaðferðina fyrir rúmum 2 ár-
um, farin að hafa ísland á boðstólum
við Marconífélagið, einmitt þegar auð-
sætt er að það er ekki lengur upp á
það komið.
»Skyldi enginn vegur vera fyrir fé-
lagið til að geta notað ísland, sem milli-
stöð milli frlands og Ameríku,« spyr
blaðið í einfeldni sinni og vandræð-
um.
öunur spurning sýnist þó liggja
beinna við: »Skyldi enginn vegur
vera til þess að Reykjavíkin og henn-
ar nótar læri að blygðast sín?«
X
Herpinótaveiðin.
Svar til herra Eggerts Laxdal.
í 51. tölublaði Norðra er grein frá
herra E. Laxdal sem á að vera svar
uppá grein mína í síðasta Norður-
Iandi. —
Eins og fyr ætla eg að vera stutt-
orður um hvaða líkur séu til að út-
lendingar láti skrásetja skip sín sem
innlenda eða danska eign, því það
sem eg hélt fram um agnúana á því
stendur enn óhrakið. — Petta eina skip
sem greinarhöf undurinn talar um að Aust-
maður nokkur hafi ætlað að fá skrásett í
sumar, var lítil mótorskúta (ca. 15 Tons),
sem átti að nota til reknetaveiða.
Þar sem greinarhöfundurinn ályktar,
af því hvað margir útlendingar veiða
hér, að ólíklegt sé að eins arðsamt sé
fyrir þá að veiða heima hjá sér í
landhelgi eins og hér, þá gleymist
honum, að hér veiða þeir að eins lít-
inn hluta sumarsins, en þar allan hinn
hluta ársins.
Ólíklegt er að þeir vilji kasta frá
sér réttinum til veiða heima hjá sér,
þar sem þeirra aðalveiði fer fram, til
þess að fá að veiða hér síld í U/2
mánuð.
Eins og eg tók fram í grein minni
er hepinótaútgerðin í bernzku, en þó
eru|þegar nær allir nótaeigendur við
fjörðinn farnir að sjá að gamla veiði-
aðferðin, með kastnótum við land, er
of stopul, því oft líða mörg ár án
þess að síld komi svo langt inn á
firðina, að hægt sé að veiða hana með
kastnótum uppi í landsteinum. T. d.
hér á Eyjafirði hefir oft á sumrin kom-
ið mikil síld að Hrísey, haldist þar
um tíma, en hún ekki gengið innar í
fjörðinn.
Pað er því rangt af E. L. að halda
því fram að nótaeigendur hafi allir
haft stórtekjur af veiði sinni, þegar
síldin fekk að ganga tálmunarlaust inn
fjörðinn, því það reyndist ekki nóg
að hún fengi að koma tálmunarlaust,
hún gleymdi því æði oft að koma.
Pau árin voru sjálfsagt fleiri, sem E.
L. græddi ekkert á nótaútveg sínum,
en hin sem hann græddi á honum.
Eg er líka landnótaeigandi og hefi
því líka orðið að bíða ár eftir ári eft-
ir síldinni, sem ekki kom. — »En
þegar fjallið ekki kemur til manns,
verður maður að fara til fjallsins.«
Pað er ekki rétt að herpinótasíld sé
verri en netjasíld; núna er hún í sama
verði erlendis. Og þó síldarverðið sé
nú lágt, mundi það einnig hafa verið
lágt á landnótasíld af sömu stærð. Hr.
E. L. veit eins vel og eg, að verðið
er ekki lágt vegna þess að síldin er
veidd í herpinætur. — Fyrir síðustu
landnótasíldina sem hann seldi erlend-
is fekk hann t. d. helmingi lægra verð
en herpinótasíldin var seld fyrir í haust.
Pað er rétt að hagur einstaklingsins
verður að rýma fyrir hag almennings.
Hagur almennings í Akureyrarbæ og í
Eyjafirði er að sem flestir hafi atvinnu
við síldveiði og væri því algerlega
rangt að fyrirbjóða hina réttu veiði-
aðferð vegna eins landnótaeiganda og
og nokkurra lagnetaeigenda. — Al-
menningur hér við Eyjafjörð fær nú
í meðalaflaári um 100 þúsund kr.
tyrir vinnu, sem stafar beint af síldar-
skipaútgerð innlendra manna. Petta
stendur til að aukist stórum með auk-
inni herpinótaútgerð.
Fiskimenn hafa altaf Iitið illum aug-
um til nýrra veiðiaðferða, og viljað
banna þær. — Svona hefir það verið
í Noregi og svona er einnig hér. Eða
man ekki E. L. eftir því að hér voru
fyrir fám árum haldnir fundir meðal
útvegseigenda, og vildu þá netjaeig-
endur leggja svo mikil höft á nótveið-
ina að sú veiði hefði lagst niður ef
þeir hefðu fengið sínu framgengt. —
Eg vil því ráða E. L. frá að stofna
til æsinga eða undirróðurs gegn herpi-
nótaveiðinni, því það er trú mín að
þegar til þess kemur að semja veiði-
samþykt fyrir Eyjafjörð, verði menn jafn-
fjandsamir landnótveiðinni sem herpi-
nótaveiðinni. — Eg efast ekki um að
sumir vilji fúslega eyðileggja hvort
tveggja.
