Reykjavík - 07.04.1908, Qupperneq 2

58
REYKJAVIK

frá New York til Reykjavíkur fyrir
jafnvel alt niður í 30—35 shillings pr.
tonn; allur tilheyrandi kostnaður þar
með talinn. Og hann hefir fengið
hveiti sendingu hingað frá New York,
fyrir 29 cent fyrir hver 100 ensk
pund, fyrir flutningsgjald, sjóábyrgð og
allan kostnað tilheyrandi alla leið frá
New York til Reykjavíkur.
Með þetta fyrir augum, virðist mér
það vera nokkuð ástæðulítið, að vera
að ræða um lítt yfirvinnanlega örðug-
leika á því að fá beinar samgöngur
eða bein viðskiftasambönd milli Is-
lands og Ameríku, því að þetta sem
sagt er hér að framan, er enginn
draumur um eitthvað óframkomið;
heldur staðreynd, öldungis ómótmæl-
anleg og sannanleg hvenær sem er.
Vegna samtakaleysis eða féieysis
eða viijaleysis, eða vegna einhvers
annars, heflr fólk hér ekki sint þess-
um tilboðum alment ennþá, upp á
þessi iægstu flutningskjör, meðfram af
því, að það hefir verið bundið skilyrði
um nokkuð stórar pantanir í einu
(nokkur tonn í einu, og í sumu, enda
aðeins 2 tonn í einu).
Eg er sannfærður um, að vér gæt-
um haft mikinn hag af því að skifta
meira beint við Ameríku, en vér höf-
um gert til þessa, og þess vegna hefir
S. B. J. iíklega byrjað á því að inn-
leiða hér vörur frá Ameriku, og út-
vegað sér þetta afar lága flutnings-
gjald, sem allir landsmenn eiga kost
á að verða aðnjótandi nú þegar, ef
þeir aðeins vilja það. Hann kvað líka
vera fús til að útvega viðskiftasam-
bönd við verksmiðjur og verzlunarhús
í Ameríku, í flestöllum framleiðslu-
tegundum landsins. Og eg álít að oss
sé heppilegra að byrja viðskifti vor
við Ameríku í þeim tiltölulega smáa
stíl nú strax, heldur en að gera eklcert
í þá átt þangað til vér kynnum að
fá sérstakt skip beina leið til þeirra
flutninga, sem óvíst er um, hvenær
geti orðið, og vafasamt er að
mundi henta oss betur en þau kjör
sem nú eru í boði, þó þess væri kost-
ur nú strax í ár, meðan vér höfum
enga reynzlu fyrir því, að hafa iag á
að hagnýta oss alment tækifærið sem
er tii þeirra viðskifta í smærri stíl;
þó ég að öðru leyti sé samþykkur því,
að það væri myndarlegt og skemtilegt
að hafa reglulegar beinar skipaferðir
milli íslands og Ameriku, og fuilfermi
báðar leiðir í hverri ferð, og það á að
geta orðið með tímanum.
Eftir áætlun frá gufuskipafélagi í
Ameríku, um leigu á gufuskipi til
beinna flutninga milli Ameríku og ís-
lands, með tilheyrandi kostnaði, mundi
flutningsgjaldið verða um 1V4 eyrir á
pund allra lægst, fyrir fulifermi aðra
leiðina, auk sjó-ábyrgðar og annars
aukakostnaðar, en það er heldur meira
en það lægsta ílutningsgjald sem feng-
ist hefir á 4 tonna sendingu þá sömu
leið, að öllum kostnaði meðtöldum
nema sjó-ábyrgð — sem var 29 cents
pr. 100 Lbs. — í þessari áætlun var
gert ráð fyrir 4 sólarhringa töf hér
við afferming, en ef töfin yrði lengri
en það, þá mundi kostnaðurinn auk-
ast fyrir hvern sólarhring tiltölulega
mikið; en svo var heldur ekki gert
ráð íyrir neinum íarþegjaflutningi, né
neinum vörufarmi nema að eins aðra
leiðina.
