Vínland - 01.04.1902, Blaðsíða 5

húsin eru hin eina verklega framför,
sem oss er kunnugt um að Island
eijri Vestur-Islendino-um að pakka.
I trúarbrao'ða- oír kirkju-m&lum
hafa Vestur-íslendinirar \issulef>'a
haft mest áliri f' á íslendinjra, en ann-
ars hefur lítið eða ekkert komið frá
oss,- er vakið hafi alinent andlegar
hreifingar meðal J>eirra.
Frá Islandi Jiurfum vér einkum að
fá íslenzkar bækur. J>\ í J>ær eru oss
nauðsynlegar, ef vér vilium halda
við íslenzkri tungu og J>ekkingu
á liinum fiægu bókmentum forfeðra
vorra; og J>ó íslenzkirbókaútgefend-
ur láti sig einu gilda, hvort vér vit-
um nokkuð eða ekkert um íslenzka
tungu oo' bókmentir, J>á má J>ó ætla,
að j>eir sjái svo ve! sina eigiu liags-
muni, að J>eir fæli ekki frá sór góða
skiftavini með J>ví, að gerast
ábyrgðarmenn níðrita um J>á,-—þó
hafa J>eir gert ]>að ekki all-sjaldan.
I>að er fjölda margt, er til má
telja frá báðum hliðum, sem valdið
hefur misklið og ágreiningi milli
þjóðarinnar heinia og Vestur-íslend-
inga, en flest af J>ví er misskilning-
ur, sem undir eins liverfur \ ið skyn-
samlega íliugun, eða smámunir einir,
sem naumast er vort að um sé rætt,
og vér ættum að sjá J>ann vorn
sóina mestan, að liætta sem fyrst öllu
Óþarfa ]>refi við vora eigin.þjóð;
vér livorki aukum álit vort hjá henni
né sannfærum liana um neitt með
J>ví, en verðum því fyr alveg við-
skila við liana sem J>\ í heldurlengur
áfram.
Skóla.gönáu-Skýrslarv.
Á öðrum stað í blaðinu [bls. 2-3]
er prentuö skýrsla yfir skólanám
íslendinga í Bandaríkjunum, við
æðri mentastofnanir. Vér teljum
víst, að skýrslan J>yki fróðleg og
margar ályktanir verði út af henni
dreírnar. Ilún or eins rétt osr ná-
kvæm og vér frekast gátum gert
hana. En ]>ó getur svo farið, að
eitthvað reynist rangt og eitthvað
liafi gleyuist. Vér vonum, að oss
verði þá bent á [>að, en onginn leggi
oss það illa út, J>ótt einhver vangá
komi fyrir.
Skýrslan nær að eins yfir íslend-
inga í Bandaríkjunum, Þessvegna
-eru ekki taldir nokkrir islenzkir
nemendur, sem koinið hafa norðan
frá Canada og gengið á skólana hér
í landi, og farið svo heim aftur. Vér
vonutn að geta, sínum tíma, birt
skýrslu yfir skólagiingu landa vorra
! Oanada og verða þeir J>á [>a? taldir,
sem gengið hafa á skóla hér syðra,
en heyra Canada til.
Eins og skýrslan ber með sér, eru
þeir einir taldir, sem innritast hafa
í æðri skóla, [>. e. a. s., TJniversity,
Collec/e og Normnl Schools. Marg-
ir af þeim, sem taldir eru, hafa [>ó
ekki verið nema stuttan tínia í skól-
unuin og sumir að eins í undirbún-
ings-deildunum; en vér gátum eigi
aðgreint [>að á annan liátt, en segja
frá, hve lengi hver umsig hefur verið
við námið.
Ef til vi 11, hefði mátt hafa skýrsl-
una yfirgripsmoiri og láta hana líka
ná yfir ]>á, sem gengið hafa í gegn
um alj>ýðuháskólana (High sehools).
Fjölda inargir íslendingar hafa lok-
ið [>vl námi. Og }>aö er bj'sna mikil
mentun, sem veitist I ]>eim skólum.
I>ar er kend bæði latínaog gríska og
undirstöðu-atriði náttúruvísindanna
og margt fleira, sem telja má til
æðri mentunar. En oss J>útti rétt-
ara, að hald’a oss við hærri skólana
að eins.
