Óðinn - 01.08.1912, Blaðsíða 8

40
ÓÐINN
gagnið frá 1. apríl í vor. Ljótt er, að ekki skuli vera
til í Vestmannaeyjum lítið gufuskip, pá gætum við farið
að versla við ykkur á Stokkseyri, pví að alt aí mætti
skjótast frá ykkur í 1 dægurs leiði, setjavörurí land og
svo út aftur. Fyrir utan hvað pað væri nauðsynlegt til að
hjálpa aðdráttum Skaftfellinga. Blessaðir, undirbúið pið
ykkur til næsta pings að knýja á landsjóðinn um styrk
til að halda gufubát.
A tiðina minnist jeg ekki: eilíflr umhleypingar, svo
pó að jeg hefði farið að lofa sólskinið í upphafi brjefs-
ins, pá getur verið kominn blindbylur áður en pað er búið.
Satt var pað, að magurt var pingið. En pó er petta
sök sjer, ef slefna pess væri bærileg. En pað er hún
ekki í ýmsu tilliti. Lagaskólinn með öilum peim kostn-
aði er vitleysa, margföld vitleysa. Jeg kemst æ betur á
pá skoðun, að hjer á enginn háskóli að vera, og pað er
svo langt frá, að jeg mæli lagaskólanum bót, að jeg segi:
niður með presta- og lœkna-skólann! Og orsökin er: hjer
getur ekki priflst neitt sjálfslœtt vísindalíf. f*ó skal jeg
játa, að lagaskólinn ætti helst að vera af pessum premur,
pví vjer höfum dálítið af pjóðlegri lagaselning, en samt
vil jeg hann ekki. Eða erum vjer ekki nógu einangraðir
(isóleraðir) af völdum náttúrunnar, pótt vjer gerum oss
pað ekki einnig i andlegum efnum. Nei, tökum helming-
inn — að eins helminginn — af pví, sem hver af pessum
skólum kostar, og sendum efnilegustu stúdenta vora með
pá peninga í vösunum út í heiminn, já, gerum út hvern
einn með 500—1000 kr. á ári, og vjer munum, auk liins
mikla fjársparnaðar, fá ólíku meiri mentun inn i landið.
Að vilja reisa háskóla á nálega auðri ey og blásnauðri,
par sem alt hið verklega vantar, par sem alt er í flagi,
par sem flestir eru með svangan maga — hvílík enorm
hugsunarvilla! En — mentun alpýðunnar: unglinga-
skólar, gagnfr.skólar, búnaðarskólar, kvennaskólar etc.,
slíkt vil jeg láta auka með krafti. Eða var ekki einmitt
fjörugast pjóðlífið forðum daga, pegar snillingar vorir
sóttu mentunina til Europu og lærðu ýmist á Þjóðverja-
landi, Frakklandi, Englandi eða par og par. Ef svo
væri gert nú, mundum vjer á hverju ári fá menn með
ferskum anda, óstirðnaða og óstaðnaða i sálunni. Kirkju-
líf vort og alt andlegt líf mundi pá fyrst geta lifnað, en
pú mátt lengi bíða, pangað til prestaskólinn bætir úr
skák. Læknaskólann pekkir pú, að ervitt mun veita að
kenna par spítalalaust, auk fleira, sem vantar.
Pökk fyrir bendinguna um Harald Höffding, og
mun jeg útvega mjer bókina.
Bústu ekki við umbótum á kirkjuskipuninni, af
peim ástæðum er jeg hef nefnt. Við erum eymdinni,
andleysinu og framfaraleysinu seldir. Fræðsla prest-
anna er lítt nýt, og svo eru flestallir peir steyptir í sama
andl.móti. Jeg vildi lielst, að hver lærði viö sinn há-
skóla og engir 2 við pann sama! — Hvað segirðu um
pessar skoðanir? Mig ragar ekki um dogmatiskan heila-
spuna, heldur um praktiskan sannleika. — Ástarkveðja
til allra pinna.
Gaulverjabæ, 28. apríl 1884.
