Skólablaðið - 15.08.1909, Blaðsíða 3

hefur í skauti sínu. Sýna þeim blóm-
in sem spretta á túnunum og í kring
um bæina og litskrúðið sem skreytir
hagana og fjallahlíðarnar, og benda
þeim á lækina, lindirnar, árnar og
vötnin. Og er enginn tími ársins eins
vel til þess fallinn sem vorið að vekja
ást barnanna á náttúrufegurðinni.
Jafnhliða því sem mæðurnar reyna
að hafa áhrif á fegurðartilfinningu
barnanna þurfa þær að innræta þeim
sannleiksást og góðmensku við afla:
bæði menn og skepnur. Koma inn
hjá þeim meðvitund um það hvað
það sje fagurt og leiði gott af sjer
að segja æfinlega satt frá öllu og sýna
öllum viðkvæmni.
Pegar börnin komast á þau ár að
þau eru farin að leika sjer, þá sjáum
við, ef við veitum því eftirtekt, að
það koma fram mjög mismunandi til-
finningar hjá þeim. Hjá suinum koma
fram drottnunargirni og ágirnd og
fleiri ókostir. En þá þurfa mæðurn-
ar að áminna þau og benda þeim á
hvað það er, sem þau verða að var-
ast í framkomu sinni. Því ef börnin
fá að koma fram í leikum eftir eigin
geðþótta og hafa það um hönd sem
ljótt er. þá mun það loða við þau, og
koma fram hjá þeim þegar þau eru
orðin fullorðin. Aftur sjer maður oft
góðar tilfinningar, samhug og dreng-
lyndi koma fram í leikum þeirra. Og
eiga þá mæðurnar að styrkja þau í
þeirri framkomu, og haga leikum þeirra
þannig að þau geti sem oftast sýnt
hvað í þeim byr. Enda segja marg-
ir merkir uppeldisfræðingar að fátt sje
jafn hentugt sem leikir barnanna til
þess að hafa áhrif á þau, bæði til að
innræta þeim það sem gott er, og að
bæla niður það sem Ijótt er í fram-
komu þeirra.
Jafnframt því að leikir barnanna geta
verið þýðingarmikið hjálparmeðal til
þess að ala þau upp og beina vilja
þeirra og skynjun í rjetta átt, er gott
fyrir mæðurnar að hafa sögur til þess
að hafa áhrif á börnin. Undir eins
og börnin fara að fá vit, þykir þeim
mjög gaman að heyra sögur og biðja
sífelt mæður sfnar að segja sjer sög-
ur. Og þá er það að mæðurnar éiga
að grípa tækifærið og segja þeim þann-
ig lagaðar sögur sem hafa góð áhrif
á börnin, bæði á fegurðartilfinningu
og siðferði þeirra ogeinnigviljastefuu
og dómgreind. Þeim stundum sem
varið er til þess, þeim er vel varið.
Og þær munu seint gleymast bæði
mæðrunum og börnunum. Endahafa
margir fullorðnir menn sagt að þeir
hefðu aldrei lifað ánægjulegri stundir
en þær, þegar þeir hlýddu á sögur hjá
mæðrum sínum. Svo mjúk áhrif og
ógleymanieg geta smásögur haft á
sálarlíf barnanna.
Menn segja líklega sem svo aðþað
sjeu fleiri en mæðurnar sem hafa áhrif
á börnin, og er það rjett. Bæði feður
þeirra og heimilisfólk hefir áhrif á
framkomu barnanna. En samt eru
iþau áhrif ekki eins sterk og þau sem
SKÓLABLAÐIÐ
mæðurnar geta haft á þau. Enda er
það líka skylda þeirra að sporna við
öllu því á heimilinu sem getur haft
vond áhrif á börn eða unglinga. En
það er því miður of oft að sú skyldu
rækni sem sumar mæður sýna í þá
átt, ber lítinn árangur af því að hver
höndin er upp á móti annari, og
heimilisfólkið og aðrir rífa niður, það
sem mæðurnar byggja upp.
Það játa allir að til þess að heim-
ilislífið geti orðið ánægjulegt, þá þarf
að vera friður og samvinna milli allra
á heimilinu, því annars vilja verkin
fara í óreglu og verða ófullkomin og
illa af hendi leyst. Petta á ekki síst
heima um uppeldisstarf heimilanna.
Pví til þess að það geti farið vel verða
allir að vera samstarfa í því að láta
það fara vel. Einkanlega er það þó
áríðandi að hjón sjeu sammála og
vinni saman í því að ala upp börn
sín. Þau verða að tala sig saman
um þær aðferðar sem þau álíta bestar
til þess að alla börnin vel upp, og
einnig að ráðgastum hvaða framkomu
þau verða að hafa við hvert barn út
af fyrir sig, því þau verða að haga
uppeldisfræðslunni eftir lundarfari og
einstaklingseðli barnsins.
