Vísir - 11.09.1959, Blaðsíða 4

VlSIB
Föstudaginn 11. september 195$
GUDMUNDUR DANIELSSDN:
Hteð fccktcr
STEFÁRII / LfFSHÆTTU
II. þáttur
Eg tek þetta upp úr dagbók-
inni, miðvikudaginn 1. júlí
1959. Hitinn vakti mig klukkan
átta, nema það hafi verið fluga,
það getur vel skeð, ég heyrði að
Doktor Stefán var kominn á
ról. Eg heyrði hann smella
töskulásnum og stjákla um í-
búðina, hann vann að ferðabún-
aði sínum, við höfðum ákveðið
að leggja af stað klukkan níu.
J>að tókst nú samt ekki, nei, satt
að segja flýttum við okkur
hægt, og drukkum enn helling
af appelsínusafa með ísmolum
í, þar að auki súrmjólk og ný-
mjólk og átum með amerísk
vínarbrauð og hálfbráðið vin-
komfekt úr plastskjóðu. Eg
spurði Doktor Stefán, hvort
hann hefði ekkert sofið í nótt,
og hann sagði: „Jú, víst svaf ég
einhverja vitund, en það var
aldrei neitt lát á hitanum. Eg
var að velta því fyrir mér, hvað
ég ætti að hafa með mér af bók-
jm.“
„Hefur ekki Doktor Jóhann
allar bækur, sem þú þarft að
hrúka?“, spurði ég.
„Það er aldrei að vita,“ sagði
Doktok Stefán, og stakk einni
oók enn ofan í töskuna.
Klukkan hálftíu vorum við
komnir með allt hafurtaskið út
í Chevrolet-beygluna, en við
eyddum enn drjúgri stund i að
hringsnúast kringum sjálfa okk
ur og vappa umhverfis bílinn.
Doktor Stefán velti yfir því
vöngum, hvort vissara væri að
kaupa nýtt dekk. Varadekk
átti hann að vísu, en það var
jafnslitið og öll hin, grópirnar
á yfirborðinu máðar burt,
slitflöturinn orðinn rennsléttur
eins og hefluð fjöl.
„Eg mundi ekki treysta þeim
vel austur í Árnessýslu,“ sagði
ég, og Doktor Stefán leit á mig
spyrjandi.
„Nei, taktu það ekki alvar-
lega, vinur,“ sagði ég. „Verstu
vegir í heimi eiga ekkert skylt
við þá vegi, sem þú ekur í dag.“
Þá ekkert lengur að vanbún-
aði og engar vomur í Doktor
Stefáni meir, en setti í gang og
fór að aka. Við vorum lengi að
komast út úr borginni, Balti-
more er stór,, og hefur flennt
sig út um allar sveitir upp á
síðkastið, svo það gerist nú erf-
itt að búa í henni, miðborgin
ekki lengur eins og blóm í eggi,
heldur á skökkum stað, — það
er margt vandamálið við að
stríða.
Við stönzuðum í búð og keypt
um meiri appelsínusafa, risa-
stóran glerbrúsa fullan upp í
stút, og plastbolla til að drekka
úr. Ef ég á að segja eins og er,
hafði ég frá upphafi haft nokkr-
ar áhyggjur af ökumennsku
Stefáns. Eg hafði í maímánuði
ekið með honum spölkorn og
fundizt hann klaufalegur. Til
dæmis þegar hann þurfti að
taka bílinn aftur á bak út af
stæði og sveigja inn á akbraut,
þá sat hann lengi við að snúa
upp á stýrið áður en hann
hreyfði sig, beitti við það öllum
kröftum að mér virtist, rykkti
og togaði hring eftir hring þang
að til allt stóð fast, þangað til
honum hafði tekizt að snúa
hjólunum til hins ýtrasta, þá
fyrst setti hann í gír og ók af
stað. Fleira hafði mér komið
spánskt fyrir sjónir í akstri
Doktors Stefáns, svo nú var ég
sem sagt engan veginn áhyggju-
laus. En hvað var það sem ég
vissi hjá hinu, sem mér var ó-
kunnugt um? Ekki neitt, alls
ekkert.
Strax á fyrsta klukkutíman-
um gerði ég mér ljóst, að við
I vorum í töluverðri lífshættu og
' myndum verða það svo lengi
sem Doktor Stefán sæti undir
stýri og léti hjólin snúast. Mér
virtist hann iðulega stein-
gleyma því, hvað hann væri að
gera, að minnsta kosti þver-
braut hann umferðarreglurnar
hvað eftir annað: Hér gleymdi
hann kannski að sinna stöðvun-
armerki á gatnamótum næst
ók hann kannski á rautt Ijós.
