Verkamaðurinn - 20.03.1964, Blaðsíða 5

IIWIC li IIIS I M \\SSÖ\:
SAGA UM FÓIK
Ég hefi hugsað mér að skrifa
sögu um fólk.
Þeim, sem skrifar sögu um
fólk, er mikið vald gefið.
Hann getur ráðstafað öllu að
eigin geðþótta. Hann ræður ör-
lögum fólksins og á allskostar
við það á allan hátt. Hann getur
veitt því göfgi, glæsileik, auð og
hamingju.
En hann getur einnig rúið það
öllu sæmilegu innræti, gert það
að ófétum og steypt því í tak-
markalausa örbirgð og óham-
ingju.
Hann ræður hvernig það
hugsar og breytir, hvernig það
elskast eða hatast, hvernig það
lifir og hvernig það deyr.
Já, vel á minnst. Hann getur
meira að segja drepið það allt.
Og það er ég einmitt að hugsa
um að gera í þessari sögu.
Menn eru hvort sem er ailtaf
að drepa hvorir aðra, eða þá að
minnsta kosti með miklar þraut-
hugsaðar ráðagerðir í þá átt.
Þar að auki er manndráp eitt-
hvert vinsælasta skemmtiefni í
sögum, blöðum og kvikmyndum,
svo þetta ætti ekki að þurfa að
verða mjög leiðinleg saga.
Þess vegna held ég að ég láti
slag standa og drepi allt fólkið
í sögunni.
Og þá hefst sagan:
Söguhetjurnar eru aðeins
tveir menn og þeir heita Ivan
og Tom.
Þeir eiga heima sitt hvoru
megin á jörðinni.
Þessir menn eru starfsbræður
og þó að þeir þekkist ekkert
persónulega, vita þeir hvor af
öðrum.
Starf þeirra er fólgið í því að
sitja fyrir framan dálítinn hnapp
og vera viðbúnir að styðja á
hann ef mikið liggur við. Og
gerist það, að annar þeirra
drepi fingurgómi á hnappinn
bækur mínar. En hvenær það
kemur, veit ég ekki.
— Finnast þér heilasellurnar
ekki letjast með árunum?
— Maður er sjaldnast dóm-
bær á sjálfan sig og sín verk.
Þó finnst mér, að aukin æfing
og lífsreynsla ætti fremur að
lofa góðu.
— Heldurðu, að þetta um
heilasellurnar eigi við um ljóð-
skáld?
— Held ekkert um það, sem
ég veit. k.
sinn, gerir hinn hið sama von
bráðar. Og þá er fjandinn laus.
Þetta er mikið ábyrgðarstarf,
sem þessir menn hafa á hendi
og það kemur sér betur, að þeir
eru samvizkusamir reglumenn
og hafa vakandi auga á tökkun-
um, ef þeir skyldu allt í einu
sína rautt ljós, sem er merki um
þá skelfilegu hættu, sem sífellt
er yfirvofandi.
Svo gerist það einn góðan
veðurdag, þegar Tom kemur á
vaktina sína, að hann segir við
sjálfan sig:
— Mikið dreymdi mig bölv-
anlega í nótt. Það má mikið
vera ef það byrjar ekki í dag.
Og hann hafði rétt að mæla.
Það byrjaði einmitt þennan dag.
Þennan góða veðurdag er fólk-
ið ýmist að starfa, hvílast,
hnotabítast, elska eða skemmta
sér með ýmsu móti.
Grasið grær, tré laufgast,
rósir springa út, þó að í dag sé
það ekki ómaksins vert. Jörðin
laugast sólskini, regni og vind-
um og fuglar kvaka dátt, grun-
lausir um að nú séu þeir að
syngja sitt síðasta vers.
Þá er það, að einn af starfs-
félögum Tom situr við radar-
skerminn sinn, ofurlítið timbr-
aður eftir nætursvall. Þá sér
hann allt í einu að feiknalega
mikill flugfloti birtist á skerm-
inum og heldur stefnu beint inn
yfir landið hans. Það er ekki
um að villast. Óvinirnir eru að
koma með helsprengjuflota sinn
og munu granda þar öllu, sem
lífsanda dregur. Nú verður að
hefjast handa — fljótt, fljótt
fljótt!
Að vísu er þetta ekki annað
en hópur gæsa á flugi og hafa
ekkert illt í hyggju. En það
skiptir ekki máli, úr því sem
komið er, og það verður aldrei
neitt uppvíst um þetta örlaga-
ríka gæsaflug.
Það líða ekki nema örfáar
sekúndur þangað til glóandi
rautt ljós birtist á takkanum hjá
Tom.
Og Tom bregst ekki skyldu
sinni; hann er ekki þess háttar
maður.
Eins og örskot þýtur hann
upp og þrýstir á hnappinn af al-
efli.
Og þá er fjandinn laus. Þús-
undum eldflauga, hlöðnum
kjarnorkusprengjum er skotið
á loft og hver um sig er þess
megnug að drepa milljónir og
aftur milljónir fólks. Mýgrútur
af sprengiflugvélum og þotum
hefur sig á loft með samskonar
farm, og hver um sig stefnir að
ákveðnu marki.
