Voröld


Voröld - 17.09.1918, Blaðsíða 5

Voröld - 17.09.1918, Blaðsíða 5
Wínnipeg, 17. september, 1918. VORÖLD Bls. 5 sem, eftir því sem vér vitum bezt, vildi aldrei láta blaðið snúast, fór dr nefndinni skömmu síðar og afsagði að vera í kjöri—líklega vegna anna. , Nöfn allra mannanna hvers um sig skulum vér greina ef krafist verður af þeim er vald hefir til. Og vilji einhver bera á móti því að sagan sé rétt sögð getum vér svarið að hvergi er máli hallað, en því ræður fólk hvor eiðurinn sé talinn meira virði ef aðrir vilja sverja hið gagnstæða. pessar síðustu kosningar verða stórt atriði í sögu Canada og sá þáttur sem Vestur-íslendingar tóku 1 þeim verður áberandi og fjöl- ræddur kafli í sögu þeirra; þess vegna ritum vér ítarlega um þetta mál eftir að vér höfum verið neyddir til að lyfta tjaldinu, birtist þar leikurinn augum íslendinga eins og hann var. þess má geta að fyrsta blað Lögbergs sem út kom eftir að stjórn- amefndin fékk oss til að taka við blaðinu aftur með þeim skilyrðum sem skýrt er frá, var prentað 6. desember og flutti afsökunargrein fyrir því að engin stjórnmálastefna hefði verið þar um tíiua; sú grein birtist í næsta blaði Voraldar. (Framhald.) TIL LEIDBEININGA. 1. apríl 1914 tók Sig. Júl. Jóhannesson við ritstjórn Lögbe'rgs með þeim skilyrðum að fylgja fram skoðunum frjálslynda flokksins, sem þá hafði tekið á stefnuskrá sína beina löggjöf, jafnréjti kvenna og vínsölubann; en það voru mál sem hann hafði unnið að og unnað frá barnæsku. 1. september sama ár var honum sagt upp stöðunni fyrirvara- laust vegna tveggja greina sem hann hafði skrifað um stríðið. 1. október 1915 tók hann aftur við stjórn blaðsins og stjómaði því stöðugt þangað til 26. nóvember 1917; þá sagði hann af sér ritstjórninni fyrir þá sök að útgáfunefndin hafði tekið þá ákvörðun að útiloka frá blaðinu stefnu frjálslynda flokksins. l.desmeber 1917 réðst hann að blaðinu aftur og tók uppsögn sína til baka með þeim skilyrðum að blaðið yrði aftur frjálslynt og hann hefði við það óbundnar hendur. 21. desember 1917 var hann rekinn frá blaðinu fyrirvaralaust sökum þess að hann vildi unna Bordenstjóminni sannmælis bæði í góðu og illu, en útgáfunefndin krafðist þess að stjórninni yrði fylgt í öllu. í mörgum tilfellum að sækja mentun sína til útlendra mentastofnana; en að njóta hærri mentunar í útlöndum er dýrt og ókleift fátækum mönnum styrktarlaust og því ekki ólíklegt að einhverjum efnilegum og framgjörnum Islendingi komi það vel að geta notið fjárhagslegra hlunninda við eina hina fullkomnustu mentastofnun norðurlanda, há- skólann í Kaupmannahöfn. Um það hversu vel þessum sjóðum að öðru leyti verður varið til eflingar fyrirhugaðrar andlegrar sam- vinnu milli landanna verður ekki sagt fyr en stofnskrá þeirra verður samin. Öheppilegt verður það samt að teljast að hvor háskólinn fyrir sig skuli eiga að semja þessa stofnskrá; langt um heppilegra virðist það mundi hafa verið að kjörin nefnd af háskólaráði beggja skólanna hefði ynt það verk af hendi og ákveðið hvernig sjóðunum skyldi varið, til þess að tryggja