Voröld - 22.04.1919, Page 6

Bls. 6
VORÖLD.
Winnipeg, 22. apríl, 1919
“Sér grefur gröf
þó grafi”
pað er undarlegt- hvað ofeinn
getur leitt nienn langt- í sumum
köstunum vaða þeir inn á frið-
helga staði, sem mannvit og mann-
göfgi hafa viðurkent að verðleik-
um. það er ckki þeim að þakka
þó að ekki hljótist tjón af. þeir
eiga þar við ofurefli að etja. Alt
sem þeir geta og gera, er að skilja
eftir spor þar inni, öðrum til skap-
raunar, og sjálfum sér til langvar-
andi minkunnar.
1 þessu hefir Árni Sveinsson gert
sig sekan þegar hann þrammar inn
í skáld höll Stephans G. Stephans-
sonar.
Um skáldskap Stephans þarf
ekki að fjölyrða. Hún hefir feng-
ið sína dóma hjá mönnum, sem
standa Árna Sv.einssyni mikið
framar að smekkvísi og menning-
argildi — að honum ólöstuðum.
pað þarf meir en heila “legion”
af Ámum til þess að skerða eitt
hár á hennar höfði, hvað mikil geð
vonska sem hleypur í þá, svo að til
raun Á.S. í því efni hefir enga þýð-
ingu.
En allar tilraunir hafa einhverja
þýðingu. Tilraun Á. S. hefir öf-
uga þýðingu við það sem ætlað var
Tilgangur Á. S. var að ófrægja
Stephan, en árangurinn af þeim
tilgangi er sá, að Á- S. flettir sjálf-
an sig klæðum, og sýnir svo átak-
anlega andlega nekt, að margir
horfa hissa og spyrja hátt og í
hljóði: Er þetta hæfileikamaður-
inn Ámi Sveinsson. ?
Um svarið þarf ekki að efast.
það stendur svart á hvítu í Lög-
bergi sem út kom 13. marz, s.l.
En hvað segir svo Ámi Sveins-
son. ?
Hann segir meðal annars að
þjóð vor hafi svo að segja borið
Stephan G. Stephansson á hönd-
sér og sæmt hann heiðursgjöfum.
En hvere vegna hefir hún gert
það? Vegna þess að hann hefir
brugðið upp blysi sem lýst hefir
inn í Madíns höll sannleikans, lífs-
spekinnar og mannúðarinnar. pó
að þjóðin beri hann á hönd <. n
sér og sæmi hann heiðursgjöfum,
þá er það ekki borgun, heldur við-
urkenning. Slík gáfa verður aldrei
borguð með þessa heims gæðum.
Stephan G. Stephansson stendur
ekki í neinni þakklætisskuld við
íslenzku þjóðina þó að Á. S. finn-
ist það- því að hann segir: ”að í
þakklætisskyni kasti Stephan saur
á minning hinna ósérplægnu her-
manna með illgimislegum orðum
og klúrum ríthætti.” Takið eftir
hvað falleg orð hann notar! Eru
þau ekki prúðmenni samboðin?
Hefir A. S. ekki lesið ljóðmæli
Stephans G- Stcphanssonar, eða
hefir hann ekkert skilið í þeim?
Hefði hann lesið þau og skilið þau,
þá hefði hann aldrei skrifað grein-
ina í Lögberg — það er eg viss um.
Nú langar mig til þess að segja
Áma nokkuð í bróðerni, sem skift-
ir miklu máli. Og hann má vera
viss um að það er sannleikur.
Stephan G. Stephánsson er há-
krístnasti íslendingurinn—í þe;sa
orðs sannasta skilningi—sem opin-
berlega hefir látið til sín heyra hér
Vestan hafs. Menn verða að hafa
það hugfas't, að með þessu meina
eg ekfei kristindóminn eins og
hann er kominn í höndum klerka
og kirkju—heldur kjarna hans.
Prostgreipar misskilnings og
þröngsýni eru sterkar—þær virð-
ast smella utan um skynsemi sann-
ra manna nú eins og handjárn um
hendur fanga. Slíkar frostgreip-
ar ná ekki haldi á Stephani G.
Stephanssyni. Eldur anda hans
þíðir þær jafnharðan. Hann er
frjáls.
