Norðurland - 21.09.1912, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
40. blað.
Akureyri, 21. september 1912.
XII. ár.
Til kaupenda
»N ORÐ U RLAN DS.«
Það eru vinsamleg tilmæli blaðs-
ins við alla þá, sem skulda því —og
sérstaklega þá, sem ekki hafa gert
skil til margra ára — að þeir greiði
skuldir sínar nú í haust, er þeim
er það hægast.
Nærsveitamenn tnega borga í inn-
skrift við Kauþfélagsverzlun Eyfirð-
inga, ef þeim kemur það betur.
Botnvörpuútgerðin.
Það eru aðeins örfá ár síðan ís-
lendingar fóru að gefa gaum botn-
vörþuveiðunum. Erlendir botnvörp-
ungar voru þá búnir að ræna fiskimið
vor lengi. Vér höfðum ekki nema
litlar og illa út búnar seglskútur til
þess að sækja fiskinn á djúpmiðin,
og útgerð þeirra bar sig oftast frem-
ur illa, enda gátu þær ekki verið að
veiðum nema hálft árið eða rúm-
lega það. Svo komu vélarbátarnir,
og allir vonuðu að þeir réttu við
sjávarútveginn og yrðu til stórgróða
fyrir landið. En þeir reyndust mis-
jafnlega; víðast er arðurinn af þeim
svo lítill, að útgerðin þolir engin
skakkaföll, og mörgum hafa þeir
komið í fjárþrot. Er ekki útlit til
þess, að þeir verði til verulegrar
frambúðar, eins og þeir eru nú, sízt
hér norðanlands, því að hér verður
þeim ekki haldið út nema 3 — 4
mánuði af árinu. Er þá ekki von að
vel fari.
Við erum fáir og smáir og fátœk-
ir, og við fáum að heyra það úr
ýmsum áttum; það er ekki talaður
í okkur kjarkurinn!
Fyrir 10—15 árum hefði það þótt
heimskuleg fjarstæða, ef einhver hefði
sagt, að vér ættum að hafa gufu-
skip til fiskveiða. Menn mundu hafa
sagt sem svo, að við værum svo
fátækir, að það væri barnaskapurað
halda. að' við gætum keypt gufuskip.
En framtaksmennirnir sáu þó brátt,
að við gátum aldrei notað fiskimið-
in kringum landið til hlítar nema
við færum að dæmi útlendinga og
notuðum gufuskip til veiðanna, og
að þá fyrst mundi sjávarútgerðin
bera sig vel. Og þá urðu úrræðin
nóg að eignast skipin.
Á rúmum 6 árum hafa íslending-
ar eignast 14gufuskip (botnvörpunga)
vel úr garði gerð til fiskveiða, og
von er á 2 eða 3 í viðbót mjög
bráðlega, eftir því sem sagt er.
Botnvörpungarnir munu kosta að
tninsta kosti 150,000 krónur hver að
nieðaltali með útbúnaði til veiða, og
er það enginn stnáræðisskilditigur á
°kkar mælikvarða.
En botnvörpungarnir hafa borið
s'g betur en nokkur önnur útgerð
hér, 0g er jafnvel mælt, að sumir
hafi borgað verð sitt með hinum
hreina ágóða á 2 —3 árum. En hvað
sem ýkt kann að vera um það, er
hitb víst, að útgerðin ber sig vel, og
að líkur eru til þesS, að botnvörpu-
skipunum fjölgi óðfluga.
Það, live botnvörpungarnir bera
sig vel, liggur ekki hvað minst í því,
að þeir geta stundað veiðar nær alt
árið um kring, En það er tvöfaldur
hagur, þar eð atvinna sjómannanna
verður miklu stöðugri og meiri, en
það er einmitt mein sjávarútvegar-
ins og .sjómannanna, hve stuttur
veiðitíminn er alment.
