Vísir - 22.11.1960, Blaðsíða 3

Þriðjudagmn 22. nóvember 1960
íNíib
: Berlín í október. j sagt ýansar, svo sem að viðkom-
Það er sólskinsmorgunn og andi hefir lent í árekstrum út
upp -úr. dagmálum kemur bíll^af stjórnarfarinu, margir eru
að hótelinu, þar sem eg bý. Eg þeir, sem hafa orðið að flosna
upp af búum sínum, þá þeir, er
kjósa að sameinast ættmennum
sínum, sem hingað eru konmir
áður. Dvalartíminn hér er yfir-
leitt 7—10 dagar unz fenginn
hefir verið dvalarstaður og
vinna handa flóttamanninum
hér eða þar í landinu. Fæstir
setjast að hér í borginni.
Unnustar og eigin-
menn á flótta.
— Eru ekki nokkur brögð
að því, að menn skipti um skoð-
un og vilji snúa við?
— Þetta atriði get eg ekki
upplýst mikið um, því að við
tökum aðeins á móti flóttafólki
læt nú ekki á mér standa og
hendist út í bílinn. Ferðinni er
heitið í flóttamannabúðirnar í
borgarhverfinu Marienfelde í
Vestur-Berlín.
Þegar kemur í áfangastað,
eru hundruð karla og kvenna
á ýmsum aldii sitjandi á
bekkjum úti eða gangandi á
stígum og stéttum milli húsa,
sem sýnilega hafa verið byggð
til bráðabirgða á sínum tíma.
Margt af þessu fólki tekur sér
lífið rólega og sleikir sólskinið
í makindum. Úr andlitum ann-
arra skín þreyta og óþolin-
mæði. Það hefir sýnilega ekki
fengið fastan samastað, enda
standa ferðatöskur, pinklar og
pokar á bekkjum og gangstétt-
um.
10 þúsund á 19 dögum.
-Eg er leiddur fyrir eftirlits-
mann búðanna, sem er ungur
maður hvatlegur og hann ætlar
að svara surningum mínum
varðandi flóttamannastrauminn
og ástandið þarna í búðunum.
En það kemur upp úr kafinu,
að hann er sjálfur fyrrverandi
flóttamaður að austan og kærði
sig af vissum ástæðum ekki um,
að eg tilgreindi nafn hans á
prenti. Annars leysti hann mjög
greiðlega úr spurningum.
— Er enn stöðugur straumur
íólks, sem flýr að austan og
leitar á ykkar náðir?
— Já, það er furðu stöðugt
og jafnt. Frá 1. þ. m? þangað til
kl. 5 í gær (19. okt.) hafa kom-
ið 10,097, og frá 5 í gær til 5
í morgun komu 192. Upp á
síðkastið hafa komið þetta 4—
500 á sólarhring. Það hefir
heldur farið vaxandi eftir því
á árið leið, var fæst fyrstu tvo menn, sem lent hafa í heift-
mánuði ársins, tæp 10 þús. Ugri orðasennu við sína heitt-
hvorn mánuð, en í maí komst elskuðu og ætla auðvitað aldrei
talan yfir 20 þúsund. Þetta að tala við hana framar. £n
bendir til þess, að pólitískt ó- þeir sjá nú oftast eftir því, þeg-
frelsi hafi færzt í aukana. ' ar þeim rennur reiðin, og skila
— Svo fólkið flýr þá ekki sér heim aftur áður en mörg
vegna bágra lífskjara fyrst og dægur líða.
fremst? j
— Það er í rauninni ekki að-
— Já, það er heimilt af okkar
hálfu, en að sjálfsögðu ekki
hægt nema með samþykki þess,
sem yfirheyrður er.
Við göngum fram eftir
löngum gangi unz við komum
að herbergi, þar sem sitja þrír
menn hver við sitt borð. Þegar
mér hefir verið boðið sæti, til-
kynnir einn þeirra, sem sitja
við borðin, að næst verði yfir-
heyrð kona, sem flúið hafi yfir
þá um nóttina. Hún er leidd inn
og spurð, hvort hún hafi á móti
því, að eg hlusti á yfirheyrsl-
una. Hún kvaðst ekki hafa á
móti því. Síðan hófust spurn-
ingarnar, einn þeirra þremenn-
inganna við borðin hafði orð
fyrir, en hinir spurðu enn frek-
ar, þegar þeim þótti þurfa.
sínum tíma. Leið nú nokkur vel það. En svo var þeim það
tími, en þá. fæ eg skilalx>ð um
að mæta á einhyerri opinberri
skrifstofu, og þar endurtekur
sig hið sama, og eg sit við minn
keip, að eg sjái ekki ástæðu til
að íara að endurtaka það nám,
sem eg áður hafði lokið. Mér er
þá sagt, að eg fái einhvern frest,
en megi búast við að missa starf
ið, ef eg haldi áfram að þrjósk-
ast við að ganga á námskeiðið.
