Vísir - 20.04.1959, Side 7

- l'Jánudaginn 20. apríl 1959
VlSIR
Kjördæmamálið - þáttaskil
í íslenzkum stjórnmáium.
Greina má á milli þriggja
stjórnarforma nú á dögum:
þjóðræði, þingræði og einræði.
Þjóðræði er það kallað þegar
framkvæmdavaldið er í hönd-
um þjóðhöfðingja eða forseta en
löggjafarvaldið hjá þjóðþinginu
Landinu er skipt í fylki og hver
einstakur landshluti ræður að
miklu leyti málum sínum sjálf-
ur. Benda má á Bandaríkin og
Sviss sem dæmi um þess konar
skipulag. Að nokkru leyti hef-
ur það verið tekið upp í Frakk-
landi með stjórnarbót de
Gaulle.
f þingræðislöndum er aftur á
móti ekki glögg aðgreining
framkvæmda- og löggjafar-
valds. Á yfirborðinu fara ráð-
herrar í þingræðislöndum með
framkvæmdavaldið en í raun-
inni eru það alls kyns nefndir
og ráð. Þannig er málum
stjórnað á Bretlandi, Ítalíu og
íslandi.
Nútíma einræði er þekktast
sem ráðstjórnarskipulag eða
flokksræði eins stjórnmála-
flokks. Á þingræði og einræði
er þvi oft ekki nema stigmun-
ur.
Sú kjördæmabreyting, sem
nú er fyrirhuguð hér á landi er
því ekki gagnger. Stjórnar-
skrárbreyting heldur endur-
bót á þingræðinu. En kjör-
dæmamálið er eigi að síður
mjög mikilvægt.
Þegar de Gaulle hófst handa
um endurreisn hins fallna lýð-
veldis Frakka lét hann aukin|
isins, menn eins og Jón Bald-
vinsson, Jón Þorláksson og Jón-
as Guðmundsson, sem þráfald-
lega hafa bent á réttlætið í
sambandi við kjördæmaskipun-
ina. Og allir hafa þessir lýð-
ræðissinnar óskað eftir að kaup
staðirnir fengju fleiri fulltrúa
á þingi en nú er. í tilefni af kosn
ingum 1953 gerði Jónas Guð-
mundsson eftirfarandi athuga-
semd:
„Þegar athugaðar eru niður-
stöður kosninganna frá í sum-
ar kemur æði athyglisvert í
ljós. Framsókn hefur t. d. feng-
ið menn kosna í 8 einmennings-
kjördæmum og er samanlögð
atkvæðatala þeirra í 7 þessara
kjördæma þannig:
Mýrasýsla ......... 433 atkv.
Dalasýsla.......... 353 —
378 —
457 —'
344 —
497 —
287 —
V.-ísafjarðars....
Strandasýsla......
V.-Húnavatnssýsla
N.-Þingeyjarsýsla
A.-Skaftafellssýsla
Alls 2749 atkv.
Fyrir þessi 2749 atkvæði fær
flokkurinn 7 þingmenn en
Rannveig Þorsteinsdóttir, sem
var í framboði fyrir Framsókn
í Reykjavík fær 2624 atkvæði
en nær ekki kosningu. Þessir
2749 Framsóknarmenn utan
Reykjavíkur eru þessu lítilræði
rétthærri en 2624 Framsóknar-
menn í Reykjavík, að þeir fá
7 þingmenn fyrir sín atkvæði.
völd forsetanum til handa sitja' Uppbótarsætin og kjördæma-
i fyrirrúmi en kjördæmaskip-j skipunin er ein aðalundirrót
aninni var að vísu breytt en þeirrar miklu stjórnmálaspill-
sízt í lýðræðisátt. Og mér þyk-
ir ekki ósennilegt að fylgis-
aukning kommúnista í síðustu
kosningum þar eigi verulega
rót sína að rekja til hinna órétt-
iátu kjördæmaskipunar í Frakk
ingar, sem nú er hér á landi.
