Verkamaðurinn - 07.02.1964, Blaðsíða 3

Call
í
tá
Nú hefur þátturinn þá ánægju
að birta vísur eftir Baldur Eiríks-
son á Akureyri.
Baldur er í rauninni landskunn-
ur húmoristi í ljóífi, orti nokkuð
undir dulnefninu Balli, í Spegil-
inn sálaða og nokkuð hefur birzt
eftir hann annars staðar, t. d. í
vikublaðinu Degi á Akureyri, þar
notar hann gjarna dulnefnið
Dvergur. Baldur hittir oftast nær
í mark.
Kveðið þegar öndvegistíð spillt-
ist um sumarmál.
Þótt dagurinn lengdist drjúgum
varð dekkra í álinn þó,
og vetrarins græni gróður
grófst undir sumarsnjó.
Við skipkomu.
Þar sem eyju Ægir ver
álum meginbreiðum,
hlaðið fleyið hagsæld ber
hafs af reginleiðum.
Fleyin góð með glæsibrag
glæða hróður þjóðar,
efla sjóði, auka hag
okkar móðurslóðar.
Um haust.
Stormar vetrar steðja að,
stuttu sumri er lokið,
nú er sérhvert bliknað blað
brott af greinum fokið.
Menn, sem lítt voru sjóvanir,
voru að róa til fiskjar móti hvöss-
um vindi.
Ekki um spönn þá áfram bar,
engum hrönnin vægði,
þá að sönnu sollinn mar
sveitamönnum ægði.
Enn andar svalt.
Vænkar lítt um vorsins hag,
vex ei gróðurlitur.
Sólskinið er svalt í dag,
sunnangolan bitur.
Úr ljóðabréfi.
Ég um sól og sumar bið
og sunnanþey af fjöllum,
til að viðra vonleysið
úr vetrartötrum öllum.
Vetrarhúmið, veður stríð,
vos í snæ og krapi,
vekur okkur alla tíð
útnyrðing í skapi.
ÞAÐ TÓK ENGINN INDIR
Á skrifstofu vikublaðs er
aldrei þögn og engin kyrrð. Sími
hringir, menn koma og fara.
Allra stétta menn. Þó er hver
dagur öðrum líkur, og á yfir-
borði hver maður einnig.
Svo kann óvæntur persónu-
leiki að birtast, það er bankað
og inn kemur langur maður,
mjór í ofstórum frakka, togin-
leitur, hæglátur í fasi, dulráður,
með yfirbragð listamanns en
hendur og göngulag eyrarkarls
eða sjómanns.
— Hver er maðurinn?
— Jónas E. Svafár.
— Hvað er skáld að sunnan
að gera hér á trollbuxum?
— Ég er ekki í trollbuxum.
— Hefur þú verið að virma
hér nyrðra?
— Byrjaði fyrst í síldinni á
Raufarhöfn, svo var ég á bát,
sem gerður var út frá Akureyri
á handfæri, fiskaðist lítið, síðan
fór ég í símavinnu út á Dalvík,
var þar þangað til allt fennti í
kaf í nóvember. Þá var ég svo
heppinn að togarinn Sléttbakur
kom hingað úr Reykjavík og ég
réði mig á hann.
— Er togari skáldlegt athvarf?
— Hvað ertu nú að segja,
skáldlegt athvarf? Þessu er ekki
hægt að svara.
— Nei, en líkaði þér vel á
Sléttbak?
— Já, þegar maður er búinn
að vera svona tvo daga úti, þá
líkar manni vel. Maður samhæf-
ist. Og mann langar alltaf á sjó-
inn, ef maður fær það í blóðið.
Sumir geta ekkert unnið nema á
sjó.
— Þekkir ekki sjóhrœðslu?
— Sjóhræðslu? Þekki aðeins
sjóveiki, fyrst. Sumir menn eru
alltaf sjóveikir, en stunda samt
sjó, þrátt fyrir það.
