Norðurland - 14.12.1912, Blaðsíða 2

I
Nl.
198
\il þess að gefa hinum heiðruðu viðskiftavinum voruni sem anra bezt tœkifœri til þess að komast að afaródýrum kaupum til jólanna. höfum við ákveðið
að hafa stóra jólaútsölu dagana frá 16. til 24. des. að þeim báðum dögum meðtöldum, og gefum
ísbb 10 til 25°|0 afslátt,
og þar yfir. Þó er ekki gefinn afsláttur nema keypt sé fyrir 3 kr., minst- Af þvl mikið af haustvörum vorum varð á eftir timanum, og kom ekki fyr en nú ||
fyrir skömmu, hefir verzlunin nú meiri oz fjölbreyttari vörubirgðir en nokkru sinni áður. Allar vörurnar eru nýiar og eftir nýjustu tízku, °g œtti þvi enginn að
láta þetta óvenjuhagkvœma tœkifæri ónotað til þess að kaupa góðar, vandaðar og gagnlegar jólagjafir fyrir jrjafverö.
Sjá götuauglýsingar! BRAUNS VERZLUN.
Balduin Ryel.
uðu á þessa leið: Við höfum að vísu
verið á móli bannlögum, en ór því að
þau eru nú komin á, þá skulum við
ekki brjóta þau; þá geta lögin sjálf
sýnt gagnsemi sína óhindrað, ef þau
eru fær um það.
Hvað mundi nú leiða af þessum
hugsunarhættif
Afleiðingin yrði vitanlega sú, að lögin
næðu þá tilgangi sínum, þeim tilgangi,
að útrýma með öllu áfengisnautn úr
landina. Getur nokkur maður haldið
því fram í alvöru, að þjóðfélaginu eða
einstaklingnum gæti staðið nokkur
hœlta af því, þó að áfengi færi ekki niður
í magann á nokkrum íslendingi framar?
Hinsvegar er það svo áreiðanlegt, að
enginn getur mælt á móti því, og
enginn reynir víst að mæla á móti
því, að margskonar illar afleiðingar
hafa hlotist og hljótast af því, að láta
ofan í sig áíengi. Væri það nú ekki
öllu meiri samdarauki fyrir andb., að
taka upp þennan hugsunarhátt, heldur
en að vera með illspár í garð bann-
laganna, og gefa það í skyn, að þeir
ætli að eyðileggja tilgang laganna
með því að brjóta þau ? Heilbrigð
skynsemi ætti að geta svarað þeirri
spurningu nokkurnvegin rétt, ef henni
væri lofað að komast að.
Það er alveg rétt bjá G. B., að
takmark bindindisstarfseminnar er al-
gerð útrýming áfengisnautnar, en þar
íyrir er ekkert rangt í því, þó að sagt
;,é, að bindindisstarfsemin gangi í þá átt
að takmarka (d : minka) áfengisnautn
yfirleitt. Með því er auðvitað átt við
það, að vegna starfseminnar neyti
þjóðin í heild sinni minna áfengis en
ella væri, og við það minka tekjur
landsjóðs að þessu leyti. Ekki getur
það orkað tvímælis, að þetta hefir
bindindisstarfsemin gert og gerir
hvervetna, þar sem hún hefir nokkur
áhrif. Hér er því um engan misskiln-
ing ab ræða frá »Nls« hálfu. En það,
sem G. B. hefir orðið á, er að rugla
saman takmarkinu sjálfu. og leiðinni
að takmarkinu; það eru tvö hugtök
ekki líkari en svo, að jafngreindum
manni og G. B. er ætti ekki að vera
það oívaxið að geta gert greinarmun
á þeim.
Þetta er raunar orðið lengra mál
en grein G. B. verðskuldar, en af því
að hér er um svo mikilvægt máiefni
að ræða, þá hefir »N1.« viljað verja
nokkru rúmi því til athugunar.
