Vísir - 15.05.1959, Síða 3

Föstudaginn 15. maí 1959
v isia
3
IIOLLUSTA OG HEILBRIGÐI
Skapgerð «g sjúkdómar.
Suma sjúkdáma má rekja fll skapgeráar
manna. - ,Dyg§Óir' gefa orcið sjúkdómsvaldur.
Ef til vill er það ein af at-
hyglisverðustu uppgötvunum
vorra daga, að persónugerð
manns geti bókstaflega talað
riðið honum að fullu.
Það vegur þó á móti hinni
dökku hlið þessarar uppgötv-
unar, að hér stöndum við ekki
algerlega ráðalausir uppi: Það
er hægt að beita sálrænum á-
hrifum til að lækna og sú lækn-
isaðferð er tiltölulega auðveld.
Það er stundum hægt að draga
úr eða útrýma hinum eyðileggj-
andi áhrifum persónugerðarinn-
ar.
Þeir, sem fást við sjúkdóms-
rannsóknir, hefur lengi verið
það Ijóst, að samband er á milli
persónuleika manns og þess
sjúkdóms, sem hann þjáist af.
Það er meira en hálf öld síðan
mönnum var það ljóst, að hug-
arástand hefur áhrif á asthma,
magasár og berkla. En það er
stutt síðan menn sannfærðust
um það, að viss persónuleg ein-
kenni virðast jafnvel vera or-
sök alvarlegra hjartasjúkdóma,
sérstaklega hjartaasthma, trufl-
ana á starfsemi hjartans og geta
meira að segja verið orsök
slysa.
Fjórir af hverjum fimm mönn
um, sem þjást af þessum sjúk-
■dómum, hafa ákveðin persónu-
Jeg einkenni, sem nánar má
skilgreina og hvert um sig eru
frumorsök viss sjúkdóms.
Þar að auki sýna rannsóknir,
að hugsanlegt er að viss per-
sónugerð skapi skilyrði fyrir
vexti vissra krabbameinsteg-
unda.
Árum saman hafa vísinda-
menn fengizt við rannsóknir á
þessu sviði og má þar nefna dr.
Flanders Dunbar, þekktan vís-
indamann, sem rannsakað hef-
ur meira en 2000 sjúklinga á
Presbyterian Hospital in New
York.
Árangur rannsókna dr. Dun-
bars var sá, að hann telur að
80% þeirra sjúklinga, sem
áður er getið, hafi sýnt persónu-
leg einkenni, sem staðfestu
skyldleikann milli persónugerð-
arinnar og sjúkdómsins, þ. e. a.
s. hann telur sig hafa fengið
staðfestingu á hinni fræðilegu
kenningu.
Þessar rannsóknir leiddu til
þess að farið var að beita sál-
rænum áhrifum til lækninga á
sjúkdómum þessum. Þar rák-
ust læknar þó á ýmsa erfiðleika.
Menn gátu illa fellt sig við,
að láta senda sig til geðveiki-
lækna. „Haldið þér þá að ég sé
ekki með öllum mjalla?“ var
tíðum viðkvæðið. Það, sem
læknirinn vildi var hins vegar
aðeins það, að rannsaka per-
sónugerð mannsins og ganga úr
skugga um hvort rekja mæti
orsakir sjúkdómsins til persónu-
gerðarinnar eða skapgerðarinn-
ar því engu var líkara en eitt-
hvað það bærðist þar, sem
drægi sjúklinginn með ógnar-
afli niður í djúp tortímingarinn-
ar. Ef til vill hefði verið hægt
að ráða bót á meininu með
nokkrum viðtölum, en sjúkling-
arnir veigruðu sér við að gang-
ast undir slíka rannsókn. Af-
leiðingin varð tíðum aðeins sú,
að sjúklingurinn leitaði til ann-
ars læknis, sem gaf honum að-
eins þau ráð, að leggja minna
að sér, vinna ekki svona mikið,
taka ekki hlutinn svona alvar-
lega. Þetta var auðvitað gott
og blessað og hið bezta ráð í
sjálfu sér, en árangurinn varð
ekki að sama skapi drjúgur:
sjúklingurinn fékk engan bata
og gafst upp í baráttunni og
lézt fyrir tímann. Hinir bjart-
sýnu læknar, þeir, sem trúðu
því að hin nýja skýring væri
rétt töldu, að hér hefði verið
hægt úr að bæta, sjúklingurinn
hefði með réttri meðferð getað
lært að fara sér hægar og lifað
20 árum lengur. „
Sá sjúkleiki, sem á rót sína
að rekja til persónuleikans eða
skapgerðarinnar, á ekkert skylt
við geðveiki. Við mætum þessu
fólki daglega, það býr jafnvel
undir sama þaki og við, eða
Framh. á 11. síðu.
Það
fá fleiri flensuna en mannkindin, því að B ,-anda |>ur?ti endilega að verða sér úti um hana,
en það er þó bót í máli, að Tryggur heimsækir hana og skemmtir henni.
Nýtt lyf viö æðastíflu
Sjúhlingi datt í hug að
regna að i'inna Igí
Er fundið lyf við mislingum?
Brezkir vísindamenn gera sér
vonir um það.