Hann getur gengið upp á fjallið
þar sem konungur sannleikans
birtir þeim sem þangað komast,
hvernig líf mannanna þarf að vera
—og getur verið, svo að það verði
þeim ekki til kvalar og menningu
mannsandans til eyðileggingar-
En þegar hann kemur niður til
hi’.na aftur sem húka í hömlum
frostgreipanna, sjá þeir strax að
hann er ekki af þeirra sauðahúsi.
Og þeir æpa að honum.
þegar hann segir þeim að sann-
leikurinn geri þá frjálsa, hata þeir
hann. pá er það sem Stephán
kveður ádeilukvæði á öfuga menn-
ing. En á bak við beiskju þeirra,
vakir eldheit réttlætis tilfinning
umbótamannsins. Hefir Á. S. tek-
ið eftir kvæðinu um Jesús frá Nas-
áret ? í því er þessi vísa:
" ‘ Minn guð hví yfirgafetu mig!”
frá gröf hans hljómar kring um
þig
jer sérðu heift og hjátrii lancls
sig hópa undir náfnið hans.”
það fyrsta sem manni dettur í
hug, þegar maður les þessa vísu,
og ótal margt fleira í sama anda
eftir Stephan er það, að hann er
ekki barn þessr.rar blóðþyrstu ald-
ar- heldur langt á undan henni
Og þá verður auðráðin sú gáta,
hvers vegna hann er á móti minn-
isvarða yfir hermennina. Minnis-
varði yfir íslenzka hermenn, verð-
ur herdýrðinni meira til vegsemd-
ar, en hinum ungu saklausu mönn-
um, sem fórnað var á altari hennar
feökum synda þeirra eldri.
Fátt hefir verið lofað meir en
herdýrðin. Og þó virðist sagan
staðfesta þann einfalda sannleik,
‘ ‘ að sá sem vegur með sverði, mun
fyrir sverði falla” — ef ekki í
beinni merkingu skilið, þá óbeinni.
Og það lögmál virðist gilda, hvern
ig sem málstaðurinn cr.
þessvegna sagði frelsarinn Pétri
að sliðra sverð sitt, og hefir þó
sverð aldrei verið reitt í réttlátari
tilgangi.
Herdýrðin er flægð í fög.'i
skinni.
Gamlar sögur segja frá yndis-
fríðum konum sem komu í hallir
konunga. Konungamir stóðust
ekki fegurð þeirra og gerðu þær
að drotningum sínum. Á nótt-
unni foru þær á fætur þegar menn
þeirra sváfu til þess að éta menn-
þá voru þær í sínu rétta eðli og
öllum ófreskjum argari.
Stephan G. Stephansson hefir
séð herdýrðina í sínu rétta eðli.
Hann hefir harmað alla sem henni
hafa orðið að bráð, jafnt vini sem
óvini. Fyrir það hefir hann ver-
ið kallaður þýzksinnaður og ann-
að eins eða verra.
Eg býst við að Á. sannfærist ekki
af þessu, en ráða vil eg honum til
þess, að beita kröftunum við önn-
ur viðfangsefni en þau að ráðast
á boðbera helgra hugsjóiia.
það er sagt að Gottskálk biskup
hinn grimmi hafi eina nótt komið
upp úr gröf sinni á Hólum og les-
ið upp úr ‘‘bók máttarins” (Rauð-
skinnu) en blöðin undust saman
og hrundu niður í gröfina eins og
aska.
Sömu örlög' bíða þess afls sem
beitt er gegn sönnum skáldskap—
‘ ‘ því guð er sá sem talar skáldsins
raust. ’ ’
Að endingu vil eg minna Á. S. á
það, þegar hann svarar þessu—eg
býst við að hann taki því ekki
með þögn—að þeir sem vita að þeir
eru smáir, geta stundum orðið ó-
þægir þeim sem þykjast stærri en
þeir eru.
þetta er viðvörun.
21. marz, 1919.
Jónas Stefánsson
frá Kaldbak.
Út í bláinn!
