Vínland - 01.01.1906, Blaðsíða 2

Dýrgripasafn Keisaranna.
llöfuðborg Kússaveldis er Moscow. Húnliefir
frá alda <>ðli verið stjórnarsetur og helgust borg
þar í landi, þó kei3arar og ráðaneyti peirra hafi
lengstum setið í Pétursborg síðan á dögumPéturs
mikla, þvítilpess lét hann byggja hina nýju borg,
að par skyldi stjórn Rússa framvegis hafa aðsetur
og meðfram iictir hann líklega viijaö reisa sjálf-
um sér minuisvarða er hann lét hana hcita sínu
nafni. En prátt fyrir pað telja ltússar Moscow
höfuðborg síua onn í dag fremnr en Pétursborg.
El/.ti hluti borgarÍDnar heitir Kremlin en svo
nefna Kússar kastala eða kastalaborg og í hverri
gamaili borg þar í landi er til „kremlin11 eða ein-
hverjar leyfar peirra. En Kremlin í Moscow er
langfrægast peirra allra og stendur á hárri hæð,
umgirt fornum og ramgjörvum múrveggjum. Þar
eru hinar fornu keisarahallir, herbúðir lífvarðar-
ins, höll æðsta prestsins, nokkur klaustur og fjór-
ar eða fimm hinar lxelgustu og skrautmestu kirkj-
ur pjóðariunar, sein hver er ætluð til sérstakra
helgiathafna, keisaranum og hirð hans. I einni
peirra er keisarinn (tilvonandi) skírður: í annari
er liann krýndur; í hinni priðju er hann giptur o.
s. frv.
í kirkjum pessum eru geymdir flcstir hinir
helgustu dýrgripir kapólsku kirkjunnaí, grísku.
Helgastir cru peir, sem munnmæli segja að Iirist-
ur eða Maria mær og postularnir hafi áður átt og
borið, enauk peirra eru pó óteljandi helgir dómar
dýrlinga og píslarvotta, og á öllu pessu hefir þjóð-
in átrúnað svo mikinn að hún heldur Moscow hei'-
aga borg engu síður en rómversk kapólskir menn
Rómaborg, (iyðingar Jervisalem eða Múhameds-
trúarmenn Mecca, og fjöldi Kússa fer pangað píla-
grímsferð árlega, til þess að sjá hina helgu muni
og fá bót meina sinna,andiegra og líkamlegra, fyr-
ir trúna á pá og helgikrafta þeirra.
Þeir dýrgripir, sem par eru geymdir og mest-
an hafa á sér átrunað eru: klútur sá, scm mælt er
að purkaður hafi verið með sviti af Krísti er hann
bar krossinn og siðan ber andlitsmynd hans, og
Kyrtill sá, er hermennirnir tóku af Kristi og vörp-
uðu lilutkesti um liver hafa skvldi; er mælt að
hermaðttr sá, er lilaut kyrtilinn, hafi síðar farið
með hann til Persalands, og par var bann geymd-
ur pangað tii Kússar náðuhonttm frá Persum. Þar
er einnig cinn af nöglum þeim, er Kristur var
negldur með á krossinn og brot af krossinum sjálf-
um, svipan er hann var liúðstrýktur með, leyfar af
purpurakápunni og nokkurir broddarúr pyrnikór-
ónttnni. í'lest af þessu er einnig geymt, í ýmsum
öðrum fernum dömkirkjtim víðsvegar um Evrópu,
einkum á Ítalíu og Spáni,en pað rýrir að engu leyti
átrúnaðinn.
I krýningarkirkju keisaranna eru prjú mál-
verk eftir J.úkas guðspjallamann; hið merkasta
þeirra er mynd af Maríu mey, sem nefnd er Vladi-
mir Madonua, og segir sagan að Lúkas hafi gert
það fyrir Pál postula að mála þá mynd og fengið
Maríu til að sitja frantmi fyrir sér á meðan svo
myndin yrði íullkomin liking. Siðan hafði Páll
þá mynd mcð sér hvar sem hann fór; en eftir hans
dag var hún geymd í Kóm, þangað til á þriðju öld,
þá var hún flutt til Constantínopel og par fengu
Kússar hana og tóku hana til Moscow árið 898.
