Vísir - 15.03.1961, Blaðsíða 4

v :sir
Miðvikudaginn 15. manz jWii
opin öllum ferðfr*
Fctar að nokkrn í
§por Væringja a 20. öld
Rætt við Runóll Eiréksson, un§an ls-
lending, sem hefur verio með Banda-
ríkjaher í Tyrklandi.
Árið 1948 hélt ungur maður
vestur um haf til fundar vi
móður sína, sem þangað va
komin á undan honum. Han.
settist að í St. Louis, þar ser
hann dvaldist allt fram til árs
ins 1955, ef frá eru taldir nokkr
ir mánuðir, sem hann var hé
árið áður. Síðan fluttist han
til New York, þar sem hann býr
unz hann var kvaddur í herinr
fyrir rúmum fimm árum
en hermennskan leiddi hanr
enn lengra, m. a. til Tyrklands
— Þessi ungi maður heitii-
Runólfur Eiríksson, og hann
var ekki nema 11 ára, þegar
hann lagði upp fyrst. Nú er
hann starfsmaður Loftleiða í
New York, og hefir verið hér
liðsforingjanum, að það tók. fángelsin
dóms.valdið í sínar hendur og xnönnum. )
hengdu þtir tyrkneska liðsfor-
ingjanna í næsta tré. En er Myndavélar eru (
hermennirnir sáu hvað var að bannaðar.
gerast, og tóku að örvænta um Er menn ber þarna fyrst að
örlög sín, óku á brott hið snar- garði, mega þeir fara inn og
ur í borgina. Nú, þaðan var far- asta. skoða, og er allmikill straumur
ið með okkur til Aþenu, og þar ferðamanna, sem vill kynnasfl
var stanzað í nokkra daga, en Ekkjan fékk þessari nýju hlið á réttarfarinu.
síðan haldið á áfangastaðinn, ríflegan sjóð. í dyrunum standa tveir lög-
Þegar þeir komu heim, gerðu regluverðir, og gæta þess vand-
þeir fyrirspurn til tyrknesku lega að enginn fari inn með
yfirvaldanna, hvað gert yrði í myndavélar. Hins vegar mega
málinu. Kom þá upp úr kafinu, allir sem fullnægja því skilyrði,
að liðsforinginn hafði verið ganga inn fyrir og virða fyrir
Okkur leið ekki sem verst. kvæntur. En ekkjan skyldi samt sér hinar óhamingjusömu kon-
bjuggum inni í miðborg- engar bætur fá fyrir eiginmann ur. Það sem þarna er að gerast,
höfuðborg
a
sem var Ankara,
Tyrklands.
— Er þetta ekki heldur frum-
stætt þarna hjá þeim í Tyrk-
landi?
Við
inni, þ. e. a. s. þessir hermenn, inn, hvorki í formi eftirlauna er ekki annað en það, að ríkið
sem sáum um birgðahald, inn- né styrks. Þá efndu hermenn- tekur inn sína peninga með þvi
kaup á matvælum og varahlut- irnir til samskosta meðal félaga að neyða konumar til þess að
um, en það var minn starfi, al- sinna, og færðu ekkjunni ríf- snúa sér að því, sem kallað hef-
veg þangað til allt fór í bál og legan sjóð. ur verið elzta atvinnugrein
brand í Libanon. Herinn tók á — Úr því við erum farnir að heimsins.
leigu handa okkur tvær sam-iræða um sjóði, hvað geturðu | — Þeir hafa sem sé heldur
byggingar, og þar bjuggum við þá sagt um verðlag og pen- frumstæðar hugmyndir um
utan vinnutima. Reyndar var
þetta nú líkast venjulegri skrif-
stofuvinnu, unnið frá kl. 9—5 á
daginn.
jí framandi Iandi
á dögum Krists.
Annars er Tyrkland dálítið
öðru vísi en maður á að venjast.
