Vínland - 01.08.1906, Blaðsíða 1

MINNEOTA, MINN., ÁOÚST
1900.
Nr. 0.
Helztu Viðburðir
Flestir áttu von á pví, að Dúman yrði
ekki langlíf, en bjuggust víst fáir við f»ví,
að tilvera hennar tæki
Frá Rússum enda svo skyndilega, sem
raun varð á. Það kom flestum á óvænt f>eg-
ar sú fregn barst um heim allan 21. júlí, að
líússakeisari hefði rofið fnngið, rekið þing-
menn alla burt úr þinghúsinu og látið setja
um ^að hervörð, svo enginn f>eirra fékk að
stíga f>ar fæti inn fyrir dyr, og hvergi fengu
beir að halda fund á Rússlandi; fóru f>eir f>á
allar J>ær hörmungar, sem allsherjar verkfalli
eru samfara; enhins vegarhafabyltingamenn
engan leiðtoga svo öflugan, að hann geti
gerst forsprakki þjóðarinnar og látið hana
fylgja fram málum sínum í einni heild gegn
keisaranum og stjórn hans.
Keisarinn hét f>ví er hann rauf pingið, að
kalla saman annað þing næsta marz. En fair
leggja mikinn trúnað á að hann muni standa
við ]>að heit, og flestir telja vist, að Rússar
muni ekki eiga f>ví að fagna fyrst um sinn, að
eignast annað fulltrúaping.
Chile, mesta framfara ríkið í Suður-Ame-
JarSskjálftinn
í
Chile
peir að halda fund á ™nar; wru|>tu ; af jarð-
til Yiborg á Finnlandi og þar mættu 186 ríku, - skiálfta, sem að líkind-
pingraenn, degi eftir að þingio var rota , .
stærsta hóteli bæjarins. En jafnskjótt og
f>að komst upp, að f>eir ættu par fund með
sér, var herdeild send pangað til að reka pá
brott. En áður en peir voru brott jeknir
höfðu peir fengið ráðrúm til að semja áskor-
unarfrumvarp til pjóðarinnar,og fór pað hörð-
um orðum um athæfi keisarans og einveldis-
stjórnarinnar, <>g skoraði á pjóðina, að láta
ekki undan pví kúgunarvaldi, og hefna pess
gjörræðis, er nú hefði verið beitt gegn henni.
Allur heimur bjóst nú við alsherjar uppreist
á Rússlandi, en af pví varð pó ekki. Óspekt-
ir miklar urðu að vísu hér og hvar í stórborg-
um, og bændaRðurinn brendi hallir og bú-
garða aðalsins víðsvegar um land, en pað er
enginn n/lunda með Rússum, pví að par hefir
pví fram farið stöðugt, að heita má,í heilt ár.
Stórkostlegust var um petta leyti uppreist
hermanna i kastalanum Sveaborg á 1' innlandi,
gerðu þeir par all-mikinn usla og drápu hvern
pann, er reyndist liollur einveldinu og ekki
vildi vera með í upppotinu; en brátt tókst
stjórninni að bæla niður upphlaup petta.
Um sama leyti gerðu ymsar herdeildir upp-
jeist gegn foringjum sínum víðsvegar um
land, og pað kom hvervetna í 1 jós, að herinn
er farinn að verða stjórninni fráhverfur, pó
heflr hún enn nóg af honum á sínu bandi til
pess, að hafa fullkomna yfirhönd, og lögreglu-
liðið er auðvitað stjórninni allsstaðar hlýðið
og auðsveipið. Byltingamenn á Rússlandi
vildu liefja allsherjarverkfall um alt riki keis-
arans, stöðva allar járnbrautasamgöngur, slíta
alla fréttapræði og hefta algerlega allan iðn-
að; en pegar til kom gátu þeir ekki fengið
pjóðina til pess að verða samtaka í þessu;
verkföll komust á að eins í nokkrum stórbæj-
um, en stóðu ekki lengur en tvo eða prjá
daga. Þjóðin vildi auðsjáanlega ekki ráðast
í petta stórræði og f/sti ekki að steypa sér í
skjálfta, sem að líkind-
um hefir verið engu
minni en sá, er fyrir
skömmu eyddi S a n
Franeisco. Föstudag-
inn 16. p. m. kom fyrsti járðskjálftakippur-
inn, var hann svo harður að hús hrundu víða
til grunna, og fám mínútum síðar kom annar
entTu minni Mest varð tjónið af jarðskjálfta
pessum I Yalparaiso, stærstu og auðugustu
hafnarborg ríkisins. Þar hrundi fjöldi húsa
og skömmu eftir jarðskjálftakippina kviknaði
i rústunum víðsvegar um borgina. Sú borg
varð nú fyrir sömu óhöppunum, sem áður
höfðu grandað San Franeisco; en ekki varð
pó tjónið í Vaiparaiso eins stórkostlegt af
pví áð par tókst mönnum að slökkva eldinn
eftiraðhann hafði geysað einn sólarliring;
mikill hluti borgarinnar var þó brunninn áð-
ur, en pað var sá hlutinn, er verst var bygð-
ur og að pví leyti minstur skaði að. Fjöldi
manns varð húsviltur og margar þúsundir
meiddust, og talið er að um 500 hafi dáiðþar
í borginni. í höfuðborg ríkisins, Santiago,
varð einnig mikið tjón af jarðskjálfta þess-
um, pó ekki hafi hann gert þar eins mikinn
uslá og i Valparaiso, og margir aðrir smærri
bæir par í landi er sagt að hafi orðið fyrir
stórkostlegu tjóni. Víða um land slitnuðu
allir fréttapræðir og járnbrautir skemdust
svo umhverfis Santiago, að þar hafa engar
lestir gengið hvorki til né frá borginni. Þetta
veldur því, að fréttir allar af aðgerðum jarð-
skjálftans eru ógreinilegar mjög enn sem
komið er.