Ýmsir framsýnir menn sáu fram
■á það, að svo mundi fara og
var Jón Þorláksson einn í þeirra
hópi.“
Þetta eru mjög athyglisverð-
iandi. Lýðræðissinnum ber að ar upplýsingar, sem sanna svo
hafa það hugfast að kommún- j ekki verður urn deilt að Frarn-
istum verður aldrei útrýmt sókn byggir tilveru sina að
með lýðræðislegum aðferðum.
Ýmsir lítið hugsandi menn
tala um að kjördæmabreyting
núverandi ríkisstjórnar muni
hafa neikvæð áhrif á þróun lýð-
ræðis á íslandi. Enn fremur
nokkru leyti á' ólýðræðislegu
kjördæmafyrirkomulagi.
í sambandi við sveitamenn-
ingu og hverjir séu fulltrúar
hennar er rétt að minna á mál-
gagn Framsóknarflokksins,
verður þessum sömu mönnum Tímann. Hefur sérstaklega ver-
jnjög tíðrætt um að stór kjör-; ið bent á hve oft það blað skír-
dæmi muni efla flokksvaldið í skotar til botnfallsins í þjóðfé-
landinu og sveitamenningin laginu með skrifum sínum. Ekk-
jnuni jafnvel líða undir lok. | ert dagblað hefur í eins ríkum
Benda má þessum heiðurs-' mæli sniðið stakk sinn eftir er-
mönnum á þá staðreynd að það lendum sorpblöðum og innlend-
eru d^'ggustu málsvarar lýðræð um kynóraritum.
Eg dreg stórlega í efa að Bene
dikt frá Auðnum og Pétur á
Gautlöndum hefðu talið slíkar
bókmenntir afsprengi íslenzkr-
ar sveitamenningar.
Og geta ber þess enn fremur
að Framsóknarmenn hafa á síð-
ari árum, verið sá íslenzkur
stjórnmálaflokkur, sem mest
hefur aðstoðað íslenzka komm-
únista í eyðileggingarstarfi
þeirra. Hefur þessi þjónusta
Framsóknar við svæsnasta aft-
urhald veraldarsögunnar geng-
ið svo langt að þeir hafa veitt
verkalýðssvikra eins og Birni
Bjarnsyni fyrrverandi formanni
Iðju stuðning.
Má flokkur Tryggva Þórhalls-
sonar og Jónasar Jónssonar
muna fífil sinn fegri. Eða hve-
nær mundi þessum tveimur for-
vígismönnum Framsóknar-
flokksins hafa komið til hugar
að efla rnenn, sem eyða sjóðum
fátæks fólks í veizlum með
sendisveinum stórgiæpamanna.
Enn eitt dæmi um óheiðarleik
þeirra, sem telja sig boðbera
dreifbýlisins er olíumálið. Sem
kunnugt er hafa ýmis blöð hald-
ið uppi harðri gagnrýni á Olíu-
félagið. Hefur forstjóri þess nú
sagt af sér í tilefni af þessum
skrifum. En Olíufélgið er dótt
urfyrirtæki Sambands íslenzkra
samvinnufélaga. Hafa sum blöð
tekið svo djúpt í árinni að telja
þetta mesta fjárglæframál á ís
landi. Er ég smeykur, 'um að
Hallgrímur Kristinsson og aðr-
ir frumkvöðlar samvinnustefn-
unnar á íslandi hefðu ekki talið
slík vinnubrögð vænleg til vin-
sælda. Óþarfi ér að geta þess
að Tíminn hefur þagað yfir
þessu hneyksli hingað til.
Ber hér allt að sama brunni.
Málflutningur Tímans í kjjör-
dæmamálinu er byggður á svip-
aðri þekkingu og hin fræga
grein hans um hvíta þrælasölu
á íslandi. í stað þess að vera
boðberar menningar eru þeir
verjendur mikillar spillingar
eins og komið hefur fram í Ol-
íumálinu.