Verzlunarhverfin eru að vísu
nýtízkuleg, með fallegum búð-
um, og kvikmyndahúsum, sem
að vísu eru nú sum komin til
ára sinna, en sýna
undanfarnar tvær vikur í leyfi. hernaðarlegs eðlis fara fram á
Tíðindamaður Vísis hitti hann hinum svokölluðu firðritun.
fyrir skömmu að máli, og innti
hann eftir fregnum, því að ekki Hann varð
var með öllu grunlaust um að meðhjálpari.
hann ætti eitthvað fréttnæmt í
pokahorninu, þótt ekki sé ald-' “ °ghefur nattuHega
urinn nema 24 ár. Va 1 nie ija paiann. I ára sinna, en svna þó alltaf
— Ja, það for nu svo, að eg , , . ,
T. , .... bandariskar myndir. Hms vegar
— Ja, það er rett, eg for endaði í meðhjalparanum, en , , ... „ . . , , ,
* . . , , .... . , . , þarf ekki að fara ykja langt til
fyrst vestur þegar eg var 11 það var nu eiginlega ekki mer7
* . _. , Þess að maður hafi það á til-
aia. Þa var moðir min sezt að sjalfum að kenna. Eins og eg... . . „ ,, . , , , .
, _ f. finningunm að timinn se ekki
1 St. Louis, og þar gekk eg í sagði aður, þa kom aðallega
skóla. Það er að segja, það, sem tvennt til greina. Ég hafði nú
Bandaríkjamenn kalla High hugsað mér að komast í frétta-
School. Því námi var lokið deildina, og í fyrstu virtist allt
1954, og þá kom ég hingað heim í lagi með það. Svo þegar far-
og vann í nokkra mánuði á ið var að skoða málið ofan í
Keflavíkurflugvelli, en hélt kjölinn, þá þótti það ekki fært
svo aftur vestur og árið eftir að taka útlending í deild, sem
fluttumst við til New York, út fjallaði að mestu leyti um mál,
á Long Island. Næsta vor eða sem geta varðað öryggi, eftir
1955 var ég svo kominn á her- því sem þeir sögðu sjálfir. Nú,
skyldualdurinn, og þótt ég hafi og úr því að ég var orðinn meiri
aldrei látið frá mér íslenzka háttar „security risk“, þá
ríkisborgararéttinn, þá komst þótti ekki annað hæfa en að
ég þó ekki hjá því að verða gera mig að meðhjálpara. Þar
skráður til herþjónustu, og fór sat ég, vestur í Wyoming, og
hjlápaði til að troða ýmsum
guðdómi í soldáta, en utan
messutíma var ég aðallega við
að byggja altöru og fást við inn-
réttingar á guðshúsum. En úr I
því að ég var nú einu sinni kom- Tyrkinn var
inn í herinn, þá vildi ég nú tekinn af lífi.
gjarnan kynnast einhverju Það kom til dæmis eitt sinn
lengur 20. öldin, heldur sé mað-
ur staddur í einhverju fram-
andi landi á dögum Krists. Þeir
búa nefnilega ekki allir í hús-
um, bændurnir og búaliðið
þarna í Tyrklandi, heldur í
nokkurs konar hellum, og allar
aðstæður eru þarna eins og
hægt væri að hugsa sér að verið
hefði þarna fyrir 2000 árum.
— En fólkið — er það vin-
gjarnlegt?
réttarfar og siðgæði
— J a.
inga?
— Jú, við höfðum þarna lágt | — Já, og um uma aðra
kaup, miðað við það sem gerist hluti líka. Eitt er það sem
í Bandaríkjunum, en það er nú útlendingur getur komizt í
alltaf svona í hernum. Hins italsverð vandræði út af, og það
vegar kalla þeir myntina sína |er með að finna hinn nauðsyn-
lírur. Ferðamannagengið var. lsga. pappír sem er á hverju
2Vz liraá móti hverjum dollara. jsalerni í menntuðum löndum.
