Verkamaðurinn - 01.12.1961, Qupperneq 3

VERKAMAÐURINN
3
Föstudagur 1. desember 1961
/ dag fögnum við íslending-
ar því, að fyrir 43 árum tókst
undangenginni kynslóð að
sœkja þjóðarrétt sinn í hendur
Dana og stofna fullvalda ís-
lenzkt ríki.
Fullveldið J.918 var ávöxtur
langrar og erfiðrar sjálfstæðis-
baráttu. Kynslóð eftir kynslóð
höfðu beztu menn þjóðarinnar
lagt sig alla fram í þeirri bar-
áttu, en þó gaf hún því aðeins
ávöxt, að þjóðin öll fylgdi
þeim fast eftir. Menn eins og
Jón Sigurðsson eða Skúli
Thoroddsen voru ekki einangr-
aðir, heldur foringjar fyrir ein-
huga liði.
Fyrstu tvo áratugina var hið
unga íslenzka ríki í fremur
góðri aðstöðu til að vernda
fullveldið. Það steðjuðu ekki
að því neinar sérstakar þjóð-
réttarlegar hœttur. Þó gerðu
valdamenn það sem þeir gáta
til að ánetja landið brezka
auðvaldinu, veðsettu jafnvel
ríkistekjur til margra ára, og
smeygðu óbœrilegum skulda-
klafa á alþýðu. Það var ekki
þeim að þakka, að ekki fór
verr en skyldi.
En á hernámsárunum í
styrjöldinni og síðar komu
upp geigvœnlegar hættur fyrir
fullveldið af hálfu erlendra
stórvelda og íslenzkra stjórn-
fnálamanna. Það kom í Ijós þá
þegar og það hefur orðið
meira áberandi með hverju
árinu, að oddamenn ríkjandi
stéttar í landinu eru búnir að
glata öllum tengslum við hina
glœsilegustu þjómálaskörunga
fyrri tíma. Þeir fylkja ekki
þjóðinni í baráttu fyrir þjóð-
frelsi og framförum, heldur
eru orðnir andstæðingar þess-
ara hugtaka og þar með óvinir
þjóðarinnar sjálfrar.
Erlent stórveldi œskti hér
hernaðarlegra ítaka. Fólkinu í
Þjóðin efast ekki um yfir-
ráðarétt sinn yfir öllu íslenzka
landgrunninu, og það hefur
lengi verið að því stefnt að fá
það að fullu undir íslenzka lög-
sögu. Tvœr landhelgisútfœrslur
á síðasta áratug hafa verið
mikilvœg spor í rétta átt. En í
ár var landhelgin minnkuð,
fullveldið skert að þessu leyti.
En þó var sú skerðing hálfu
Fyrsti desember
fullveldisdagur
landinu voru þau hœttuleg,
bœði vegna þjóðernis og til-
veru, ef um herstöðvarnar yrði
barizt. Samt var liluti landsins
ofurseldur erlendu hervaldi, og
með því gengið í berhögg við
anda fullveldisins. Einnig að
því er tók til hlutleysisins, sem
var óaðskiljanlegur hluti full-
veldisins frá 1918. Þeim dýr-
grip var fleygt fyrir nokkra
aura handa stríðsgróðamönn-
um.
Fullveldið hefur þó aldrei
verið minna virt heldur en í
tíð núverandi ríkisstjórnar.
Flestar aðgerðir hennar miða
að því að svívirða og skerða
fullveldið, jafnvel glata því áð
fullu.
verri, sem felst í þeim samn-
ingsákvœðum við Breta, að
þeir hafi um aldur og œfi úr-
skurðarrétt um frekari út-
fœrslu landhelginnar. Við meg-
um ekki nema með þeirra leyfi
helga okkur svœði, sem við
eigum. Þetta hefur ófyrirsjá-
anlegar afleiðingar fyrir fisk-
veiðar okkar og afkomu.
