Vísir - 08.05.1961, Síða 4

Vliritt
; { íT-~
rm. . liSai-wr-i*....-, - .1
Mltnudaglnn B. maí 19€1
Öráöin gáta,
Blake
hvers vegna
lósnari?
Njósnamálið seinasta á
Bretlandi, annað milda
njósnamálið, sem Icom þar
fyrir rétt á tveimur mánuð-
um, hefur vakið alheónsat-
hygli — enn meiri en hið
fyrra, enda málið óvenju-
legt fyrir ýmissa hluta sakir.
Það virðist hafa lsomið sem
rö'ðarslag yfir þjóðina, að
maður í opinberri þjónustu
skyldi geta stundað njósnir
í þágu erlends veldis í næst-
um áratug, án þess nokkum
grunaði njósnarann um
græzku mestallan þennan
tíma. Þingmenn létu líka
margir þegar í ljós þá skoð-
un, að þeir litu málið alvar-
legKi augum en hið fyrra,
„Lonsdale-Kroger njósnamál-
ið“.
Hversu alvarlegmn augum
dómarinn leit á málið sýnir,
að hann dæmdi njósnarann,
George Blake, til þrefalt
lengri fangelsisvistar en
dæmi eru til að nokkur morð-
'ingi á Bretlandi hafi verið
dæmdur í.
f Lundúnablöðum, sem
hér er -stuðst við, segir m. a.
á þessa leið:
Málið er þannrg, að unnt'
er að líta á njósnamál sög-
unnar af sjánarhóli, þar sem
sér víðara yfir en-áður. Hér
er um að.ræða truflanir og
nýmótun í hugarfari gáfaðs
og viðkvæms manns, sem
leiðist út í hin mestu svik
gagnvart sínu eigin landi.
ur aldrei ráðin.
Hvers vegna tók' hugsana-
líf hans þeim breytingum
háusl ð 1951, sem nú er í ljós
komið? Hvers vegna varð
breytingin á stjórnmálaskoð-
unum hans? Var hann
„heilaþveginn"? Var haft í
hótunum við hann? Var
honum mútað?
Þannig spurðu blöðin
fyrsta daginn eftir að dómur-
inn var upp kveðinn. Af vitn
isburði fangabúðafélaga
hans, Herberts Lord ofursta
í Hjálpræðishernum, Lund-
únablaðamannsins Philips
Deans, sem nú er í Wash-
ington, og M. Jean Mead-
mores fransks diplomats,
sem býr í París, er augljóst,
að ekki var um neinn „heila-
þvott“ að ræða. Þeir bera
daleKroger njósnamálið,
tæki þetta mál einnig til
gagngerrar rannsóknar.
Einn fangabúðafélagi hans
komst svo að orði:
„Hann hefði getað tryggt
sér betri aðbúnað í Kóreu, ef
hann hefði verið samvinnu-
þýðari (við kommúnista) eða
með því einu að vera ekki
eins kuldalegur og hann var
við verðina. Hann veiktist og
var vart líf hugað. Hann létt-
ist svo, að hann varð undir
85 pund á þyngd, en hann
bugaðist aldrei.“
Annar, Meadmore, sagðist
ekki trú því, að hann hefði
þá verið á valdi kommúnism-
ans. „Eg trúi því ekki, að
hann hefði getað leynt því,
að hann hafi verið svo góður
leikari, og við svo lélegir
sálkönnuðir".
Á hinn bóginn kemur fram,
að Blake varð eins og aðrir
vestrænir fangar að hlýða
á fyrirlestra um kommún-
ismann, stundum liðlangan
daginn, en þar hafi yfirleitt
verið um barnalegan áróður
ans, settr- vár ; yfhmaður
brezku flotam&lanefadariBn-
ar í Þýzkalandi. Hann var-i
Hamborg þar til hann fékk
lausn úr flotanum 1948.
í nóvember 1948 varð
hann vararæðismaður brezka
sendiráðsins í Seoul, Kóreu.
Það var 25. júní 1950 sem
kommúnistar réðust inn í
Suður-Kóreu, í júlí ruddust
þeir inn í skrifstofu brezka
sendiráðsins og 5. sept. 1950
hófst norður á bóginn hel-
ganga fanganna, sem mjög
var um rætt á þeim tíma.
Eftir heimkomuna til
Bretlands sannfærði Blake
utanríkisráðuneytinu, að
hann hefði ekki verið heila-
þveginn. Frá því er Blake fór
að starfa fyrir utanríkisráðu-
neytið var ýmsu haldið
leyndu um störf hans. í okt.
1954 kvæntist hann Gillian
Forsyth Allan, skrifstofu-
stúlku í utanríkisráðuneyt-
inu.
