Verkamaðurinn - 22.12.1948, Síða 2

JAKOB ARNASON:
Þrjátíu ár að baki
14. nóvember 1918 markar tímamót
í sögu Akureyrarkaupstaðar. Þann
dag hóf „Verkamaðurinn“, elzta núlif-
andi verklýðsblað «á fslandi, göngu
sína. I inngangsorðum farast stofnanda
blaðsins og ritstjóra, Halldóri Frið-
jónssyni, svo orð um tilgang þessarar
útgáfustarfsemi:
„Blað þetta, er hér hefur göngu
sína, þarfnast ekki margra inngangs-
orða. Stefna þess og tilgangur mun
koma greinilega í ljós jafnóðum og
það kemur út. Það er gefið út af
nokkrum verkamönnum, sem er það
fyllilega ljóst, hversu lamandi það er
fyrir málefni verkalýðsins hér í bæ, að
vera upp á náðir annarra konrinn, ef
einhver úr þeirra hóp hefði löngun
til að birta hugsajiir sínar á prenti.
Blaðinu er aðallega ætlað að ræða
bæjarmál frá sjónarmiði verka-
manna. . “
Verklýðssamtökin hér í bænum,
eins og annars staðar á landinu, voru
þá mjög veik eins og eðlilegt var, þar
eð þau áttu skamma sögu að baki.
Efnamönnum og afturhaldsöflum
bæjarins varð strax ljóst, að stofnún
þessa blaðs gat orðið þeim hættulegt
tiltæki, enda varð Halldór Friðjóns-
VERKAMAÐURINN.
Ritsfjðri: Halldór FriÖjónsaon.
L árg.
Akureyrí, ftnrtudaginn 14. nóvtiitber.
1. tbl.
Ínngangsorð.
• {* *«», rr btr befur %lmgyi *tn>, þ«rfn«*t ckki
m-ngn itmgutgtoiö*. Stcfn* þen og ttlguigur imm
Vomj greínðogi ( j«Io4ðum og *þO kcmur úl.
Það o grM di ri r.jkkiuœ vtrhtmimmm. teu a
pld t/UUeica Jr'M bcenu Upiawt. er (y».r mii
«♦*»• hi» I b«, «ð vtr* upp I afðir »nn«rj
kumino. d tlnhvw úr þrim bðp hrUk t/ntgua ffl $il
Wrt» bagunk tfov f prtntL
-Bl«ði»o cr Jcti*ð ,8 r*ð» h*j»rmil W
fyVi-'TmÖi mLmino, <>* tœm rtytu tii tO rm þ»rt-
ur mithltður niillí þrímr rtíttar og þ«lrr> njtiiiu,
rr tata fMmkvmnd b*í«nmU« i hcmtl. þtnn Um« «r
kennjr lii. Ptð nt-.tr. fchim fumiynum mftnnum
<ifi|***« »8 * tfmímAtum «rm Akur*yu»h«rr
•faidi.r tm. ti þrm rkbi v«u.|.,Vi «8 hrtyl.
(xim *t ímIiui v*rð* mikii* Blftðm, Mm
gefin ivu út bír i *l»ðin. Jub lllið r*ll b*J»rm«l;
<’* 'n*n< t*ihi txaft verði til [,<*. tO kom» hrtylmjru
jrf »Uð I pí «1 vcrður tkki »nn») iagl ep Mm »í
ktrið en hejma trr.fi. Crm ng mi UMKb mkjr, ni
bd«»t vi« »ð kj«rtniJ'jm þe*u b«rj«r Ugg. fpn*
'fii Irtmtl. tð *krr» úi þvi trrrð afkneði Wnu, hvurt
b*ifrm tkiih iá nj>J«n fr«mk»*»<J»rMiðr* — b*|«-
«tj<í<* eða eklu, o« Jur * efUr »ð kJÓM «11« b*J»,
«tjðrn>n» *ð nýjn. Frauitlð«rl>rrfl h»j*rtíl»g«<«. er wo
mltoð umiir þvi koniin, »ð þem tr*mkv*m;lir iAI-.i
hetipileKs, »ð (Mð (.»rt metra en *«ð»lv*rð «d *A
«und« hji og «ðti«f»»t «V*e I r bljðið m»< »4 llyTjj
toufur og Ktgrix ð«j grcinm um þeui ug öonur fcam
(»i«m«l IwtKiin. og v*n tukilegi tð «e,n (*«„
tigidu unrfii iftliku tttgg.. Hmnleiki og dre%>uo<t
1 framknmu m*ltu vrrfls nnkenm bUðtitn: pttt.tgnt
mun þ;ð nurl* >11» t»fnl.