Hann tók ekki eftir þessu, en
einhver slembilukka kom í veg
fyrir að okkur hlekktist á, að
það væri ekið á okkur og við
drepnir réttindalausir í traffík-
inni.
Þetta virtist nú nógu alvar-
legt, að fara ekki betur eftir
umferðarlögunum, en ekki var
það þó nema hégómi í saman-
burði við ýmislegt annað í öku-
! máta Doktors Stefáns. Eitt var
| það, hvernig hann hélt um stýr-
| ið — hann hafði það fyrir sið
! að vera alltaf að rétta úr fingr-
1 unum, kannski á báðum hönd-
um samtímis, eins og hann ótt-
aðist að þá kreppti, ef hann
liðkaði þá ekki nægjanlega oft
með þessum hætti. Sama lög-
máli lutu fætur hans, nema
kannski enn harðara lögmáli,
því það var eitt helvíti að geta
aldrei gefið jafnt benzín, held-
ur allan tímann í smágusum,
svo sviptu mann gersamlega
jafnvæginu, svo manni fannst
maður ýmist vera að detta aft-
ur yfir sig eða að steypast á
höfuðið.
Það fór eftir tempóinu í tán-
um á Doktor Stefáni hvenær
hann spýtti í og hvenær hann
minnkaði benzíngjöfina, en
ekki eftir aðstæðum á veginum.
Hann spýtti ekki síður í niður
brekkur og þó það væri brekka
og blind beygja rétt framund-
an. Á einum svoleiðis stað stóð
letrað á skilti afar stórum stöf-
um: „Danger! Fifteen killed
rfght ahead!“ Þá gat ég ekki
orðabundizt og bað Doktor Stef-
án fyrir krissakir að gá nú að
sér.
Eða hvernig hann tók beygj-
urnar! Það kom sér vel að veg-
urinn var breiður, en auðvitað
ók Doktor Stefán margsinnis
yfir hvíta strikið, sem dregið
var eftir miðjum veginum endi-
löngu, allt út í hinn kantinn, og
árekstur oft óumflýjanlegur að
mér sýndist, svo ferlegt var á
að horfa, og ekkert nema til-
þrifamiklar hemlanir á báða
bóga sem björguðu, á allra síð-
ustu stundu, og báðar beyglurn-
ar komnar þversum á veginn.
En það sem merkilegast var:
aldrei virtist Doktor Stefáni
bregða hót í brún, heldur var
eins og hann teldi þess konar
dramatísk atkvæði eðlileg fyr-
irbrigði og tilheyra normölu
ferðalagi í bíl. Ekki brást það
að þeir sem fram úr okkur óku„
og þeir voru margir, yrðu fyrst
að þeyta horn sín vel og ræki-
lega, enda auðvitað búnir að
sjá hvernig við róluðum okkur
sitt á hvað, jafnvel þar sem veg-
urinn var þrábeinn og hnökra-
laus, eins og við værum að
smala fé uppi á Lyngdalsheiði,
en til allrar guðsblessunar náði
beyglan aldrei miklum hraða,
kannski fjörutíu mílum á klst.,
ekki meir. Doktor Stefán sagði
mér að þeir sem hægt ækju
væru kallaðir „road hogs“ — þ.
e. að segja „vegasvín“ — og fátt
meira forhatað á jarðríki, enda
sá ég nokkra bílstjóra reka út
úr sér tunguna framan í okkur
um leið og þeir geystust fram
úr okkur með hornablæstri og
látum, sumir mauluðu að okkur
eða æptu skammaryrði út um
glugga. Þetta verkaði alls ekk-
ert á Doktor Stefán, hann gerði
ekki annað en brosa að æðibun-
unum, hafinn yfir þær himin-
hátt í sálarró og andlegu sjálf-
stæði, og breytti í engu sinni
ferð.
Svona héldum við áfram í
nokkra klukkutíma, þangað til
klukkan hálftvö eða svo, og
erum þá komnir í lítinn áfanga-
stað við veginn, Amid Hall eða
eitthvað þess háttar, þar sem
Doktor Stefán er vanur að æja
á ferðum sínum til íþöku, og
gengum þar inn í veitingahús
og keyptum okkur að éta. Með-
an við átum, sagði Doktor Stef-
án mér frá helztu bílslysum sín-
um til þessa dags, hann lýsti
þremur alveg nákvæmlega, sem
öll voru að mestu leyti honum
að kenna, og varð af mismun-
andi mikið tjón á farartækjum,
en ekki mannskaðar, sektir
hafði hann hins vegar þurft að
greiða og einhverjar skaðabæt-
ur til þeirra, sem fyrir tjóni
höfðu orðið. % Frásögn Doktor
Stefáns var aðdáanlega hlut-
laus, ódramatísk, fagleg, en
með neista af skopi, hann lýsti
hvej-ri sítúasjón eins og hann
hefði fremur verið áhorfandi en
aðalpersóna í henni.