betra samræmi í fyrirkomulaginu og sjá um að rétti livorugs landsins væri hallað. Hið þriðja sem liggur fyrir til athugunar er kostnaðurinn. Sann- gjarnlega virðist mega heimta það af báðum löndunum að þau hvort í sínu lagi leggi fé fram til eflingar andlegri samvinnu þjóðanna. En séu þær tvær miljónir króna, sem ríkissjóður á að greiða, skoðaðar sem réttmæt skuld, sem Dönum beri að greiða Islandi fyrir andvirði seldra konungsjarða o. s. frv. sem runnið hafði inn í ríkissjóðinn, eiga Islendingar að standast allan kostnaðinn, sem væri mjög ósanngjamt einkum þegar helmingurinn af þessu fé á að verða algjörlega undir vörzlun og varðveizlu Dana sem stofnfé sérstaks háskólasjóðs hjá þeirn sjálfum. Annars hefir mönnum aldrei komið saman um þá fjárupphæð sem landið eigi hjá Dönum. Fimm manna nefnd (2 Is- lendingar og 3 Danir) var sett af konungi 1861 til þess að rannsaka ^ jg*8' þetta mál. Jóni Sigurðssyni, einum af nefndarmönnum taldist svo til að Islnednigum bæri undir 240 þúsund krónur sem árs tillags úr ríkissjóði, en hinir nefndarmennimir, sem voru þó ekki sammála um upphæðina, reiknuðu þetta árs tillag sem Islandi bæri að réttu miklu lægra. Heppilegast mundi því hafa verið, að því er virðist, að skuldaskifti landanna hefðu verið rannsökuð af hæfum mönnum, jafn mörgum frá hvorri þjóð með oddamanni frá hlutlausu landi og þann- ig sanngjarnlega ákveðin sú fjárupphæð sem landinu bæri að réttu, en skifta svo kostnaðinum af hinni fyrirhuguðu andlegu samvmnu milli landanna með bróðurlegu tilliti til efna og gjaldþcls beggja þjóðanna. (Framhald) Nokkrar hugleiðingar um frumvarpið Eftir Séra Halldór Jónsson. II. Sóttvarnir í hernaðinum (Framhald frá 1. síðu) það er svo ráð fyrirgert í frumvarpinu að Danir annist um strandgæzluna eins og liingað til. þetta er sjálfsagt óumflýjanlegt þar sem landsmenn eiga sjálfir ekkert varðskip, en bráðnauðsynlegt að geta varist yfirgangi útlendra fiskimanna sem eru æfinlega vísir til óspekta og yfirgangs eins og f jölda mörg dæmi um landhelgisbrot, og ójöfnuð þeirra fyrr og síðar hafa berlega sýnt,. Nægir í því efni að benda á aðfarir útlendu botnvörpunganna sem drektu fjórum mönnum af Hannesi Hafstein á Isafirði og fóru með annan íslenzkan sýslumann nauðugan til Englands fyrir nokkrum árum síðan. Ilitt er og í alla staði eðlilegt að herskip úr sjóher Dana sigli undir Dönsk- um fána. þetta ákvæði er því samt ekki til fyrirstöðu að landsmenn sjálfir taki að sér strandvarnir ef þeir óska. þá er ennfremur gert ráð fyrir því að Islendingar geti ef þeir óska komið upp eigin pen- inga sláttu. Gildi þessa atriðis liggur í þeim ágóða sem Island gæti haft af því að búa til sína eiginn peninga í staðinn fyrir að borga Dönum fyrir slátt hinnar gildandi peninga-myntar. Gert er einnig ráð fyrir því að hin gildandi mynt, Danska myntin, haldist jafnt í báðum ríkjunum. Heyrst hafa óánægjuraddir um það ákvæði frumvarpsins að hæstiréttur Dana skyli halda áfram að vera æðsti dómstóll í íslenzk- um málum. En hér er þess fyrst að gæta, að Islendingar geta hve- nær sem þeir