Blake starfar svo um skeið
hjá foringjaráði brezku her-
stjórnarinnar í Berlín og
kemur heim, að loknu starfi,
í apríl 1959.
f september ier hann til
Austurlanda væri til þess
að kynna sér mál og háttu
arabiskra þjóða, í Chemlan
hátt uppi í fjöllunum fyrir
handan Beirut. Þangað fóru
um sama leyti og hann 40
aðrir nemendur. Blake vissi
ekki að þeirra meðai voru
menn úr brezku leyndarþjón
ustunni. Þegar þeir fóru heim
í apríl árið eftir tóku þeir
Blake með sér. Stai'fsmönn-
um brezka sendiráðsins í
Beirut var fyrirskipað að
ræða ekki um Blake og nafn
hans var strikað af starfs-
mannaskrá utanríkisráðu-
neytisins. — Hann var sóttur
• í vinaboð starfsliðs séndi-
ráðsins, settur í Cometþotu,
sem var að fara til London,
en samtímis fór sendiráðs-
starfsmaður á fund konu
hans og var henni uppálagt,
að segja að hún yrði að flýta
sér heim til Englands til að
hjúkra veikum vini. Henni
var bannað að segja hver
væri hin raunverulega á-
stæða fyrir skyndi-brottför
hennar. Harmleikurinn var
hafinn. A. Th.
Rússar fylgjast vel með
fiskveiðum Japana.
Ssfna fróðleik um vefBiaBferðir þeirra.
Þessi maður er GeorgeEru þetta augu »heilai»veSins“ njósnara? (Myndin tekin í
Blake, snjall málamaður apríl 1953 skömmu eftir að Blake slanP ur fangabúðunum í
menntaður maður sem eitt
sinn gat sér hetjuorð, nú
fjölskyldufaðir, sem á tvær
dætur og kona hans nú með
líf undir brjósti.
Kommúnistar í Norður-
Kóreu náðu honum á sitt
vald og samkvæmt frásögn
félaga hans í fangabúðunum,
tók hann hinum mestu lítils-
virðingum af aðdáunarverðu
sálarþreki.
Honum var tekið sem hetju
við komuna til Bretlands og
hlaut mikilvægt starf í ut-
anríkisráðuneytinu, en það
furðulega er, að samkvæmt
hans eigin vitnisburði, þegar
hann varð að sæta hinni
grimmilegustu meðferð á
„helgöngu“, hættir hann að
vera hollur sínu eigin landi
og ákveður að láta kommún-
ismann verða hollustu sinnar
aðríjótandi.
Dómurinn, sem hann fékk
var þrefalt þyngri, en kjarn-
orkunjósnarinn Klaus Fuchs
fékk. Þegar dómsforsetinn,
Parker lávarður kvað upp
dóminn og ávarpaði Blake,
sagði hann, auk þess, sem
áður hefur verið getið 1 frétt-
um, að í ýmsum öðrum lönd-
um mundi framkoma hans
hafa leitt til líflátshegningar,
en George Blake gekk bros-
andi úr fangastúkunni í rétt-
inum (Old Baily), og skildi
eftir gátu, sem kannske verð-
Norður-Kóreu).
allir George Blake vel sög-
una og fréttin um að hann
væri njósnari kom yfir þá
sem reiðarslag. Og þegar
Harold Macmillan forsætis-
ráðherra svaraði fyrirspurn-
um í neðri málstofunni s.l.
fimmtudag benti hann á hve
óvanalegt mál þetta væri, og
lagði áherzlu á, eins og sagt
var í frétt hér í blaðinu, að
Blake hefði ekki verið heila-
þveginn, hann hefði ekki ver-
ið í kommúnistaflokknum
og ekki hagnast persónulega
á njósnarstarfi sínu, en ef
um eitthvað af þessu hefði
verið að ræða eða allt eru
miklar líkur til, að gr.unur
hefði beinst að honum miklu
fyrr en reyndin varð.
Macmillan greindi ekki frá
einstökum atriðum málsins
en lofaði leiðtogum flokk-
anna öllum - upplýsingum í
trúnaði. Var það fyrir fram
vitað, að mörgu yrði haldið
leyndu. „Blake-málið er höf-
uð-leyndarmál (top secret)
og Macmillan ætlar sér alls
ekki að greina frá einstökum
atriðum þess“, var sagt í einu
Lundúnadagblaðinu, þegar
daginn eftir að dómur var
upp kveðinn, en blöðin gerðu
ráð fyrir, að stjórnskipuð
nefnd, sem var falin athugun
á öryggiskerfinu eftir Lons-
að ræða þar itl að því er Lord
segir, að nýr fyrirlesari kom
til sögunnar, Rússi, hár, að-
alsmannslegur og auðheyri-
lega vel menntaður. Hans
tækni var miklu fullkomnari
en hinna, en Lord segir og,
að Blake hðfi virzt „ómót-
tækilegur“ fyrir hinum
„rauða áróðri“.
