Alþýðublaðið - 07.02.1964, Blaðsíða 8

..................................................""""""""""..............................«,,«««............................................................................................................,„, „„„„„„„„......................................................................................„„„„„„„„„„„........

Skammdegisbirtan smádvín,
meðan ég sit á tali við Véstein
Ólason í Heiðargerði 7, en
hann er einn þeirra stúdenta,
sem nú stunda íslenzk fræði
við Háskóla íslands. Ætla
mætt.i, að lesendum væri nokk-
ur forvitni á að fræðast eitt-
hvað um námið í þeirri grein,
sem íslendingar ættu að hafa
öllum þ.ióðum betri aðstöðu til
að stunda og leiða til öndvegis
í æðstu menntastofnun sinni
og f.iallar um þá sjálfa, tungu
þeirra, sögu og bókmenntir.
Þessi samslungna þrenning
hefur löngum verið liið sí-
græna lífstré þjóðarinnar. t
skjóli þess hefur íslenzk menn-
ing orðið til, og án þess væri
hún búin að vera.
Vé«teinn Ólason er ættaður úr
Breiðdal eystra, en fæddur í
Hornafirði, þar sem faðir hans,
Óli Guðbrandsson. var skóla-
stjóri. Með foreldrum sínum
fluttist Vésteinn síðar að Vill-
ingaholti í Flóa og hóf nám
í Menntaskólanum á Laugar-
vatni. Þaðan varð hann stúd-
ent árið 1959, en hefur síðan
lengst af stundað íslenzkunám.
Vésteinn er kvæntur bekkj-
arsystur sinni, Unnj Jóns-
dóttur og eiga þau heimili
að Heiðargerði 7. Unnur stund-
ar einnig nám í H. í. og les
til B.A.-prófs.
— Hve lengi ertu búinn að
stunda hér nám í íslenzkum
fræðum, Vésteinn?
að bera saman hina einstöku
texta. Eitt helzta vafaatriðið í
sambandi við þessi kvæði er,
hvort þau eru hingað komin
frá Noregi eða Danmörku, og
þeirri spurningu verður ekki
svarað, nema kannaðar séu all-
ar uppskriftir kvæðanna í
Noregi, Danmörku og Færeyj-
um auk íslands.
— Hvað hefurðu að segja um
sögu þessarar bókmenntateg-
undar?
— Þessi bókmenntategund
er til um mestalla Evrópu. Á
TEXTI:
HJÖRTUR PÁLSSON
MYNO:
JÓHANN VILBERG
Norðurlöndum kemur hún
sennilega upp á 13. öld, og
mestur hlutinn af þeim kvæð
um, sem til eru á Norður-
löndum, mun vera ortur í Dan-
mörku, Noregi eða Svíþjóð.
Þau munu hafa verið kveðin
undir dansi og bárust í munn-
legri geymd milli landa, en
voru ekki skrifuð niður, fyrr
en á 16. og 17. öld í Dan-
mörku, á 17. öld á íslandi og á
18. og 19. öld í Færeyjum og
ekki fyrr en um miðja 19. öld
í Noregi. Kvæðin lifðu í munn
legri geymd á öllum Norður-
löndunum fram á 19. öld, en
aðeins í Færeyjum voru þau
að þeir, sem þess óska, geta
siennt sögunni og tekið í stað-
inn brjú stig í einhverri þeirra
greina, sem kenndar eru til
B. A. - prófs. Hefur það farið
miög í vöxt síðustu ár, að
menn hafi hagnýtt sér þetta.
Einnig er liægt að taka kandi-
datsnróf í sögu. Ljúka menn bá
nrófí í venjulegu námsefni i
íslands'-ögu, og auk þess
Þúka þeir þremur stigum í
mannkvnssögu og þremur í
einhverri annarri B.A.-prófs
grein.
— Er ekki náminu skipt í
tvo hluta?