vilja breytt þessu með einföldum lögum, með því að stofna æðsta dómstól í landinu sjálfu, enda sýnist það illa samrým- anlegt við stjórnarfarslegt sjálfstæði landsins að landsmenn verði að hlýtu útlendum dómstóli um mál sín, en sem stendur eiga Islendingar engan þann dómstól sem getur komið í staðinn fyrir Hæstarétt Dana og þetta því sjálfsagt notað sem bráðabyrgðar ráðstöfun. Gert er ennfremur ráð fyrir að einn Islenzkur dómari sé skipaður við hæstaréttinn og er þetta að sjálfsögðu gert til þess að maður með sérþekkingu á Islenzkum högum eigi þar sæti þegar sá dómstóll á um íslenzk mál að fjalla, en atkvæða litlir yrðu þó íslendingar í rétt- inum, því í honum eiga 24 dómarar sæti. Fjórða grein frumvai-psins fjallar fyrst um Dansk-íslenzka nefnd, kjöma af réttum Dönskum og íslenzkum stjórnarvöldum til þess að semja ítarleg lög um ýms sambandsmál landanna, svo sem póstsamband þeirra, þráð- og loftskeyta mál og vigt o. s. frv. þó er svo ráð fyrir gert í þessari grein, að öllum skuldaskiftum Iandanna sé lokið, með því að ríkissjóður Dana hætti að borga þau 60 þús. krónur sem hann hefir hingað til greitt landsjóði, sem vexti af skuld þeirri er íslendingar áttu hjá Dönum, en greiði í stað þess 2 miljónir króna í eitt skifti fyrir öll. Skulu af fé þessu stofnast tveir sjóðir sem verjist til þess að efla andlega samvinnu milli land- anna styrkja íslenzka námsmenn, og að styðja að íslenzkri vísinda 8tarfsemi. Hér er þrent til athugunar. Fyrst: Er andleg samvinna milli íslendinga og Dana nauðsynleg? Annað: Er þetta heppilegasta leiðin til slíkrar samvinnuf þriðja: Borgar Island aðeins réttan hlutfalls kostnað af þessu fyrirtæki? Allir rétt hugsandi menn munu fúslega við það kannast að and- leg samvinna milli Islands og hinna norðurlandanna sé bæði sjálf- sögð og nauðsynleg. Að efla þekkingu norðurlandabúa á tungu vorri og bókmentum ætti að vera okkur hin ljúfasta skylda, og ef vér ræktum hana vel mætti svo fara að færri Islenzkir rithöfundar freist- uðust til þess að skrifa ljóð sín, leikrit og sögur á útlendum málum en létu hina íslenzku sál birtast í sínum eðlilega búningi, íslenzkunni —tungu feðra sinna, en létu svo aðra hafa fyrir því að snúa bókum sínum á erlend mál. Hitt er og jafn víst að vor norræni þjóðarandi þroskast bezt í andlegu samneyti við frændur vora, með því ag fylgj- ast með öllu því helzta sem hjá þeim gerist og eignast með þeim, alt það bezta sem með þeim þróast. ^ þá komum við að næstu spurningunni, hvort þetta muni reyn- ast heppilegasta aðferðin til þess að koma slíkri andlegri samvinnu i framkvæmd? Ef til vill hefðum við heldur kosið að allir þessir peningar gengju til háskólans í Reykjavík. En háskóli vor, jafn ágætur og hann mun þó vera, er alt of fátækur og fáliðaður til þess að veita nauðsynlega mentun í öllum greinum hinna æðri vísinda, sem búast má við að vaxandi fjöldi Islenzkra námsmanna og náms- meyja stundi í framtíðinni, það er því auðsætt' að Islendingar verða kap., skipar hann svo fyrir: ‘ ‘}>ú skalt hafa afvikinn stað fyrir utan herbúð- irnar; þangað