Veðursímskeyti til j^ls.
frá 1. til 7. des, 1912.
| Ak. Gr. Sf. ís. Rv. | Vm. | f>h.
s. -i3-5 -12.5 -8.1 -4 7 -54 -2 4 -2.3
M. -i8-5 -17.0 -8.3 -4-9 -2.8 0.1 -1.0
Þ>. - 5-5 - 2-5 0.4 1.8 i-5 4.3 3-2
M. - 3-o - 2-5 0.7 3-5 2.0 50 3.2
F. - 4.0 - 5-5 4.2 1.2 0.8 2.4 5-0
F. - 3-° - 6.0 -I.I o-3 2.8 3.8 5-i
L, - S'S - 2.0 0.0 2.3 4.0 3.8 2.6
Kl. (f.h.) 6 — 8 - 6 — 6 — 6 — 6 — 6
Skialdvör tröllkona
verður að forfallalausu leikin sunnuc
22. þ. m.
Endurburður
í fornritum vorum.
Pað er mörgum kunnugt, sem þekkja
nokkuð til trúar- og hugsunarsögu
þjóðanna, að þær hafa að fornu trú-
að á sálnaflakk (Metempsychosis), svo
sem forn-Egyftar, forn-Grikkir o. fl.
Bryddir fyllilega á því hjá ýmsum
heimspekingum þeirra, að menn verði
endurbornir, eða með öðrum orðum
fæðist að nýju. Og svo er sagt um
Pýþagóras, að hann hafi munað nokk-
uð um æfi sína og tilveru í fyrra lífi.
En hvergi hefir það verið tekið
fram, að sú trú hafi fyrrum verið all-
rík á Norðuriöndum, að menn yrðu
endurbornir eða sálir þeirra fæddust
að nýju, en auðvelt er að finna nóg
dæmi þess, að svo hafi verið.
Fyrst og fremst má geta þess, að
ýmsir menn báðu um það, bæði vak-
andi og stundum í draumi, að tiafn
sitt væri yngt upp aftur; virðist það
benda á það, að þeir hafi búist við
því að verða endurbornir með nafn-
inu. Enda er svo að sjá, sem skap-
einkunnir þessara manna hafi færzt í
trú manna yfir á þá, sem eftir þeim
voru heitnir. Nægir þar að benda á
Olaf Guðröðarson Geirstaðaálf og
Olaf Haraldsson hinn grenska, Jökul
útitegumann í Vatnsdælasögu og Jökul
Ingimundarson, Brynjarí Brynjarshaugi,
er biður Þorstein uxafót að láta heita
eftir sér, til þess að hann komist undir
kristið nafn í skírninni, o. s. frv. Að
vísu er það ekki beinlínis tekið fram,
að þeir búist við að verða endurborn-
ir, en að minsta kosti verður beiðni
Brynjars ekki vel skilin á annan veg;
»og þætti mér miklu máli skifta, at
þú kæmir nafni mínu undir skírn, ef
þér yrði þat auðit at eiga son«. (Flat-
eyjarb. I, 255.) Pað er hans vegur
til sáluhjálpar.
í Völuspá er Gullveig, einskonar
kvenleg vera, skyld Loka, sem stofnar
ófrið meðal guðanna og jötna. Pótt
Æsir svifti hana lífi hvað eftir annað,
var hún jafnóðum endurborin og lifir
enn; svo segir í Völuspá 25:
Þat man hon folkvíg
fyrst í heimi
er Gullveig
geirum studdu,
ok í höll Hárs
hana brendu:
þrysvar brendu
þrysvar borna,
opt, ósjaldan,
þó hon enn lifir.