— Varstu úti um jólin?
— Nei, við komum inn dag-
inn fyrir Þorláksdag, vorum
hérna um jólin. — Einkennilegt,
þegar nýárið kom, þá sagði ein-
hver: gleðilegt nýár. Það tók
enginn undir.
— Voruð þið þá komnir út?
— Já, við vorum þá út af Vest-
fjörðum, í ekki góðu veðri.
Hér er eitthvert andlegt slen,
enginn gróðurmáttur.
Það er árans ekki sen
eymd og slóðaháttur.
Sjálfslýsing við fiskidrátt.
Baldur smár við borðstokk kraup,
burt var dárans gort og raup,
kraftafár við fiskilaup
felldi tár og hveljur saup.
— Tók Guð ekki einu sinni
undir?
— Hver er það?
— Mér er sagt menn þekki
hann alltaf, þegar menn þurfa á
honum að halda.
— Alveg misskilningur.
— En skáldguðinn þá?
— Við trúum á mátt okkar og
megin.
— Kannske lika hestöfl?
— Já, líka.
— Radar?
— Já, líka á radar.
— Félagsandinn um borð?
— Það eru misjafnir menn á
skipum, sumir reyna að skapa
sérstakt andrúmsloft, en meiri-
hluti skipshafnar foragtar þá
með þögninni.
— Er vinnan mjög erfið?
— Nei, ekki mjög erfið, en
bara að vera á skipum, það hef-
ur þessi áhrif á mann.
— Innilokunar- eða einmana-
kennd?
— Nei, bara sjómennskan,
veltingurinn á skipinu, sjóamir,
veðrin.
— Fenguð þið vont?
— Nei, við fengum gott heim
frá Englandi síðasta túr.
— Er gaman að sigla?
■— Nei, eitthvað það leiðinleg-
asta af öllu.
— Við höfum heyrt eitthvað
um rómantík, ódýr vín, konur?
— Hefurðu heyrt það?
— Já, og lesið á bókum.
— Ég þekki bara Grimsbý.
— Viltu segja okkur frá
henni?
— Það er alveg svart og hvítt,
sumt er ekta fólk.
— Kynnast sjómenn því?
— Já, það sem ég þekki eru
sjómenn, fæddir og uppaldir
þar, gott fólk. — Þeir héldu að
þeir þekktu Island betur en ég.
— Þekkir þú Ísland?
— Hvað heldurðu.
— Reykjavíkurbarn?
— Já, Reykjavíkurbarn.
— En knæpurnar og Grimsbý-
lýðurinn?
— Það er voðalegt. Peninga-
sog, kellingar, algerlega von-
laust. Ég sá eina þokkalega
stúlku, hún sagðist bara eiga
að draga að. Nei, ég vil ekki tala
um það.
— Ertu skáld eða ertu sjó-
maður?
— Verkamaður, skáld og sjó-
maður.
— Ruglar því ekki saman?
— Ég er annaðhvort eða.
—- Hvar varstu um jólin hérna
á Akureyri?
— Hj álpræðishernum.
— Er gott þar?
— Já, prýðisfólk.
—- Yrkir þú í landlegum?
— Nei, ég hef ekkert gert að
því. Maður springur út á vorin,
svo er haust.
— Hvert er álit þitt á nútíma-
skáldskap?
— Það er margt kallað nú-
tímaskáldskapur, jafnvel allt frá
1920.
— En þeir allra yngstu?
— Ég held þetta sé svona j öfn
þróun. Þetta gengur í bylgjum,
en ég held að það sé þó visst
samhengi í skáldskap frá 1920.
— Þið virðist vera á móti hin-
um rótgrónu formum, stuðlum,
rími?
— Nei, það er ekki, við erum
ekki á móti því, en það er hægt
að segj a ýmsa hluti á annan hátt,
og gera það betur. Annars hef ég
haldið mig við stuðla og nota
rím líka.
