Vestri - 07.09.1912, Síða 1

ESTRI.
Ritstjóri: Kr. H. Jónsson,
ÍSAFJÖRÐUR. 7. SEPTEMBER 1912.
35. tbl*
Slór útsala!
Til 8í rýma fyrir nýji m vðrum sem
von er á í haust, fer fram
stór útsala
með 15-33°| 0 afslætti
á öllum vörum,
frá í dag og fyrst um sinn.j
Sérstaklega skal bent á: Hálslín,
sjðl, nærfatnað, allskonar, álnavðrn,
tataefni, silki o, fl.
Aldrei hefir fðiki boðist betratæki-
færi til að byrgja sig npp með góðum
og hentugum vörum fyrir gjafverð.
ísafirði, 31. ágúst 1912.
V
Gdðríðdr Árnadóttir.
XI. i?g.
Leiðarþing
hélt þingmaður bæjarins, síra Sig.
Stefánsson. i G.T húsinu 2. þ. m.
Kvað hann ekki ásta'ðu til að
skipa fundarstjóra, því væntan
lega yrðu engar samþyktir <rerð-
ar, en hann ætlaði stuttiek''a að
skýra frá helstu gerðum þingsins.
En um þetta þing myndi fara
eins og vant er, að hvorki 1 ing-
menn eða kjósendur yrðu alls-
kostar erindi þess fegnir. Á
þinginu h'efðu verið samþykt 7
stjórnarfrumvörp, 20 þingmanna-
frumvörp og 15 þingsályktunar-
tillögur. — Þingið hefði verið
kvatt saman vegna stjórnarskrár
málsins, en fyrir þing hefðu þegar
gengið dylgjur um það, að ekki
myndi það mál verða til lykta
leitt. Boðskapur konungs hefði
getið þess að konungur treysti
sér ekki til að leggja því ákvæði
liðsyrði, að íslensk sérmál yrðu
ekki borin upp í ríkisráði Dana,
— meðan eins stæði og nú, að
sambandið milli landanna væri
óútkljáð vildi hann ekki sam-
þykkja þetta atriði. Ráðherra
gat auðvitað gert þetta að kapps
máli, en það ieiddi til þess að
hann varð að fara frá, og gat
árangurinn orðið sá, að hver
ráðherrann tæki við af öðrum
og hröklaðist frá aftur án þess
nokkuð ræki eða gengi.
Ef halda ætti áfram stjórnar-
skrármálinu væri tveir kostir fyrir
hendi, að hefja nýja vonlitla
baráttu um þetta atriði, eða nema
það burtu, — taka orð sín aftur.
5 þingmenn í n. d. vildu hefja
nýja baráttu, en endalokin urðu
að þingið vísaði stjórnarskrár-
málinu frá sér með rökstuddri
dagskrá. — Vissi að það myndi
ekki verða staðfest. Sambands-
málið og stjórnarskrármálið standa
í svo nánu sambandi hvort við
annað, og þingm. leist ekki að
eiga frekar við stjórnarskrárm.
fyrri en víst væri hvort ekki
fengist sæmileg úrslitásambands
málið. Um það byrjaði samkomu-
lag milli nokkurra manna á síðastl.
vetri, hinn svonefndi bræðingur.
í þingbyrjun voru haldnir tveir
privatfundir, en annars ekkert
hægt að gera eins og á stóð, því
um það mál hafa engin tíðindi
komið frá þjóðinni síðan 1909. —
Þorra þingmanna sýndist rétt
að vita hvort sambandsmálið yrði
ekki leitt til lykta á þann hátt
er báðir málsaðilar mættu vel við
una. í þvf skyni var myndaður
binn svonefndi sambandsflokkur
t’l að taka höndum saman um
þf-tt t mál utan þings og innan.
Gagnvart Dönum þyrftu allir
Islendingar að standa á einum
meiði. Málið v.»r þó að þessu
sinni ekki leitt i-in í þingsalinn
’ema rétt fyrí þieglokin með
stuti'í þtngsályktunartilíögu. —
Þingið viidi taka tillit til samþykta
þingmálafundanna, er flestar fóru
í þá átt að ákveða ekkert um
sambandsmálið fyrri en það yrði
borið undir þjóðina. Stjórninni
að eins falið að leita hófanna,
annað ekki ætlast til að gert yrði
í málinu fyrri en á næsta þingi,
ef það sæi ástæðu til að fjalla
um málið myndi það verða lagt
undir þjóðina og leitað samþykkis
kjósenda. Þingið vilji ekki binda
hendur neins í því máli. Líki
svörin ekki verður málið borðlagt,
en líki þau verður það tekið til
meðferðar.