Þar hefir hún síðen verið dýrltuð af háum sem lág-
um, og jafnan borin í skrúðgöngu af æðstu böfð-
ingjum kirkjunnar pegar mest er um dýrðir.
Fyrir þessari mynd hafa allir keisarar ltússa krop-
ið á knó og gjört bæn sína áður þeir gengu til
krýningar, og fyrir engum öðrum hlut bera Rúss-
ar jafn djúpa trúarlotningu.
En til eru tnyndir eftir Lúkas guðsplallamann
víðareni Moscow. Af þeim er mesti sægur í öllum
kaþólskum löndum, ekki að eins í Evrópu lieldur
einnig í Snður-Ameríkti, Mexico, á Indlands-eyj-
um, Filips-eyjum og víðar. Flestar eru þær mál-
aðar en sumar skornar úr tré; næstum allar eru
Maríumyndir. 8vo segja fróðir menn, að hafi
Lúkas gert allar þær myndir, sem honum eru eign-
aðar, þá hafi hann afkastað miklu meiru en nokk-
ur annar listamaður, sem sögur fara af.
Keisarahöllin í Kremlin er ein hin skrautleg-
asta í heimi. í henni eru þrír salir helgaðir þrem
æðstu riddaraorðum Kússa, setn kendareru við St.
Georg, St. Alexander Nevskoj og St. Andrés, og
mælt er að jafnskrautbúnir salir séu hvergi annar-
staðar í heimi, og svo stór er hver þeirra að Hvíta
Húsið í Washington, L). C., gæti þar staðið á gólfi
og næði hvergi til veggja. Stærstur er St. Georgs
salurinn; liann er 208 feta langur og 200 feta
breiður, og lýstur er hann með 3,200 rafmagns-
ljósum, sem kotnið er fyr,ir I skrautlegum Ijós-
hjálmura gerðum úr marglitu gleri og dýrum
málmum.
I Kremlin er hið mikla dýrgripasafn liússa-
keisara. Þar hafa öld eftir öld safnast fyrir ýmsir
ltinir dýrustu munir er í heimi iinnast. Það er forn
siður að hver Rússa koisari láti gera sér nýtt há-
sæti, nýja kórónu, veldissprota og krýniugar-
akrúða, er hann sezt að völdum, og þegar þeir svö
falla frá er öllu þessu koinið fyrir á dýrgripasafn-
inu í Kremlin ásamt öllum dýrindis gjöfum, er peir
hafa pegið um dagana af undirkonungum sinum
og öðrum þjóðliöfðingjjum. Auk pessa eru hásæti,
kórónur og alt gimsteinaskraut drotninganna
geymt á safni þessu, og þar á ofan bætist alt pað
ógrynni af dýrgripum, er Kússar hafa frá pví
snemma á miðöldttm tekið af konungum og þjóð-
höfðingjum peirra landa, er peir hafa lagt undir
sig, margt af því frá Austurlöndum, þar sem
mest er skrant og viðhöfn pess liáttar höfðingja.
Þeir scm séð hafa safn pettasegja þaðsé sagahins
rússneslco keisaraveldis skráð með gulli, silfri og
gimsteiuum.
Þar standa hásæti keisaranna 011 í réttri röð
eftir aldri og fyrir framan hvert þeirra er kóróna
þess keisara er pað sæti átti. Þar eru eihnig há-
sæti og kórónur konunga frá Póllandi, Krím,
Ka/.an, Astrakan, Georgiu og Síberiu, sem áður
voru sjálfstæð ríki en lúta nú öll Kússum. Allir
eru munir pessir listaverk, en efnið er að mestu
ieyti silfur og gull alsett demöntum ogöðrum dýr-
um steinum.—Kerrur þær, er keisararnir hafa
ekið í til krýningar, fylla nú stóran sal í safni
þessu. Allar eru þær skreyttar fögrum skurð-
myndum eða málverkum eftir frægustu listamenn
pjóðarinnar. Flestar eru pær gulli búnar og á
sumar þeirra er fangamark keisarans og skjald-
merki greypt með gimsteinum eða dýrindis perl
um. Skrautlegust þeirra allra er kerra Katrínar
hinnar miklit, og þar er söðull, er Tyrkjasoldán
gaf ltenni, og gimsteinar þeir sem þaun söðttl
prýða eru að minsta kosti sex hundrnð púsund
dollara virði, en allir þeir demautat' og aðrir dýrir '
steinar, sem greyptir eru í skrautvagna pessa eru
margra miljón dollara virði.
