Alþýðublaðið - 01.05.1965, Blaðsíða 3

Alþýðublaðið - 01.05.1965, Blaðsíða 3
LÍTIL BÓK UM MIKINN MANN Haraldur Jóhannsson: Klukk-r an var eitt. Viðtöl við Ólaf Friðriksson. Bókaútgáfan Fróði. ÍSLENDINGAR eru sískrifandi, sérstaklega ævisögur og æviminn íngar. Eru kynstur gefin út af slíkum bókmenntum, og ber langmest á sögum um bændur, fiskimenn og víðreista spekinga. Hitt héfur lengi verið athyglis vert, hve forustumenn islenzkra stjórnmál hafa gert lítið af því að skrifa endurminningar sínar og miðla þannig næstu kynslóð . af reynslu sinni og þekkingu, einmitt þeirri kynslóðinni, sem mest gagn hefði af. Eins hefur verið lítið um, að aðrir rituðu íevisögur þessarar manna, þótt nokkuð hafi það aukizt á allra síðustu árum. Það er til dæmis merkilegt að athuga ritstörf Ólafs Friðriksson ar, en hann dreymdi alltaf um að helga sig rithöfundarstörf- um að fullu. Hann skrifaði leynl lögreglusögu, þýddi Jaek London, safnaði dýrasögum fyrir börn, En honum virðist ekki hafa kom ið til hugar að skrlfa um lang merkUegasta efni sem hann þekkti, en það var hann sjálfur. íslenzkri sögu og bókmenntum hefði vafalaust Verið mikill feng * ur að eignast slíkt rit- Nú er komið út lítið kver við tala við Ólaf Friðriksson, og hefur Haraldur Jóhannsson hag- fræðingur ritað þau- Þetta er lít il bók um mikinn mann. Hún hef ur að geyma sundurlausar end- urminningar frá ýmsum ævi- skeiðum. Er að henni fengur, hún virðist samvlzkusamlega gerð af höfundi og er fallega út gefin. Höfundi er sýnilega Ijóst, að þetta er aðeins brot, sagan af ævi Ólafs er önnur og meiri. Til dæmis sleppir höf undur vísvitandi öllum afskipt um Ólafs af stjómmálum eftir 1923. Líklega er höfuðgalli ritsins sá, hve aldurhniginn Ólafur var orðinn, er viðtölin fóru fram. Þetta er of litið og of seint, og má þó ekki Jíta á þau um- mæli sem gagnrýni á höfund bókarinnar. Það stóð öðrum nær að fá Ólaf til að segja sögu sína og koma henni á prent. Ólafur segir fyrst frá bernsku minningum sínum á Austfjörð um og Norðurlandi- Eru þar frá sagnir af síldarvinnu og skiptum Ólafs við mág sinn Gttó Túli níus á Akureyri. Segir Ólafur svo frá, að Ottó hafi stungið upp á þvi við sig, að hann færl til útlanda til að kynna sér líf- ið þar. Getur lesandinn veQt vöngum yfir bví hvor^ þessi stór liuga mágur Ólafs hafi ekki með uppástungu sinni (vafalaust frek Framhaild á 8. síðu. HÉR fara á eftir nokkrar stutt- ar tilvitnanir eftir Ólaf Friðriks son úr viðtalsbókinni Klukkan var eitt: Bernskuár á Eskifirði í barnaskólanum var prédik ari á vetrin- Það kom enginn í kirkju af Eskifirði inn á Hólma nema á sumrin. Eg fékk að fara með til að hlusta á hann. Þeg ar við vorum komin heim aftur var verið að spyrja mig: „Hvað sagði presturinn?“ Þá kunni ég alltaf ræðuna, og hélt hana fyrir fólkið. . . Frá Hafnarárum. Minnisstæðastur er mér Guð jón Baldvinsson úr Svarfaðar dal. Hann hafði styrk til fjög urra ára til náms við Háskól- ann. Hann ætlaði sér að verða kennari á íslandi. Hann var jafnaðarmaður. Þá vissi ég ekki, hvað jafnaðarstefna var. Hafði aðeins heyrt hennar get ið. Við ræddum mikið um jafn aðarstefnu. Eg reif allt sam- •an niður. En ég las ýmislegt um þessi efni; um verkalýðsfé lög, kaupfélög, Henry Georgism ann. Og ég var á öllum pólitísk um fundum. "' Um uppkastið. Friðrik VIII. hafði í ræðu á Kolviðarhóli minnzt á „mine to riger.“ Við héldum þess vegna að við ættum að fá nokkuðanik ið frelsi. Um kvöldið,' er ég heyrði fyrst uppkastið, var ég ákaflega mikið á móti því. En þegar daginn eftir - . .' er ég sá undirtektir íhaldsblaðanna, sá ég, að það var stórbót að því. Þá snérist ég, Eg hafði eig inlega fylgt gamla Sjálfstæðis flokknum, en þá fylgdi ég eng um flokki. Formaður málfunsáa- félags í Höfn. Þá var það, að ég fékk eitt sinn nokkuð kunnan .jafnaðar mann, sem var forustumaður ungra jafnaðarmanna> ,til þess að tala um jafnaðarstafnuna. Þegar ég heyrði hann,, skýra jafnaðarstefnuna, sá -.ég,; að ég var jafnaðarmaður. ■ . .. Ólafur og danskir jafnaðarmcnn. Ég sá fram á, að; það yrði sagt, þegar ég kæmhheim og boðaði jafnaðarstef-nuna, að Danir hefðu sent mig, • ef ég gerðist handgenginn- dönskum sósíaldemókrötum. Eg- sótti fundi hjá-þeim og heyrði marga forustumenn þeirra halda ræðu meðal þeirra Stauning.og Borg bjerg. Kosningabarátta á Akureyri. Við settum upp spjald, sem hneykslaði yfirstéttina, sem enginn kannaðist þó við að væri til. Á spjaldinu stóð: „Verkamenn, kjósið verka- menn“. Erlingur (Friðjónsson) náði kosningu. Við sem sagt komum einum að. Andstæðing arnir kærðu kosningarnar. Það var víst hálft ár, sem þeir ætluðu ekki að hleypa Erlingi inn. Erlingur settist ekki í bæj arstjórnina fyrr en í júlí, lield ég- Kjarabarátta í Reykjavík. Það var þó ekki lágt tíma kaup, sem olli mestum ugg hjá mér, heldur hitt, hve mjög verkamenn voru látnir vaka. í prentsmiðjunni 1 Gutenberg. Þar kynntist ég Jóni Ðald- vinssyni, sem í fyrstunni hafði enga trú á jafnaðarmennskunni Hann var sá eini sem andmælti í Gutenberg. Þegar ég hafði tal að dálítið við hann, skipti hann um skoðun. Um stefnuna. Sósíaldemókratar, jafnaðar- menn, hafa trú á því, að verka lýðurinn geti sigrað auðvalds stéttina á þinglegan hátt, geti smám saman breytt þjóðfélag inu þannig, að framleiðsla og verzlun komizt í hendur al- mennings, þ.e. að þau verði rek in með hagsmuni almennings fyrir augum, en ekki hagsmuni fárra auðmanna, svo sem á sér stað nú. Aðalvopn jafnaðar manna í baráttunni við auðvald ið er kosningarétturinn, verka- lýðsfélagsskapurinn og kaupfé lagsskapur. ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 1. maí 1965 J

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.