Sá sem vill dylja andstæði hugs-
ana sinna við skoðanir fjöldans,
verður að sjálfeögðu. annaðhvort
að þegja eða samsinna; beygja
sig undir annara vilja. þetta hefir
verið, er og verður ófrávíkjanlegt
skilyrði til samkomulags.
Nú eru tilfinningar manna í
skoðunum mismunandi heilbrigð-
ar, er því mikill vandi að úrskurða
hver hefir heilbrigðasta og sann-
gjarnasta skoðun á hinu og þessu
,málefni, varðar þá miklu hvort
málefnið er mikils eða lítils virði
í áhrifalegum skilningi.
Eg sem þetta skrífa hefi oft orð-
ið þess var að mínar skoðanir hafa
ekki ávalt verið samrýmanlegar
skoðunum meirihlutans, í einu og
öðru. Eg hefi stundum verið að
hugsa að eg yrði kallaður sérvitr-
ingur ef eg léti í ljósi skoðanir
mínar og hefir sú grunsemd oft
haldið mér í þögn og hlutleysi í
ýmsum málum, enda hygg eg það
ekki einsdæmi, einkum meðal ó-
mentaðra manna, en afleiðingar
þess geta valdið framfaraleysi á
ýmsum sviðum mannfélagsins.
þetta er eitt af því sem þarf að
komast í betra ástand, ef bræðra-
lag í samvinnu á sér nokkra heilla
ríka tilveru. Með öðrum orðum,
ætti hverjum manni að vera veitt
hindrunarlaust, tækifæri að láta í
ljósi skoðun sína í hverju því máli
er snertir heill og hagsæld þjóð-
félagsins.
það vottar stundum fyrir því,
að einn þykist öðrum meyri að
manngildi, af mentun og fleiru, en
það gefir enga vissu fyrir sjálf-
stæðari né heilbrigðari dómgreind
í öllum efnum, heldur en hjá þeim
sem lærra sýnast standa í mann-
félaginu.
þegar eg las hina velstíluðu rit-
stjórnar grein Lögbergs 3. apríl,
“ íslendingafélagið nýja” þá rifj-
uðust upp hjá mér ýmsar hugleið-
ingar sem áttu fyrstu tilveru sína
á þeim fundi. og eitt af þeim var
nafn félagsins. Eg gekk út strax
að því vísu að margan mætti
finna er ekki líkaði nafnmyndun
þess, þó það næði samþykt fundar-
ins. Mér líkaði nafnið ekki af
gildri ástæðu. Hún er sú að orðið
íslendingafélag, ber ekki með sér
hina minstu merkingu um í hverri
meiningu það var aðallega stofnað
sem að sjálfsögðu hefði átt að
vera, ef hugur fylgdi máli; fór
með það eins og mörg fljótfærnis-
verk, sem kepst er við að koma
af án vandvirkni.
Áður en eg fer fleiri orðum
um þetta atriði hins nýstofnaða
félags, skal hér skýrt tekið fram
að það sem eg minnist á er gjört
með þeim eina ásetningi að vekja
athugun manna á því smáa, ekki
síður í framtíðinni, en talls ekki í
neinum óhollum tilgangi. Við
vitum að nafni félagsins muni ekki
verða breytt á nálægum tíma hvað
illa sem það kann að geðjast hlut-
aðeigendum.*
En úr því eg fór að hreifa þessu
atriði, þá vil eg minnast þeirra
nafnbreytingar sem eg vakti litla
hreyfingu á áður en þetta íslend-
inga félags nafn varð að fundar
samþykt, af því rrtér líkaði nafnið
ekki. Kvaðst eg lengi hafa hugs-
að um nafn félagsins, og hefði mér
hugkvæmst að nefna það ‘ þjóð-
ræk|H»sfélag” án þess þó að gera
tillögU um breytingu. Mér findist
það eiga betur við- pá birtist sá
ónota agni á því að það var óþægi
legt í enskri þýðingu, og með sjálf
um mér hélt eg það væri ekki
nauðsynlegt að þýða það á ensku,
öðruv.ísi en gjört mundi verða með
skýringum á tilgangi og starfeviði
þess félags sem að sjálfeögðu bar
að gjöra um leið og beðið yrði um
löglegan tilveru réétt þess.