Þá eru yopn og lierklæði keisaranna, sem þar
eru geymd engu skrautminní eða ómerkari. Þar
er meðal annars sverð pað liið nafnfræga eraðals
menn gáfu Ivan liinum ógurlega, á því er meðal
kaflinn settur 900 demöntum, en sjálft cr sverðið
gert úr stáli frá Damascus og alt Lrotað myadum
af hlnni mestu list. — Þar er cinnig geymdttr borð-
búnaður og aðrir skrautgripir keisaranna, sein
safnast hafa fyrir í margar aldir og fylla númarga
geymslusali. Alt er það gjört úr gulli og silfri,sem
væri nóg efni i margar miljónirdollara cf það væri
brætt uiður og mótaðir úr peningar. Hvergiaun-
arstaðar í heimi liggja svo miklir f jársjóðir geymdir
afnotalaust, og engir aðrir keisarar eða konungar
eiga nein dýrgripasöfn er jafnað verði við þetta,
pó ýmsar sögur fari af þvíhvað miklir ogdýrmætir
demantar séu geymdir í fjárhirzlu Portúgalskon-
ungs, og mælt er að Persakonungur eigi skraut
gripi 3vo dýra að nemi fimtíu miljónum dollara, en
það er lítili'æði í samanburði við alt paðsafn sem
hér er um aö ræða.
Það pótti furðu gegna pigar hið mikla upp
lilaup var í Moscow síðastliðin desembcr að upp-
reistarmenn og skríllinn gerði enga tilraun til að
ráðast á dýrgripasöfnin í Kremlin og ræna paðau
gulli og gersemum, þó allir borgariiúar viti vel
hvílík fádæma auðæfi par eru saman komin. Það
er alkunnugt hversu Frakkar rændu og rupluðu
öllu, er þeir gátu hönd á fest, þegar stjórnarbylt-
inginmikla stóð yfir á Frakltlandi. I Pnris brauzt
skríllinn inn i hallir konunganna og hafði burt
með sér paðan alt sem fémætt var; jafnvel mynda-
styttum og málverkum var livergi hlíft,og enda pau
listaverk, sem ekki voru meðfærileg, iirðu fyrir
stórskemdum. Hið mesta dýrgripasafu þjóðar
innar, sem pá var í Tuilleries höllinni, var næsturn
gjöreytt, og tilraun var pví næst gerö tii aö brenna
höiiina. Ekkert mun hafa átt sér staö i Kremliu
svipað pessu, og svo litur út sem engin tilraun liafi
par verið til pess gerð. Þar er tið vísu ltervörður,
er hcfir gætur á að engtt sé rænt eða stolið, en
varla mun haun vera svo traustur að hanu ltefði
viðnám veitt ef uppreistarliðið hefði áliann ráðist
þcgar hæzt stóð bardaginn þar i borginni, og tví-
sýnt var hverjir bera myndtt liærri hlnta, herinn
eða uppreistarmenn. Enginn veit ineð vissíi
hér í landi hvernig á því stendur að skríllinn í
Moscow fór með pjófnaði og ránum unt alla borg
inaog hlifði hvergi neinu fémætn nemaí Kremlin,
par var langmestur auður geymdur og par virðist,
svo sein enginn hafi reynt að rétta út itendi eftir
guliinu. Þykir líklegt að pað sé hin miltla trúar-
lotning Rússa, er par hélt liinum óða skríl i skefj-
um svo að hann iiafi ekki porað að ræna gulli og