skalt þú fara erinda þinna; og þú skalt hafa spaða í tækj- um þinum, og er þú þarft að setjast niður úti, þá skalt þú grafa holu með honum, moka þvi næst aftur yfir og hylja saurindin.” ' pað þarf ekki að fara aftur í forn- öld til að finna dæmi þess hve dren- sóttir hafa lagt að velli ógrynni liðs. peim varð hált á því, Frökkum og Englendingum í Krímstríðinu 1855, lá þá við sjálft að þeir heyktust á því, ásamt Tyrkjum, að geta unnið á Rússum í Sevastopol. Taugeveiki og aðrar skæðar sóttir strádrápu fyrir þeim hermennina. pá var iíka sjúkra- hjúkrun í mesta ólagi. En þá kom til sögunnar, eins og af himnum send, ágæt hefðarkona ensk, Florence 'Nigh- tingale. Hún fór þangað austur ásamt flokki hjúkrunarkvenna, sem hún stjórnaði, til að liðsinna fárveikum hermönnum. Og hennar dæmi og góðu ráðum var það að þakka, að skipulag komst fyrst á sjúkrahjúkr- jginklofa. pað hefir komið í ljós, að I sumstaðar ef jarðvegurinn morandi i af ginklofabakteríum. Hver særður hermaður, sem útatast af mold, eins og oft vill verða i stórskotahríðinni, hann á á hættu að fá stifkrampa. Sem betur fer, er hægt að koma í veg fyrir þennan hryllilega og hannvæna sjúkdóm með serurn, sem unnið er úr hrossablóði, líkt og barnaveikisserum. Pasteurstofnunin býr til þetta serum fyrir bandamenn. Til þess fékk hún frá frönsku stjóminni 800,000 hesta. petta atvik út af fyrir sig gefur dá- litla hugmynd um alla þá fyrirhöfn og þann kostnað, sem stríðinu fylgir.* Eitt var það, sem fljótt varð alment umkvörtunarefni í skotgröfunum. pað var lús. Hermennirnir urðu mor- andi af þeim óþverra. petta hefði nú máske þótt þolandi eftir nokkurs tlma vana, hefði ekki böggull fylgt skammrifi. Menn fóru að sýkjast af útbrotataugaveiki. petta var einkum á austurvígstöðvunum, þar sem þjóð- verjar áttu I höggi við Rússa, og útbrotataugaveiki er vondur gestur, verri talsvert en venjuleg taugaveiki og befir lengi illræmd verið á hern- aðartímum. Danir kalla hana hung- urtaugaveiki. pví áður héldu menn un í hernaði, sem siðan hefir farið að hún hlytist af hunSri °S harðrétti stöðugt batnandi. Jafnvel í stríðinu t 1870—’71 dóu fleiri hermenn á sótt- arsæng en af sárum. Nú er hins veg- ar skipulag allra sóttvarna i hernaði komið í svo gott horf, að þó nú hafi verið barist I næstum 4 ár — margar miljónir saman — langtum, langtum fleiri en nokkru sinni áður, þá hefir þó enn ekki gosið upp nein drepsótt sem ekki hafi að mestu leyti verið stöðvuð í fæðingunni. petta er að þakka framförum í læknisfræði, — þakka þvi, hvað læknar kunna nú að lengja lif manna betur en áður, með því að koma í veg fyrir drepsóttir, en það er meðfram að þakka því, að nú hafa þeir sem völdin hafa betur vit á því að nota vit læknanna og gefa þeim völd i hendur, til að framkvæma það sem þarf. f þessu hefir þýzka herstjórnin gengið á undan öðrum til fyrirmyndar. pað kom t. d. berlega í ljós í fransk-þýzkastríðinu. Krank- feldni var miklu minni í þýzka hern- um, en þeim franska. Frakkar mistu mesta sæg af sínum mönnum úr bólu- sðtt, en pjóðverjar örfáa. En það var af