Reykjavík - 18.08.1908, Qupperneq 3

REYKJAVIK
141
;uiu
PETTA ER
HUNI
Sunlight Sápa er sápan
sem yÖur vantar í þvotta-
húsið og á heimiiið.
Með Sunlight þarf als ekkl
að nugga, hún varðveitir
hendurnar frá þvi að verða
hrufóttar og sparar
p e n i n g a yðar og föt.
Hin leyðinlega’
stritvinna við
þvottabalann
verður yður til
skemtunar. ef pér
brúkið
Suniight Sapu.
Fai5 y&ur idag einn L
pakka ti! prufu.
Ö74
Æ
Sambandsmálið.
Svar til Gísla Sveinssonar
frá Einari Arnórssyni.
í 31. tölubl. »Ingólfs« (A og B)
þ. á. hefir hr. Gísli Sveinsson, stud.
jur. í Kaupmannahöfn ritað all-
langa grein um sambandsmálið.
Á grein þessi að vera svar gegn
grein, er ég hafði skrifað í blaðið
»Re}d<javík«, 25. tölubl. þ. a. um
frv. sambandslaganefndarinnar.
Ég ætla mér ekki að eltast við
allar vitleysur þessarar greinar að
þessu sinni, enda býst ég ekkivið,
að rúmið leyfi það í blaðinu. Ég
ætla að eins að taka aðalatriðin,
sem máli skifta. Hnútur þær, er
hr. G. Sv. kastar til mín, hirði ég
ekki að senda honum aftur, enda
er ég ómeiddur undir þeim. Gífur-
yrðum hans hirði ég ekki heldur
að svara. Þá er eftir alt það, er
máli skiftir, og hr. G. Sv. vill að
líkindum tala um með skynsemd
og' stillingu, þótt honum hafi ekki
tekizt það sem hezt, eins og jafnan
vill verða, þegar menn fyllast öfga
og ofstækis.
Hr. G. Sv. fer oft i grein sinni
óráðvandlega með orð mín, er ég
hafði haft í áminstri »Reykja-
víkur«-grein. 1 »Ingólfs«-grein sinni
segir hann, að ég vilji sanna full-
veldi íslands með því að orðið
»Stats[orbindelse« sé haft í danska
textanum1').
Ég tek það þó berum orðum fram
í grein minni, að þetta orð sanni
hvorki til né frá um það efni.
Þá segir hr. G. Sv., að ég »virðist«
telja »þýðinguna« »Veldi Danakon-
ungs« fyllilega rétta á dönsku orð-
unum: »Del samlede danske Rige«.
Ég mintist ekki á þýðinguna í grein
minni, og gat mér því ekkert »virzt«
*) Ég skal taka þaö fram, að ég legg
danska textann til grundvallar, svo aö
engin deila geti orðið milli okkar um
»þýðingarskekkju«.
§ Klukkur, úr og úrfestar, X
S sömuleiðis gull og silfurskraut- Q
Q flripi borgar sig bezt að kaupa á o
R Laugavegi nr. 12. 2
V Jóhaun 1. Jónasson. Q
um það. Veit ég því ekki, hvaðan
hann hefir þessi ummæli.
Sama er um konungsheitið að
segja. Það gefur líkur, en er engan
vegin fullnægjandi til þess að sanna
fullveldi landsins, og í lrv. er ekk-
ert, sem geymir líkur á móti. Það
sjá allir, sem vita, hvað fullveldi er.
Skal vikið að því síðar.
Ekki veit ég, hvað hr. Gísli Sveins-
son hefir séð sér í því að fara rangt
með orð mín. Hann lilýtur þó að
sjá það, að allir, sem greinar okkar
lesa, hljóta að telja slíkt annaðhvort
af óráðvendni geiteða misskilningi.
Hr. G. Sv. vill linekkja fullveldi
landsins með því, að bæði löndin,
Danmörk og ísland, komi fram
sem ein heild út á við, eins og ég
liafði sagt, og hann sýnizt játa rétt
vera. Iíoma ekki Austurríki og
Ungverjaland fram sem ein heild
út á við? Og hver neitar því þó,
að bæði þau lönd séu »fullvalda« ?
Var ekki slíkt hið sama um Svíþjóð
og Noreg til 1905? Fóru ekki ut-
anríkismálin um hendur sœnska
utanríkisráðherrans í Stokkhólmi
og þurfti nokkurn norskan ráðgjafa
til þess að meðundirrita sænsk-
norska utanríkis gjörninga? Þó
neitar því víst enginn, nema ef til
vill G.Sv.verðinútilþessað gera það,
að bæði þessi ríki hafi verið »full-
valda«; þar með er þessi »sönnun«
hans oltin um koll, enda sjá allir
nú, að hr. G. Sv. hefir gleymt því,
sem fiestir aðrir eru vanir að gera,
að hugsa ctður en þeir tala eða
skrifa.
