Norðurland - 14.08.1915, Qupperneq 3

91
Nl.
■ - ». - - L-L — |—|j-u—».or,i-j-L*r
Alþing istíðindi.
Möðruvellir í Hörgárdal. M J. Krist
jánsson flytur frumvarp ti! laga um
heimild handa landsstjórninni til að
selja ábúandanum Eggert Davíðssyni,
hálfa jörðina Möðruvelli f Hörgárdal,
fyrir það verð, sem um semur, en
landbúnaðarnefndin sem hefir haft mál-
ið til meðferðar leggur eindregið til
að frumvarpið verði felt, vegna þess
að það komi í bága við 2 gr. Þjóð-
jarðasölulaganna og telur varhugavert
að brjóta bág við ákvæði þeirrar grein-
ar. — Þó kveðst Bjarni frá Vogi (sem
er einn af sjö, sem nefndina skipa)
vera ósamþykkur meðnefndarmönnum
sínum um þetta.
Frumvarp til laga um bann gegn
tilbúningi áfengra drykkja o. fl. flytur
ennftemur Björn Þorláksson svolátandi:
1. gr. A íslandi er bannað að brugga
eða búa til áfenga drykki. En það er
áfengur drykkur eftir lögum þessum,
sem í er meira en 2lU°lo af vinanda
eða alkohóli að rúmmáli.
2. gr. Það er og bannað að gera
áfengi, sem er eða gert hefir verið
óhæft til drykkjar, aftur drekkandi.
3. gr. Brot gegn 1. grein varðar
200—2000 króna sektum.
4. gr. Brot gegn 2. grein, varðar
50—500 króna sektum. Tilraun'r varða
sömu sektum.
5. gr. Allar sektir renna í landssjóð.
6. gr. Öll áhöld, er notuð hafa ver-
ið við bruggun eða tilbúning áfengra
drykkja eða við tilraun til þess að
gera áfengi, sem er óhæft til drykkjar,
aftur drekkandi, svo og áfengið, sem
búið hefir verið til eða reynt hefir
verið að gera aftur drekkandi, ásamt
ílátum, skal vera upptækt og andvirð-
ið renna í landssjóð.
7. gr. Með brot gegn lögum þess-
um, skal fara sem með almenn lög-
reglumál.
8. gr. Lög þessi öðlast gildi þegar
í stað og falla um leið úr gildi lög um
bann gegn tilbúningi áfengra drykkja
frá 12. janúar 1900.
Frv. um stofnun hœstarétiar
á íslandi flytur Bjarni fiá Vogi.
Hæstiréttur skal hafa aðsetur f Reykja-
vík og skipa réttinn dómstjóri og 4
dómendur. Dómstjóri hefir að árslaun-
um 55°° kr. Hinir dómendurnir hafa
að byrjunarlaunum 3600 kr. er fara
hækkandi á hverjum 4 árum um 400
kr. þar til þau eru orðin 4800 kr
Konungur skipar hæstaréttardómara.
Enginn getur orðið skipaður dómari f
hæstarétti, nema hann fullnægi almenn-
um skilyrðum til þess að gegna dóm-
arastörfum hér á landi, og þar að
auki verður hann að hafa tekið laga-
próf á íslandi með I. einkunn, vera
fullra 30 ára og hafa staðist próf, í
því er fólgið, að hann leggur dóm á
2 mál fyrir hæstarétti, f fyrsta sinn
fyrir yfirdómi, annað einkamál og hitt
sakamál, og telji dómarar í hæsta-
rétti, í íyrsta sinn í yfirdómi, hann
hæfan.
Hæstarétt skal hafda einu sinni á
viku, ef mál eru til.
Eigi má setja rétt með færri en 3
dómendum. Eigi verður dómur lög-
mætur nema allir dómarar réttarius
leggi dómsatkvæði á málið.
Enginn hæstaréttardómari má dæma
f sjálfs sin sök, né heldur, ef málið
snertir hann annars beinlínis, siðferð-
islega eða fjárhagslega. Eigi má dóm-
ari heldur dæma mál, er hánn er skyld-
ur eða mægður málsaðilja í beina línu
UPP °g niðurstígandi, eða skyldur eða
mægður málsaðilja í annan lið hliðar-
línu, eða ef hann er svo nákominn
dómara er dæmdi málið f óæðra rétti
eða þeim manni, er flutti málið í ó-
asðra rétti, eða flytur það í hæstarétti,
eða ef hæstaréttardómari hefir sjálfur
flutt eða dæmt málið f óæðra rétti.