Chile er land, sem lengi hefir alræmt
verið fyrir jarðskjálfta, og þær borgir, sem
nú urðu par fyrir mestu tjóni,hafa áöurhrun-
ið í jarðskjálftum. Árið 1730 var svo mikill
jarðskjálfti í Valparaiso að borgin féll næst
um öll til grunna. Árið 1822 varðhúnaftur
fyrir stórskemdum af jarðskjálfta, sem pó var
miklu skæðari norðar á Kyrrahafsströndinni.
Þetta ár hafa jarðskjálftar gert iðulega vart
við sig í Chile siðan í marzmánuði, en alt að
pessu voru kippirnir smáir og gerðu ekkert
verulegt tión, og Chilebúar eru alvanir pess
kvns hreyfingum; en af pví að kippirnir, voru
nú miklu tíðari en vanalegt var, bjuggust
menn við að þá og þegar mundi koma mikill
jarðskjálfti, og margir liöfðu pví búið um sig
á bersvæði til þess að vera óhultari um Hf
silt, ef svo færí að stærri kippir gerðu vart
við sig. Þykir líklegt að sú forsjá liafi nú
bjargað lífi margra, og manntjón hafi því orð-
ið minna í jarðskjálfta þessum en ella hefði
orðið.
W. J. Bryan
og
Demókratar
Bryan hefir nú verið næstum heilt ár á
ferð umhverfis hnöttinn. Á peirri ferð hefir
hann heimsótt marga stór-
höfðingja í Asiu og Norð-
urálfunni, og allir hafa
þeir tekið honum tveim
höndnm, einkum pó
Mikadóinn í Japan og Játvarður Bretakon-
ungur. Japanarvoru mjög hrifnir af mælsku
hans og framkomu allri, og í hvert sinn er
bann flutti ræðu par í landi var aðsókn svo
mikil af áheyrendum, að mælt er, að aldrei
hafi verið meiri hér í landi, pegar vegur hans
var sem mestur. Nú erhann staddur á Eng-
landi og ætlar að koma heim afturtil Banda-
ríkjanna um næstu mánaðamót. Þá ætla
Demókratar í New York að fagna honum með'
stórveizlu og mikilli viðhöfn, hafa þeirsafn-
að til pess stórfé og boðið til veizlunnar
mörgu stórmenni víðsvegar um land. Um öll
Bandaríki er Bryan nú í hávegum hafður
rneðal Demókrata og í mörgum helztu ríkj-
um landsins hafa peir sampykt á flokksfund-
um að taka hann ,til forsetaefnis við næstu
kosningar. Á pví leikur nú enginn efi, að
hann verði næsta forsetaefni peirra, og marg-
ir spá pví, að hann muni í þetta sinn standa
betur að vígi við kosningar en nokkurusinni
áður, ef svo fer -— sem alt útlit er fyrir— að
Roosevelt fáist ekki til að gefa kost á sér-
Hverjum öðrum manni úr flokki Republíkana
myndi Bryan verða mjiig hættulegur við
næstu kosningar. Því að pað er bersynilegt
að pjóðin ber mikið traust til hans, og greiddi
honum atkvæði flestum öðrum fremur ef mót-
spyrna auðvaldsins væri þar ekki Þrándur í
Götu. En víst er pað, aðeinokunarfélöghér
I landi munu neyta allrar orku, nú sem fyr,til
pessað sporna við þv', að hann verði kosinn-
i