Það virðist nú reyndar talsvert að-
gengiiegt þetta, að geta átt von á,
eftir þessari áætlun, að fá flutning á
almennum vörum fyrir segjum H/2
eyrir hvert danskt pund, að meðtöld-
um öllum nauðsynlegum kostnaði þar
tilheyrandi, alla leið frá New York til
hafna hér við land, eða lítið meira en
það, fyrir fullfermi skipsins að eins
aðra leiðina; en þó yrði það enn glæsi-
legra ef von væri um nokkra veru-
lega hleðslu hina leiðina líka — og
vel þolir það samanburð við það flutn-
ingsgjald sem vér til þessa höfum átt
að venjast miili íslands og annara
landa. — Og það virðist því skyn-
samlegra að fá á þann hátt hingað
beinustu leið þær vörur, sem annars
eru hingað fluttar árlega frá Ameríku
fyrir milligöngu agenta í Norðurálfu-
löndunum, með álögðum margskonar
aukakostnaði, og miklu hærra flutn-
ingsgjaldi, ef að eins væri unt að fá
greiðlega selda heila skipshleðslu í einu
hér; en til þess þarf mikið fé og dug-
lega og formlega forstöðu og einhuga
samtök um alt iand. En meðan þess
er ekki kostur, þá virðist það iiggja
beint fyrir að landsmenn reyni til,
með smærri samtokum, að hagnýta
sér þau góðu viðskiftakjör sem nú eru
í boði, og hér er minnst á að framan,
af því að þau geta fuilnægt fyrst um
sinn, og sparað landsmönnum margra
þúsunda króna óþarfa útgjöld árlega,
og jafnframt gefið þá reynslu, sem
mundi knýja menn til almennari og
stærri samtaka í því efni í framtíðinni.
Vestanfari.
Kafli úr bréfi úr Stykkishólmi.
— — — — Pólitík lœtur mjög lítið á sér
bera nú um skeið. Menn biða að óg keld
með kristilegri þolinmæði eftir úrslitum milli-
landanefndarinnar.
Framfarir eru hér fremur litlar. Samt á
að gera hér stóra bryggju næsta sumar, og
er farið að safna að grjóti til hennar. Það
er ætlast til að leggja brú úr „Stykkinu11
(skerinu á höfninni, sem bærinn heitir eftir)
í land. Yerður það mikið verk og óefað
bænum til stórra framfara.
„Framfarafélag Stykkishólms11, er stofnað
var i fyrra, gerir lítið. Stjórn þess þykir
yfrið gott að blunda.
Síðan bærinn fór að búa á sjálfs sín eign
þykir mörgum lítið hafa batnað lífið í Hólm-
inum. Menn áttu von á meiri þægindum
og greiðari úrlausn á ýmsu, en það hefir
brugðist. Margir fremur óánægðir yfir út-
gjöldunum, sem fara vaxandi, og hafa jafn-
vel heyrst raddir um burtflutning.
Kaupmenn tóku sig saman upp úr nýár-
inu og ályktuðu að hætta að mestu útlán-
um. Kemur það harðast niður á fátækling-
um sem skulda. En óefað mun þetta verða.
til góðs síðar meir. Margir menn eru svo
gcrðir, að þeir kunna ekki að nota láns-
verzlun. Lánsverzlunin hefir rúið þá inn
að skyrtunni, og þá hefir Bakkus gamli ekki
bætt fyrir sumum í þessu efni. Lánsverzlun-
in hefir verið svo ótakmörkuð, að ungJing-
um hefir óbeinlínis verið kent að taka til
láns löngu fyr en þörf var á. Ég held að í
lánsverzluninni liggi meiri rætur óskilsem-
innnar en margir hyggja. Víst er um það,
að fjöldinn allur lifði betra Hfi, ef varkárni
væri brúkuð í tíma í þessu efni.
Skemtanir hafa verið hér í vetur ekki svo
litlar, en fram úr öllu lagi lélegar. Dans
er hér aðalskemtun bæjarbúa. Söngur
heyrist ekki nema í kirkjunni, þar er hann
ekki slæmur og orgel-spilið ágætt.