— Telur þú Ijóðið úrelt bar-
áttutœki?
— Nei, það tel ég ekki. Ljóðið
er fyrst og fremst til að skapa
sterk áhrif, af ýmsu tagi. Ljóðið
á að vera það sterkt, að menn
taki frekar eftir því en óbundnu
máli.
— Heldur þú að menn lesi
Ijóð enn?
— Ég hugsa menn lesi þau
minna en var. Það er svo margt
annað, aðrar listgreinar, svo
hafa menn minni tíma nú en var
í hinu fastmótaða bændaþjóð-
félagi.
— Heldur þú að sultur sé enn
nauðsynlegur skáldum?
— Nei, það held ég ekki. En
einhver sagði, að ef maður gerði
ekki listaverk til að bjarga lífi
sínu, þá væri það lítilsvirði.
— Gœti maður bjargað sér úr
sjávarháska með Ijóði?
— Ja, þetta var víst gert, hér
áður, á dögum rímnanna.
— Já, og frá öxinni?
— Líka það.
— Aður taldi þjóðin það
ógæfumerki að vera skáld, þau
vœru drykkfelld og lauslát. Eru
þau það? Er ógœfa að vera
skáld?
— Ekki óreglusöm fremur en
gerist og gengur. í gamla daga
áttu þau örðugt uppdráttar,
kannske meir en nú. Það þarf
ekki að vera hið sama og vera
ógæfusamur, þó maður yrki um
ógæfu sína, einhverja. Það er
jafnvel hægt að afgreiða eitthvað
með því, lífsreynslu, þjáningu.
— Leitar þú á náðir skáld-
guða eða vínguða, ef að herðir?
— Ja, hvorttveggja.
— Hvorir reynast betur?
— Ég held það reynist bezt að
reyna að finna sjálfan sig,
treysta á sjálfan sig.
— Þú trúir á sjálfið?
— Maður trúir á sína reynslu
og þekkingu.
— Og mátt sinn?
— Já, á mátt sinn.
— Þá erum við aftur komnir
að hestöflum?
— Það er misj afnt hvað menn
kalla orku.
— Hejur þú lent í lífsháska?
— Nei, ekki bráðum, ekki
skyndilegum, en hið daglega líf
getur verið lífsháski.
— Er ekki meiri háski á Hal-
anum en Akureyri?
— Það er ósköp svipaður
háski, ef maður kann ekki að
vera sig á hættunum.
— Er ekki skipstjóri forsjá
manna sinna?
— Jú, en það verður hver að
gæta sín. Einn getur aldrei gætt
allra, nema í höfuðatriðum.
— Hvernig líkar þér við akur-
eyrkst andrúmsloft?
— Ég hef aldrei fundið annað
loft hér en annars staðar.
— Við erum taldir seinteknir?
— Já, þeir eru víst ekki fljót-
huga.
— Af hverju kallar þú þig
Svafár?
— Eg heiti Jónas Svavar, og
ákvað að taka upp fornari rit-
hátt og rita f í Svavar og bæta
inn einni kommu.
— Og sleppa föðurnafni?
— Ég skrifa Jónas E. Svafár.
-— Ert kannske Einarsson?
— Já.
— Voru foreldrar þínir Reyk-
víkingar?
— Nei, bæði úr Árnessýslu,
pabbi var fyrst á skútum, svo
bóndi, síðast verkamaður í
Reykjavík, ég er fæddur þar, í
því fræga húsi sem heitir Suður-
gata 14.
— Hvers vegna frœga?
— Þú manst eftir Ólafsslagn-
um.
— Að vísu. Skáldaœtt, þín
œtt?
— Bergsættir báðar.
— Sumir lesendur Verka-
Framhald á 7. síðu.
Verkamaðurinn — (3
Stntt viðtal við Jónas E. Svafár
Föstudagur 7. febrúar 1964