Og þótt botnvörpungarnir stundi
veiðar alt árið, er minni slysahætta
á þeim en á seglskipunum og véla-
bátunum, og er það ekki minst utn
vert.
Það er ekki von að einstakir menn
geti eignast botnvörpunga, til þess
eru þeir of dýrir; er það eini veg-
urinn, að menn myndi félagsskap til
þess að kaupa þá, enda eru þeir ís-
lenzkir botnvörpungar, sem nú þeg-
ar eru til, nær allir eign félaga en
ekki einstakra manna. — Það eru þar
sem annarsstaðar samtökin, sem koma
á stað stórvirkjunum.
Erlend tíðindi.
%
Ný fœða. »Ef maður er hungraður,
þá gefið honum rafmagn. Ef hann bið-
ur um brauð og ketsteik, þá látið hann
í rafmagnsstól og framleiðið straum-
inn«.
Þessa undarlegu kenningu eða ráð-
leggingu flytur franskur prófessor,
Bergonie að nafni. Flutti hann nýlega
fyrirlestur um þessar rannsóknir sínar
og árangur þeirra á læknafundi í Nimes.
Prófessorinn segir, að rafmagn geti
komið mannslíkamanum að sömu not-
um og vanaleg fæða. Hægur og jafn
rafmagnsstraumur, sem leiddur sé um
líkamann, segir hann að framleiði hita
í honum á sama hátt og ket og brauð,
og sé þá sá einn munurinn, að melt-
ingarfærin losist við erfiði sitt.
Smiðja Krupps ÍOO ára Hinn 7. f.
m. voru 100 ár liðin frá því sett var
á stofn hin mikla byssuverksmiðja í
Essen á Þýzkalandi, sem kend er við
Krupp. Til minningar um það gáfu
eigendur hennar skrifstofufólki verk-
smiðjunnar 900,000 krónur, og verka-
mönnunum 900,000 krónur og konum
þeirra og börnum 450,000 krónur.
Borgarstjórninni í Essen gáfu þeir
t,800,000 kr., en alls námu gjafir
þeirra við þessa minningarhátið 12,-
600, 000 krónum.
Þýzkalandskeisari var við minningar-
hátíðina og særndi hann núverandi
formann verksmiðjunnar mjög háum
tignartitli. Keisarinn komst þannig að
orði í ræðu einni, að fallbyssur Krupps
hefðu drunið á þeim orustuvöllum, þar
sem sigur var unninn við sameiningu
Þýskalands.
Siglingin um Rín. Þýzka stjórnin hefir
áður reynt að fá stjórn Hollands til að sam-
þykkja að leggja gjald á öll skip sem
sigla um Rtnará. Rín rennur að vísu
aðallega um Þýzkaland, en síðast um
Holland og þar til sjávar, svo að ekki
verður fram hjá Hollendingum gengið
í þessu efni. Sigling um ána hefir ver-
ið frjáls öllum þjóðum síðan 1868.
Sá samningur, um siglingar um ána,
var samþyktur af Prússum, Frökkum
og fleiri þjóðum. Þjóðverjar hugsa sér
að ógilda þenna samning, og leggja
gjald á skip sem sigla um ána. Hol-
lendingar hafa ekki enn viljað gefa
samþykki sitt til þessa, en nú hóta
Þjóðverjar því, í þeirri von að Hol-
lendingar láti þá undan, að þeir skuli
opna annan veg til Rínar en um ósa
hennar á Hollandi.
Það er þeim heldur ekki óvinnandi
verk, því að nú er skurður milli Em-
den og Rínar fyrir ofan Dússeldorf.
Þes'si skurður er kallaður Dortmund-
Ems skurðurinn. Hann er að vísu ekki
stærri en svo, að 800 fonna skip geta
siglt um hann, en hann má breikka
og dýpka, og er þá skipaleið um Ems
beint að Norðursjónum.