I Helgakviðu Hjörvarðssonar í fáein-
um lesmálsorðum síðast er tekið svo
til orða: »Helgi ok Sváva er sagt at
væri endrborin.« Áttu þau að vera
endurborin í Sigrúnu Högnadóttur
(»Hon var Sváva endrborin.* Helga-
kv. Hund. 2, lesmál milli 3. og 4. v.)
og Helga Sigmundarsyni Hundings-
bana, er heitinn var eftir Helga Hjör-
varðssyni. Helgi var síðan drepinn og
»Sigrún varð skammlíf af harmi ok
trega. Pat var trúa í forneskju, at
menn væri endrbornir. en þat er nú
kölluð kerlingavilla. Helgi og Sigrún
er kallat, at væri endrborin. Hét hann
þá Helgi Haddingjaskati, en hon
Kára Hálfdanardóttir, svá sem kveðit
er í Káruljóðum; ok var hon valkyrja«.
(Helgakv. Hund. 2. síðast).
Pá er þess getið í Sigurðarkviðunum,
að Brynhildur Buðladóttir vildi ekki
lifa eftir Sigurð Fáfnisbana. Pá vildi
maður hennar telja hana af því að
firra sig lífi, og þegar fortölur hans
reyndust ónógar, reyndi hann að fá
Högna bróður sinn til þess að telja
um fyrir henni. En Högni vildi ekki
og mælti (Sig. kv. 3, 44):
Leti-a maðr hana
langrar göngu,
þars hon aptr-borin
aldri verði
mörgum manni
til móðtrega.
Er svo að sjá, sem hann ætli, að
hún verði svift því að verða eða geta
orðið endurborin, ef hún ræður sjálfri
sér bana. Skoðar hann það sem vörn
við því, að hún verði síðar öðrum til
harms.
í Gautrekssögu, 7. kap. (Fornms. N.
3, 25-26) er þess getið, að berserkir
kölluðu Starkað' hinn gamla endur-
borinn jötun og níðing (eftir dráp
Vikars); áherzlan fellur á orðin jötun
og níðing, því að Starkaður átti að vera
afi hans endurborinn: Starkaður Álu-
drengur, Svo kvað Starkaður:
Sjá þykjask þeir
á sjálfum mér
jötunkumbl
átta handa.
Pá trúðu menn því og í Noregi,
að Olafur hinn helgi Haraldsson væri
Ólafur Geirstaðaálfur endurborinn. Pá
er Ólafur kom eitt sinn til haugs Ólafs
Geirstaðaálfs, mælti einn hirðmanna
hans við hann: »Þat hafa menn sagt,
þá er þér komut fyr til þessa staðar,
at þér hefðut svá mælt: »Hér vórum
ok hér fórum.« Konungur mótmælti
þessu þegar og reið burt til þess að
flýja' þennastað, þvíat »hann vildi þessa
villu ok vantrú með öllu eyða« (Flat-
eyjarb. 2, 135). Petta bendir á að
þessi trú hefir verið almenn í Noregi
í þá daga, en konungur viljað uppræta
hana eftir megni sem trúr kristniboði.
Alepes.
Slys. «
Hinn 22. f. m. vildi það slys til á
Krossi í Mjóafirði að tvö börn (á 4.
og 6. ári) urðu fyrir byssuskoti. Ann-
að særðist á öxl og baki en hitt á
höndum Það atvikaðist svo, að 9 ára
drengur hafði verið að rála með hlaðna
byssu, svo að skotið hljóp af. Sam-
stundis var farið með börnin á vélar-
b£ti til læknis á Seyðisfirði. (Auairi),
Heimilislækningar.
Hr. Arthur Gook ritar um þetta efni í
blaði sínu, >Norðutljósinu«. Eg hefi litið
yfir 4 síðustu tölublöðin, og hefi eg fundið
þar svo margt athugavert, að eg fæ eigi
orða bundist. Eg þykist sjá á greinunum
að þær muni þýddar ?, en annaðtveggja er,
að þýðingin er eigi rétt, eða frumritið eigi
sem ábyggilegast. Eins og hr. Gook rétti-
lega tekur fram, eru heynarskynfærin svo
furðuleg, og um leið fíngerð, að hann hefði
átt að leiða hjá sér að stuðla að því, að
menn geti skemt heyrnina. Hann hefir
eigi komist hjá þessu, og því leyfi eg mér
að gera athugasemdir þær, er á eftir fara.