Vísindamenn við Wellcome
iResearch Labaratories í Beck-
enham í Kent á Englandi eru
að vinna að því' að framleiða
■nýtt bóluefni gegn mislingum.
v { , -- j4
Framleiðslan er enn á til-
raunastigi, en forstöð.umennirn-
ir segjast ekki trua öðru en að
þeim muni takast að fullkomna
lyfið eða bóluefnið.
Þetta yrði enn einn árangur
nútímavísinda í lyfjafræði. —
Mislingar eru að vísu ekki tal-
inn skæður sjúkdómur nú á
•dögum, en þeir valda þó miklu
Ajóni og óþægindum, þó ekki sé
meira sagt. Þar við bætist, að
fylgikvillar þeirra geta orðið
slæmir og valdið dauða þó að
mislingar sjálfir leggist ekki
mjög þungt á sjúklinginn.
Mjög sennilegt er, að misling-
abóluefnið, ef tekst að full-
komna það, verði notað með
öðrum bóluefnum og verði
þannig um eina og sömu bólu-
setningu fyrir fleiri sjúkdóm-
um í senn að ræða.
í Ameriku hafa tvö fyrirtæki
tekið að sér að búa til samsett
bóluefni, sem gagni við barna-
veiki, kíkhósta og lömunarveiki
og jafnvel fleiri sjúkdómum.
Cecil Webb heitir maður
nokkur og býr í Flórída í Banda
ríkjunum, þar sem mest er rœkt
að af appelsínum og öðrum
sítrónuávöxtum.
Webb varð fyrir að veikjast
alvarlega af hjartaslagi og lam-
Jast. Það var fyrir tveim árum
. síðan. í veikindum sínum fór
hann að hugsa um hvort ekki
mætti finna meðal, er komið
gæti í veg fyrir kransæðastíílu
og hjartaslag. Honum var kunn-
ugt um að menguð fita getur
verið aðalorsök þessa sjúkdóms,
sem nú gerist svo tíður í öll-
um menningarlöndum.
í Flórída er einhver mesta
appelsínurækt í heimi.
Webb fékk þá hugmynd, að
hægt mundi vera að vinna lyf
úr kjarna appeisínu- og sítrón-
ávaxtanna og með hjálp lækna
sinna lét hann hefja rannsókn
á þessu. Webb varði miklu fé
til rannsóknanna og að lokum
,tókst að vinna línolíusýru úr
kjörnunum. Þessi olía reynist
vel og eyðir fitumyndun þeirri
í æðunum, sem valdið getur
æðastíflu.
Webb hefur nú ákveðið að
verja allt að 2.500.000 dollara
til þess að koma á fót verk-
smiðju til að vinna olíuna úr
| kjörnunum. Appelsínukjarninn
inniheldur 51% olíusýru og það
eru hæg heimatökin, því að á
I þessum slóðum er óhemjumikið
I af appelsínukjörnum.
Vissulega mundi margur
1 fagna því ef þarna tækist að
finna meðal við þessum alvar-
lega sjúkdómi, en ekki mun
verða minni gleðin hjá ávaxta-
ræktarmönnunum í Flórída,
sem lengi hafa verið að brjóta
heilann um það, hvað þeir eiga
að gera við alla ávaxtakjarnana,
sem til falla.
Læknarnir segja, að engin
fæðutegund, sem þekkt sé, inni-
haldi eins mikið af línolíusýru
og appelsínu- og sítrónukjarn*
arnir og einn ónafngreindur vís-
indamaður sagði, að þessi upp-
finning ætti að „þynna svolítið
raðir hinna ríku ekkna í Banda-
ríkjunum.“
Sýran er lyktarlaus og bragð-
laus og er jafngildi hvaða mat-
arolíu sem er, hvað næringar-
efni snertir.
Er varaliturinn eitraöur?
Illörg litarefni í varaliti bönnuð
vestan hafs.
Lávarður einn lét hendur
standa fram úr ermum nýlega
og gerði þá fyrirspurn í lávarða-
deildinni, hvort nokkurt eftirlit
vœri með því i Bretlandi að
eitruð litarefni vœru ekki not-
uð í varaliti þá, sem konum eru
seldir.
Það upplýstist, að svo væri
ekki.
Lávarðurinn, sem fyrirspurn-
ina gerði, var að vísu ekki sér-
lega fróður um þessi mál, en
svo mikið vissi hann, að í Banda
ríkjunum er haft eftirlit með
þessu og eru 17 efni bönnuð
til þessara nota, þar sem þau
teljast eitruð og geta valdið
krabbameini.
Annar lávarður vissi, að
gervierfni eru mjög notuð til
I þessara hluta, og að brezka
j stjórnin er alls ófróð um þau
! og hefur ekki látið rannsaka
! eiturverkanir þeirra, þó ein-
hverjar kunni að vera.
Þriðji lávarðurinn upplýsti,
að víst væri bannað að nota
ýmis gervilitarefni í varalita-
gerð í Bandaríkjunum, en hann
tafdi að látið væri sitja við
bannið eitt og eftirlitið væri
lítið sem ekkert.
Vdkswagen 1959
Alveg ókeyrður til sölu.
Bílasalan
Ingólfsstræti 9
Sími 18966 og 19092.
Drengjaskór
svartir og brúnir,
mokkasíulag.
ÆRZLff