Eg forvitnaðist frekar um þetta
og komst að því, að þetta svo-
kallaða námskeið var að lang-
mestu leyti pólitísk „þjálfun11.
Eg á bróður hér í Vestui'-Berlín
og sótti um leyfi að mega
heimsækja hann, en eg fékk
ekki leyfi nema með því að
gefa skriflegt loforð um að
ganga á áðurnefnt námskeið,
^JOOOöaaöaöCaGOOCOCÍOOCaaOÖOOCaaOOÖöOCÍCÍOCiCOOOOOCCOOCÍOaaOOOöaCJaaCOOÖCCöOGaí;
GUNNAR BERGMANN:
I FLOTTAMANNABIJÐUM.
baybckarbtci frá þíjjkalah4i II*
ÍOOOCOOOOOOOCÍOCÍCCiOOOOOOOCiOeOCÍOOaoOOCCiÍOOOCOOOOOOCOCOCÍOOCiOOOOOCiClOOClOOCOCOCC;
til nokkurra daga dvalar. Yfír-
leitt eru ástæður fullorðna
fólksins það ríkar Og langur að-
dragandi að flóttanum að ó-
sennilegt er að margir vilji
snúa við, þó að slíkt hughvarf
geti komið eftir að fólkið fer
héðan. En ef eg ætti að nefná
það, sem oftast kemur fyrir hér
af þessu tagi, er það sú stað-
reynd, að alltaf eru einhverjir,
sem koma hingað í augnabliks
reiði og út af heimiliserjum.
Það eru bæði unnustar og eigin-
Yfirheyrsla.
— Get eg fengið að vera við-
staddur yfirheyrslu flótta-
manna?
alástæðan, og ástæður eru
vissulega ýmsar. Helmingur
flóttamanna er undir 25 ára
aldri og um helmingur þeirra
börn. Allir stjórnmálaflokkar
Vestur-Þýzkalands liafa skorað
á íbúa Austur-Þýzkalands að
flýja ekki vestur fyrr en í
síðustu lög, og það er eins og
þúsundir verði við þessu, leggi
ekki á flótta fyrr en lífið er orð-
ið þeim óbærilegt eystra.
Vikudvöl í búðuniun.
— Hvað gerið þið fyrst við
fólkið eftir að það leitar hing-
að?
— Fyrst fer fram á því lækn-
isskoðun. Síð$n hefst lögreglu-
rannsókn, því að auðvitað eru
margir vandræða- og saka-
menn meðal þeirra, sem slæðast
með hópnum hingað. En það
verður að segja lögreglunni í
Austur-Berlín til hróss, að hún
hefir fullkomna samvinnu við
lögreglu okkar varðandi glæpa- 5 vi
menn og lætur fúslega í té upp- j
— Fullt nafn, aldur, heimili
og atvinna?
Hún nefndi nafn sitt og heim-
ili, væri 30 ára og að atvinnu
afgreiðslukona í sérverzlun.
— Hver var ástæðan fyrir
því, að þér flýðuð?
— Mér þótti orðið óþolandi
kvabb og sífellt ónæði frá
stjórnarvöldunum í sambandi
við atvinnu mína. Reyndar hafði
eg áður flúið, fyrir nokkrum ár-
um frá Póllandi til Austur-
Þýzkalands og hafnaði í Austur-
Berlín. Eg hafði fyrir löngu
lokið tilskyldu námi til af-
greiðslu í þessari tegund sér-
verzlunar. Svo var það fyrir
einu ári, að það fara að koma
til mín einhverjir sendimenn
og mælast til þess, að eg innriti
mig á einhverskonar námskeið
vegna atvinnu minnar. Mér
kom þetta á cvart og sýndi skil-
ríki mín um, að eg hefði full
réttindi til að stunda þessa at-
: vinnu, sem hefði verið tekið gilt
þegar eg kæmi aftur. Eg er nú
hingað komin og hef enga löng-
un til að snúa við.
Tyrkneskt hunang.
Næst er kallaður inn hávax-
inn maður roskinn með mikið
og hrokkið grátt hár, fattur og
fljótmæltur. Hann gaf sam-
þykki sitt við því, að eg hlust-
aði á yfirheyrslu hans. Að-
surður um nafn, aldur, heimili,
fjölskyldu og atvinnu, kvaðst
maðurinn heita Göhring að ætt-
arnafni, 59 ára, fráskilinn og
ætti uppkomin börn í Vestur-
Berlín. Hvað atvinnu snerti, þá
ætti hann enga stéttarbræður
þar eystra. Hann hafi framleitt.
tyrknesk hunang einn manna,
og nú gerði það enginn lengur.