Og það líður ekki á löngu þar
til eldrautt ljós kviknar á
hnappnum, sem hann Ivan hef-
ur umsjón með. Og hann lætur
heldur ekki standa upp á sig og
er ekkert að tvínóna við hlut-
ina, heldur þrýstir á hnappinn
af öllum kröftum. Og aftur ger-
ist sama sagan. Það er brugðið
við, fljótt, fljótt, fljótt. Eldflaug-
ar þjóta af stað með öskrandi
hvin, flugvélar og þotur fylgja
eftir með banvænan farm. 1 haf-
djúpunum þjóta þúsundir og
aftur þúsundir kafbáta og halda
til óvinalanda, færandi þann
eina gjaldmiðil, sem nú gildir í
milliríkj aviðskiptum.
Og milljónir og aftur milljón-
ir dáta duhbast herklæðum og
taka sér í hönd vopn til að drepa
með. En það er ekki nema til að
látast, því að þeir verða allir
drepnir áður en þeir geta drepið
nokkurn.
Og afleiðingar þessara ham-
fara láta ekki á sér standa.
Nú gerist nákvæmlega hið
sama í fjölda stórborga, víðs-
vegar á jörðu. Á einu augna-
bliki sundrast loftið í gulhvítu
leiftri. Það er eins og jörðin
hafi þotið beint inn í sólina.
JJorgirnar hrynja, loga og
sviðna í þessum hvíta, óða hel-
vítiseldi. Snotru húsin fólksins
og allt fallega dótið þess verður
að dufti og viðurstyggð.
Og fólkið sjálfs — það hlýt-
ur sö:nu örlög. Flestir verða svo
heppnir að deyja strax. Annarra
bíður æðisgengin kvöl, vitfyrr-
ing þeirrar skelfingar, sem nær
langt yfir þau takmörk, sem
mannlegur máttur er fær um að
þola. Síðan kemur þó dauðinn
einnig með sína miskunn til
þeirra. Og nú er dauðinn í ess-
inu sínu. Aldrei í sögu mann-
kynsins hefur veldi hans verið
slíkt sem nú. Senn hefur hann
eytt öllu jarðnesku lífi, en þá er
líka saga hans öll, því að þar
sem ekkert líf ríkir, mun heldur
enginn dauði.
Um gjörvalla jörðina svífa nú
geislavirkar gufur, sem eitra
andrúmsloftið, gróðurinn og
vötnin og eyða hverjum lífsvotti,
sem enn kynni að finnast.
Nú kynni einhver að ímynda
sér að vindur og regn kynni, er
fram líða stundir, hreinsa and-
rúmsloftið á jörðinni og hún
færi þá á ný að klæðast ang-
andi gróðri.
Og ef til vill er einhver svo
bjartsýnn, að láta sér detta í
hug, að selirnir, þessi hálf-
mennsku dýr, með álagaham 1
augum, færu að skríða á land
og verða fólk, svona með tíð og
tíma.
En það verður ekki því að
heilsa.
Hin dásamlega tækni mann-
kynsins hefur einnig séð fyrir
lífi hafsins. Einnig þar ríkir
tæring atómeldsins og þyrmir
ekki hinum smæstu lífverum.
Og nú fer að líða að sögulok-
um, sem líka einu gildir.
Nú svífur jörðin um geym-
inn, lífvana, svört og sviðin, —
óþverra eitursveppur, fúll >og
viðurstyggilegur.
Þar gerist ekki framar nein
saga. Þar verður ekkert starf
eða stríð, engin gleði, enginn
harmur.
En sólin heldur áfram að
varpa sínu dýrðlega ljósi yfir
þessa skömm og svívirðu sköp-
unarverksins.
Morgunroði og sólaruppkoma
hafa ekki glatað sinni fegurð
og höf og jöklar jarðarinnar
munu enn blika fagurlega í roða
sólarlagsins. En sú dýrð hrífur
enga mannlega hugi til skáld-
legrar andagiftar í lagi eða ljóði,
og engin mannleg hönd mun
framar Ieitast við að festa hana
á striga með jarðneskum litum.
Ekkert mannlegt hjarta mun
framar slá í fögnuði, engin augu
döggvast af harmi.
Og máninn heldur áfram að
varpa sinni fölu töfrabirtu til
jarðarinnar og kannski verður
honum á að bregða sér á bak
við ský, til að glotta vegna ó-
fara þess fólks, sem hafði verið
að sýna honum áreitni.
Og stjörnurnar munu enn
blika í víðum guðs geimi, þar
sem enginn mannlegur máttur
hefur komist til áhrifa.
Þannig heldur fegurð himn-
anna áfram að vera eilíf og ó-
endanleg.
Það hafa svo sem ekki gerst
nein ósköp í tilverunni, þó að
eitt lítið og mislukkað samfélag
hafi liðið undir lok.
Fólk er ekki allt sem máli
skiptir.
Og þá er lokið þessari sögu
um fólk og nú verður aldrei á-
stæða til að skrifa sögu af fólki.
Des. 1963.
Ef einhver skyldi halda,
að þetta væri mynd af
kölska með brenni-
steinssýru i leirkeri, þó
er það hinn mesti mis-
skilningur.
Myndin er ættuð fró
Operunni í Peking og
leikarinn er í hlutverki
búddhaniunks. A enn-
inu er rauður blettur,
tókn perlu Búddha.
Ekki vitum við, hvað
í kerinu mikla er.
Sennilega eldvatn nokk-
urt, sem vesturlanda-
mtínnum er ekki kunn-
ugt nafn á, en myndu
sennilega þiggja að
bragða.
Föstudagur 20. marz 1964
Verkamaðurinn (5