Sr.já»öttar og *krlilur, jsilð gn* ðmeng«ð*n
liUtur, niur hl»ðið með þftkkum, rfbr jwl tr rdni
íejl: tmnig Þ/iur þ»ð kugi/tingu eHu Iðogum.
M »««1 rflgrt«J>d» »ð verktmenn tuejvím (jftlfti
gðtu bi»ð*un> og liá fwð m*l» fjirmkri gtMrimi.
VirðlngmfjrUt.
Akurvyrt, 14, tAt. 11«.
HXIdðr Frtðjðauon.
Bsejarstjórinn.
SlAnvti b«JirKjðru»rhind3< »am|>ylöi *ð lji« |«,«
tr«m *lk«*ð»jnmðslu um þ*ð, hvort b«rrí«m -ftull U
b>,*; ilji'.it, eint og flýntou tðg- um baijuvijðm i
Alwrtyii gef* heimik! fti. Atkvsð*greiA»ii þes*. i »ð
l»«* tr«m t n*u« ounuði, og a þvt eígi ú< vegi
lyrtr Irfi’wriiJur oð lliugt þni» mi vtndl«*», ðður eo
UH fc» dðr* l þvt
#<u rr »ð tlliug* nokknð, hv*C< á«l*ður eru fyiir
þ«l, t£ ntl þet!» er kdiutð í t»ð hort, tem frjð nð
K. o$ v<rðui þvl «ð Ht» nOkkuð. t»l btka, <11 «ð
Prmt íjtuu tiidrftg þr*». Ein* og m*rg» r«km »ll t-
Mgt mmai lli, tr.i nokkut ár íið»a það kom iíj
onntrðu hír i b*. *ð nu ínyn b*rn t l «ð »k>pu b«
|»rt<Sj>ett- og »jf.bim<nn«entb*IIÍKu I Iveul. Barþnfó
ívt«emh*«lð, mrð tmmkv*ro<l hcjnmalann*, v*rl
*vo umf*n?»j«kið, »ð (>»ð »*ri irnð nðg elnnm
BMUlUi, t»> fr«TO brlði rkki »ý»luro«mi«rurfM'tfei>;: »ð
Si'snt rffc». Ve»u »*mþyktt> t<aft*ur I |>r>*» <« i
tiornm en énum .íl»fur^!i he> t>, mliið Mlk
mZ«»|i>inq á«á þvt ujiiirfir-»; þrfu ekki gýfran* »ð
t|6tg» tmb.riftmi, með»l »ii,iu* e< »»• b<*iðf<rcng-
lnn. thmrg trtaul mtúð tftfaMesðkn *B<5ibli»t«r f<i
kymtftðumfrroium b*J«r»*, trw ost b*t»f»»(ð<»mí8-4
hefw <>s tengýð *ð kcnna i.
C« þðrfín fyrir itduiu t>«mkv*n>dtrv»l>li 1 b»mnm
hetfr bildið míiími v»k«nrf>, og þegu ekkí v»r aýni-
legt, *ð tktft-vg t-*t*rtvgtl» og tyhimtontrmbrWl
ia* fc»je> fmmgtn*. kora b*j*»irt(itr»tiogmynd»> M
umrcðu o* áírf*. H«t» (r»a>sl»ii>»<i raenn N>j»ru»
og ilturttttrfimenn lo**»t i um mibð. þ»r «1 mi tfi
þv( tr kornið 1-0 Ítagt. »ð Ivgi *r i *j;d lyóienrf*,
hvrnt b»,»r«j«-. *k.l kodnn eð» ekk<
Sfrummgmi. •.*>.a Intr kfd»M>rf. Wýlur <*ð le»rt« fyrtr
»* áður en h»>n grtiðir »fk**ft> I þe»u ir.íb, rr *d.