þvi að þýzku hermennirnir voru allir bólusettir, en Frakkar ekki. Japanar unnu frægan sigur á Rúss- um 1904—1905. pað var mikið af því, að þeir höfðu lært af þjóðverjum al!s konar varúð gegn sóttum í hernaði. pað vakti töluverða eftirtekt þá,— þó það þyki ekki neitt tiltökumál nú, heldur sjálfsagður hlutur — að þeir sendu ætíð sveit af læknum á undan hernum, til að kanna þá staði, þar sem holt væri að tjalda eða setja nið ur herbúðir. peir athuguðu jarðveg- inn, hvort þur væri eða rakur, hvern- ig háttað væri til fráfærslu, skoðuðu vatnið með smásjá og öðrum bak- teríurannsóknartækjum o.s. frv. 1 hernaðinum nú hefir hver her- deild meðferðis vagna með risavöxn- um kötlum, til að eima drykkjarvatn. pað er talið nauðsynlegt.til að koma í veg fyrir taugaveiki og kóleru. Jafn- vel í skotgröfunum er vandlega séð um burtrýmingu sorps, og salerni út- búin sem tryggilegast. Nú er ekki lengur látið nægja að bólusetja her- mennina gegn bólu, heldur eru einnig þegar þurfa þykir heilum hersveit- hallærum. Við rannsókn læknanna kom í Ijós, að iús og útbrotatauga- veiki fylgdust að, og skýrðu menn það þannig, að lúsin mundi flytja sóttkveikjuna mann frá manni, en sóttkveikjan hefir ekki, fundist enn, ef til vill af því engin smásjá get- ur stækkað hana. nógu mikið. út,- brotataugaveikin hefir leigi verið landlæg í Rússlandi og meðal hálf- mentaðra þjóða i Asíu. Nú þótti ilt að hleypa henni inn í pýzkaland. pá var það ráð tekið, at útrýma allri lús af hermönnum þeim, sem fengu heimfararleyfi eða voru fluttir til annara stöðva. En þetta var ekkert smáræðis-fyrirtæki. pó var því kornið í verk eftir nokkra íhugun, og þykir nu varla í frásögur færandi, en I byrj- uninni þóttu það býsna mikil tíðindi, er daglega fór fram aflúsun mörg þús- und hermanna. Læknarnir voru í fyrstu í nokkrum vafa um, hvernig ætti að drepa lúsina. Að vísu þekt- ust ýms ráð, svo sem kembing og þvottur, en nú var um að gera, að fá handhæga, fljóta aðferð. apð voru til ýms alþekt lúsalyf, eins og t. d. lúsasmyrsl, súblímatedik, sabadillu- fræ, piparmyntolia o. fl. Hermennirnir reyndu þessi lyf, og það dró dálitið Úr aðsókninni, en dugði ekki -til hlítar. Bakteríufræðingar tóku málið til it- rekaðrar yfirvegunar. í þýzkum lækn- atímaritum hafa staðið langar grein- ar um þessi efni. pjóðverjinn lagði heilann í bleyti, til að finna ráð við lúsinni. peir ræktuðu lýs bæði á sjálfum sér og í vermireitum og not,- ' | uðu ýms ráð til að koma þeim fyrir kattarnef. Lýsnar þoldu furðanlega ýmislegt mótdrægt, jafnvel heljar- kulda; en sult þoldu þær illa. Séu t. d. lúsug föt látin ofan í kistu bg látin liggja þar i 3 vikur, drepast allar lýs úr hungri. En niðurstaðan varð þó sú, að ekkert öruggara, fljótara og hentugra ráð sé betra til að eyða lús en suða í vatni, eða öllu heldur sjóð- heit vatnsgufa — og það ráð hefir verið notað á vígstöðvunum. par hafa verið bygðir geysistórir timbur- skálar, sem gætu rúmað mörg þúsund hermenn. Skálanum er skift í tvent. í fremri hluta hans afklwðast dátarnir hverri spjör. peir fá hver sitt núm- um