Það var víst ekkert sögulegt
við þessa máltíð okkar Dokor
Stefáns, nema ég man hann gat
ekki borðað kjötréttinn vegna
þess hann var of seigur fyrir
hann, svo hann drakk bara
þeim mun meiri appelsínusafa.
Nei, það tekur ekki að orð-
lengja um hádegismatinn okk-
ar, og ég læt einnig hjá líða að
skrifa um fallega landslagið,
sem við vorum að sniglast um
allan þennan brennheita dag,
fyrsta júlí 1959. Langtímum
saman ókum við meðfram stór-
um fljótum, það stærsta hét
held ég Söskehanda River, eða
Danska útvarpið lielgaði nýlega nokkrum tíma efni sem það
nefndi „Með tilliti til nágrannans“ og fjallaði hluti þess um
„skellinöðrupiltana“. Hér sést starfsmaður danska útvarpsins
eiga tal við einn slíkan,
Jeitthvað svoleiðis, það var að
! minnsta kosti Indíánafljót eins
og flest fljót í Ameríku og margt
annað í Ameriku, sem enginn
veit lengur hvað merkir. En í
stuttu máli sagt: leiðin lá út úr
Maryland-ríki inn í Pennsylv-
aníu og þvert yfir það stóra
ríki yfir Alleghany-fjöllin og
loks inn í New York-ríki vest-
anvert og norður til íþöku.
Við Doktor Stefán áðum ekki
lengi í Amid Hall, en ókum nú
áfram, ókum og ókum án þess
að stanza meir, inn í Harris-
burgh, sem er höfuðborg Penn-
sylvaníu, og út úr henni aftur
hinum megin, og loks upp í
fjöllin, sem eru græn og skógi
vaxin, og í miðjum Alleghany-
fjöllum, svona seztíu mílum
sunnan við landamæri Nev/
York-ríkis, þá skall ógæfan yf-
ir. Við erum sem sagt að krusa
okkur þarna áfram eftir slétt-
um veginum og allt í einu er
viðbjóðsleg sirena þeytt í nánd
við okkur, eins og loftvarnar-
flautur vældu á stríðsárunum
og brunabílar og lögreglubílar
nota, og í sama bili æðir stór
fluglínubyggður amerískur
fólksbíll upp að hlið okkar með
þessu djöfulsins orgi, sem allt
ætlaði að æra. Doktor Stefán
sveigði út á kant og stanzaði, og
það var einmitt breitt útskot
þarna á veginum, undir háum
kletti, og þarna stanzar Doktor
Stefán.
„Hvað er þetta eiginlega •—
lögreglan eða hvað?“ spurði ég.
„Það er lögi-eglan,“ gegnir
Doktor Stefán héldur ámátri
röddu, og leiddist kannski þetta
vesen.
,Hvers vegna? Hvað er gera?”
„Veit ekki meir, — kannski
við höfum brotið lögin, eða eitt-
hvað, ég veit það ekki.“
Pólismaðurinn var samstund-
is kominn upp að hlið okkar og
gaf Doktor Stefáni fruntalega
bendingu um að koma út. Hann
var í þröngum, hnéháum leður-
stígvélum, sportbrókum gráum
og í grárri skyrtu með silfur-
skjöld yfir bringubeini og borða
á öxl, þar sem á var letrað
„State police“ — ríkislögregla.
Hann hafði á höfði gráan hatt
með beinum, útstæðum börð-
um, en breitt, svart belti um
sig miðjan og stóra skamm-
byssu hangandi við það í leð-
urhylki. Hann var eins og cow-
boy-hetja í kvikmynd, nema
enn kaldari ef nokkuð var, og
það hefði mér ekki komið á 6-
vart, þó hann hefði steindrepið
Doktor Stefán fyrir augunum
á mér og síðan lagt mig að velli
á eftir.
Nú er Doktor Stefán kominn.
út, en ég sat kyrr og horfði á
eftir honum. Það var hryggi-
legt að horfa á eftir Doktor
Stefáni, hann var svo þreyttur,
og nú fyrst sá ég hversu sveitt-
ur hann var: hvíta nælonskyrt-
an hans klesstist við bakið á
honum og buxnasetan vindandi
líka, alveg niður undir hnés-
bætur. Eg reyndi fyrst í stað að
fylgjast með því sem fram færi
út um gluggana, en pólismann
tók Doktor Stefán aftur fyrir
bílinn og lét hann opna skottið,
svo ég gat ekki séð þá lengur
út um afturgluggann, né heldur
heyrði ég hvað þeir sögðu, svo
ég ákvað að draga mig ekki
lengur í hlé, heldur taka mér
stöðu við hlið Doktor Stefáns^
Frh. aJ 9. síðu: , *
• 1 *!