í skýrslunni eru taldir 125 íslend-
ingar, sem komist liafa í æðri skóla
hér 1 Bandaríkjunum. Ber J>að
ekki ljósan vott um mentunarfýsn
og velmegun hjá almenningi? Vér
fáum eigi betur sóð, en J>essi dugn-
aður íslendinga í Bandar., að menta
sig, só J>eirra mesti sómi. Líklega
hefur enginn annar þjóðflokkur lagt
meiri rælct við mentunina en íslend-
ingar hér í Bandaríkjunum hafa
gert.
Og á hinum ungu, uppvaxandi
löndum vorum hvílir lú framlíðar-
velferð og sómi vor sem þjóðflokks
hér í landi, V'erða nú }>essir ungu
íslenzku lseknar, lögmenn, kennarar,
kaupmenn o. s. frv. jafn-snjallir hér-
lendum mönnum, sem þeir hafa
mentast samsíða? ]>ví trúum vér
hiklaust. Og að J>essir ungu menta-
menn verði góðir borgarar, efum vér
ekki. Framtíð lýðveldisins er öll
komin undir mentun borgaranna.
I>ess vegna er lögð hin mestaáherzla
á J>að 1 öllum skólum, æðri og lægri,
að kenna æskuuiönnunum að elska
ættjörðina og gera }>á færa til að
taka ]>átt í stjórn og löggjöf lands-
ins. Og vér íslendingar , getum
bezt orðið þjóðflokki vorum til
sóma með því, að verða nýtir
borgarar þessa lands. ís-
lenzki mentalýðurinn, sem talinn er
í skýrslunni, liefur í J>essum góðu
skólum vors eiein lands, drukkið inn
í sig ástina til landsins og kemur
þaðan því vaxinn, að verða sjálfum
sér og J>jóðflokknum til sóma.
Væri ekki gaman og uppbyggi-
legt fyrir J>essa íslenzku mentamenu
í Bandaríkjunum, að koma saman á
fund einhverstaðar, kynnast J>ar og
bindast félagsböndum? Sú sam-
koma gæti haft mjög mikla J>ýðingu
fyrir framtíð vora.
Allir, sem hafa skrifað oss um
“Vínland’’, liafa látið vel yfir því, að
íslenzkt blað-só gefið út hér í Banda-
ríkjunum, og hafa nolckrir gert oss
[>ann greiða, að segja oss í hverju
Vínlandi sé ábótavant cins og það
nú er, og tilgreina J>eir allir hið sama:
að blaðið sé oflitið, eða ]>að ætti
að koma út oftar "en einu sinni í
mánuði, helzt vikulega. Vér eruiu
]>essum vinum vorumalveg samdóma
um ]>etta, en skuluin jafnframt leiða
athygli þeirra að því, að þessi byrj-
un er að eins tilraun til ]>ess, að
koma á fót íslenzku blaði í Banda-
ríkjunum, og með J>ví ekkert liefur
verið gert í J>á átt áður, þá finst oss
réttara, að fara ekki of-geyst af stað.
Blaðið ætti með tímanum að verða
vikublað, en til [>ess ]>arf það að
hafa sína eigin prentsmiðju og rit-
stjóra, er geti varið mestum tlma
sínum til þess. Eins og nú er. geta
ritsájórar og prentarar blaðsins að
eins unnið að því í hjáverkum. Eu
vér getum sagt J>að með vissu, að
J>ær breytingar, sem nauðsynlegar
eru við útgáfu blaðsins til J>ess að
stækka |>að, mun auðveit að gera
J>egar nægar líkur eru fengnar fyrir
pví, að stærra íslenzkt biað en “Vín-
land” er nú, geti átt góða framtíð
fyrir höndum í Bandaríkjunum. En
til þess að fá nokkra vissu um þetta,
[>arf að minsta kosti eitt ár, og vér
vonum, að við næstu áramót getum
vér frætt lesendur “Vínlands” um,
hvað vér höfum lært af reynzlunni
viðvíkjandi íslenzkri blaðamensku í
Bandarík junum.
Vér finnum oss skylt, að J>akka
mönnum fyrir hinarágætu viðtökur,
er þeir hafa veitt “\ inlandi" þegar í
byrjun.