gefin varnarlyf gegn öðrum sótt- er og tilheyrandi poka. par hengja um t. d. taugaveiki og stíkrampa eða J þeir fatnað sinn og lausa muni úr vös- um í poka. Pokinn — eða pokarnir renna síðan á streng, sama augnablik- ið og þeim er steypt inn í innri klef- ann, en í sambandi við hann stendur eimreið og streymir úr eimreiðarkatl- inuni sjóðheit gufa inn á öll plöggin Meðan á þessu stendur eru dátarnir látnir jóðla sig alla í sápu, — þeir eru rákaðir og nauðkliptir og síðan fá þeir duglegt heitt’ steypibað, — síðan eru þeir þurkaðir og þegar þeir opna svo skápa sina, eru fötin og dót þeirra komið á sinn stað og geta þeir nú klætt sig og farið I friði, en fyrst verða þeir þó að fá lúsarvottorð, — þvi án þess þykja þeir ekki I húsum hæfir heima fyrir og eru þá sendlr til baka “til að sækja seðilinn sinn.” Með þessum ráðum hefir tekist að koma algerlega í veg fyrir útbreiðslu útbrotataugaveikinnar. pið sjáið af þessu, að það þarf töluverða fyrirhyggju að hafa, til að hugsa um vellíðan hermannanna, en á því ríður, til að mega treysta þeim í atlögunum. En hér hefi eg að eins minst á nokkur atriði. pað getur ekki hjá því farið, að fillur sá aðbúnaður og öll sú ráðs- menska og búsýsla í stórum stíl, sem hermennirnir hafa daglega fyrir aug- hjá þeim ýmsar Má því segja um þessa styrjöld, eins og marga aðra bölvun: “fátt er svo með öllu ilt að ekki boði nokkuð gott.” pegar Englendingar lentu í þessum ófriði, voru þeir í flestu alveg óvið- búnir. peir hafa þurft, ef svo má segja, að byrja á stafrofinu. En þeir hafa með dugnaði komið svipuðu skipulagi á hjá sér og því sem tiðk- ast hefir hjá Frökkum og pjóðverj- um. En nú eru ýmsir góðir menn* á Englandi farnir að hugsa lengra. paö er ekki nóg að bera einungis um- hyggju fyrir velferð hersins, sjá her- mönnunum fyrir nesti og nýjum skóm og láta þá ekkert vanta til þrifnaðar og velgengis. Heima fyrir er annar her margfalt stærri, sem hinn er með- fram útgenginn frá, bein af hans beinum og hold af hans holdi. En sá her hefir ætíð vanræktur verið og hefir hangið á horreiminni, vafinn skorti, heilsuleysi og löstum. pað eru þúsundirnar hinna andlega og lík- amlega voluðu, sem fylla ömurleg- ustu stræti stórbæjanna. pessi her er meira og minna hlaðinn kaunum og klæddur tötrum. Hann eitrar frá sér, því hann og hreysi þau, sem hann býr í, eru hreinar gróðrarstíur fyrir lífs- hættulegar sóttkveikjur, sem vofa yf- ir velfeð allrar heildarinnar eins og Danióklesar sverð. Lengi hafa margir framfaramenn einkum meðal lækna, séð þá hættu, sem þjóðfélaginu stafar af þessum vesaldarlýð og viljað úr bæta, en þeir sem völdin hlafa, hafa lítið sint þvi eða ekki treyst sér og haft ann- að fyrir stafni, sem þeir héldu mik- ilsverðara. En nú í stríðinu, þegar skorin hefir verið upp herör um alt land og fengist færri en þurfti af liðsmönnum, þá hefir mörgum orðið vonbrigði að þvi hve fáir töld- ust hluttækir af þessum hörmunga- her; þó höfðatalan væri nóg. En úr- ættaðir, úttaugaðir og áfengíseitraðir ræflar þóttu ekki vænlegir til víg- gengis og þeir hinir sömu munu