Leikfélag St.hólms hefir sýnt hér nokkra
smáleiki í vetur. Það er mjög Jeitt að fólk
skuli hvað eftir annað vera að sýna þessa
smáu, vitlausu, útlendu leiki, sem ekkert
gildi hafa fyrir okkar þjóðlíf, en draga til
sín jafnmikla peninga og þó betri væri.
Þetta spillir smekk fólksins. Hér vantar
ÚrsmíðaYinnustofa
Carl F. Bartels
Langaregi 5. T'alsíini 137.
hús til allra samkomna, og þar af leiðir að
ekki er hægt að leika veigamikla leikí.
Ný stúka var stofnuð hér í haust sem
heitir „Viljinn11 nr. 134. Munu þeir Óskar
verzlunarm. Clausen og Baldvin bókavörður
Bergvinsson hafa verið forgöngumenn þess.
Sagt er að stúka þessi hafi um 40 meðlimi
og dafni vel. Eru nú tvær stúkur hér á
staðnum, og vonandi að þær vinni sem
mest gagn.
Sýslumaður vor er í eldri stúkunni, og er
það mikils um vert, að yfirmenn vorir séu
bindindismenn. Því svo fremi sem yfirmenn-
irnir hafa talsvert vín um hönd, þá þykir
öðrum það máske frami, því alt af stendur
þetta óhrakið:
„Hvað höfðingjarnir hafast að
hinir ætla sér Jeyfist það“.
Sumir eru hér stranglega mótsnúnir að-
flutningsbanni. Álita alla óhamingju vín-
drykkjunnar ekki svo milda, að þörf sé á að
útrýma víninu. Alíta víntollinn svo störa
tekjugrein landssjóðs, að hann sé ómissandi
og vanltvæði á að ná upphæð hans á annan
hátt.
Oánægja er hér mjög mikil yfir því
hvernig gengið hefir í vetur með póstinn úr
Borgarnesi hingað. Ur flestum ferðum vant-
ar böggla. Veitir víst, ekki af að póststjórn-
in rannsaki þetta, ef vel á að fara.-------
Bæ j arnauðsyn.
í öllum siðuðum löndum hafa verið
leidd í lög ýmis ákvæði um eftirlit á
matvælum, sem liætt er við að skemm-
ast og allur almenningur kaupir mikið.
Má þar einkum nefna kjöt, flsk og
mjólk. Mundi nú ekki vera tími til
kominn að bæjarstjórn vor gerði ráð-
stafanir til, að þvílíkt eftirlit færi við
og við fram hér í bæ, og það ekki að
eins í orði kveðnu eins og raun heflr
á orðið hingað til um flestar heilbrigðis-
og hollustu-ráðstafanir hennar og lands-
stjórnarinnar (sbr. reglurnar um hráka-
ílát og gólfræstingu), heldur yrði það
að vera ríkt og röggsamlegt. Sum af
matvælum þeim, sem eru höfð hér á
boðstólum, eru stundum þannig tilhöfð,
að þau virðast betur failin tii skepnu-
fóðurs en manneidis.
Finna ekki kvennfulltrúarnir í bæjar-
stjórninni hvöt hjá sér að bindast fyrir
þetta mál.
Matvandur útlendingur.
Yið grein í síðasta tölubl. »Reykja-
víkur« með yfirskriftinni »Fátt af
mörgu« vil ég biðja um sinn fyrir
örstuttar athugasemdir:
1. Það er tilliæfulaus hviksaga
að trésmið einum haíi verið neitað
um framlenging í íslandsbanka á
800 kr. af 3000 kr. víxilláni.
Bankastjórnin hefir haít það fyrir
fasta reglu að neita eigi um fram-
lengingu á víxlum eða lánum þeg-
ar eitthvað er borgað af og trygg-
ing eigi er rýrð að mun.
