Alþýðublaðið - 18.09.1965, Blaðsíða 7

VIÐURKENNA PORTÖGALAR
RHODESÍU SEM RÍKI?
PRENTNEMAFÉ
LAGIÐ 25 ARA
SPENNAN í sambúð stjórnar
hvítra manna í Rhodesíu og brezku
Btjórnarinnar hefur aukizt til muna
Við þá tilraun Ian Smiths forsætis-
ráðherra að fá Portúgal til þess að
viðurkenna Rhodesíu sem sjálf-
Stætt ríki. Rhodesía er ennþá undir
yfirráðum Breta og er ekki heimilt
að liafa eigin sendiherra erlendis.
Þrátt fyrir þetta hefur Rhodesíu-
stjórn sent sendimann til Lissa-
bon, höfuðborgar Portúgal.
Til þessa hefur Bretum tekizt að
koma í veg fyrir tilraun Smith* til
þess að fá sendimann sinn-opinber-
lega viðurkenndan, en engin end-
anleg ákvörðun hefur enn verið tek
ín í málinu.
Hart er að portúgölsku stjórn-
inni lagt, bæði frá Salisbury og
London. Portúgalar eru ein af ör-
fáum þjóðum, sem enn eiga ný-
lendur í Afríku og skýringin á
hinu óljósa svari, sem portúgalska
stjórnin hefur gefið við kröfu
Breta um að rhodesiski fulltrúinn
skuli ekki fá viðurkenningu, er
ugglaust sú samvinna, sem Portú-
galar hafa komið á við stjórn
hvíta minnihlutans í Rhodesíu. —
Þegar fram í sækir kann þessi sam-
vinna að hafa mikla þýðingu fyrir
varnir portúgölsku nýlendnanna
Angola og Mozambique, nágranna
Rhodesíumanna í austri og vestri.
VIÐSKIPTABANN? ■
Brezka stjórnin situr fast við
sinn keip. Hún hefur gert Rho-
desíustjórn ljóst, að með því að
senda sérstakan stjórnarerindreka
á sínum vegum til Lissabon án þess
að fá til þess heimild hjá brezku
stjórninni fremji hún brot á stjórn
arskránni. Portúgölum hefur einn-
ig verið gerð ljós grein fyrir þvi,
IAN SMITH:
— lýsir hann y}ir sjálfstæði?
að fuil viðurkenning á fulltrúa
Rhodesíu geti leitt til þess að Bret
ar slíti stjórnmálasambandi . við
Portúgala.
Ef Bretar slíta stjórnmálasam-
bandinu kann svo að fara að Bretar
geri alviiru úr hótun sinni um við
skiptabann á Rhodesíu.
Brezka stjórnin hefur hvað eftir
annað lýst því yfir að ef Rhodesía
lýsi yfir sjálfstæði verði slíku við-
skiptabanni komið á, en það gæti
riðið efnahag Rhodesíu að fullu.
Bretar vilja ekki veita Rhodesíu
sjálfstæði fyrr en hvíti minnihlut- i
inn hefur veitt hinum afrísku íbú-
um aukið frjálsræði.
SJÁLFSTÆÐISYFIRLÝSING
Deilan um sendimann Rhodesíu
í Lissabon heldur þvi áfram.
Portúgalska stjórnin hefur ekki
beygt sig fyrir kröfu Breta og hef-
ur hingað til látið nægja að gefa !
óskýrar yfiriýsingar um stöðu þá,
sem rhodesíski fulltrúinn muni fá.
Portúgalar og Rhodesíumenn hafa
á undanförnum tólf mánuðum auk-
ið samvinnu sína á sviði efnahags-
og verzlunarmála, og litið er á til-
kynninguna um sérstakan rhodes-
ískan sendiherra í Lissabon sem
mikilvæga eflingu þessarar sam-
vinnu.
í London ríkir einnig nokkur
uggur um, að ákvörðun Smiths for-
sætisráðherra um að skipa sérstak
an sendiherra í Lissabon sé undan-
fari yfirlýsingar um sjálfstæði
Rhodesfu.
Óttast er, að stjórnin í Rhodesíu
freistist til að lýsa yfir þvi að yfir-
ráðum Breta í landinu sé lokið
vegna þeirra erfiðleika, sem brczka
samveldið á nú við að stríða sök-
um ófriðar tveggja aðildarríkja'
þess, Indlands og Pakistans. Sam-
einuðu þjóðirnar eiga einnig við
mikla örðugleika að etja um þess-
ar mundir og ósennilegt er að sam
tökin gætu látið til skarar skríða í
málinu.
PRENTNEMAEÉLAGIÐ á 25 ára
afmæli um þessar mundir, og hafa
prentnemar haldið upp á afmælið
í stjórn félagsins eru nú: Formað
ur, Guðmundur Kr. Aðalsteins-
son, varaformaður, Haukur Már
Haraldsson, gjaldkeri Guðmundur
Þ. Halldórsson, ritari, Stefán Í>1
afsson, varastjórn: Bergur Jónsson
Ásgeir Valdimarsson og Hermann
Aðalsteinsson. (Sjá mynd.)
Félagið rekur margs konar starf
semi og hefur hún eflst. mjög upp
á síðkastið. Það rekur skrifstofu
gefur út tímarit, heldur fundi og
skemmtikvöld og fer í ferðalög,
en nýlega fóru tólf prentnemar
í kynnisferð til Evrópu á vegum
fdlagfeáns. í ferðinni fójru þeir
m.a. á prentlistarsýninguna í Par
is og skoðuðu eina fullkomnustu
prentvélaverksmiðju heims i Heifl
elberg.