Hr. G. Sv. segir enn fremur, að
ég vilji sanna fullveldi íslands eftir
uppkastinu með því, að það kallist
»Uppkast til laga«.
Allir, sem grein mína hafa lesið
geta séð, að ekkert slíkt verður
af henni dregið. Ég hefi að eins
sýnt það, að það sannaði alls eigi,
að landið væri eklci fullvalda fyrir
það, þótt frv. kallaði sig »Uppkast
til laga«. Það tel ég hvorki sanna
til né frá.
Hr. G. Sv. hefir því enn gert sér
litið fyrir og vikið alveg við orð-
um minum, gert mér upp orð, sem
ég liefi aldrei sagt.
Ég bygði fullveldi landsins ein-
ungis á því eina, sem það verður
bygt á og er nóg til að byggja það
á, sem sé því, að fullveðja er hvert
það ríki, sem ekki verður skuld-
bundið, nema það sjálft vilji. Þar
af leiðir ekki, sem allir geta séð,
það, að slíkt land eða ríki sé eng-
um böndum háð : það er bundið
við sína eigin samninga og þjóða-
réttinn. Á sama hátt er hver ein-
staklingur, þótt fullveðja sé, bund-
inn við sína eigin samninga og lög-
gjöf þess þjóðfélags, er hann lifir i.
Hr. G. Sv. segir, að í mesta lagi
gæti svo kallast, að ísland hefði
verið »fullvalda« í því bili, er það
var að semja, en ekki eftir að
samningum væri lokið. í fyrsta
lagi getur enginn, hvorki einstak-
lingur né ríki, afsalað sér fullveldi,
»gert sig ómyndugan«. í öðru lagi
verður því enginn ófullveðja þótt
hann hindi sig með samningi.
Þetta ætti hr. G. Sv. að vita, með
því að hann mun kalla sig lög-
fróðan mann. Hr. G. Sv. jafnar
sambandi íslands og Danmerkur
ettir frv. við próventusamning.
Þetta á líklega að vera fyndni.
En þótt samlíkingin væri góð, þá
sannaði hún mitt mál en ekki mál
hr. G. Sv., því að próventumaður-
inn er einmitt fullveðja. Þetta lýsir
sér meðal annars í því, að hann
gerir sjálfur samninginn, ef hann
er þá fullveðja, og fær sjálfur íjár-
ráð sín aftur, ef hinn rýfur samn-
inginn. Það er sem sé ekkert á-
litamál »frá almennu sjónarmiði«,
eins og hr. G. Sv. kemst að orði,
að »próventukerlingin« (hví skyldi
það endilega þurfa að vera »kerl-
ing«?!) er fullveðja.
Það er eins og hr. G. Sv. hafi
órað fyrir því, að allar mótbárur
hans gegn mér, að þvi er fullveldi
landsins snertir, mundu verða léttar
á metum, því að hann grípur sið-
así til þess óyndisúrræðis, að neita
því, að nokkurt samstæði (analogia)
sé milli fullveldis hugtaks þjóða-
réttar og fullveðjahugtaks einka-
réttarins. Allir lögfróðir menn,
nema herra Gísli Sveinsson, munu
þó sjá, að hér er fullkomið
samstæði. Einstaklingurinn er
fullveðja alveg án tillits til þess,
hversu mikið vald hann hefir, án
tillits til þess, hvort hann er auð-
ugur eða fátækur, hvort hann hefir
bundið sig með samningum o. s. frv.
Sama er um ríki. Yæri það merk-
ing orðsins, að ríki væri því að eins
fullvalda, að það mætti gera alt,
sem það vildi, þá væri ekkert »full-
valda« ríki til á þessum hnetti.
Hr. G. Sv. álítur, að við höfum
mist fullveldisrétt okkar með því
að við getum ekki breytt samband-
inu einir. Eftir sömu hugsun hafa
þá Danir líka mist fullveldi sitt,
því að þeir geta ekki heldur breytt
því einir. Sambandið er þó lika
þeirra mál, því að það snertir þá
lika. Eítir því höfum við þá, eftir
kenningu hr. G. Sv., svift Dani full-
veldi þeirra, en þeir hafa hingað
til verið taldir með fullvöldum
ríkjum. Og mér þykir óvist, að
þeir fallist á þessa skoðun hr. G. Sv.
Hr. G. Sv. segir að ríkið sé eitt,
og álítur því að orðið »Statsfor-
bindelse« sé ekki rétt eða geti að
minsta kosti ekki þýtt hér »rikja-
samband«. Hér ber þeim þjóða-
og ríkisréttaríræðingunum próf.
Henning Matzen og stud. jur. Gísla
Sveinssyni ekki saman. Próf. Mat-
zen segir í Þjóðarétti sinum, bls.