ekki geta af sér afkvæmi ábyggileg til landvarna framvegis. pað kemst ekki einu sinni svo langt, að afkvæmin komist á legg. Barnadauðinn er svo óttalegur í fátækrahverfum stórbæj- anna á Englandi. — Englendingar gætu því máske með sanni sagt nú í ófriðnum, eins og Hamdir forðum, þegar hann megnaði ekki ásamt Sörla bróður sínum að vinna á Jörmunreki Af væri nú höfuðið, ef Erpur lifði” — en Erp höfðu þeir bræður af fólsku og fantaskap svipt fjörvi um morguninn. Nú sjá allir að við svo búið má ekki standa. pað vakti eftirtekt í parlamentinu nýlega, sem einn ráð- herranna sagði. Hann var að tala um fólksekluna á Englandi. Herinn þarf stöðugt að aukast, en heima fyrir þarf svo margt ag vinna. pess vegna hefir þurft að flytja inn Kínverja og Svertingja til að vinna í námum og verksmiðjum. Og í sambandi við þetta mælti ráðherrann (Rhonda hét hann og var matvælaráðherra) eitt- hvað á þessa leið: “Areiðanlegur læknir skýrði mér frá því, að ár- lega dæju í Lundúnaborg 50,000 ung- börn, sem með tiltölulega hægu móti mætti halda lífinu i og gera að nýtum borgurum. Og hann færði góð rök að sínu máli. pað væri i rauninni ofur einfalt ráð sem dygði, en hefði auðvitað töluverðan kostnað í för með sér, og það væri: annaðhvort að taka bömin af mæðrunum til fósturs, eða taka mæðurnar, gefa þeim að eta og kenna þeim að uppfóstra börnin í stað þess að láta þær lifa sjálfala 1 örbirgð og, eins og stundum vill til, láta þær ganga um göturnar drukkn- ar af whisky og gefa jafnvel börnun- um whisky í pelann til þess að fá þau í værð.” petta vakti mikla athygli í þing- salnum og þessi ræða var prentuð i öllum blöðum og mikið rómuð. Nú, þegar Englendingar eru i mannhraki til að geta drepið pjóð- verjann og látið kné fylgja kviði, þá skilst þeim það sem þeim'hefir illa skilist áður, að þeir eiga ekki að láta afskiftalaust; hvernig fer um smæl- ingjana I sínu eigin landi, Og nú, þegar ekki er horft í að eyða mörgum þúsundum miljóna sterlingpunda á degi hverjum til að drepa annara þjóða menn, þás ýnist lítið muna um þó fáeinum miljónum króna væri varið til að bjarga sín- um eigin börnum frá dauða. Til þess að byrja á framkvæmd- um í þessa átt hafa Englendingar stofnað nýtt ráðaneyti — ministry of health, eða heilbrigðisráðaneyti. petta ráðaneyti á að hafa yfirumsjón með öllum heilbrigðismálum þjóðarinnar. pað á að taka i þjónustu sina mesta sæg af læknum sem starfi aðallega að því að koma I veg fyrir sjúkdóma. öldungis eins og læknamir i hernum vaka yfir heilbrigðisástandinu í her- búðunum til þess að koma i veg fyrir sjúkdóma svo að heilsuleysi hamli ekki hermönnum þegar á hólminn er komið,, eins þarf árvakra lækna heima fyrir, til að vaka yfir velferð þjóðarinnar í heild sinni. Til þessa hafa læknarair einkum haft það staif með höndum að lækna sjúkdóma, en framvegis á aðalhlutverkið að vera að koma í veg fyrir þá, ekki minst meðal fátæklinganna, sem mest er skeinuhætt, en það hefir meðfram verið fyrir það, að þeir hafa ekki haft ráð á að leita sér læknisráða í tæka tið. En fátæklingarnir eiga framvegis