Var svo gengið hiklaust til at-
kvæða um nafn félagsins og hlaut
það meirihluta greiddra atkvæða,
en mikill hluti fundarmanna
greiddi ekki atkvæði, hvorki með
eða móti.
Til merkis um áhuga þann er eg
bar í þessu þjóðemismáli. skal þess
getið eg hafði meðferðis á fund
inum frumteikning af einkenni eð-
ur merki fyrir þjóðræknis félagið,
»sem nú er nefnt alsherjar íslend-
inga félag, er eg sýndi nokkrum
mönnum utan fundar, og gjörði til
raunir til að koma því máli inn á
dagskrá fundarins, en þar vanst
ekki tími til, auk margs annars
sem óklárt var þegar fundi var
slitið.
Merkið hafði eg hugsað með
hjartalögun á því íslenka og Cana-
díska fánana; dag og ártal full-
veldis íslands, félagsnafnið dag og
ártal stofnfundar þess. Svona ein-
kenni fanst mér sýna cott um
'forna trygð og jafnframt nútíðar
(verustað ásamt rikis hollustu sem
skyldan krefði.
En þar sem eg sénu votta fyrir
í blöðunum kann að koma fyrir
breyting á nafni þessa félags, þá
þykist eg vita að manni og konu
verði gefið tækifæri til hugmynda
um annað nafn, sem bæri með sér
keim af grundvallar atriðum féi-
agsskaparins. pað er langt frá að
eg álíti mig ö'ðrum snjallari í þessu
né öðru; málshátturinn segir “bet*
ur sjá augu en auga.”
14. apríl, 1919.
Guðbr. Jörundsson
*Nafnið hefir þegar verið breytt á
þann hátt er höfundur stakk upp á
—ritstj.
pAKKLÆTI
Við undirskrifaðar viljum með
þessum línum láta í ljósi okkar
innilegasta þakklæti til allra
þeirra mörgu mannvina sem á einn
eða annan hátt veittu hjálp og að-
stoð ungfrú Rósu Pétursson í veik-
indum hennar og dauða stríði.
Sérstaklega viljum við nefna
þau hciðurs hjón Stefán Anderson
á Leslie og konu hans; Th. Sæm-
undsson í Winnipeg og konu hans;
sem mest og bczt hjálpuðu henni-
Einnig stúkunni “Skuld” nr. 34
sem tók að sér útförina.

j Húðir, ull og loðskinn
Ef þú óskar eftlr fljótri afgre<8slu og haesta verSI ryrir ull og loð-
skinn, skrifiS
I
I Frank Massin, Brandon, Man. j
| SKRIFID EFTIR VERDI OG ARITAN ASPJÖLDUM. j

Gjörist þér grein fyrir því
að þú eyðir nytsömum árum ef þú þjáist af
Gigt, S31 iii5lti, tta ircjgasjílirvm.
Lífið er hverjum þeim manni, eða hverri þeirri konu byrði í
stað blessunar sem á við einhvern þessara sjúkdóma að stríða.
Hví skyldir þú halda áfram að vera píslavottur þegar ekki þarf
nema örstuttan tíma á heilsuhæli til þess að koma þér í gott
lag og veita þér aftur alla eðlilega lífsgleði? Hlutverk vort er
ekki einungis það að lækna, heldur einnig til þess að styrkja
líkamann til þess að hann geti veitt sjúkdómum mótstöðu.
GIGT
er crfiðar sjúkdómur viður-
Öllu þessu góða fólki biðjum við
guð að launa af ríkdómi sinnar
náðar. þeirra kærleiksverk.
Bergrós Christianson
móður systir hinnar látnu.
