Norðurland - 18.07.1908, Blaðsíða 1

NORÐURLAND
50. blað.
Ritstjóri: Sigurður Hjörleifsson, læknir.
Akureyri, 18. júlí 1908.
VII. ár.
Fullveldi
yfir öllum vorum málum.
Því hefir verið og er haldið fram
af formælendum sambandslaga-upp-
kastsins, að með pví uppkasti hafi
íslendingar fengið framgengt öllum
sínum kröfum. Hvorki Þingvalla-
fundurinn 1907 né erindisbréfið, sem
Þjóðræðisflokkurinn á pingi samdi
handa fulltrúum sínum í sambands-
nefndinni, hafi farið fram á ann-
að né meira en pað, að ísland
yrði frjálst sambandsland. Þar hafi
ekkert verið á pað minst, að pað
yrði ríki.
Og nú er spurt: Hvernig stendur
á pví, að íslendingar gera sig ekki
ánægða með að landið sé frjálst sam-
bandsland, pegar peim er boðið pað
með ótvíræðum orðum?
Hvernig stendur á pví, að mikill
meiri hluti pjóðarinnar, eftir pví
sem nú eru horfur á, ætlar ekki að
gera sig ánægðan með pað, sem á
boðstólum er, en krefjast annars
meira?
Auðvitað sendur svo á pví, að
pjóðinni er ekki boðið pað, sem
beðið hefir' verið um.
Þingvallafundurinn orðaði ekki
kröfu sína svo, að ísland skyldi
verða ríki. En hann krafðist pess,
að pað yrði með fullu jafnrétti við
Danmörku og fullu veldi yfir öllum
sínum málum. Og hann krafðist pess,
að sáttmálanum mætti hvor aðili
um sig segja upp. Með peim hætti
mótmælti fundurinn pví, að nokkurt
íslenzkt mál yrði svo bundið við
Danmörku, að íslendingar gætu ekki
tekið við pví, hvenær sem peim
litist.
í erindisbréfi Þjóðræðisflokksins
er ekki heldur nefnt ríki. En par
er pað tekið fram, að fela megi
Dönum að fara með íslenzk mál
meðan um semur. Ekki lengur. Með
orðunum: «meðan um semur", var
pví mótmælt í erindisbréfinu að ís-
Iendingar skrifuðu undir nokkurn
samning, sem gæfi Dönum vald á
nokkuru íslenzku máli lengur en
íslendingum póknaðist að peir færu
með pað vald fyrir sína hönd.
Bæði Þingvallatundurinn og Þjóð-
ræðisflokkurinn sáu, að væri svo um
hnútana búið, sem peir kröfðust, pá
var engin pörf á að nefna landið
ríki. Þá hlaut öllum heilvita mönn-
um að vera ljóst, að landið var full-
veðja ríki. Ríkiseinkennin sögðu til
sín.
í sambandslaga- uppkastinu er land-
ið ekki nefnt ríki. Út af pví er ekki
deilt. Það er ekki aðalatriðið. Hitt
er aðalatriðið, sem allri deilunni
veldur nú, að yrði uppkastið að lög-
um, fengjum vér ekki fullveldi yfir
öllum vorum málum. Allar tilraun-
ir til pess að telja oss trú um pað
eru fráleitar, ósamboðnar skynsöm-
um og sannorðum mönnum.
Eftir pví sem vér höfum nákvæm-
astar spurnir af, sér pjóðin petta.
Fyrir pví er mótspyrnan svo rík ná-
lega um land alt. Þjóðin krefst pess,
að samningnum verði breytt á pann
hátt, að pað fullveldi fái hún.
Og vafalaust hefir hún sitt mál
fram, ef hún sýnir nóga staðfestu.
,,2eltisglíman“.
Tíðrætt verður mörgum nú um »belt-
isglímuna« síðustu, og fer það að von-
um. Frásögnin í 23. tölublaði Norðra
er og þannig vaxin, að þess er eigi
að vænta, að umtal manna falli niður
sem stendur.
Rétt er það, vitaskuld, að markmið
Grettisfélagsins er »að vekja áhuga
fyrir eflingu hinnar þjóðlegu alíslenzku
glímu(þróttar«. En þá á lika að halda
glfmunni við í sama stíl, og hún var
til forna. Og forna glíman sézt nú
þar, sem glímunni hefir alt af verið
haldið við breytingalaust, svo lengi
sem vitað verður. En á seinni tíð er
mér eigi kunnugt um nein héruð, þar
sem glímur hafa aldrei fallið niður,
önnur en Þingeyjarsýslu, og þá eink-
um Mývatnssveit. Þetta mun líka viður-
kent. Þegar því á að fara að endur-
lífga þessa fornu íþrótt, er það skoð-
un þingeyskra glímumanna, að þeirra
glímureglur og glímulag eigi að leggj-
ast til grundvallar — að öðrum kosti
er verið að umsteypa íþróttinni eða
mynda nýja glímu. En það er eigi
tilgangur Grettisfélagsins.