En vegna einhverra sérstakra) Slíkt er hins vegar harðlega
samninga við yfirvöldin þá bannað að nota í Tyrklandi.
fengum við 9 lírur fyrir okkar
dollara, hermennirnir. Annars
Ástæðan fyrir því er sú, að
Kóraninn er prentaður á papp-
ríkir þar sama svartamarkaðs- h', og þess vegna er allur pappír
heilagur og það því óguðleg
helgispjöll að nota pappir á
nokkurn óvirðulegan hátt.
Áleiðis til
Líbanon.
— Þú varst að minnast á ó-
lætin í Libanon áðan?
Já, þegar þar virtist allt
braskið með gjaldeyri og verið
hefur svo víða. Þeir borga allt
að 15 lírum fyrir dollarann á
þeim markað. Verðlagið er hins
vegar lágt, þótt ekki geti maður
gert sér gott af öllu sem er á
boðstólum. T. d. er hættulegt
að borða þann mat sem víða er
framreiddur, því að hreinlætið |
er ekki á hæri'a stigi en það, að ætla að sjóða upp úr, vorum við
ménn geta átt á hættu að fá kvaddir til í skyndi og sendir
gulu og aðrar plágur, sem eru suður á bóginn til staðar sem
þarna meira eða minna land- heitir Adana. Þar er mikil flug-
lægar. Annars er sinn siður í bækistöð, og þar var okkur
landi hverju, eins og þar stend- safnað saman sem vorum í
ur — og það eru margar venjur (Tyrklandi ásamt öðrum her-
í Tyrklandi sem manni koma mönnum víðsvegar að úr heim-
í flugherinn, en í honum var ég
í fjögur ár.
Upp kl. 3.30.
— Er ekki erfið þjálfunin?
Mér skilst að það sé ekki tekið
rieinum vettlingatökum á byrj-
endum fyrir vestan?
— Ja, ég veit ekki hvað skal
segja — þeir segja sumir, að
liðþjálfarnir séu látnir ganga í
sérstaka skóla skóla til þess að
fá hörkuna 10. Annars stendur
byrjunarþjálfunin í 3 mánuði.
Þá dvaldi ég í æfingastöð í
Texas. Þar byrjaði dagurinn Austur til
kl. hálf fjögur á morgnana, við Ankara.
líkamsæfingar, skotæfingar og | — Hvenær
annað þess háttar. Svona gekk Tyrklands?
það til allan daginn,
voru reknir í rúmið
— Það er nú svona og svona.
Við urðum aldrei fyrir neinu
aðkasti sem hermenn eða út- Sérstök lykt
lendingar. En hins vegar hafa og siðgæði.
þeir sínar hugmyndir um rétt-
læti, og eiga til að gera sín-
ar ráðstafanir í þeim efnum.
einkennilega fyrir sjónir.
Úr því að við töluðum um
mat, þá get ég t. d. sagt þér
það, að Tyrkir borða mikið af
sérstakri tegund af lauk, og er
lyktin af honum svo stæk, að
illmögulegt er fyrir útlendinga
að koma nálægt þeim, því að
inum. Við vorum þarna einir
þrjú þúsund, og bjuggum í tjöld-
um, og talsverður hópur sendur
til Líbanon, en þangað fór ég'
aldrei, því að aftur komst kyrrð
á, áður en þörf gerðist á að
senda allt liðið.
— Er þetta flugbækistöð
fvrir bandaríska herinn ein-
göngu?
— Nei, Tyrkir hafa þarna
sínar flugvélar líka, þótt þær
sem var örlitlu viðburðaríkara, fyrir meðan ég var þarna, þótt þeir lykta langar leiðir eins og | séu nú heldur af eldri gerðinni.
og eftir átta vilcur sem með- ekki hafi ég lent í því sjálfur, þefdýr. — Nú, þeir hafa líka ] Hins vegar hafa þeir konur
hjálpari fékk ég mig fluttan sem betur fer, að nokkrir sitt sérstaka siðgæði, eins og sem flugmenn, meira að segja
til Washingtonfylkis, og var þar bandarískir hermenn voru á skýra má með tveimur litlum herflugmenn. Annars er þetta
settur til starfa í útgáfudeild ferð úti í sveit. Þeir komu þar atriðum. Það er t. d. alveg bann- sameiginleg stöð fyrir banda-
hersins.