2. Seðlaútgáfuréttur bankans
nemur 2 milj. kr. en eigi 3 milj.,
eins og í greininni segir. — En
þetta er raunar ekkert aðalatriði,
eins og nú stendur. Hitt skiftir
meiru, að bankinn getur eigi haft
nema tiltölulega lítinn hluta af
seðlum sínum í fastri umferð, við-
skiftaþörfin innanlands er eigi meiri
en svo. — Meðan bankalán eru
aðallega notuð til þess að borga
mismuninn á aðfluttum og útflutt-
um vörum verður seðlaútgáfurétt-
ur bankans aldrei mjög mikils
virði. Seðlarnir koma strax inn í
bankann aftur, annaðhvort fyrir
ávísanir á útlönd, fyrir guil eða
þá að þeir eru sendir til útlanda
til innlausnar þar fyrir reikning
bankans.
3. Að bankinn hefir neyðst til
þess, að kippa að sér hendinni,
máske nokkuð snögglega, að því er
nýjar lánveitingar snertir, kemur
aðallega til af því, að bankanum
hefir hingað til brugðist hlutafjár-
aukning sú, sem hann átti von á,
og valda þvi einkum hin alkunnu
peningavandræði í útlöndum. Með-
an svona stendur verður bankinn
að gæta þess, að stofna eigi sjálf-
um sér í voða með ofmiklum
skuldum við útlönd.
4. Það er ástæðulaust að gera
upp á milli okkar bankastjóranna
að Jjví er aðfinslur við stjórn
bankans snertir. — Eg ber að sjálf-
sögðu, ásamt hinum bankastjóran-
um, ábyrgð á stjórn bankans og
allri ráðsmensku, meðan ég sit í
stjórn hans.
Reykjavík, 4. apríl 1908.
Sighvatur Bjarnason.
íþróttir.
Iíappglíma var háð hér í Iðnaðar-
mannahúsinu 1. þ. m. Yar glímt um
silfurskjöld þann, sem glímufélagið'
„Armann“ heflr látið smíða handa
bezta glímumanni Reykjavíkur.
Eftirleiðis á að glíma um skjöld
þennan 1. febrúar ár hvert. Fari svo,
að sami maður sigri i kappglímum
þessum þrjú ár í röð, verður skjöldur-
inn hans eign.
Skjöldinn vann Hallgrímur verzlun-
armaður Benediktsson. Sá hinn sami
er sigurinn vann í konungs-glímunni
á Þingvöllum í sumar.
Þeir voru 12 er um skjöldinn glímdu,
allir í fólaginu „Armann“. Hallgrím-
ur vann 11 glímur. Næstur honum
var Sigurjón verzlunarm. Pétursson.
Hann vann 10 glímur, en féll í einni
fyrir Hallgrími.
Glíman fór yfirleitt mjög vel fram
þó kappglíma væri. Eru „Ármenn-
ingar" margir hinir efnilegustu glímu-
menn, bæði að afli og fimleik, og
bragðkænni en skollinn sjálfur.
Leitt var það, að tveir af glímu-
mönnunum meiddu sig. Fóru báðir
úr liði, annar um öxl, hinn um oln-
boga, en „slíkt skeður oft á sæ“ og
tjáir ekki að sakast um það.
Glímurnar voru svo vei sóttar þetta
kvöld, að margir urðu frá að hverfa.
Troðningur var svo mikill í fordyri
hússins að lá við meiðslum.
Innan bæjar og utan.
„Cercs" fór til útlanda á laugar-
dagskvöldið var. Með skipinu fór Sig-
hvatur bankastjóri Bjarnason til Seyðis-
fjarðar. Fer hann þaðan til Akur-
eyrar og ísafjarðar að heimsækja útbú
bankans. Páll Bergsson frá Ameríku,
sem hér hefir dvalið í vetur, fór og
með „Ceres“ til Seyðisfjarðar á leið
noröur í land. Til útlanda fór Ari
ritstjóri Jónsson 0. fl., þar á meðal
vesturheimski agentinn, sem liér heflr
verið að flækjast í vetur. Hafði hann
veitt 7 sálir, er fóru nú með hon-
um til fyrirheitna landsins. Er ekki
ósennilegt að Cauadastjórninni þyki
veiðin heldur rýr hjá þessum smalan-
um, og væri vel farið, ef það gæti orðið
til þess, að bið yrði á komu hins næsta-
*