En þingmenn áttu annað bráð>
nauðsynlegt erindi á þetta þing
og það var að koma ýrnsum
innanlandsroálum í betra horf,
sérstaklega fjármálunum. MUii>
þinganefnd hafði verið skipuð á
þingi 1911, því sjáanlegt var að
ekki mátti lengur svo til ganga
eins og í stjórnartíð Björns Jónsi
sonar að útvega ekki neitt í
skarðið fyrir tekjur at áfengi,
sem íallið höfðu í burtu. Eins
og horfði gat stjórnin ekki samið
næstu fjárlög öðru vísi en með
xJt milj. kr. tekjuhalla, nema hún
feldi alt úr sem ekki voru lög-
boðin gjöld, hvað þá heldur að
hægt væri að veita áheyrn hinum
síhækkandi röddum þjóðarinnar
um umbætur og fjárframlög.
Frumvarp milliþinganefndarinnar
um einkasölu á kolum, sem gerði
ráð fyrir 5— 600 þús. kr. tekjui
auka, hafði verið fordæmt svo
að sjtórnin sá sér ekki fært að
leggja það fyrir þingið. En
þingið varknúð tilaðbætaúrbráð'
ustu nauðsyn fjármálanna, sem
missir áiengistollsins hafði höggvi
ið djúpt skarð i. Stjórnin hafði
vanrækt skyldu sína að leggja
nokkur tekjuaukafrumvörp fyrir
þingið. Reyndar sýndist ætla
að rætast betur úr en áhorfðist
með fjárlögin frá 1911, sem
þakka mætti varlegri fjárhagsá-
ætlun þingsins, áfengistekjurnar
hefðu verið áætlaðar 300 þús.
kr. en myndu nema 400 þús kr.
Vandinn byrjaði því aðallega
við samningu næstu fjárlaga.
Nú væru víxilskuldir landsjóðs
oft um 200 þús. kr. til að stand-
ast lögboðin útgjöld. En viði
lagasjöðurinn allur fastur og' að
segja upp lánum eins og nú
stæði væri sama og að gera
skilvísa lántakendur gjaldþrota.
Á þinginu komu fram 3 frumv.
um tekjuauka og var hann líkur
í þeim öllum, 250— 300 kr. á
áii. Að vísu voru frumvörp
þessi öll meira og minna gölluð
en þau sýndu góða viðleitni
þingmanna, sem auðvitað brest<
ur tíma og þekkingu til að semja
slík frumvörp. Það erstjórnarinm
ar verk því hún hefir tímann
fyrir sér og nógum hæfum
mönnum á að skipa.
Svo lýsti þingm. lítilsháttar
þessum frumvörpum. Taldi frv.
um faktúrugjald hafa þá aðal-
annmarka að eftirlit með því
væri erfitt og vankvæði á inn>
heimtu og frv. mjög hatðdrægt
í garð kaupmanna, Vörugjalds.
frumvarpið samþykt sem neyðari
úrræði til að reyna það til bráða-
birgða. Það myndi gefa um
250 þús kr. á ári. Annar tekjui
auki væri lotterífrumvarpið sem
gæfi 200 þús. á ári og talið væri
víst að loteríið byrjaði á næst
ári.
í sambandi við fjármálin gat
þingm. nokkuð um samvinnu
milli deildanna og var svo að
heyra að hún hafi ekki verið
betri en þurfti að vera. Sagði
hann að í fjármálanefnd neðri
deildar hefðu verið menn, sem
unnið hefðu að því að þingið
samþykti engan tekjuauka á
þsssu þingi.
Þá mintist þingm. á færslu
þingtímans og kvað þau úrslit
að þingið væri aftur flutt yfir á
sumartímann vera orsök þess að
hann flutti frumvarp um hækkun
dagpeninga þingmanna og fast
ferðakaup. Enda væri peningar
í svo margfalt lægra verði nú
en þegar iögin um kaup þing'