Landnótaveiðarfæri mín, sem eg á
nú arðlaus eins og aðrir, kosta meira
fé en herpinótaveiðarfæri mín, svo
ekki er hætt við að eg af eigingirni
haldi annari veiðiaðferð fram en nóta-
útgerð. Hér bíður enginn meira tjón
104
honum fyrir að hafa kallað Aalbom kennara djöful og
snúist þannig þvert á móti skólanum og föður hans.
En hefði nú þetta ekki fengið svona mikinn alvörublas
frá upphafi, þá hefði henni kanske tekist betur að
greiða úr þessari flækju með því að dusta hann dálftið
og hvetja hann til að fara gætilega.
En eins og nú var komið var þetta orðið hið mesta
stórmál, og hún megnaði ekki að ráða fram úr því.
Á meðan stóð Abraham þegjandi frammi fyrir móður
sinni; hann sá, að hún var hugsi. Og loksins þegar
hún áttaði sig og leit upp aftur — úrræðalaus sjálf,
og sá drenginn standa þarna í sömu sporum jafn kvíð-
andi og efablandinn, þá fann hún engin önnur ráð en
taka hann í faðm sér; hún vaggaði honum fram og
aftur eins og hún var vön og mælti við hann í hálfum
hljóðum; »Ó, aumingja, aumingja drengurinn minn, —
hvað skyldi ætla að verða úr þér?«
Abraham varð nú ennþá ruglaðri við þetta og æstari
í skapi en áður. Á skólanum var farið með hann eins
og hættulegan afbrotamann, sem menn vilji þó reyna
að frelsa með vægð og blíðu; jafnvel Aalbom var vin-
gjarnlegur f viðmóti, svo hrollur fór um Abraham.
Félagar hans hrósuðu honum í fyrstu og spáðu því,
að hann ætti hræðilegan refsidóm í vændum. En þegar
tfminn leið í kyrþey og ekkert bar til tíðinda og kenn-
ararnir sýndu honum sömu blíðu sem áður, þá skildist
þeim, að það væri reyndar ekki mikill vandi að vera
hugrakkur þegar maður væri sonur hans Lövdahls pró-.
fessors.
Bara hann hefði fengið hegningu; — þannig hugsaði
Abraham með sjálfum sér. En þessi svipdaufi hátíða-
bragur, þessi undarlega vinsemd frá öllum hliðum vakti
101
lega gera okkar unga vini greiða. Jæja þá, herra Mordt-
mann! Eg skal gefa kost á mér í stjórnina.«
»Kærar þakkir!« svaraði Mordtmann, og sakir fagn-
aðar tók hann ekki eftir því hvernig yfirbragð frúar-
innar breyttist; hann hóf glas sitt og hélt áfram: >Jseja,
þá er alt í góðu lagi; nú strengi eg þess heit, að ekki
skal langt um líða, uhz verksmiðjan kemst á fót.«
Frú Wenche leið illa. Trúnaður sá, sem tekizt hafði
svo skjótlega með þeim Mordtmann og henni, fór nú
þegar að valda henni óþæginda. Hún sá það ofur-vel,
að maður hennar tók eftir hverju orði og hverju tilliti,
er þau sendu hvort öðru; og hún vissi, að það var á-
lit hans, að hún hefði gerzt fylgifiskur hins unga manns
í þessu verksmiðjumáli.
Og henni gramdist þetta, því það var alveg tilhæfu-
laust. En hún fann, að ef hún reyndi að bera í bæti-
fláka fyrir sig, þá mundi ráðvendni hennar bera lægra
hlut fyrir grunsemi manns hennar og flækja þessi verða
bara verri en áður.
En einmitt þetta, að hún hætti að hugsa til þess
að frambera skýringu frjálst og djarft að vanda, varð
henni nú hin mesta kvöl og gerði hana hikandi bæði
gagnvart manni sínum og hinum ókunna manni.
Svo bættist það líka ofan á að þessa dagana hafði
hún tekið að verða þess áskynja, sem hún hafði löng-
um hugsað um með skelfingu, að svo gæti farið að
sonur hennar yrði henni fráhverfur, eða eitthvað kynni
að minsta kosti að geta komið fyrir á milli þeirra og
spilt hinum takmarkalausa trúnaði er ávalt hafði verið
á milli þeirra.
Þegar hún fekk loksins að heyra söguna um þá Aal-
bom og Maríus hjá Abraham sjálfum — hann sagði