.... Nú, pú ert búinn að sjá og lesa nokkuð í
Helgapostillu. Jeg sömuleiðis, og líkar hún vel, pó ekki
ágætlega. Helgi er liðlegur, tilfinninganæmur, eftirtekta-
samur, »orginal« sumstaðar, en — tiltölulega lítið efni
finst mjer í sumum peim löngu lestrum. Hann er
forlíðarmaður, horfir ekki nóg fram, hefur lítið »reforma-
toriskt element«, og er, eins og náttúrlega von er, bund-
in við kirkjunnar authoriseruðu dogmatik. Eiginlega
finst mjer, að við hefðum purft að fá eitthvað meira
af andlegu nýnœmi í nýrri postillu. Hvor betur hefur,
hann eða Pjetur, get jeg eigi um sagt, en — líklega sigr-
ar pó heldur hinn síðarnefndi hjá alpýðu.
Fjenaðarhöld eru góð og mjög góð. Sem fágæta og
leiða nýlundu má nefna, að svo bar við fyrir skömmu
í Oddagörðum, að pegar komið var einn morgun í lamb-
húsið, par sem vera áttu 30 gemsar, aleign heimilisins
af pví tægi, pá lágu 18 af peim í hnapp steindauðir.
Enginn kveðst vita um orsökina, og ekki á pað að hafa
verið fjárpestin. Menn vaða í reyk um pann atburð;
enda er lijer enginn til að rannsaka neitt slíkt.
Hlutir á Loftsstöðum munu vera um petta bil: 1000
—1540 (minst og mest), nokkru minna yfir höfuð á
Stokkseyri og Ebakka. Porskur að tiltölu lítill, á Loftst.
um 200 mest.
Á Eyrarbakka standa til 2 nýjar byggingar, Bakarí,
sem nú er nýkominn viðurinn í með skipi, tilhögginn,
og Kyrkja, sem Bakkamenn ætla nú að reisa hjá sjer;
ælla peir að skifta sókninni í tvent o: láta Stokkseyrar-
kirkju standa, en reisa aðra hjá sjer; hefur á Ebakka
verið nýlega haldin tombóla í pví skyni, sem gaf af sjer
400 kr. — Mjer liggur við að heimska sóknarmenn fyrir
að peir koma sjer ekki saman um eitt stórt og veglegt
guðshús á hentugum stað, en kjósa heldur að deila
hinum litlu kröftum og setja 2 smáhús sitt á hvorum
stað í sókn peirri, sem er hin auðveldasta yfirferðar!
Tveir menn eru peir, sem enginn nefnir á nafn, en
pað eru reiðarinn og faktorinn á Stokkseyri. Hvort
pessir herrar eruvirkilega óskírðir enn, veit jeg eigi;en
Einar borgari spáir, að engi skip muni fást »assúreruð«
pangað. Par sannast, ef til vill, að mæla börn, hvað
vilja. Peir, er kunnugir pykjast, segja skipaleguna sjálfa
góða og einnig innsiglinguna, en að skip muni ekki geta
lagst par fyrir utan, hvað sem á liggi, og pað sje óhag-
ræðið lielsta. Komi enginn á Stokkseyri á 2—3 næstu
árum, pá verð jeg efablandin úr pví, að nokkur muni
koma. En — við erum svo passivir í peim efnum, eða
gerum svo lítið sjálfir, að ekki verður að vænta, að
steikt gæs fljúgi oss í munn sjálfkrafa.
Ekkert erindi Thorgrímsens liefur verið gert upp-
skátt, annað en að hann færi sjer og L. til gamans, og
viðræðu um verslunarefni.
Gufuskipshugmynd mín ætti að lifa, pví hún ætti
einmitt að vera kaupmönnum, landsmönnum og allri
verslun í hag. — Við austanfjallsnienn, sem erum svo
afskektir, berum okkur alt of lítið fram fyrir alpingi.
Guð hjálpi alpingi pann dag, sem pað fengi inn á sig
allar okkar sanngjörnu kröfur móts við aðra landsmenn,
móts við strandsiglingarnar, og samgöngur og mentun,
sem verið er að ella annarstaðar! Um framfaralíf
okkar segi jeg: Allan vind vantar í seglin, en ofurlítið
berumst við áfram með fallinu.
Og petta láta flestir sjer nægja ■ . . .____________
Prentsmiðjan ( utenberg.