S jónvarpshneykslið sýnir
líka algert virðingarleysi fyrir
íslenzkum fullveldisréttindum,
að ekki sé minnzt á þjóðernis-
og menningarhliðina. Aðeins
íslenzkar stofnanir hafa rétt til
útvarps- og sjónvarpsreksturs,
en þau lög virða valdamenn að
vettugi.
Ríkisstjórnarflokkarnir hafa
tekið afstöðu til Efnahags-
bandalags Evrópu. Þeir vilja
ganga inn, hvað sem það kost-
ar, því að þeir eru þreyttir á
því að hafa forsjá sjálfstæðrar
þjóðar. Efnahagsbandalagið
mundi þýða algert afsal ís-
lenzkra landsréttinda, fullveld-
is og sjálfstœðis, því að það
er nýtt evrópustórveldi í upp-
siglingu. Það viðurkenna allir,
sem um málið fjalla.
Fréttirnar um það, að Vest-
ur-Þjóðverjar hefðu leitað
hér eftir aðstöðu til herœfinga,
eins og það er víst kallað, er í
beinu samhengi við fyrirœtl-
anirnar um Efnahagsbanda-
lagið. Þjóðverjar eru lang-
valdamestir í Efnahagsbanda-
laginu, og þeim finnst víst, að
við séum þegar gengnir inn, og
það sé hœgt að fara að gera
kröfur. Eitt er víst, og það er,
að þegar þeir vilja koma upp
bœkistöðvum hér, þá verður
ekki á móti því staðið af nú-
verandi valdamönnum.
Það er dimmt yfir þessum
fullveldisdegi, og þjóðin er
hnípin. Stóran þátt í því eiga
þeir atburðir, sem nú liafa ver-
ið raktir, en einnig sú svívirða,
sem deginum hefur verið gerð,
með því að helga hann „vest-
rœnni samvinnu“. Því að það
er í nafni hennar, sem gerðar
eru mestar og hœttulegastar á-
rásir á fullveldi tslands.
I IE Í ALMHUI
Nýlega upplýstist á alþingi, að
utanríkisráðherra hefði í algeru
heimildar- og lagaleysi gefið
bandaríska hernum leyfi til að
magna mjög sendikraft sjón-
varpsstöðvarinnar á Keflavíkur-
flugvelli. Mál þetta hefur vakið
ugg og ótta hjá öllum hugsandi
mönnum, og allra flokka fólk hef-
ur opinberlega snúist á móti
bandaríska hersjónvarpinu.
Fjórir þingmenn Alþýðubanda-
lagsins, þeir Alfreð Gíslason, Ein-
ar Olgeirsson, Finnbogi Rútur
Valdimarsson og Lúðvík Jóseps-
son hafa flutt þá tillögu á alþingi,
að leyfi til sjónvarpsstarfsemi
bandaríska hersins á íslandi verði
afturkallað þegar í stað. Jafn-
framt verði haldið áfram athug-
unum þeim, sem Ríkisútvarpið
hefur með höndum um möguleika
á rekstri íslenzks sjónvarps.
Hér fer á eftir kafli úr grein-
argerð fyrir tillögunni.
Ólögleg starfsemi.
Þegar bandaríska sjónvarps-
stöðin á Keflavíkurflugvelli kom
fyrst til álita, munu henni hafa
verið sett samsvarandi skilyrði og
útvarpinu áður, þ. e. að sending-
ar hennar næðu ekki inn á svið
íslenzkrar viðtöku. Styrkleiki
hennar var takmarkaður og
sendistefnu þannig hagað, að
ekki næði til Reykjavíkur eða
byggðarlaganna við innanverðan
Faxaflóa. Töldu margir, að með-
an svo væri um búið, gilti í raun-
inni ekki annað um sjónvarpið
en t. d. kvikmyndahús eða aðrar
skemmtistofnanir innan flugvall-
arins sjálfs. Brátt kom þó í ljós,
að á ákveðnum stöðum í Reykja-
vík og nágrenni mátti sjá sjón-
varpssendingarnar, og þegar sölu-
nefnd setuliðseigna fór að seljá
sjónvarpstæki, — og raunar al-
gerlega ólöglega, án skráningar
og án milligöngu Viðtækjaverzl-
unar ríkisins, — tók sjónvarps-
notendum, sérstaklega í Reykja-
vík, að fjölga ört. Samkvæmt taln-
ingu, sem ríkisútvarpið lét gera
í einu hverfi bæjarins árið 1959,
mun ekki ofætlað, að sjónvarps-
tæki séu nú á annað þúsund í
Reykjavík einni.