' tnmam »rf þí»! i <*rj«'HíAra, e>»* ekki. Verð-
or ekki fundino tykifKs* *Á þerri |<á(M, nem« nú
«e»»Brfl itnmii rt «i>'.egð. o* tttoirimt ttið tr»m l
Bmtnn, f «t-n» lif þ< »r» v>ðf*ngurfn«, r* b*j*rini
trfð* ( »*»to tratKBð.
A3i> *ð>fr er kyntftðnmenn erfrtr, monu vt*» ««m
nttí* un> þ»ð. »ð fr»mkv»«nd b*4<i»*ll*»n» #* W-
|.m>*r'vg« ev<ftu*»ní ein* «g nð e» B*|5»fðgítl, wm
um te>ð <r fnmkvr'-'rfj,«).'»; b«ty»fm», «* httðbu)
*»0 mðrgum «g iimhogíiJWVIum ttftrturo, «ð h*oo
ttorlir <fm» lit »ð grf* *g *tð nrtlet-'.vm h*j*rté-
l«g«in* ein og þyrtn »6 *m* Ltun þan. « h*ro»
t«t» Ifí hurfovr. rm Iat >vu h*ert»m!i tftiS htetí «t
t»k(»m h*m>. »« rkk; veríui k<»»>*« *( btmum, «ð
h«nn hr'g: framkvcmd þctarmkkiiuii mt^an ttartt-
lim« vnn, e** og þyrtb að ve>» e* vel v*rí. Bcj*r-
foatnbroa eru «11« *vn nðrtum hiaðntr. *ð forjar-
aiáln h'ydtt »ít*f »ð *eift» hj»*trk; þnr tt rogm
l*uo tvrír ofírf sm^f b*i»is*Jftro nem* vmþakfc-
lclið, «em »ttír n» i\v rftnr tí og bj-jtrhd»r »ýna
ekki Bwirt íhugi fyrir gtngi mí!*nn» ra það. tfi
mjftg frt*r þeirri $<rkja bcj»»»iþWn»r(im<!>, þft ,im M-
velur rt iig rfckrr( *ð gjftr*. t> ekfc; ðtifclrgl tfi þn««
áhuga-'eytf barj»rt<n» uat> *f trúleyti þe«f» i fnm-
kvcmrf b*j»fr»l»nn* þey*r ««/íu» m I pbginn brfift
rrv*i fuej»rítjftrwn Mim i *U>a þ|6««»tt. *em gseh
«ig efngftngu víð barjarmí'.ara og tramkvcmd þctrr*.
muorfi nnnt U(rj nýll tímthrf i fr»mfcvcmd**6gu
Akureyrwbcjir. Áhug< og fctí i gctu iutjwttttg—*
munrti glreðnt hji *>Jeí»««j6ra og bsjarbúam. Fijra-
«•< »l«rt:iVtj t,T|jrmJttnr>», mjtulí «>tt vorrtraum
um Uil|lk»*:-1-!*l <>rw»* imi I bcjwfálagið og btitoa
*ve!nrfuft.'ai *t hjikniu.
