Norðurland - 14.10.1911, Blaðsíða 2

Nl.
162
Áskorun
til íslenzkra kvenna.
t'n!0öZs°aS UNIVERSAL.
í tilefni af að nýjar kosningar til
alþingis fara nú bráðlega i hönd, leyf-
um vét oss hérmeð að skora á ís-
lenzkar konur, að stuðla að þvi af
fremsta megni, að þeir menn einir
verði kosnir til alþingis við nœstu
kosningar, sem vilja láta lögin um
aðflutningsbann á vini, sem afgreidd
voru aj alþingi 1909, standa óbreytt.
Oss konum ætti að vera það full-
Ijóst, hversu mikla óblessun áfengis-
nautnin hefir leitt og leiðir enn yfir
vora fámennu og fátæku þjóð og þar-
eð aðj lutningsbann er eina ráðið til
að bæta úr þessu þjóðarböli, œttum
vér ekki að láta tekjuhalla landssjóðs,
sem óhjákvæmilega mun leiða þaraf,
villa oss sjónir, þvi sérhverjum óvil-
höllum manni hlýtur að vera það aug-
Ijóst, að gjaldþol almennings eykst
að miklum mun, þegar nautn áfengra
drykkja verður útrýmt úr landinu.
Þött vér konur höfum enn ekki at-
kvœðisrétt i löggjafarmálum þjóðar-
innar, erum vér þó konur, mæður og
systur beirra manna, sem atkvæði eiga
um þau mál og getum þvi haft mikil
áhrif i kosningunum, ef vér liggjum
ekki á liði voru
Veruut þvi samtaka, þá er sigur
unninn.
Fyrir hönd „Hvita bandsins“ í
Reykjavik.
Stjórnin.
Hvað er Universal?
fjíotnið* og kosningarnar.
»Hafðu bóndi minn hægt um þig,
hver hefir skapað þig í kross?
Dýrðin vor þegar sýnir sig,
þér sæmir bezt að lúta oss.«
Eg veit ekki hvort ritstjóri Gjall-
arhorns kannast við þessi vísuorð úr
einu af snildarkvæðum Jónasar Hall-
grímssonar, en vera má, að eitthvað
þeim líkt standi í »Tímarímu«! rit-
stjórans og — ef til vill — ekki
langt frá hendingunum úr Passíusálm-
unum, sem ritstjórinn bræddi inn í
eina grein sína í sumar, og sagði að
stæðu í »Tímarímu«, er hann mintist
kjósenda hér í sýslunni með venjulegri
virðingu og kurteisi. — Því einmitt
þessi hugsun vakir fyrir ritstjóranum,
er hann skrifar um þingkosningar í
Eyjafirði í síðasta bl. 4. þ. m. Rit-
stjóri hr. Jón Stefánsson segir, að
við Jóhannes Þorkelsson á Fjalli bjóð-
um okkur fram hér f Eyjafirði til þess
að »gera grín«. En eg get fullvissað
Jón Stefánsson um það, að þetta er
gert í fullri alvöru og af fullri nauð-
syn; því vansalaust — eða grínlaust,
svo eg við hafi hið heppilega orð
Gjallarhorns, var það ekki, að eigi
væru aðrir í boði í þessu bændahér-
aði en þeir Stefán í Fagraskógi og
skjólstæðingur Gjallarhorns, Hannes
Hafstein. Menn, sem lítið hafa unnið
fyrir kjördæmið og engu hlassi velt
svo teljandi sé, og ekki ætíð getað
orðið samrekstra, ekki einu sinni í
Gjallarhorni, þar sem þó svo margt
misjafnt og mislitt er á ferðinni, hvað
innan um annað. Þar er bóndinn heima-
gróni settur utar og neðar, eða eins
og margur mundi hafa sagt skör lægra,
en sjálfur höfuðpaurinn, ráðherrann fyr-
verandi. Oðrum er hossað, hinum þrýst.
En svo telur Gjallarhorn sjálfsagt, að
kjósa þessa menn, þessa ósamkynja
jkörgripi' Ætíð er »Hornið« jafnsmell-
ið! En vitaskuld gerir það ekkert til,
hvaða skoðun það hefir á þessu máli,
því enginn tekur tillit til þess, sem
»Hornið« vill vera láta. Enda er það
brúkað til annars frekar en lesturs.
Og ekki öfunda eg þá »sjálfsögðu«,
þótt þeir njóti skjóls Jóns Stefánsson-
ar. Hilt þykir mér meira um vert, að
stéttarbræður mínir, bændur inn til
fjalla og út með sjó, hugsuðu nú ræki-
lega um kosningarnar, sem í hönd
fara, hvílík feikna-ábyrgð á þeim hvíl-
ir, að velja nú vel úr þessum fjórum
nöfnum, sem á kjörseðlana erukomin;
um fleiri er ekki að tala í þetta sinn.