— Og ástæðan fyrir flóttan-
um?
— Þeim þótti eg græða of
mikið á Kommúnistunum. Svo
ekki nóg og fóru fram á það við
mig, að eg léti þetta allt i hend-
ur ríkisins. Það kom ekki til
mála af minni hálfu. Hvernig
þetta sælgæti er búið til, er ætt-
arleyndardómur. Eg erfði það
frá föður mínum og hann frá
afa. Nú héldu þessar vífilengj-
ur áfram hjá þeim stjómarherr-
um. Lengi slógu þeir úr og i,
ýmist gáfu þeir mér fram*
leiðsluleyfi eða þeir tóku það
af. Síðast þegar það var gert,
voru tekin af mér tvö leyfi, sem
eg hafði fengið daginn áður, ann
að framleiðsluleyfi, hitt til að
heimsækja son minn hér í Vest-
ur-Berlín og dveljast hjá hon-
um um hríð. Eg labbaði mig
inn í bjórkjallara og drakk þar
nokkra bjóra, ætlaði að hugsa
mál mitt. Þar gaf maður sig á
tal við mig og fór að rekja
íj ! raunir sínar. Eg fór að segja
honum mína sögu, og þriðji
maður bættist í hópinn. Eg var
orðinn heldur ör af drykkj-
unni og hef víst sagt sitt af
hverju óþvegið um stjórnar-
völdin eins og þau höfðu kom-
ið fram við mig. Um nóttina
vakti kunningi minn mig upp
og ráðleggur mér að vera var
um mig, því að ýmsir hafi heyrt
til mín í gærkvöldi. Eg beið
ekki boðanna, klæddi mig i
snatri, stakk nauðsynlegustu
hlutum í handtösku og steig inn
í næstu lest og var kominn hing-
að — eftir hálftíma. t
Að lokinni yfirheyrslu þess-
ara tveggja varð nokkuð hlé,
og þá fór eg að skoða barna-
heimilið í flóttamannabúðun-
um. Þar var hið snyrtilegasta og'
fágaðasta í þessum stað.
Hjá blaðatulltrúanum.
Þegar eg kvaddi flóttamanna
búðirnar í Marienfelde, lagðí
eg leið mína til blaða- og upp-
lýsingaskrifstofu Sambands-
lýðveldisfns í Berlín, dr. Hart-
ings, innti hann frekar eftir
málefnum flóttamanna, og lét
hann mér þegar upplýsingar í
té. 1
Daglega síðan 1945 hafa
nokkur hundruð íbúa á sovét-
svæðinu flúið til Vestur-Ber-
.línar og beðið um leyfi til að
taka sér löglega búsetu i Sam-
lýsingar um þá. Þeir hafa því
ekki langa viðdvöl hér, heldur
endursendir hið skjótasta. Tekin
er skrifleg skýrsla af hverjum
flóttamanni um ástæðurnar
fyrir flóttanum. Þær eru sem

Flóttafólkið bíður með töskur, poka og pinkla á bekkjum og gangstígum í Marienteld.
sem þeim var í lófa lagið, tók.u bandslýðveldinu Vestur-Þýzka
þeir kúfinn af þvi í skatta og landi. Þeir skildu allar eigur
sínar eftir nema það, sem þeir
gátu borið í höndunum, og að-
eins það nauðsynlegasta til að
vekja ekki grun um, að þeir
væru liðhlauparfrá,,lýðræðinu“
eystra. Fjölskylda, sem flýr,
fefðast ekki saman, heldur
skiptir hún sér eins og unnt er
og velur sér mismunandi tíma,
þótt ekki séu nema nokkrar
klukkustundir. Auðveldast er
að flýja yfir mörkin með járn-
brautarlestinni hér innanborg-
ar, og því fer fjöldi flótta-
manna að austan hingað eftir
því, hve ferðaeftirlit í Austur-
Þýzkalandi er strangt á hverj-
um tíma, en það hefir verið
nokkuð misjafnt. T. d. árið
1957 komu aðeins 42% flótta-
manna austan um Berlín, en
nú munu það vera 80%. Stjórn
Vestur-Þýzkalands hvetur íbúa
Austur-Þýzkalandi að flýja
þaðan ekki af heimilum sínum
meðan þeir geta með nokkru
móti umborið að vera þar. En
sannleikurinn er sá, að hing-
að til hafa nálega 3 milljðhir
Framh. á 11. siíiu.