Mrs. S. Soffoníason
Sorgarheimili
(niðurlag frá 2. síðu)
“Sunnudagíi formiðdaginn, já—
í stólnum. Eg man eftir að þér
lögðuð út af hinni sjöttu bæn —
um freistingu og því um líkt. pér
töluðuð um hve sælli menn yrðu
(og betri við það að kynnast
verki drottins—Hvers vegna nem-
ið þér ekki freistingarnar í burtu,
ef þér á annað borð trúið því, sem
þér sjálfir prédikið ? En bæði þér
og hinir svokölluðu kristnu vitið
svo ’vel hvað það er sem hefir
freistað mín. En hvað hafið þér
gjört til að frelsa mig frá freist-
ingu ? ’ ’
“En þú verður að muna eftir
því að maðurinn hefir frjálsan
vilja, og að þú þurfir alls ekki að
verða drykkjumaður. ”
“Hvaða bull, prestur! Ef þessi
frjálsi vilji, sem þér nefnið, hefði
verið nægilegur, hvers vegna þurf-
iið þér þá að vara fólk við freisting
unni? Svona er það ekki, en eg
ætla að segja yður frá hvernig fór
fyrir mér svo eg varð drykkjumað
ur. Faðir og móðir mín kendu
mér að drekka — það gjörðu þau.
Og seinna meir þegar eg kom út í
heiminn, þá gjörðu vinir mínir hið
sama. Og þegar sú stúlka, sem nú
er konan mín, var trúlofuð mér,
var hún mér aldrei svo elskurík og
góð eins og þegar eg var hálf-
drukkinn, Og í brúðkaupinu var
nægilegur forði bæði af bjór og
víni, og auðvitað var bæði prestur
og försöngvari, og hinir svoköll-
uðu kristnu þar því eg sat á stórri
bújörð og átti þar að auki skipið.
peir drukku allir sem einn maður
•—sumir drjúgan sopa, aðrir minna
en drekka gerðu þeir allir- Og
eftir það—voru ekki svo að segja
allir að elta mig til þess að fá sér
fí staupið?
eignar; við henni þarf sér-
staka umönnun og athygli—
en vér getum læknað þig.
SYKURSÝKI |
er voðaleg veiki, sem læknar 5
hafa oft verið ráðalausir með I
árum saman. Vér álítum að s
vér höfum nýjustu og beztu
aðferð til þess að lækna þessa
veiki—beztu aðferð sem vís |
indin þekkja.
!
Vér höfum stærstu og bezt útbúna heilbrigðisstofnun í A
Canada og hina einu sem þar er til með reglulegum málmvatna-
uppsprettum.
| DR. CARSCALLEN, RESTHOLM WINNIPEG, MAN. j
i The Mineral Springs Sanitarium
J|)«»0«»()«»()«»()«»()«»()«»()«»()«»()«»(HH»0«»0(Hi!
! Ábyggileg Ljós og Aflgjafi
Vér ábyrgjumst yður varanlega og óslitna
þjónustu
Vér æskjum virðingarfylst viðskifta jafnt fyrir VERKSMIÐJ-
UR sem HEIMILI. Talsími Main 9580. CONTRACT DEPT.
Umboðsmaður vor er reiðubúinn að finna yður að máli og gefa
yður kostnaðaráætlun.
Winnipeg Electric Railway Co
A. W. McLIMONT,
General Manager.

Mi«a»0'«a»'0.
Eg sigldi til prándheims, Björg-
vinjar og Kristíaníu, og hvert sem
eg fór var nógur bjór og vín. Er
það ekki rétt? Og voru það ekki
hinir svokölluðu kristnu, sem ráku
þessar verzlanir? Nú ligg eg
hérna sem deyjandi drykkjumað-
ur, niðurbeygður og fátækur. Allir
sem eg hefi verið saman með hafa
eins og kepst við að gjöra mig það
sem eg er nú orðinn. peir kendu
mér að drekka og gjörðu mig
(drukkinn. peir uppörfuðu mig til
að drekka og drukku með mér.
peir seldu mér áfengi eins lengi og
eg gat borgað. Hinir svokölluðu
kristnu voru einnig með. Hver
var það sem reyndi að koma mér
til að hætta að drekka? Hver var
það af öllum þeim, sem þektu
breiskleika minn, er reyndi að
koma freistingunni í burtu úr lífs-
braut minni? Eg man ekki eftir
neinum. En að prédika, það gátu
þeir — prédika um það sem þeir
ekki v ildu gera sjálfir. Hvaða
óttaleg hræsni! En biblíunni
sögðust þeir trúa.—Vitaskuld! En
“blóð bróður þins—hvernig stend-
urþað? “Blóð bróður þíns hróp-
ar” er það eklri rétt? peir hafa
myrt mig án saka. Myrt mig, já!