Svo má og hæstaréttardómari eigi
dæma f máli konu sinnar, unnustu,
kjörbarns, fósturbarns eða kjör eða
fósturforeldris. Aldrei mega nánari
menn skipa dóminn saman en tvímenn-
ingar að frændsemi cða tengdum, né
heldur kjör- eða fóstur eðgar.
Lögin eiga að öðla t gildi 1. jan.
1917. Frumvarpið er að öllu ^amhljóða
því er dr. Jón Þorkelsson fiutti á
þingi 1909 um sama efni og vísast
þvf til þess þeim er nánara vilja vita
um það. Alls er það í 24 greinum.
Samdi hann það með aðstoð góðs
lögfræðings.
Frumvarp'til laga um viðauka
og breyting á lögum nr. 44, 30. júlí
1909 um aðflutningsbann á áfengi
flytur Björn Þorláksson í efri deild
svolátandi:
1. gr. Skylt er hverjum skipstjóra,
er frá útlöndum kemur, að tilkynna
lögreglustjóra, um leið og hann sýnir
skipsskjölin, hvort nokkuð áfengi sé
í skipinu, og þá hve mikið.
Nú hefir skipið áfengi frá útlönd-
um, er ekki á að fara til umsjónar-
manns áfengiskaupa, og skal lögreglu-
stjóri þá á hinni fyrstu höfn, er skip-
ið kemur til, setja embættisinnsigli
sitt fyrir hið aðflutta áfengi, og á-
byrgist skipstjóri, að innsigli séu ekki
brotin, eða af áfenginu tekið fyr en
skipið er alfarið frá landinu, enda
gangi löreglustjóri úr skugga um það,
áður en skipið lætur úr síðustu höfn,
að innsiglin séu heil, og ekkert hafi
verið tekið af álenginu.
Rannsaka skal lögreglustjóri jafnan
á fyrstu höfn, hvort áfengi er í skip-
inu
Ef áfengi hefir verið skotið undan
innsiglan, varðar sem innsiglisrof.
Ekkert fslenzk fiskiskip má flytja
nokkurt áfengi til landsins.
Skipstjóri ber ábyrgð á brotum
öllum gegn þessari grein.
Fyrirmæli þessarar greinar ná ekki
til herskipa.
Sleppa má rannsókn og innsiglan
f erlendum fiskiskipum, sem koma
á höfn eða að landi snöggvast, ef
lögreglustjóri telur það hættulaust.
2 gr. Nú er maður ölvaður á
almannafæri, og má þá láta hann
sæta sektmm frá 10 til IOO króna.
Þá skal hann og gera grein fyrir þvf,
hvernig hann hefir fengið áfengi það,
er hann hefir ölvaður af orðið. Geti
hann ekki fært sönnur á, að hann
hafi fengið það, án þess að brotin
væri lögin um aðflutningsbann á á-
feng', skal hann talinn brotlegur gegn
I. gr. laga nr. 44, 30. júlf 1909.
Taka má fastan hvern þann mann,
er ölvaður er á almannafæri, en ekki
má hafa hann í gæzluvarðhaldi leng-
ur en 24 klukkustundir.
3 gr. Nú verður það uppvíst, að
einstakir menn hafa áfengi f vörzlum
sínum, sem ekki hefir verið sagt til
samkvæmt þvf, sem ráð er fyrir gert
í II. gr. nefndra laga, innan 4 vikna
eftir að lög þessi öðlast gildi, ogskal
þá líta svo á, að þeir hafi gerst brot-
legir gegn I. gr. oftgreindra laga frá
1909.
Lögreglustjóri skal, hver f sínu um-
dæmi, auglýsa ákvæði þessarar grein-
ar, á þann hátt, sem gerist um opin-
berar auglýsingar, f síðasta lagi 14
dögum áður en umgetinn frestur er
liðinn.
5. gr. 8. gr. oftnefndra aðflutnings-
bannslaga orðist svo:
Öllum, sem samkvæmt lögum þess-
um hafa heimild til innflutnings á
áfengi, er óheimilt að veita það, gefa,
selja eða láta af hendi til annars
manns, nema það sé áður gert óhæft
til drykkjar.
Þó mega lyfsalar og héraðslæknar
selja mönnum eftir lyfseðli löggilts
læknis það áfengi, sem löggilt er til
lækninga.
Bannað er að löggilda til lækninga
í lyfjaskrá landlæknis þá áfengisvökva,
sem ætlaðir eru til neyzlu.
Um sölu lyfja þeirra, sem áfengi
er í, setur landlæknir reglur því til
tryggingar, að áfeng lyf verði ekki
höfð til neyzlu, heldur eingöngu til
lækninga.