Og í stað þess að vera mál-
svarar lýðræðis eiga þeir helzt
samleið með kommúnistum eins
og þegar hefur verið getið um.
Hilmar Jónsson.
„Tengdasonur óskast" — sýnt í
ÞjóðEeikhúslitu innan skamms.
NærfatnaSuí
karlmanna
og drengja
fyrirliggjandi
L. H. MBLLEH
Bezt ai auglýsa í Vísl
Vísir hefur komizt á snoðir
urri, að gamanleikurinn Relu-
cant Debutante, sem hefur hlot-
ið nafnið „Tengdasonur óskast“
í íslenzkri þýðingu verði frum-
sýndur í Þjóðleikhúsinu eftir
nokkra daga.
Þetta er léttur gamanleikur,
sem ætti að koma áhorfendum
í ,,vorstemmingu“. Leikurinn
fjallar um það mikla vandamál
þegar hástéttahjón eru að velja
heppilegan maka fyrir dóttur
sína og koma henni út í sam-
kvæmislífið. Margt broslegt
kemur fyrir og eins og fyrr
segir er leikurinn bráðskemmti
legur. Kristbjörg Kjeld leikur
ungu stúlkuna en foreldrarnir
eru leiknir af Indriða Waage °§
Guðbjörgu Þorbjarnardóttur.
Höfundur leiksins er William
Dauglas Home og er skozkur
að ætt og er hann talinn eitt
efnilegasta leikrita skáld með-
al yngri kynslóðárinnar í
heimalaridi sínu.
Hann hefur skrifað um 12
leikrit og hafa þau flest hlotið
miklar vinsældir,- Á s.l. ári var
Tengdasonur óskast kvikmynd-
aður 'í Englandi og lék hinn
þekkti leikari Rex Harrison
aðalhlutverkið.
Kvikmyndin „Tengdason ósk
ast“ hlaut frábæra dóma í Eng-
landi og er talin bezta gaman-
mynd, sem Englendingar gerðu
á s.l. ári.
Það er ekki ósennilegt að
nafnið Home láti kunnuglega í
Hætturnar í
umferðinni.
Lækjargata = 38
árekstrar.
Niu árekstrar eru við Skóla-
brú. 2 milli bifreiða á leið norð
ur Lækjargötu og bifreiða úr
Skólabrú, 1 milli bifreiðar á
norður leið og bifreiðar, sem
kom af eystri akbrautinni og
ætlaði vestur Skólabrú, 3 milli
bifreiða á leið suður Lækjar-
götu og bifreiða úr Skólabrú (í
tvö skiptin beygðu bifr. úr
Lækjargötu í Skólabrú, einu
sinni var bifreið ýtt eftir Skóla
brú og rakst á bifreið, sem kom
af Lækjargötu, einu sinni kom
ölvaður maður á bifreið úr
Lækjargötu og rakst á bifreið,
sem kom Skólabrúna á móti,
loks varð einn aftan á árekstur
í Skólabrú við Lækjargötu.
William Douglas Home.
eyrum hjá lesendum, því að
William Douglas Home er bróð-
ir Robin Douglas Home og er
lesendum enn í fersku minni
samband hans við Margré'ti
Svíaprinssessu því að vart var
um annað meira talað þá stund-.
ina.
Þorvaltíur Ari Arason, tidl.
LÖtí M ANNSSKRIFSTOFA
Skólavörðuutíg 38
c/t> Pdll Jóh~Jwrlettsson h.J. - PÓSth 62i
Slrnar /ii/óog /íi/7 - Slmnelm. 4»»
mmm
Landsmáiafélagið Vörður
heldur írnid í Sjálfstæðishúsinu þriSjudagmn 21. apríl kl. 8,30.
Umræðueíni: Tímamót í íslenzkum stjó .nmálum.
Frummælandi: Jóhann Hafstein, bankastjóri.
Allt sjálfstæðissólk velkomið meðan hósrúm leyíir.
Landsmálafélagið Vörður.
SÉRLEfa Wf/DAÐ