l.’m ,þ*ð atiiði, bvnrt n-vytlrgl •verkefnl *é tyrtr
herxti lianrf* titnum vcniantega t>*-j«rs*jór», verð*
v*rt» »k;har «kuð»n>r fcjó þe;*» roftnnuw. tem aava
M« fi! að liugwj nra þnft, sem þotf »1 framkv<e«Mtt
i tttsita árnro. <>g rkki vílja gjrjfasl þfðsfcntdwr I *»íJ
eðfltegrí, fiamþiðuua, hxjtrU'tgtrat. Hi W »>Jwi)t»a-
«r nein» noikur nttl, oem brfio eru *ft vee* á
am sAtið, e>» e>i: fcartt «k»mt á vrg f.snrln, impt
nvjuw nrátum $cm wytr»lin«r »k*p*. S*form*gfl*rait-
ift. m«t» áhugí og Iramfoárjll bcjiitns. þirtnra*
fckjiUr* ng ðta\* framírvnmd*. Jarðtígnir Jnrj*rii>*
€;.: i braoi mtfiicí« 'niðurtt^ingu, battv& i’! áröíi
tnlegt tiðn* i* vraurfrðu. Vegjmttvro b»j»ftn» Jouf
*ð kippa I tiftuianlrgt bftrf, <>g he«a>rigði»»uMbl f
hunrfunum. Þett* meg<r i i að tor-rf-a við þeíra, vera
so’anrfi eru, en af fcrt »ð bverl þetta mH verður
nfrittkiega ttkið til unircðu i bttðinu sdðir, verðoe
ekki min't 1 þau lr«k»r hér. Að í»<» «ð níraual i
órtl, »em Hbð «ft« ekkert hti<r yrríð tvcýfl **ð rua
M. verftur mí«k» fotifl rrwð tfcáldK-rffum, tU *! þc«ft
vft rf cpa « cJlhvaft «1 þ*l Ugt. tta’ þ«» c«<fl. *ð
hugTiimtí« >>*<*» fruikc* uoj RctS»nýd*r«ae hérru
inn áUirimui. t »9 komtfl i Iramktcarai, ,og þ«ð
fjr rv «otr(*n rfreymw eoo ura-
H*j«f*tj>imm á »ft tcrða - og *t<ðu« — rfriftjöð
ur þettara má*» «>g »®n»r», e< bcjaritjrfro Mu< hrUfc
am »ft fr»mkvcu>»
Miske t’i einhverjle <ama jiimit og kertmgt*.
*e« kuHiif b«»t vt3 e*ml» l**ið». »ð þeu 41«» «ð ött
þektt mll grt> o«>ftd«*l á!r»m raeð gsipl*
^cjarfdgítlnu gtíi ftugað i attð bcj*r3ljð<»n>. Cm*
og grt-ft r»wWi »A fr»m*n, e* þð» t*V> »ft
tarot*. ntmt I þaf»rtrfgsf»vmfr*ll'»u »rab áratortro
•jflttmfcjftro-, «m trtíðá nurgrt m«m* UtrHþol, og
«ái*ttk»n áh»g» tyrx frtmkvcmrfnn bcjjrfíltgjura.
F.n fil þew fru frð»> !Út«. Em t* vf«, »ð mi-eramjl
bcjartögeH þykif »| mórgtm fckki lurtakgþ, .rfkum
krfthim, og þ« manuaifcllfi yrðu 1 embctttou, eru,
þ*f uMui. Mí»« Okw «1 »ft »4» fei-Kfam »#r»t«k»n
framkvcmrf* mann I slað þm fr«a>anrfí. Ifoð Víð-
<*t V«« rrftgrðto «renj», »ð táta dtlu tðgfrcðmgan*
«»j* fyrfr fcruvta ewfccslnmim en Iftng emlrai«»'
j#twi»<| laroai fremwr attrttþol fig ts»mfcyBi>|d»<þg,
en «uk» Jttð. Vír bftfum «kk< ártvwðl om b>Alivn
hár er eft* krtröar b» jrafdgetl, vrrðum »ð Ud« þvi,
«em að co» er ré«i, lkej»:tfjrf<» rjc.V.i fcaýcsljðrn, og
c«. þ»ð »ft vw* irygg og lyrir þ»< aft 1 það s»«>
frng » trrtður, er lullmegði þara krblum, sera W
hans ytðr. gjftrðw, ef bcsrai tondf að ttuna fcraroro
frá fcemai að þvf viflkvcro* áfriðt . fjirtpii.-*
•tllínn. Sumlr roeun rru þasroig gjðrðit, *ð þíl»
*ji efli> hverrí krrfou. e< gtovur til uairtra.irta lasrfs
qg þp'.ðar. (Vfcctt ma luUyrða. »ft eeg r pen ogra
rnumj rffccJnUaU gef* j»fo ra»*gf»W» ***** og þítr,
*«» gaiigt W »ð láuu* ðtulrnn »t»rls»*m»‘, I h»»9i
Crfftu uro hfcnn cr. l.*uo Irfos v««t*nlega bcj»rfljár»,
þrftt rifteg ycru. verð» rkki bcjartílaguiu u:f>«o»«J-
kgrí Kyið>. tn .rfdafjftður eiJrflrtfl'.