Um sölu áfengis, sem gert hefir
verið óhæft til drykkjar, setur stjórn-
arráðið reglur þvf til tryggingar, að
það verði ekki haft til þess að brugga
úr því áfenga drykki.
5 gr. Brot gegn 1. gr laga þess-
ara varða 200 til 2000 króna sekt-
um, er renna í landssjóð. Afengi, er
íslenzk fiskiskip flytja til landsins,
skal upptækt og er eign landssjóðs.
6 gr. 5., 8. og 13. gr. laga nr. 44,
30. jólf 1909 eru úr gildi feldar.
7. gr. Lög þessi öðlast gildi þegar
í stað, og annast Stjórnarráðið um,
að þau séu kunnger öllum lögreglu-
stjórum landsins jafnskjótt.
Um forkaupsrétt landssjóðs
á jörðum leggur meiri hluti Land-
búnaðarnefndarinnar fram svolátandi
álit:
Sá var eflaust tilgangurinn með
lögunum um sölu þjóðjarða og kirkju-
jarða, að auka og efla sjálfsábúð í
landinu, en engan veginn að gera
jarðir þessar að leigujörðum í höndum
einstakra jarðeigenda. Þegar jarðirnar
ganga úr sjálfsábúð, teljum vér að
sala jarðanna hafi ekki náð tilgangi
sínurn, því eitt af tvennu teljum vér
álitlegast: sjálfsábúð eða að jarðir séu
opinberar eignir. Tilgangur frumvarps
þessa, sá að gera jarðirnar aftur að
landssjóðseignum, er þær ganga úr
sjálfsábúð er að voru áliti fyllilega
réttmætur (og jafnvel eigi eingöngu
þessar jarðir heldur jarðir yfirleitt, er
einstakir menn eiga), nema svo standi
á, að jarðirnar gangi að eins úr sjálfs-
eign um stundarsakir, t. d. meðan
börn eigenda eru á unga aldri en öll
líkindi til þess að eitthvert þeirra
hefji búskap á jörðinni.
Hinsvegar virðist oss að þessu muni
verða mjög torvelt að hrinda í fram-
kvæmd, án þess að koma í bága við
gildandi lög eða að landssjóður skaðist
stórlega. Akvæðin f 2. gr. frv., er
lúta að þvf að jarðeigendur séu skyld-
ir að selja landssjóði jarðir sfnar eftir
mati, teljum vjer að komi ótvírætt f
bága við 50. gr. stjórnarskrárinnar.
Þau geta og eflaust við og við orðið
jarðeiganda til stórskaða. Sé attur
matinu slept, eru öll líkindi til þess,
að verðinu sé hleypt svo upp, að
landssjóður hljóti alla jafna, ef ekki
nálega ætfð, að hafna kauprétti sfnum.
Lögin næðu þá ekki tilgangi sínum
og yrðu gagnslaus. Vér sjáum oss
þvf eigi ■ fært að mæla með því að
deildin samþykki frv. þetta, og oss
hafa ekki hugkvæmst þær endurbætur
á því er gætu ráðið fram út vand-
kvæðunum.
Nú er það haft fyrir augum í frv.
þessu, að útlendingar geti ekki um-
svifalaust eignast hér fasteignir, jarð-
arftök eða veiðirétt og jafnvel stofn-
að sjálfstæði Iandsins f hættu á þann
hátt, en þessa eru mörg dæmi erlend-
is. Þó lítt hafi þetta að tjóni orðið,
enn sem komið er, þá virðist oss rétt
að sjá ráð við þessu í tíma, enda
hefir Alþingi hvað eftir annað haft
mál þetta til meðferðar ^i879, 1893,
1899 og 1901) og jafnvel samþykt
lög f þessa átt (1899); þá hefir og
landbúnaðarnefndin 1877 hallast á
sömu sveif. Það hefir komið fram við
meðferð málsins á þingi, að margs
er að gæta við slíka lagasmíð og
tejum vér því réttara að stjórnin und-
irbúi málið og leggi fyrir næsta Al-
þingi frv. í þessa átt. Munum vér
flytja þingsályktunartillögu þess efnis.
%
A djúpmlðum EyfirSinza
er nú hinn bezti þorskafli og hlaða
vélbátarnir daglega. Mátti það heldur
ekki seinna vera að aflinn kæmi, því
útvegseigendur hér við fjörðinn og f
Ólafsfirði og Siglufirði hafa kostað
miklu til um ýmislegt til útgerðar-
innar í ár, venju fremur. Og auk þess
hafa margir þeirra haft fjölda verka-
fólks gegn háu kaupgjaldi sfðan snemma
f vor, en lítíð eða ekkert handa því
að starfa vegna þess að ekkert hefir
aflast.
jlfnám forðagæzlulaganna.