Óþörf hrœð§la. Það vildi til 13. f.
m. í frönsku herskipi í höfninni við
loulon, að skipsmaður einn varð var
við reyk, sem lagði upp úr púðurrúmi
einu í skipinu; hélt hann þá að eldur
væri að kvikna nærri púðrinu og kall-
aði til manna úr eldliðinu að Koma
með vatn. E11 þeir stukku óðara fyrir
borð í stað þess að gegna skipuninni;
margir aðrir fylgdu dæmi þeirra, og
250 manns steyptu sér útbyrðis til
þess að flýja sprenginguna, sem þeir
héldu að væri í nánd. Aðrir fóru þegar
til, án þess að bíða eftir skipun skip-
stjórans, og brutu glerkistuna, þar
Fyrsta reikningsbók
handa börnum
eftir Jönas Jónasson,
verO 15 aurar, -
hefir aragrúa af dæmum og er sú léttasta
og bezta byrjunarkenslubók í reikningi,
Fæst hjá öllum bóksölum landsins.
64
mörkuðu einveldi, og gerir hana ýmist að engli eða
djöfli, eftir því sem á stendur«. Ólafur var náfölur
og röddin skalf eins og í barni sem berst við grát-
inn.
»Ester! F*ú hefir gert mig einmana annað sinn á
æfi minni, en eg er ekki reiður við þig«. »Sá sterk-
asti skal eiga þig«. Manstu eftir því? eg hefi sjálfur
kveðið upp dóminn.
Barn þitt hefir vald yfir þér, og það vald er sterk-
ara en dauðinn, og sterkara en lífið og ástríðan«.
Hann kreysti hina litlu, ísköldu hönd henaar að
skilnaði en sagði ekki eitt orð.
Svo féll hurðin á hæla honum.
* *
*
Lestin, sem Ester fór með heim á leið, þokaðist
hægt áfram um Sjáland og Fjón, stynjandi og and-
varpandi eins og sárþjáður maður.
Snjóuutn kingdi niður í sífellu.
Hið hvíta klæði sem breiddist yfir jörðina varð æ
þykkra, mýkra og þéttara, og loks hafði það nærri
þakið hverja slóð og stöðvað alla umferð.
Ferðafólkið var alt kvíðandi um ferðalagið. Sömu
spurningamar voru á allra vörum í hvert skifti sem
lestarstjórinn sást ganga fyrir vagngluggana, hvítur
eins og snjókerling:
Getur lestin komist áfram urn Jótland? Hvað kom-
61
mér, nú getur enginn hjálpað mér«, sagði hún í ör-
væntingu.
»Hversvegna kemur þú hingað inn, Ólafur? eg
vil ekki að neinn sé hjá mér. Þú getur ekkert gert
fyrir mig nema að fara burtu, og lofa mér að vera
einni með þessa óttalegu kvöl«.
»Móðir þín bað mig sjálf að fara inn til þín; hún
hélt að eg, sem læknir, gæti ef til vill gert þig ró-
legri yfir barninu. Þessar sorgarfréttir hafa Ifka fengið
mjög mikið á hana, og hún hefir fengið eití þetta
laugaveiklukast, sem hún á vanda fyrir, svo að hún
getur ekki verið þér til hughreystingar á þessari
reynslustund. Hún er móðursjúk og veikluð á þessu
tímabili og eg þori ekki að láta hana koma inn til
þín.
Þú verður nú að reyna að vera róleg. Þú verður
að reyna að safna kröftum til þess að þola þá raun
sem fyrir þér liggur. Það er enn ekki vonlaust um
að Sveinn lifi, við vitum ekkert með vissu um það,
hvernig honum líður. Hallaðu höfðinu upp að mér«,
sagði hann viðkvæmnislega og reyndi að draga hana
að ,sér. »Nú tek eg líka þátt í sorg þinni með þér;
þú verður að gera það mín vegna, elsku Ester, að
vera róleg; ætlarðu ekki að gera það?«
»Róleg!«
Hún leit á hann, og augnaráðið var einkennilega
óvingjarnlegt.