51, að »Statsforbindelserne« séu
gagnstæðar »Enhedsstat«. Þessi
sami höf. hefir látið það standa ó-
átalið í frv., skrifað undir athuga-
semdir frv. við 1.—3. gr., og í blaði
hans segir, að ríkin séu tvö. Aftur
á móti segir hr. G. Sv., með til-
vitnan til einhvers vísindalegs rits
eftir sig sjálfan, er birzt hafi í »Ing-
ólfi«, að »Statsforbindelse« geti ekki
þýtt hér »ríkjasamband« í frv.
Hvorum þessara hálærðu manna,
próf. H. Matzen eða stud. jur. Gísla
Sveinssyni, eigum við smælingjarnir
nú að trúa?
Hr. G. Sv. segir enn, að fyrirvari
próf. Matzens, er hann undirritaði
athugasemdir frv., muni hafa verið
íólginn í því einu, að hann teldi
að eins eða aðallega (það er nokk-
uð rúmt. Hvað meinar hr. G. Sv.
með því?) þurfa að breyta 51. gr.
d. grvl. 1866. Hefir próf. Matzen
skýrt vísindabróður sínum og keppi-
naut, hr. G. Sv„ frá þvi, eða hefir
hann rannsakað hjarta og nýru
próf. Matzens?
Enn segir hr. G. Sv., að það sé
algerlega rangt, að uppk. sé tilboð.
Litlu síðar segir hann þó, að það
yrði fyrst jullnaðar-iilboð, er Danir
hefðu samþykt það og senda okk-
ur það því næst. Hver skilur Gísla
nú? Það þarf karlmensku til að
slá sjálfan sig svona á munninn.
Það sem hr. G. Sv. hefir unnið
víð það, að skrifa þenna fyrri hlnta
»Ingólfs«-greinar sinnar, er það, að
nú er það sýnt svart á hvítu, að
hann veit ekki, lwað í hugtakinu
»fullveldi« felst, og að liann getur
ekki haft orð eða hugsun rétt eftir
öðrum, hverjar sem orsakir þess eru.
Skaplegra hefði hr. G. Sv. verið
það, að játa að ísland væri fullvalda
(suverænt) eftir frv. Þrátt fyrir það
gat hann vel verið andstæður þvi,
án þess að gera sig sekan í minstu
ósamkvæmni, því að liann veit ef
til vill, að fullveðja menn og »full-
valda« þjóðfélög geta gert sér ó-
heppilega samninga — og um það
verður lengi deilt, hvað heppilegt
sé eða óheppilegt hvorum aðilja
málsins.
Hr. Gísli Sveinsson talar um
breytingar á frv. Það getur ekki
verið svar til mín, því að ég hefi
ekkert að því atriði vikið.
Ég tek hér færið til þess að minn-
ast á eitt ákvæði frv., sem ég hefði
kosið að væri þar ekki, ákvæði sem
Dönum ætti að minsta kosti ekki
að vera neitt keppikefli að halda.
Það er 5. gr. 2. setning um for-
réttindi íslenzkra námsmanna til
námsstyrks við Hatnarháskóla.
Þessi styrkur getur blátt áfram
orðið hengingaról á okkar innlendu
æðri mentastofnanir. íslendingar
liverfa til háskólans þótt við höf-
um stofnað hér æðri mentastofn-
anir í landinu sjálfu, og kandidötum
frá háskólanum er gert hærra undir
höfði en kandidötum frá okkar
lækna- og prestaskóla, þegar til
veitinga embætta kemur. Auk þess
er það ölmusulegt af okkur að vera
að þiggja þenna styrk iyrir ekki
neitt. Danir hafa lengi núið olckur
því um nasir, hversu vel þeir færu
með okkur og hversu vanþakklátir
við værum. Auk þess rekur okkur
engin nauður til þessarar styrk-
þágu, því að við höfum þegar þrjár
mentastofnanir til undirbúnings í
flest embætti á landinu og eigum
lafhægt með að fjölga þeim, og það
á næstu árum. — Danir geta að
vísu boðið þenna styrk og við get-
um ekki bannað einstökum mönn-
um að þiggja hann, en við getum
sagt Dönum, að okkur sé engin
þægð í honum og að við viljum
ekki þiggja hann sæmdar okkar
vegna; sízt af öllu gera Dönum það
að skgldu að láta hann í té. Auk
þessa mættimargt segja um Hatnar-
vistina og notasæld hennar íslenzk-
um námsmönnum, íslenzkri tungu
og íslenzku þjóðerni. Það má og hér
benda á skoðun alþingis og þings-
ályktunartillögu 1905 um þetta efni.
[FramhaldJ.
Eggert Claessen,
yfirréttarmálallutnliigsiuaður.
Fósthússtr. 17- Talsími 1«.
Venjulega heima kl. 10—11 og 4—5.