Nefnd sú, er háttvirt neðri jdeild
skipaði til að íhuga ofangreint frum-
varp, leyfir sér að láta uppi álit sitt
á þessa leið:
Flestir nefndarmenn eru á þeirri
skoðun, að í raun og veru gæti það
ekki orðið til neins tjóns eða baga
fyrir landbúnað vorn, þótt forðagæzlu-
lögia væru numin úr gildi. Þvf að
þeir hafa eigi neina trú á þvf, að
þau geti komið í veg fyrir fénaðar-
felli í aftaka hörðum árum, einkan-
lega þar sem þó nokkuð víða um
land mun vera mótspyrna á móti lög-
unum, og hætt við, þegar svo stend-
ur á, að þeim verði slælega beitt.
Enda er það skoðun flestra f nefnd-
inni, eftir þeirri þekkingu, sem þeir
hafa á þessum efnum, að hugsunar-
háttur almennings hafi á sfðari ára-
tugum, tekið svo miklum stakkaskift-
um, að nú séu fáir, sem ekki leggja
alla stund á að hafa nóga björg fyrir
skepnur sfnar í öllum vanaleguin vetr-
um. Nú orðið eru allir þolanlega
skynsamir búmenn farnir að sjá, að
það er beinlínis stór hagnaður að
eiga færri skepnur, sem eru viss og
afnotamikil eign, hvernig sem veltist,
heldur en að hafa fjölda fénaðar, sem
ailur getur verið í voða, nvenær sem
eitthvað bjátar á með vetrarfar eða
vortíðina, auk þess sem velvild og
umhyggja fyrir dýrunum hefir glæðst
afarmikið á sfðari tfmum.
Þegar þessa alls er gætt, þá eru
flestir nefndarmenn ekki í neinum
vafa um, að kvikfjárrækt vorri mundi
ekki standa neinn háski af þvf, þótt
lög þau er hér um ræðir væru feld
úr gildi.
En þar sem nefndinni er einnig
kunnugt um, að margir líta svo á að
ísjárvert sé að afnema forðagæzlulög-
in, nema þá að einhver lög um bú-
peningsskoðanir komi í staðinn, því
jafnvel þótt ýmsir séu á móti fórða-
gæzlulögunum eins og þau eru úr
garði gerð, bæði vegna hinnar miklu
skriffinsku sem krafist er, svo þeim
sé fullnægt o. fl., þá mun þó sú
skoðun nokkuð víða, að það geti ver-
ið stuðningur í þvf fyrir bændur, og
leiðbeining, að búpenings- og heyja-
skoðun fari fram einu sinni á vetri
eða svo. Þó vill nefndin ekki leggja
til að frumvarpinu sé haldið fram,
heldur sé stjórninni falið að leita á-
lits allra hreppsnefnda f landinu um
forðagæzlumálið, milli þinga.
Mál þetta grfpur svo mikið á svið
bænda og búenda, að bezt er og
eðlilegast, að löggjöf um þessi efni
sé sem mest bygð á tillögum frá
bændum sjálfum. Þeir hljóta að hafa
töluverða reynslu við að styðjasf, og
hafa nú vanist ýmiskonar lögum um
þessi mál, og væntir nefndin þess, að
á þann hátt kunni að fást ýmsar nýj-
ar bendingar, sem gætu verið nokk-
urs virði til að byggja lagasetningu á.
Samkvæmt þessu, sem hér er sagt,
leyfir nefndin sér að koma með svo-
felda þingsályktunartillögu:
Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á landsstjórnina:
1. Að leita álits og umsagnar allra
hreppsnelnda um forðagæzlumálið,
og þá einkum það:
a, hvort þær telji lög í þeim efn-
um miða til verulegrar nytsemi
eða ekki.
b, hvort þær telji heppilegra — ef
lög úm þessi mál þykja á annað
borð æskileg — almenn lög eins
eða svipuð þeim, sem nú eru f
gildi, eða aðeins heimildarlög f
Ifkingu við tillögur þær, sem
fram hafa komið, bæðifráTorfa
Bjarnasyni og fleirum.
2. Að semja og leggja fyrir næsta
reglulegt Alþingi — ef breytinga
er alment óskað — lagafrumvarp,
í sem fylstu samræmi við þær á-
litsgerðir og óskir, er komið hafa
fram.