Farið þér heim prestur! Eg ætla
eklri að hlusta á yður Og mundu
nú eftir að ‘blóð bróður þíns hróp-
ar’ pað verður yður til bölvunar.
Hérna deyr aðeins aumingja dryk-
kjumaður í fátækt og neyð—mað-
ur, sem hinir svokölluðu kristnu
sáu dag frá degi fara ofan spill-
ingar brekkuna, en þeir gjörðu
ekki hina minstu tilraun til að
bjarga honum, en ‘‘blóð bróður
þíns hrópar, ” verið þér vissir um
það. En nú langar mig til að hafa
ró. ”
Eg varð að fara, en aldrei hefi
eg verið svo þungur í skapi eins og
eg var á þeirri heimleið.
Hve órímileg og ýkjufull sem á-
kæra gamla mannsins kann að
(vera hafði hún þó mikin sannleika
að geyma. Eg vildi að það hefði
ekki verið þannig! Hve sekir er-
um vér ekki? Hyaða ábýrgð ber-
um vér ekki? Eg heimsótti þenn-
Jan mann oftar en einu sinni meðan
hann lá banaleguna, en hann tók
aldrei sinnaskiftum eftir því sem
menn geta séð. Hve oft kbmu mér
til hugar þessi orð sem vér finnum
hjá spámanninum Esekiel 33:6:
‘ ‘ pá verður þeim hinum sama burt
svift fyrir sjálfe hans misgjörð, en
blóð hans vil eg krefja af hendi
varðmannsins. ’ ’
Já, þannig var ritað í dagbók
hins gamla prests.
S. Ellingsen.
Walters Ljosmyndastofa
Frá þvf nú og til Jóla gefum við
5x10 STÆKKAUA MYND—$5.00 V IRÐI
okkar fslenzku vlðskiftavlnum
MUNIÐ EFTIR MYNDASTOFUNNI
sem fslendingar hafa skíft vi8 svo árum saman.
Walters Ljósmyndastofa, 290 Portage Ave.
Talsimi Main 4725
Þið hinir ungu sem erud framgjarnir
Undirbúið ykkur fyrir takmarkalaus verzlunar tækifærl. pið sem
eruð fljót til — þið sem stigið greiðlega og undirbúið ykkur, munið
njóta bezt velgegni endurreisnar timans í nálægri framtíð. pið
munuð þá geta uppfylt hin nákvæmu störf og reksturs fyrirætlanir
verzlunarhúsunna. Ráðstafið því að byrja nám ykkar hér—
Nœsta mánudag
pessi skóli beinir öllum tíma sínum og kröftum til að fullkomna
ungt . fólk í verzlunarstörfum; og fæst sérstaklega við alt sem lýtur að
viðskiftalífinu. Kenslu stofurnar eru stórar, bjartar og loftgóðar, og
kenslunni mjög vel tilhagað, undir yfirsjón ágætra kennara, alt fyrir
komulag þannig að hver einstakur nemandi getl notið sem best af.
Eini vegurinn til að þú gætir fullkomlega virt otarf skólans er að sjá
hann I fullum starfa. Vér vildum mælast til að þér heimsæktir oss á
hvaða tíma sem er. En ef þér sk'yldi ekki hægt að heimsækja oss, þá
skrifaðu eða símaðu eftir upplýsingmm.
Skrifið eða hafið tal af D. F. Ferguson, skólastjóra.
Success Business College Ltd.
Cor. Portage Ave. and Edmonton St. (beint á móti Boyd byggingunnl)
Phone Main 1664—1665
Om
yommmommmommmo'^mommmo-m^mtx
t-omm-ommm-oi
White & Manahan, Ltd.
1882—Stofnsett fýrir 36 árum—1918
Okkar Nýju Vor-föt og ýfir-frakkar
eru komin—Seinka ekki að velja þér þín.
Verð og gæði eru óvanalega góð og eftir nýjasta móði.
BLÁ OG GRÁ SERGE FÖT
sem vér ábyrgjumst
$25 — $30 — $35 — til — $45
|
I
!
i
I , v .________
I White & Manahan, Ltd.
í
500 MAIN STREET
t-omamom^mo-mmo-mmommommmommmommmommmo-t
►«a