Ahrifamesta tækið.
Enda þótt viðtökuskilyrði sjón-
varpssendinganna væru mj ög
slæm og drægju ekki til sín al-
menna athygli, var hér allt að
einu kominn fram annar þáttur,
sem braut algerlega í bága við
anda útvarpslaganna og þau skil-
yrði, sem starfsemi þessari voru
upphaflega sett. Hér var með öðr-
um orðum komin inn á íslenzkt
menningarsvæði sú starfsemi,
sem af öllum er játað að sé áhrifa-
mesta miðlunartæki jarðar, jafnt
til góðra sem mannskemmandi
áhrifa, og enn án þess, að íslenzk
stjórnarvöld létu málið í einu eða
neinu til sín taka. Það virðist illa
samrýmast, að annars vegar reyni
íslenzk stjórnarvöld að miða að
menningarlegu uppeldi þjóðar-
innar með skólum og útvarpi, en
láti hins vegar viðgangast hömlu-
laust erlenda starfsemi, sem mið-
ar nánast í öfuga átt. Ber þess að
gæta, að þeim mun áhrifameira
er sjónvarp en útvarp, að erlent
tungumál setur því litlar eða eng-
ar skorður.
Enn er heimtað.
Þótt mál þetta hefði staðið við
sama og verið hefur síðan 1955,
væri ærin ástæða til þess, að Al-
þingi íslendinga vaknaði af værð-
inni og léti það alvarlega til sín
taka. En setuliðið lætur ekki
standa við sama, heldur færir sig
stöðugt upp á skaftið. Á sl. vori
komu fram óskir þess um stór-
fellda orkuaukningu sjónvarps-
stöðvarinnar, og sem fyrr létu ís-
lenzk stjórnarvöld undan síga.
Hefur utanríkisráðherra staðfest
það á þingfundi nýlega, að póst-
og símamálastj óri og útvarps-
stjóri hefðu verið á einu máli um,
að veita bæri leyfi til þessarar
orkuaukningar, og að utanríkis-
ráðuneytið hefði ekkert haft við
það að athuga.
Andleg fæða
æskunnar.
Þegar nú ameríska sjónvarps-
stöðin hér fimmfaldar orku sína,
eins og hún hefur fengið leyfi til
og heldur auk þess sínu striki í
ótakmarkaðri sendistefnu, þá
blasir við í allri sinni nekt eitt-
hvert viðsjálasta vandamál, sem
að íslenzkri menningu hefur
steðjað um langa hríð. Þegar er
svo komið, að opinber veitinga-
hús í Reykjavík hafa sjónvarps-
skerma á veggjum sínum, og má
sjá í hendi, hvert stefnir með aukn
ingu sj ónvarpsorkunnar. Veit-
ingahús, kvöldsölustaðir, svo-
nefndar sjoppur, munu keppast
um að draga æskufólk til sín með
því að hafa sjónvarpstæki uppi,
og börn og unglingar á þúsund-
um heimila munu alast upp við
þá andlegu fæðu, sem amerískar
sj ónvarpsstj órnir viðurkenna
jafnvel sjálfar að séu undir öllu
lágmarki að menningargildi, með
um 80% af glæfra- og glæpa-
myndum af soralegasta tagi. Ef
þessu færi fram, köstuðu Islend-
ingar frá sér allri menningarlegri
ábyrgð og staðfestu þjóðernislega
uppgjöf sína.
SIGFÚSARSJÓÐUR
Minningarspjöld sjóðsins fást á afgr.
Verkamannsins í Brekkugötu 5.
Hvers vegna EKKI
bandarískt sjónvarp?