Þetta er enginn gamanleikur. Það
er ábyrgðarmesta starfið, sem til er,
að velja fulltrúana á þjóðarþingið, svo
þingið verði sem sönnust og réttust
mynd þjóðarinnar. Undir því er kom-
in velferð einstaklinganna út um alt
land. Hugsum oss að nú komist allur
sá embættismannaskari að, sem er á
fooðstólum um land alt. Getum við
bændur búist við því, að þeir fari
mjúkum höndum um hagi okkar.
Mundi þeim ekki verða það fyrir að
hugsa um sjálfa sig fyrst. Reynslan
frá síðasta þingi bendir til þess, þar
sem háskUinn var stofnaður af tómri
»fordild« með það eitt fyrir augum,
að koma allmörgum Reykvíkingum á
fitulaun. Væru bændur fjölmennir í
þinginu yrði vafalaust varlegar með
landsféð farið. Þeir mundu þekkja upp-
tökin að þeim peningastraumum, sem
í landssjóðinn liggja, því það eru
svitadroparnir af þeirra eigin líkama.
Alt byggist á framleiðslunni til lands
og sjávar. Þessvegna eðlilegt og sjálf-
sagt að framleiðendur hafi meirihluta
fulltrúa í þinginu úr sínum eigin flokki.
— Og þetta verður — því einhvern
tíma vaknar almenningur og þekkir
sinn vitjunartíma.
Eg er sannfærður um það, að bænd-
um f Eyjafjarðarsýslu er það fagnað-
arefni, að hafa nöfn þriggja bænda á
kjörseðlinum í þetta sinn, tvö innan
héraðs og hið þriðja á næstu grösum,
og er þar um sérlega álitlegt þing-
mannsefni að ræða. Og mættu kjós-
endur hér minnast þess, að áður höf-
um við Eyfirðingar kosið þingeyzka
bændur, svo sem Einar heitinn í Nesi
og Jón heitinn á Gautlöndum og gef-
ist vel.
Að síðustu má minna á það, að
kosningarnar fara fram á ábyrgð allra
kjósenda — eins þeirra', sem heima
sitja — og geta þeir með hlutleysi
sínu unnið það, að kosning verði ó-
forsvaranleg svo í Eyjafj.s. sem ann-
arsstaðar um land alt.
Það sést senn, hvaða táp er í bænda-
stéttinni eyfirzku.
»Þess verður getið sem gert er«,
sögðu feðurnir frægu.
»Heldur því kusu þeir hel,
en hjara að látinni sæmd.«
Kr. H. Benjamínsson.
Universal
fæst á flestum verzl-
unarstöðum landsins.
Blönduós slitinn
úr símasambandi.
Undarleg mun mönnum þykja fregn-
in. Þó er þetta svo, og er það land-
símastjórnin, sem þessu ræður. Eins
og kunnugt er voru ýms héruð gint
til þess, þegar verið var að koma
símanum á, að lofa stórum fjárfram-
lögum árlega, til þess að fá símann.
T. d. hafði Torfalækjarhreppur í Húna-
vatnssýslu átt að borga árlegaö —700
kr. til þess að síminn fengi að koma
í aðalverzlunarstað Húnavatnssýslu. En
nú vill hreppurinn ekki lengur borga
þenfta aukaskatt til landsímans og læt-
ur þá landsímastjóri sverfa til stáls og
kippir Blönduós út úr símasambandinu.
Enginn minsti vafi getur á því leik-
ið, að þessu máli lyktar með ósigri
fyrir landsímastjórnina. Engin sennileg
rök verða fyrir því færð, að Torfalækj-
arhreppsbúar eigi fremur að greiða
aukagjald til símans, en t. d. Seyðis-
fjörður, Akureyri eða Reykjavík, enda
getur landsímastjórnin ekki lengi haldið
þessu fram.
Upphaflega var þessu ankannalega
fyrirkomulagi á komið, til þess að láta
minna bera á hinum sanna tekjuhalla
á símarekstrinum og enn á síðasta
þingi var verið að reyna til að villa
þingmönnum sýn, með því að fella
burtu úr yfirliti yfir fjárhag símanna,
bæði tillagið til stóra norræna, gjöld-
in sem sogin voru út úr sýslu- og
hreppsfélögunum og allan fyrningar-
kostnað. Með því móti og öðru ekki
tókst að fá sæmilega peningarentu út
úr símarekstrinum. Og svo hrópuðu
þeir upp heimastjórnarforingjarnir : Sím-
inn er gróðafyrirtæki, landið stórgræð-
ir á rekstrinum.
Langsennilegast að héruðin fari bráð-
lega hvert af öðru að neita að borga
tillagið, enda óvíst að óhappið væri
svo mikið. Undanfarin reynsla hafði
sýnt það áður fullljóst, að loforð hér-
aðanna um allskonar framlög til ýmsra
fyrirtækja eru vafafé fyrir landssjóðinn.
Hér var því til stofnað með lítilli fyr-
irhyggju. Því fyr seni út af þeirri
svikabraut rekur, því betra, enda næsta
varhugavert fyrir landssjóðinn að ætla
sér að íþyngja um of gjaldþoli ein-
stakra héraða.
UNlVERSALer óbrigðult meðal við
gigt og taugagigt.
X-ið í Norðra.