Þess vegna kom það líka
sem reiðarslag yfir Lord, að
Blake gerðist njósnari.
□ '
George Blake var fæddur
í Hollandi, sonur kaupsýslu-
manns af brezkum og lib-
önsku ætterni. Móðir hans er
hollenzk, býr á Bretlandi.
Blalce var brezkur þegn.
Síðla árs 1940 eftir innrás
Þjóðverja í Hollandvar fjöl-
skyldan í fangabúðum í
samt öðrum brezkum föng-
um. 1941 ákvað Blake að
flýja. Hanrí var þá 18 ára.
Hann var tekinn af vörðum
á landamærum Hollands,
tókst aftur að flýja, komst til
Portúgals, og á bandarísku
skipti til Wales. Hann gekk í
flotann sem sjálfboðaliði og
vegna nfálakunnáttu sinnar
var hann brátt tekinn í upp-
lýsingaþjónustu flotans.
Undir-lautinant var hann orð
inn 1914 og var þá orðinn
túlkur brezka flotaforingj-
: I
Yfirumsjónarmaður fiskvciða
við Japan kom nýlega heim af
krabbamiðunum við Vestur-
Kamtsjatka, þar sem hann
dv'aldist um borð í móðurskip-
inu „Yoko Maru4'.
Hann segir svo frá, að Rúss-
ar fylgist með veiðunum af
mikilli athygh og reyni að kom-
ast éftir hverju einu í sambandi
við japanska veiðiflotann. Að
því er hann segir, skipta Rúss-
ar ekki um eftirlitslið árlega
eins og Japanir. Þeir skrá sömu
sérfræðingana á skipin ár eftir
ár, en þeir kynna sér málin
eins gaumgæfilega og frekast er
unnt og hafa aflað sér mikilla
upplýsinga um veiðiskíp Jap-
ana og aðferðir þeirra á miðun-
um. En þeir hafa ekki einungis
áhuga á veiðiskapnum, heldur
líka á stjórnmálalegri afstöðu
sjómannana japönsku og spyrja
margra spurninga um hvað
eina, allt frá daglegum rekstri
skipanna til stjórnmálabarátt-
unnar.
i
| -Rússarnir nota bómullarnet
og eru á eftir í veiðitækni, svo
að á því sviði vilja þeir fylgjast
sem bezt með Japönum, Sov-
ézku sjómennirnir, sem sjá mik-
inn mun á veiði sinni og' veiði
japönsku skipanna, ásaka Jap-
ani fyrir brot á settum reglum,
Þegar Japanir fullvissa þá um,
að þeir hafi haldið sig á skýrt
afmörkuðum miðum, halda,
Rússar því fram að sjókort
þeirra séu ónák\ræm. Og það
kemur líka í Ijós, að sovézku
kortin eru fullkomnari, vegna
þess að þau eru byggð á radar-
athugunum á stöðu skipsins, en
Japanirnir, sem fara eftir af-
stöðu himintungla, gera oft
skekkjur í athugunum sinum.
En þegar Japanir fara fram á
að sjá sovézku kortin er þeim
neitað um það. Eina leiðin til
.að fullvissa Rússa um, að jap-
önsku skipin séu ekki utan
settra marka, er að þau geri
stöðumælingarnar • samtímis
þeim sovézku.
(Ægir, eftir Commercial Fis-
heries Review).
Nkrraah festír
sig í sessi.
Nkrumah hefur boðað, að
Ghana óski eftir að fá að skipa
sæti samveldisþjóðar í Öryggis-
ráði Sameinuðu þjóðauna, er
kjörtímabil Ceylons þar er út-
rimnið.
Nkrumah hefur nú tekið sér
fullt vald yfir stjórnarflokkn-
um og endurskipulagt stjórn
'sína. Miða þessá ráðstafanir að
því, að treysta vald hans ög
virðist stefnt að einræði hans,
og er eitt af því sem boðað er:
Engar kc.sningar.
í brezkum blöðum kemur
fram, að menn hafa áhyggjur
af þvi, að Nkrumah gerist æ
einráðari.
Auglýsendur
athugið auglýsingar er
birtast eiga í blaðinu
þurfa að berast fynr kl.
10^2 allá virka daga
nema í laugardagsblað
fyrir kl. 7 e.h. á föstu-
Vísir sími 11660