í félaginu eru nú um 60 prent
nemar, en félagið er ásamt fé
lagsmálaistarfsemi sinhi, tækS f
kjarabaráttu prentnema og full
trúi þeirra út á við.
Musica Islandica
Nýlega eru komin út tvö hefti
í tónverkaflokknum Musiea Islandt
ica, sem Menningarsjöður gefur
út. I hefti númer 7 er stef með
tilbrigðum eftir Helga Pálsson. í
hefti númer 9 er Prelúdía og tvö
föld fúga um nafnið Bach eftir Þór
arinn Jónsson. Bæði heftín eru
prentuð í Austurríki «ns og
fyrri hefti í sama flokki.
OOOOOOO^^^OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOooooooooooooooooooooooooooo
punktar
★ KJOR IÐNNEMA.
Iðnnemasamband íslands
hefur nýlokið ársþingi sínu og
endurkjörið Gylfa Magmísson
formann. Var á þinginu rætt
um margvísleg hagsmunamál
iðnncma, ekki sízt það frum-
varp, að nýrri iðnfræðslulög-
gjöf, sem ríkisstjórnin hefur
látið undirbiía og lagði fyrir
síöasta þing. Frumvarpið kom
svo seint fram, að ekki var
kostur þess að afgreiða það,
enda stórmál, sem vert er að
íhuga vel. Hitt leyndist ekki
kunnugum, að bæði var frum-
varpið vel undirbúið og fól í
sér byltingu á kjörum iðnnema.
Það átti að verða — og verð-
ur vonandi — 'fyrsta skrefið
til að færa iðnnámið inn í skóla
að öllu lcyti, eins og það hlýt-
ur að verða í framtíðinni, og
verði þá verkleg kennsla i
skó laverkstæðum.
Kjör iðnnema hafa lengi ver-
ið frumstæð og skammarleg
fyrir nútima þjóðfélag. Á mið-
öldum var það slíkt lífshnoss
fyrir menn, að komast inn í
hin voldtigu iðnaðar-gildi, að
unglingur og ungir menn
gengu undir margra ára þrælk-
un hjá meistara sínum, áður
en þeir fengu inngöngu í
helgidóminn. Þetta hefur að
vissu leyti haldizt fram undir
vora daga. Iðnnemar hafa ver-
ið ódýrt vinnuafl fyrir meist-
ara, sem margir hverjir hafa
lítið hirt um að veita þeim víð-
tækt- verknám.
Þetta er að breytast og hlýt-
ur að breytast enn til muna.
Iðnnemar verða að fá sömu
aðstöðu til að stunda nám í
sinni grein og annað ungt
fólk. Þeir verða að fá sóma-
samleg laun fyrir þá vinnu,
sem þeir láta af hendi. Þeir
verða að ■ geta sótt þekkingu
sína í iðnskóla, bæði bóklegt
og verklegt, svo framarldga
sem þess er kostur.
Önnur lagabreyting, sem nú-
verandi ríkisstjórn kom á,
snertir iðnnema mjög. Það er
hið nýja kerfi tæknináms með
innlendum tækniskóla. Með
því er ekki aðeins sköpuð að-
staða til aukinnar tækni-
menntunar hér á landi, heldur
er opnuð leið til framhalds-
náms fyrir alla iðnaðarmanna-
stéttina, en sú leið hefur hing-
að til verið að mestu lokuð.
Allt stefnir. þetta í rétta átt.
Samt hefur Iðnnemasamband-
ið miklu hlutverki að gegna í
framtíðinni.
NÚ eru skattskrárnar víðast
hvar komnar fram og menn
hafa séð, hvað þeir og náung-
inn eiga að gjalda í hina sam-
eiginlegu sjóði. I fyrra skrif-
uðu dagblöðin vart um annað
en skattana en mina í ár ríkir
um þá óvanaleg þögn. Meira
að segja Tíminn er hættur að
tala um ofsköttun. í þess stað
verður þehn mestur matur úr
smyglinu.
Satt er það, útsvörin og
skattarnir virðast nokkuð
skikkanlegri í ár en í fyrra.
Má þalcka það fyrst og fremst
þeim lagfæringum, er gerðar
voru á skattstiganum á siðasta
þingi. Og ef til vill skattalög-
reglunni, er sett var á lagg-
irnar í fyrra. Að minnsta kosti
er talið, að slcattsvikin séu
ekki eins stórkostleg og oft
áiður.
. En það er víst, að ástand
skatta- og tollheimtunnar hér
á landi er langt frá því að
vera neinni þjóð sæmandi. I
skjóli slælegs eftirlits í þeim
efnum hafa óprúttnir einstakl-
ingar dregið til sín gífurlegan
gróða á kostnað þeirra, er tí-
unda verða hverja krónu og
þeirra er fara ekki verzlunar-
ferðir á hverju ári til litlanda.
Tollsvikinn varningur streym-
ir inn i landið með farmönn-
um og ferðafólki. Áfengi og
tóbaki virðist smyglað inn í
skipsförmum, ef marka má at-
burði siðasta mánaðar, og því
dreift á skipulegan hátt inn-
anlands. Og á meðan verður
ríkissjóður af iekjum, er nema
hundruðum milljóna árlega.
Á þessum málum verður
ríkisvaldið að taka með mik-
ið meiri festu en hingað til.
Herða verður skattaeftirlitið
og uppræta skattsvikin. Toll-
gæzluna þarf að efla og setja
nýjar reglur vm leyfilegan inn
flutning ferðamanna og fara
eftir þeim. Meöan þessi ósómi
viðgengst, er tilgangslaust að
tala um réttláta niðurjöfnun
skatta.
(Skaginn, Akranesi).
ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo<
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 18. sept. 1965 J