Það er langt síðan menn vissu það,
að mennirnir yfirleitt væri harla mis-
jafnir að gáfum og eðlisfari. Smám
saman fáum við líka nýja vissu íyrir
því, að þessu sé svona farið, að menn-
irnir eru ekki allir eins.
Það er oss ætíð gleðiefni þegar vér
heyrum, að einhver eða einhverir vinni
eitthvert sæmdarverk, í þarfir lands
og þjóða, þegar barist er kappsamlega
Og heiðarlega fyrir einhverri lagurri
hugsjón, sem styrkir og eykur andans
þrótt og þrek og miðar að því, að
gjöra oss að meiri og betri mönnum.
Aftur á móti er það hrygðarefni öllum
• góðum mönnum þegar hið gagnstæða
kemur í ljós, og öllum ber saman um
það, að það sé afar bágborið ástand,
þegar svo hörmulega er komið fyrir
manninum, að hann sér ekki annað
takmark göfugra framundan sér — þó
ekki sé nema um stundar sakir — en
það, að spilla áliti og atvinnu annara,
sverta þá og særa að ástæðulausu.
Víst er sjóndeildarhringur slíkra manna
þröngur og skilningur þeirra vanfær
og lítt þroskaður, enda eru það mann-
leysur einar og, að þessu leytinu, ó-
drengir, er lána sig til slíkrar iðju.
Því betur eru svona menn ekki á
á hverju strái, enda væri þá heiminum
illa farið, og ekki mikils fagnaðar að
vænta í nánustu framtíð.
Þó skömm sé frá að segja þá virð-
ist svo sem eitt þetta smámenni hafi
verið á erli hér um Þingeyjarsýslur í
sumar. Avöxtur þess er sýnilegur í
»Norðra« frá 14. júlí s. 1 , í smágrein
þar: »Ur Norður-ÞingeyjarsýsIu« und-
irrituð af X.
Grein þessari er auðsjáanlega hnoð-
að saman í þeim tilgangi að spilla á-
liti og trausti Benedikts alþm. Sveins-
sonar hjá alþingiskjósendum í Norður-
Þingeyjarsýslu og jafnframt til að afla
þar fylgis handa Steingrími sýslum.
Jónssyni, er keppir þar um þingmensku.
Vel má vera að þetta X sé einhver
vesalingur, sem sýslumaður hefir tek-
ið upp af götu sinni og veitt bjargir
á emhvern hátt — því sýslumaður er
hjálpsamur og drengur góður, en þó
svo væri, þó X-ið þættist eiga sýslu-
manni einhverjar þakkir að gjalda, þá
er það engin afsökun fyrir X-ið »á
þessu stigi málsins«, því ætíð má svo
einn lofa, að annar sé eigi lastaður.
En eðlið, það er insta hugsun hjart-
ans kemur oftast í ljós, hvort heldur
er í ræðu eða riti. Hjá X-inu hefir
hin rfkjandi hugsun verið þetta: Að
reyna að vinna einhverjum tjón. í þetta
sinn varð Benedikt Sveinsson fyrir því
— af því hann er landvarnarmaður.
Vitanlega nær höf. ekki tilgangi
sínum, þvf það er alkunnugt að B. Sv.
er sæmdarmaður, áhugasamur og at-
hugull um landsmál, enda hefir hann
traust og álit, ekki einvörðu samflokks-
manna sinna á þingi, heldur og ýmsra
úr mótflokknum. Til að hnekkja því
áliti þarf meira til enn orðagjálfur ó-
hlutvandra manna. Og svo mikinn
»pólitískan þroska« hafa Norður-Þing-
eyingar, að ekki láta þeir önnur eins
skriffinskubrögð og þetta, sem Norðri
flytur, villa sér sýn. Því betur.
Þessi aðferð sem X-ið notar gagn-
vart B. Sv. er svo lúaleg og lýsir svo
ódrengilegum hugsunarhætti að slíkt
ætti ekki að samþykkjast með enda-
lausri þögn. Þetta að lasta vissa menn
en lofa aðra, alt eftir því hvaða skoðun
þeir hafa á landsmálum, en taka ekki
annað til greina af nokkru viti eða
sanngirni, það er svo afarbágborið,
svo afarvesalmannlegt. — Hugsunin
sem liggur tii grundvallar slíkri bar-
dagaaðferð er ekki göfug, ekki heiðar-
leg. Hún sýnir í skuggsjá hið aumk-
unarverða ástand þeirra manna, er
þessa aðferð nota, hvers af þeim má
vænta og hvers virði þeir eru.
Eg vil að lyktum ráðleggja þessum
skrifara að halda nú kyrru fyrir og
senda ekki fleiri »skrif« í Norðra Ifk
þvf er að framan er getið. Hann gæti
þá að líkindum losast við það að liggja
undir þvf almenningsáliti — sem ann-
ars er svo hætt við að bíði hans, að
hafa gert sveitinni sinni skömm, sýsl-
unni sinni, þjóðinhi sinni —? Ætti
hann alvarlega að renna huga til þess
hvar hann stæði ef hann væri tekinn