jafnvel ekki að þurfa að leita læknis, læknirinn á að leita þeirra, leita eftir eymdinni hvar sem hún er, til þess að hægt verði að bæta úr henni. pegar ég var í London fyrir 12 ár- um síðan, rakst ég þar á bók eftr enskan lækni, Dr. Moore: “The Dawn of the Health Age” (Afturelding nýrrar heilsualdar). Ég las þessa bókXaf því titillinn vakti forvitni mina, og eg iðraðlst ekkert eftir, því ég varð hrifinn af hinum róttæku og röggsamlegu kenningum þessa starfs- bróður, sem í þessu riti gerðist tals- maður einmitt þeirra endurbóta í öllu heilbrigðiseftirliti og á allri lækna- skipun sem nú á að koma í fram- kvæmd. — pá var þessari bók og þessum kenningum lítill gaumur gef- inn og’ ég sá hvergi höfundarins að nokkru getið. En nú eru tímarnir aðrir — nú skilja Englendingar kenn- ingu hans og ætla að taka hana til greina. peir hafa síðan hún kom fram orðið talsvert klókari, þó fræðsl- an væri dýr. peir finna til þess nú, að gott hefði verið að eiga nú tíl taks þúsundir ungra manna og hlut- gengra til hernaðar af þeim sæg, sem dó ómálga fyrir hirðuleysi og sam- úðarleysi mannfélagsins. Og þó ekkl sé komið I Ijós shrdlu cmiwyp bgkéj sé komið í eins ilt efni fyrir Eng- lendingum eins og Hamdi forðura, hygg ég þó að mörgum þeirra verði á að hugsa líkt og hann: “Af væri nú höfuðið, ef Erpur lifði.” —Lögrétta. EKKERT fslenzkt heimili vera án bamablaðs. ættl að EKKERT hjálpar eins vel til að halda við hljómfagra málinu okkar hér vestra; eins og skemtilegt barna og unglinga blað. EKKERT hefir eins góð og heilnæm áhrif á hugsanir barna og ungl- inga eins og góðar sögur og rit- gerðir í blaði sem þau álíta sitt eigið; sem þau una við og gleðjast yfir. EKKERT hefir skort eins tilfinnan- lega hér á meðal Vestur-íslend- inga eins og einmitt sérstakt bama og unglinga blað. pessvegna er "Sólöld” til orðin. Eng- inn sem ann viðhaldi íslenzks þjóðemis ætti án “Sólaldar” að vera. KAUPID “SÓLÖLD I DAG. KENNARA VANTAR. fyrir Nes skóla, South, frá 1. október til 15. desember, 1918, og frá 1. janú- ar, 1919 til 31. maí. Tilboðum veiTt móttaka til 20. september, 1918. Kenn- ari þarf að hafa annars eða þriðja stigs mentapróf og tiltaka hve miklu kaupi er óskað eftir. Nes P.O., Man., 6. september, 1918. ísleifur Helgason, Sec.-Treas. Business Course er heróp nútfmans—Allir keppaat vlð að hafa melri eða mlnni þekkingu á verzlunarmálum. TÆKIFÆRIN VIDA Alataðar skortir menn og atúlkur með reynslu og þekkingu, þó hvergl eina og f verzlunarhúsum og á skrifstofum GÓDAR STÖDUR BIDA þesa sem aðeins undirbýr sig. Marga langar til að fara á vnrzlunar- skóla, sem eiga við erflðleika að strfða. peim býður “Voröld” FYRST—10 prósent afslátt af sex mánaða námsgjaldi á einhverjum af þremur beztu verzlunarskólunum hér f Winnipeg. ANNAD—pægitega borgunar skll- mála. pRIDJA—Tækifaeri til að vinna af sér námsgjaldið. SKRIFID TIL VORALDAR petta er aðeins fyrir áskrifendur.

x

Voröld

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Voröld
https://timarit.is/publication/221

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.