H4» heffr yerið gsípift á nokkruci flriðwm, Jtra
mctlu vefcjt metra ftl umiiugtuntr um f-«ttt mfl.
þtð uð'u*gi» I.brio. V.m. er ekto I nroium
tíj uni jroð, »ð þ*l berar a*ra b*i«t>ð»r •>«(:» um
raiiA ►«*» ijrf««r» vrrður þ»ð lyrir þeím, »ð ftilum,
sctn »m« hamlftronj bcttrtél»K''«s, b«i »ð «J* t>H
tylgt. BSaðið muu rcða mtíið il *n> og tetttt v«
tð tkýrt iliit hhðar þeu efhr Irfu-um.
HAUST.
Ifodraltgt drjrru.*, rfrynnr
rtrrflnn, ha*» sk>:<m víö,
Blrfnrfð Irfttað rfyror siyour
slorros f úytiuru b,f‘rskt rf.
Kutd»h»rk«fl naðlf,
n/.il av sfltur f*rr*tt *ð; *•*
iseft bixðir, Vjeðtt,
tljWlMtóð, 4
Mðfg þrt
Airtottr Vgn'iín
Forsíða 1. blaðs
Verkamannsins 14.
nóvember 1918.
son jx'.ss strax var, að „máttarstólpar"
bæjarins litu blað hans illu auga.
Allra ráða var neytt til að knýja
fyrsta ritstjóra „Verkamannsins“ til
áð leggja árar í bát. Atvinnurekend-
ur neituðu að taka liann í vinnu og
fulltrúar jxirra í bæjarstjórn notuðu
aðstöðu sína þar til jress að liindra
að hann fengi bæjarvinnu. En allar
tilraunir afturhaidsins til jtess að
komá „Verkamanninum" fyrir katt-
arnef báru engan árangur; blaðið
hélt álram að koma út. Var það fyrst
og fremst að þakka jyrautseigju Hall-
dórs Friðjónssonar, sem lét ekki svelti-
aðgerðir afturhaldsins beygja sig.
I 1. tbl. 2. árgafigs er tilkynnt, að
útgefendur blaðsins séu: Verkamenn
á Akureyri og var jafnframt tilkynnt,
að blaðið muni koma út vikulega til
ársloka 1919. Blaðið hafði þá strax
unnið sér vinsældir meðal verkafólks
dg á fundi Verkamannafélags Akur-
eyrar 12. jan. 1919, flutti Finnur Jóns-
son, ritari félagsins og núverandi al-
þingismaður, tillögu um, að fundur-
inn kysi 3 manna nefrid, til að athuga
hvort hægt sé að lialda áfram blaðinu
„Verkamaðurinn“ næsta ár, og hvort
félagið sjái sér fært að halda því út
ef útgefendurnir treysta sér ekki til
þess.“
Samþykkti fundurinn að kjósa 5
manna nefnd í þessu skyni og hlutu
kosningu: Finnur Jónsson, sem var
afgreiðslumaður blaðsins 2 fyrstu ár-
in, Björn Asgeirsson, Garðar Arn-
grímsson, sem var afgreiðslumaður
blaðsins 1921, Erlingur Friðjónsson
og Sveinn Sigurjónsson. Nefnd þessi
2