sem langferðabifreið var að að að maður og kona sýni hvort ríska flugherinn og þann tyrk-
nema staðar, í smábæ nokkrum. öðru einhver blíðuhót á al- neska, en svæðið er álíka stórt
Voru farþegarnir að stíga út úr mannafæri, og kyssist fólk svo og t. d. völlurinn hérna suður
bifreiðinni, er hermennina bar aðrir sjái til, veldur það mikilli við Keflavík.
fórstu svo til þar að á sínum bíl. Þeir voru 3 hneykslan,
saman. Svo illa vildi til, að Hins vegar er önnur hlið á
unz við! — Það var ekki alveg strax, maður nokkur hljóp fram fyrir þessu máli. í miðborginni i
kl. 9 á því að mér dvaldist þarna í út- langferðabílinn, og varð fyrir Ankara eru nokkrar stórar
lengi
Héim fyrir jól.
Hvað varstu
Adana?
| — Við vorum þar í eina þrjá
mánuði, en svo var ég sendur
heim rétt fyrir jólin 1959. Ann-
ars dvaldi ég þessi tvö ár að
kvöldin i— þ. e. a. s. ef það gáfudeildinni nokkuð á annað bíl hérmannanna. Maðurinn byggingar, sem koma forvitni-
'þurfti þá að reka okkur. í ár, svo að það var ekki fyrr en varð undir herbílnum og dó. Þá lega fyrir sjónir. Það eru
■þessa þrjá rnánuði vorum við í 1958 sem ég' loksins fór af stað kom talsverður kurr í fólkið, kvennafangelsi borgarinnar.
æfingastöðinni allan tímann og frá Bandaríkjunum. Við vorum og það fór að gerast háværara Það kvenfólk sem gerist á einn
fengum aldrei bæjarleyfi. Nú, settir upp í flugvél, einn dag- og háværara. En í hópnum var eða annan hátt brotlegt við lög- 'mestu leyti í Tyrklandi, ef tal-
en þessi tími leið, og þá var ég inn, og ílogið með okkur til tyrkneskur liðsforingi sem tal- in, er tekið fast og sett í þessar in er frá sumarferð sem við
sendur vestur til Wyoming, en Bermuda. Þar var stanzað með aði ensku. Hann gaf sig á tal nútíma dýfjissur. Sé það ekki fórum nokkrir til Ítalíu og
þar skyldi ég fá frekari fram- okkur í nákvæmlega tvær við hermennina og fólkið og þeim mun efnaðara, og eigi sjóði Þýzkalands. Þá skoðuðum við
haldsskólun, og var aðallega tundir, en síðan haldið áfram reyndi að skýra það fvrir því, til þess að greiða fyrir sektir m. a. skakka turninn í Pisa, og
tvennt sem kom til greina. ferðinni til Casablanca. Þar var að hinn látni hefði anað í að- sínar, þá setja yfirvöldin upp Wiesbaden í Þýzkalandi
nokkur viðdvöl, en þó komumst gæzluleysi fyrir herbílinn, og nýtt andlit, hvað viðkemur sið-
við ekki til að skoða þann ágæta að slys hefði verið óumflýjan- gæðinu. Þá er konunum skipað
stað mikið, því að það þótti ekki legt. En við þetta æstist fólkið, að vinna fyrir slculdum sínum
hættulaust, að senda okkur nið-! og snerist svo ofsalega gegn með því að selja blíðu sina. Eru
Annað að gerast meðhjálpari
herprestanna, en hitt að fara í
fréttadeildina, þar sem flest öll
fréttamennska og tilkynningar
— Hvað tókstu þér fyrir
hendur eftir að þú komst vest-
ur?
Framh. á bls. 10.