í reyndinni sýnir það sig þó, að
glfmureglur félagsins, sem fylgja á
við Íslandsglímuna, eru þannig sniðn-
ar, að þær spilla þvf, að markmiðið
náist rétta leið, og að »beltisglíman«
virðist ætla að vcrða glímunni til niður-
dreps sem íþrótt, svo nú er það al-
manna-rómur, að eigi sé góðum glímu-
mönnum sæmandi að taka þátt í slíkri
glímu.
Eg skal sérstaklega benda á tvö
atriði í reglunum sem eru ótæk. í
fyrsta lagi skal sá dæmdur beztur
glímumaður landsins, sem eftir glím-
una hefir flesta vinninga; það er aðal-
atriðið að fella manninn, en ekki
hvernig það er gert. Getur því sá
maður gjarnan gengið sem sigur-
vegari af hólmi, sem enga list sýnir
í glímu sinni, ef hann að eins er sterk-
ur og harðskiftinn. í öðru lagi eru
byltuákvæði reglanna þannig, að það
er margbúið að sýna sig, að við þau
má ekki binda sig, og eru þó vinn-
ingarnir bygðir á fyrirmælum þeirra.
Þar sem glímur eru nú æfðar mjög
með hliðsjón af »beltisglímunni« og
reglunum við hana, eins og gert hefir
verið á Akureyri, myndast nýtt glímu-
lag og ný aðferð, að vinda sér af
brögðum, og forða sér á höndum og
hnjám undan byltum, sem taldar verði.
Enda er svo komið, að þeir sem leiknir
eru orðnir í þessu, verða naumasl
lagðir, svo mark þyki að, nema látið
sé kné fylgja kviði, sem menn segja.
Hefi eg verið sjónarvottur þess, að
slíkir menn hafa verið lagðir 5—6 sinn-
um fullkomnar byltur eftir fornri venju,
áður en mark gat orðið að eftir glímu-
reglum Grettisfélagsins. Getur þá list-
inni orðið hætt f hinni sjöundu glím-
unni. Þetta munu og Akureyringar'
hafa fundið sjálfir, að það getur ver-
ið erfitt fyrir vinnandann að fullnægja
að öllu byltuákvæðunum, því sézt
hefir þar leikni í, að láta búkinn
fylgja mótstöðumanninum vel að gólfi,
svo að eigi færi þó svo illa á, að
kölluð yrði áníðsla. En þessi nýupp-.
vakta glíma er eigi hin forna, þjóðlega,
alíslenzka fþrótt. Eg sé eigi betur en
hér sé stefnt ftá hinni fögru glímu
okkar yfir í kraftabrölt grísk-rómversku
glímunnar, þar sem núa þarf gólfið
baki mótstöðumannsins, svo byltan sé
talin fullkomin.
Það er því hin mesta nauðsyn fyrir
Grettisfélagið, til þess tilgangur þess
náist, að gera ýmsar breytingar á
reglum sínum, og auka við þær. Þarf
stjórn þess að beita sér alvarlega
fyrir því máli, til þess að »beltis-
glíman« eigi fagra framtíð í vændum.
Þá vildi eg minnast á nokkur at-
riði í glímufrásögninni, sem eg drap
á fyrst. Finn eg mér það skylt, sem
málsvari glímukeppendanna í dóm-
nefndinni — veit líka að þeir ætlast
eigi til að aðferð þeirra, er þeir gengu
úr glímunni, sé skýrð eins og gert er
í áminstri frásögn. Þar er svo sagt
að við slysið hafi slegið »óhug« á
glímumennina svo þeir gengu því úr
glímunni. Eptir því á þá að hafa
brostið hugur. Við það kannast þeir
víst ekki. Hitt mun þeim hafa þótt
reynt, að glímureglunum væri ekki
fylgjandi, og ennfremur að of margt
færi fram hjá eftirtekt dómnefndar-
innar, til þess létt væri að ná rétti
sínum — þar með er eigi sagt, að
hún hafi með vilja gert neitt rangt —
og undir því ástandi er svo einn
þeirra færasti maður slasaður, að þeirra
dómi, og víst margra fleiri, af því
ekki var fylgt venjulegum glímuregl-
um. Þessa skoðun virðist og dóm-
nefndin hafa þegjandi samþykt, að
minsta kosti að einhverju leyti, fyrst
hún krafði eigi glímumenn þá, er
gengu úr glímunni, reikningsskapar á
gerðum sfnum. Skal eg eigi fara fleir-
um orðum um þetta atriði. Glímu-
mennirnir tclja sig hafa haft fylstu
ástæðu til að hætta, en að slíkt hafi
eigi komið af hugbilun neinni.