— Jú, við tökum svokallað
fvrrahhitapróf í þeim greinum
málfræðinnar, sem einkum
iú+a að nútímamáli. Auk þess
þurfa menn að skila tveimur
heimaritgerðum fyrir betta
próf, annarri um málfræðilegt
efni, en hinni annað hvort um
sögu eða bókmenntasögu. Þess-
ar ritgerðir eiga að þjálfa
menn í vísindalegum vinnu-
brögðum við könnun ákveðinna
verkefna. Það, sem eftir er,
málfræðinnar, öll bókmennta-
sagan og sagan koma svo í
einu til lokaprófs, en um bað
bil ári áður en stúdent geng-
ur undir það, þarf hann að
hafa skilað heimaritgerð í ein-
hverri af hinum þremur próf-
greinum, sem hann hefur valið
sér sérstakt kjörsvið í. Rit-
gerðir þessar verða oft alllang
ar, e.t.v. frá 150-300 bls. —
Eins og sjá má af þessu, þurfa
Námstilhögunin
þarf aö breytast
— Eg innritaðist strax
haustið 1959 og stundaði nám-
ið hér við Háskólann þann
vetur, en veturinn eftir var ég
kennari við Gagnfræðaskóla
Vestmannaeyja. Veturinn 1961
til 1962 hélt ég áfram náminu
í deildinni og lauk fyrrahluta
prófi um vorið. Haustið eftir
fékk ég norskan ríkisstyrk og
var við nám í Oslóarháskóla
allan þann vetur. Þar las ég
einkum norskar bókmenntir og
þjóðfræði, en tók svo aftur til
við námið hér heima í haust.
— Fórstu til Noregs með
eitthvað sérstakt í huga eða Iá
almennur áhugi að baki?
— Fyrst og fremst fór ég
auðvitað til þess að víkka sjón-
deildarhringinn. Eg tel, að það
sé mjög gagnlegt fyrir þá, sem
leggja stund á bókmenntir, að
hafa kynnzt bókmenntum ein-
hverrar annarrar þjóðar en
sinnar eigin allnáið, en auk
þess hafði ég hug á að búa mig
sérstaklega undir kjörsvið mitt
til lokaprófs, sem er íslenzk
fornkvæði eða dansar. Bæði er
bókakostur íslenzkra safna á
þessu sviði ófullnægjandi og
ekki lögð stund á þjóðfræði
sem sérstaka fræðigrein hér
við Háskólann. Einnig vantar
vísindalegar útgáfur af hlið-
stæðum kvæðum, bæði hjá
Norðmönnum og Svíum, og
þess vegna er nauðsynlegt að
komast í skjalasöfn þeirra til
sungin undir dansi svo lengi.
— Hvað um cinkenni dans-
kvæðanna?
— íslenzku kvæðin skera sig
úr nær öllum fyrri alda kveð-
skap, því að í þeim eru ekki
notaðir stuðlar og höfuðstaf-
ir, og oft er lítið vandað til
endaríms. Efnið er margvís-
legt. Þau fjalla ýmist um
ástamál heldra fólks eða um
efni af vesturnorrænum upp-
runa svipað og í fornaldarsög-
um og enn önnur um yfirnátt-
úrleg fyrirbæri, eins og t. d.
sést í kvæðinu um Ólaf lilju-
rós. Mjög lítið hefur verið
frumort af þessum kveðskap
á íslandi. Þó er með vissu
hægt að segja, að Gunnars-
kvæði, sem ort er eftir Njálu,
er íslenzkt, en það er liklega
einhver mesti leirburður, sem
settur hefur verið saman í
þessari bókmenntagrein. Nokk-
ur huggun má okkur vera í
því, að kvæðið um Tristram
og ísold er sennilega íslenzkt,
en ýmsir hafa talið það eitt
bezta kvæði þessarar tegundar.
— Hvernig er náminu í ís-
Ienzkum fræðum háttað hér,
svo að við snúum okkur að
menn að skila geysimiklu efni
til lokaprófs í einu. Er það
vafalaust almennur vilji stúd-
enta, að náminu verði skipt
í áfanga meira en nú er, enda
væri sú breyting í fullu sam-
ræmi við alla þróun í náms-
tilhögun við þennan háskóla
og aðra.
— Telurðu líklegt, að breyt-
ing verði á þessu á næstunni?
— Já, það tel ég mjög lík-
legt. Prófessorarnir eru okk-
ur velviljaðir, og ég er sann-
færður um, að meðal þeirra er
fullur skilningur á þeim erf-
iðleikum, sem núverandi skipu-
lag hefur í för með sér fyrir
stúdentana.