En því er ver og miður að sam
vinna hjónanna hvað snertir uppeldi
barnanna fer oft miður úr hendi en
ætti að vera. Því það kemur oft fyrir
að annað fóreldri leyfir börnunum að
gjöra eitthvað, sem hitt hefir strang-
lega bannað þeim. Og þá er ekki
von á góðu. Börnin vita ekki hverju
á að hlýða og ekki hvað rjett er, og
þá tapa þau auga á hinu rjetta, og
jafnframt hverfur virðingin sem þau
eiga að hafa fyrir boði og banni for-
eldra sinna.
Jafn hættulegt er það, þegar feður
eða mæður, banna börnum sfnum
aðra stundina og refsa þeim fyrir ef
þau óhlíðnast því, en leyfa þeim hina
stundina að gjöra það án þess að
átelja þau fyrir það. Þannig löguð
framkoma skemmir börnin stórkost-
lega. f*au vita ekki hvað þau eiga að
gjöra.
Vita ekki hvað er rjett eða rangt,
og tapa svo þar af leiðandi meðvit-
undinni og virðingu fyrir áminning-
um foreldra sinna. Og er þá uppeld-
ið komið út á þær villigötur, sem
erfitt verður að beygja af aftur, og
koma því í rjett horf.
Það er gott að eiga góðan föður,
en samt er betra að eiga góða móður.
Enda er það oftast svo að börnum
þykir vænna um mæður sínar en feð-
ur. Er það ekki nema von, því eins
og heimilislífinu hefir verið háttað hjá
okkur, þá hafa mæðurnar átt miklu
meira yfir þeim að segja en feðurnir.
Og hafa því haft miklu meiri áhrif á
þau en þeir. Pau áhrif sem góðmóð-
ir hefir á börn sín eru óútreiknanleg.
Fyrstu frækornin sem sáð er í hjarta
barnsins koma frá móðurhjartanu og
þau eiga að þroskast ogglæðastund-
I ir verndarvæng móðurinnar.
67 ‘ ,
Barnssálinni hefir oft verið líkt við
óskrifaðan pappír hvítan og hreinan.
En það er hlutverk þeirra fullorðnu
að gefa þeim fyrstu forskriftina í lífs-
bók þeirra, þá forskrift sem börnin
eiga að haga sjer eftir, þá fyrirmynd
sem þau eiga að hafa fyrir augum á
æskuárum, já, jafnvel álla æfina út.
Og þá skilja það allir hvaðr það er
nauðsynlegt að það sje vel gjört sem
þar er sett. Ög það er vanalega hlut-
verk mæðranna að gefa börnunum
fyrirmyndina. Það eru þær sem inn-
ræta börnunum fyrstu lífsreglurnar, og
það eru þær sem þau taka sjer oftast
til fyrirmyndar.
Hugsið ykkur því þá miklu ábyrgð,
sem hvílir á herðum mæðranna gagn-
vart börnunum. Það eru þær sem
hafa í höndum sjer lykilinn að framtíð-
ar velferð þeirra, og hafa mest áhrif
á það hvort þau verða að nýtum
mönnum í þjóðfjelaginu, hvort þau
verða — sjálfum sjer og öðrum að því
gagni sem þau geta orðið.
En því er ver að íorskriftin sem
börnin fá, er ofí óvönduð. Fyrir-
myndin sem þau liafa fyrir augunum
er ekki góð til þass að vekja hinar
góðu tilfinningarhjá þeim. Allir muna
hvað eitt skáldið okkar segirumBók-
ina sína.
»Eg fjekk þig svo ungur á fjarlægri
strönd
og fyr en eg kunni að lifa;
og á þjer var hvervetna annara hönd
því óvitar kunna’ ekki að skrifa.
En oft hef eg hugsað um ógæfu þína
og alia sem skrifuðu í bókina mína«.
Já það er grátlegt að hugsa til þess,
hvað margar mæður gefa börnunum
sínum vond eftirdæmi, og ala þau
upp í agaleysi og hirðuleysi. Og
verða þannig oft og tíðum orsök í
því að þau verða að óláns mönnum
alla sína æfi. Að vísu munu þær
gjöra það í hugsunarleysi, því öllum
mæðrum mun þó liggja á hjarta vel-
ferð barna sinna. En þekkingarleysi
þeirra, og vont uppeldi hefir blindað
augu þeirra, svo þær sjá ekki hvað er
hættulegt fyrir hið andlega uppeldi
barnanna.
En það er þetta hugsunarleysi sem
þarf að ávíta þær fyrir og vekja eftir-
tekt þeirra á því hvað ábyrgðin er
mikil sem hvílir á þeim, og að þær
veröi að athuga framkomu sína bæði
til orða og verka, og hvað það er
sem þær verða að varast að gjöra
þegar börn þeirra eiga hlut að máli.
Pað er enginn efi á því að lang
þýðingamesta verkið sem stúlkurnar
leysa af hendi er uppeldi barnanna.
Og sjá því allir hvað það er afar
áríðandi að leysa það verk vel af
hendi, því undir því er komin heill
og hamingja þjóðfjelagsins. Það er
því sannarlega nauðsynlegt að veita
stúlkum sjermentun í uppeldisfræði.
Og það er hlutverk húsmæðraskólans
að veita þeim þá mentun, því hún er
lang þýðingarmest allra sannrar þekk-
ingar. F*ví þótt það sje gott fyrir