Þá er einnig svo að orði komist í
frásögninni, að glímumót þetta hafi eigi
verið »eins ánægjulegt eins og venju-
lega«. Eg hygg sannast, að ekkert af
þessum þrem mótum hafi verið »á-
nægjulegt*. Þetta sfðasta er engin
undantekning frá hinum fyrri, heldur
beint áframhald af fyrstu »beltisglím-
unni«. Þá, eins og nú, var verðlaun-
aður maður, sem unnið hafði slys á
öðrum.
Það er eigi líklegt, að frásögnin í
Norðra hafi átt að vera særandi fyrir
glímumennina, en hún er það samt,
og skal eg skýra það nánar.
A aðra hliðina er, eins og þegar
er bent á, skýrt þannig frá því, er
glímumennirnir gengu af hólmi, að þeir
telja sér þar minkun gerða. En á hinn
bóginn er glæstur svo mjög hlutur
beltishafans, að til þess er jafnvel breytt
fastri málvenju. í fyrirsögn greinarinnar
stendur: »Jóhannes Jósefsson vinnur
glímubeltið enn.« Nú er þetta f annað
sinni, sem hann hlýtur beltið. Hefði
því verið nóg að segja: »vinnur glímu-
beltið aftur.« Hitt orðið getur skoð-
ast villandi.
Undarlega er og að orði komist,
þar sem lýst er því, hvernig glfman
var úrskurðuð. Þar var dæmt á milli
þriggja maana. Gátu því eigi glímurn-
ar verið nema tvær. En þar er sagt:
»Þær glímur vann Jóhannes allar.<
Var of lítilmótlegt að segja: báðar?—
Eftir frásögninni hefði Jóhannes átt að
vinna sjálfan sig. En eigi er mér ljóst
að hann ynni þann hinn stóra vinn-
inginn í þessari glímu.
Þá segir enn fremur svo, að þegar
glíman klofnaði, hafi Jóhannes haft 8
vinninga. Eftir því er honum talin til
vinnings glíman við Pétur Jónsson.
Mér var reyndar ókunnugt um, að
meiri hluti dómnefndarinnar liti svo á.
Tel eg það þá minstu kröfu, að glíma
sú sé látin liggja milli hluta. Hefi eg
því skoðað það svo, að Jóhannes hafi
staðið jafnt að vfgi og Þorgeir Guðna-
son. En svo kemur viðbótin: að Jó-
hannes hafi aldrei fallið. í þeirri um-
sögn sézt vel hvað milli ber; reglum
Grettisfélagsins, og hinni fornu venju
um, hvað sé bylta. Af átta mönnum,
sem Jóhannes glímdi við, áður en
glíman klofnaði, barst hann þannig
fyrir hjá fimm þeirra (tvisvar fyrir Pétri
Jónssyni) að fleira af því voru full-
komnar byltur eftir glímuvenju okkar
Þingeyinga.
Eins og glíman tókst f þetta sinn,
tel eg það hafa verið misráðið, að
dæma nokkrum manni beltið. Til þess
liggja margar ástæður. Reglur Grettis-
félagsins hljóta þar að geta verið háðar
undantekningum, eins og aðrar reglur.
Þyki einhverjum orð þessi koma úr
óvæntri átt, vil eg taka það fram, að
mér finst það skylda mín, sem með-
limi Grettisfélagsins, að hvetja það til
að breyta til um glímuna, svo það
stofni eigi góðu máli, sem það berst
fyrir, í óefni. En að því er snertir at-
hugasemdir mínar við nefnda glímu-
frásögn, þykist eg, sem minni hluti í
dómnefndinni, hafa fulla ástæðu til að
gjöra þær — og gæti gert þær fyllri.
Arnarvatni 4. júlí 1908.
Sigurður fónsson.
Ritstióri NorSurlands-
kom heim úr ferð sinni á miðviku-
daginn síðastliðinn.