— Hve langan tíma er áætl-
að, að námið taki?
— Ég býst við, að sex ár
sé meðaltími. Hins vegar er
það mjög mismunandi, hve
lengi menn eru við námið. —
Bæði þurfa þeir mismunandi
mikið að vinna með náminu,
og svo eru ritgerðir þeirra
einnig mjög mismunandi tíma-
frekar. Má reyndar segja, að
ókleift sé að segja til um það
fyrirfram, hve langan tíma
rannsókn ákveðins ritgerðar-
efnis tekur. Og einnig fer náms
tíminn að nokkru eftir því,
hvort menn stefna að því að
ljúka sem beztu prófi eða ljúka
náminu sem fyrst.
— Hverra breytinga virðist
þér helzt þörf í íslenzkudeild
frá því, sem nú er?
— Þetta mál hefur margar
hliðar. Það er augljóst, eink-
um ef við berum saman hlið-
stætt nám á Norðurlöndum, að
námið í íslenzkum fræðum er
ákaflega einhæft. Þeir, sem
taka sambærileg próf í Noregi
með norsku og norskar bók-
menntir sem aðalgrein, þurfa
að ljúka þriggja ára námi í
aðalgreininni, og ér þá talin
með éin heimaritgerð. Undir
norskunámið heyrir að ljúka
námskeiðum í sænsku, dönsku
og íslenzku, þar sem bæði er
fjallað um tungu og bók-
menntir. Ritgerðarefni geta
menn valið úr bókmenntum
eða tungu, hvaða Norðurlanda-
þjóðar, sem er. Einnig ljúka
þeir prófi í tveimur auka-
greinum, eins og hálfs árs námi
í annarri og eins árs námi í
hinni. Við þetta bætist, að nám
í forspjallsvísindum er miklu
viðameira en hérna. Þetta nám
verður því fjölbreyttara, en
gefur auðvitað ekki eins ræki-
lega þekkingu í hinum ýmsu
greinum. Ef til vill lægi rétta
fyrirkomulagið fyrir okkur ein-
hvers staðar þarna á milli. Eg
álít, að menn ættu ekki að
geta tekið sögu íslands með
íslenzkri tungu og bókmennt-
um, heldur verði menn að hafa
próf í tungu og bókmenntum
einhverrar annarrar þjóðar í
stað sögunnar. Til þess að þetta
gæti orðið raonhæft yrði að
efla mjög kennslu i þeim B.A.-
greinum, sem nú eru kenndar
hér. Eg hugsa mér, að byrjað
yrði með ensku. Heppilegast
væri að taka öll Norðurlanda-
málin sem eina grein. Sú
grein mun fá mjög góða að-
stööu, þegar Norræna húsið
rís hér. Seinna mætti svo bæta
við öðrum greinum eftir því
scm Háskólinn eflist, t. d.
þýzku, rómönskum málum o.
s. frv. Auðvitað þyrfti einnig
að efla sögukennsluna á hlið-
Framh. á bls. 10
öðru?
— Aðalnámsgreinarnar eru
þrjár: íslenzk málfræði og
málsaga, íslenzk bókmennta-
saga og loks almenn íslands-
saga, þar með talin menningar-
saga. Þó er rétt að geta þess,
Rætt við Véstein Ólason, stud. mag., u m nám í íslenzkum
íræðum, hliðstætt nám í Noregi, félagslíf stúdenta o. fl.
.iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiini,„m,,,ii,,n,„„„„„mnnnuiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiii .iiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiiiiiiiiimiruiiiiiiiii

8 7. febrúar 1964 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ítuiiHmHHiHMiimuuaimKUfiuikUiuiimimiiiiiiiiimiiimiiiiuiimiiiiiiiiiiiiiiiimmmiimiiiiMiiiii iiiiiiinuiiiHiiiiiiiiiiiiimiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmniiiiinimiiiiiiiÉiiuitiHiiiiiimmiiuiiimiimiiimnninmimmnmnuuiuimiÍH,,,,,. immmuuimuiimuimmiimiiimimimmmiiimmimnniuiiimiiniliimiimmmmimmimmmmiiiummmmiiiimmmiimmmmmm^i