Það er langt frá því, að ávalt sé bezt
að sprauta volgu vatni inn í eyrað þegar
börn troða einhverju inn í hlustina; það
getur verið stór-hættulegt þegar t. d. gat
er á hljóðhimnunni. Það á aldréi að sprauta
neinu, nema þegar maður veit hvað inn
hefir farið og ekki eru neinar rendur á
aðskotahlutnum o. s. frv. Bezt er að láta
hlutinn eiga sig þar til læknir næst, það
er hættulaust, hitt kemur sjaldnar að
gagni, en er oftast til mikils ógagns.
Það hefði verið vissara af hr. Gook að
greina nánar frá einkennum þeim. er
eyrnamerg fylgja; eptir lýsingu hans fær
sjúkl. enga hugmynd um þenna kvilla;
enda er það og svo, að betra er að skoða
hlustina áður en nokkuð erað gert, því að á
þann hátt einan má segja hvað um er að
vera. Þá má bæta því við, að oft er
hljóðhimnan skemd bak við merginn, og
þetta því eigi eins smávægilegur kvilli
ávalt, og Mr. Gook gerir hann. '
Lokaráð tel eg það, að ráða mönnum
að geyma læknisvitjun þar. til kominn
sé tími til að opna kýlið, þegar um bólgu
í hlustinni er að ræða. Hvað eiga sjúk-
lingarnir að hafa til marks um það, að nú
sé tíminn kominn? Bakstratnir eru góðir,
en vissara mun hér sem oftar að draga
eigi að leita læknis. Eg vil benda hr.
Gook á jiað, að hlustarbólga getur farið
illa með hljóðhimnuna, orðið úr beináta
o. s frv.
Það er ekki algengt að hljóðhimnan ein
bólgni, og er langt frá að því fylgi heyrnar-
leysi, heldur venjulega lítilfjörleg heyrnar-
deyfa. Hitt er annað mál, að öll bólga í
miðeyranu, með ígerð eða án, veldur
heyrnardeyfu.
Ósköp er að sjá annað eins og þetta:
»Þá er þó ekki eins vonlaust um að
heyrnarleysi með útrensli geti læknast eins
og heyrnarleysi án þess.«
Sannleikurinn er, að þetta er alveg
öfugt. Elest telja þeir okkur nú boðlegt
hér á Fróni.
í flestum tilfellum, þar sem engin út-
ferð er úr eyrunum (Ot. med. Cari.) fæst
algerður eða mikill bati heyrninni; sama er
að segja um þrota þann, sem stundum
kemur í pípu þá, er liggur frá kokinu til
miðeyrans (Tuba Eustachii). >OtoscIerose«
er talin ólæknandi, en mikið má gera td
að tefja framgang sjúkdómsins. Þessi
sjúkd. er talinn arfgengur, hinir ekki,
Svo er að sjá sem hr. Gook líti svo á
að kvef, bólgnir hálskirtlar og stífla í
nefi sé afleiðing af vissum eyrnasjúkdóm-
um. Það er öfugt, þetta eru oftast orsakir
(t. d. þroti í Eustachspípu — þroti í mið-
eyra o. s. frv.) Það mun erfitt að koma í
veg fyrir þessa sjúkdóma, sem hér eru
nefndir og veit eg ekki með hvaða rétii
hr. Gook segir hið gagnstæða. Vitanlegt
er, að ómögulegt er að koma í veg fyrir
þá, flesta hverja, en alhægt að lækna, sé
í tæka tíð komið til læknis.
Graftrarígerð í miðeyranu læknast að
fullu ef í hana er skorið í byrjun eða ef
skemdin á hljóðhimnunni er lítilvæg, en