Vísir - 27.05.1961, Blaðsíða 9

| I^asíjai'dpgmn 27. maí 1961
Tjjjg
9
Þjóðleikhússtjóri:
varaður við Bethke,
„Eg var
en of seint“
Ballettmeistarinn höfðar
mái á Þjóðleikhússtjóra
Hélt blaðamannafund í gær
ÞAR sem ballettmeistarinn
Veit Bethke hefur fundið hjá
sér hvöt til þess að tilkynna
dagblöðum bæjarins um við-
skipti sín við Þjóðleikhúsið,
sem í rauninni er málefni, sem
aðeins varðar hann sjálfan og
Þjóðleikhúsið, kemst ég ekki
hjá því að gera nokkra grein
fyrir brottvikningu ballett-
meistarans.
f haust, um miðjan nóvem-
ber, skrifaði Erik Bidsted,
fyrrv. ballettmeistari Þjóðleik-
hússins, og tjáði mér að hann,
sökum veikinda, gæti ekki kom
ið til þess að kenna við List-
dans^kólann í vetur. Hóf ég
strax eftirgrennslanir í Lond-
on, Kaupmannahöfn, Stokk-
hólmi og Helsingfors á mögu-
leikum á því að fá ballettmeist
ara í stað Bidsteds. Bengt Hág
er, forstöðumaður danssafns ó-
perunnar í Stokkhólmi, útveg-
aði mér, fyrir Þjóðleikhúsið,
Veit Bethke, og samdi ég við
hann bréflega um kaup, kjör,
vinnutíma og verkefni og var
hann ráðinn frá 15. janúar
1961 til 1. júlí 1961. Bethke
kom svo hingað um miðjan jan.
og hóf kennslu í Listdansskóla
Þjóðleikhússins. Nokkru eftir
að hann hóf kennsluna kom
hann til mín og sagðist vilja
fara, það væri ómögulegt fyrir
sig að vera að fást við að kenna
þessum viðvaningum hér. Eg
benti honum á, að hann væri
ráðinn til 1. júlí. Það taldi hann
þá ekki, að skipti máli, en
féllst þó loks á að vera til 1.
marz. Um þetta leyti hringdi
einn daginn móðir eins drengs
ins, sem var í ballettskólanum
og sagði, að hann þyrði ekki að
fara í skólann aftur því Bethke
hefði barið sig og fleiri drengi
sem hann rak úr tíma. Ég kall-
aði ballettmeistarann fyrir
mig og spurði hann um þetta.
Hann viðurkenndi þá við mig,
að hann hefði tekið í lurginn á
strákunum og rekið þá. Ég
tjáði honum að hér væri ekki
leyfilegt að berja börn í skól-
um og lofaði hann mér, að það
skyldi hann ekki gera oftar,
enda hafa engar kvartanir kom
ið síðan frá foreldrum.
Rétt fyrir páska kom Bethke
að máli við mig og sagðist
þurfa að fara til Svíþjóðar í
páskaleyfinu, hvað ég sam-
þykkti og gaf honum þriggja
daga leyfi frá kennslu í dymb-
ilvikunni (það átti að kenna
fram að skírdegi), en hann
vrði að hefja kennslu aftur 5.
apríl. Það gerði hann ekki,
kom fyrst þann 10. apríl, bað
ekki unj framlengt leyfi, og
baðst heldur ekki afsökunar.
Þegar hann hafði fengið leyfi
til fararinnar krafðist hann
þess, að leikhúsið borgaði fyrir
sig flugfarið fram og aftur. Ég
neitaði því, þar sem hér var
eingöngu um ferð í einkaerind
um að ræða. Hann hélt því þá
fram, að hann þyrfti að fara til
Svíþjóðar til þess að tala við
ballettmeistara Kruuse, sem
átti að setja „Sigaunabarón-
inn“ upp. Ég sagði honum að
það gæti ekki verið svo þýð-
ingarmikið samtal að borgandi
væri fyrir það nálægt 9 þús.
kr. þ.e.a.s. flugfarið fram og
aftur til Stokkhólms, en Kruu
sem er i Malmö. Hótaði hann
að fara og koma ekki aftur ef
ég greiddi þetta ekki. Ég féllst
þá á að greiða fargjaldið í bili,
en það gengi síðar upp í vænt-
anlega greiðslu til hans fyrir
samningu á dönsum í óperett-
una Sígaunabaróninn.
Þegar svo var hafist handa
um uppsetningu „Sígaunabar-
ónsins“ kom Bethke enn að
máli við mig varðandi greiðslu
fyrir að annast kennslu á leik
hreyfingum söngvaránna og
kórsins. Við sömdum þá um
það. En þá hafði hann með
greiðslu flugfarsins fengið 800
krónum meira heldur en hann
átti samkv. samningi að fá, og
þá hótar hann enn að ef hann
fengi þessar 800 kr. ekki líka,
þá hætti hann strax að vinna.
Hinn 17. maí, þegar ailar æf-
ingar standa hæst, kemur hann
enn og hótar því, að ef hann
fái ekki yfirfærslu fyrir 2500
sænskum krónum af kaupi
sínu, rnunj hann hætta við að
æfa ballettinn. Ég tjáði hon-
um að ég réði ekki gjaldeyris
yfirfærslum, enda var samið
um kaupgreiðslu til hans í ís-
lenzkum krónum en ekki
•-.-Sirn T.andsbankinn biarg
aði brotthlaupi hans með því
að veita leyfi fyrir þessari yf-
irfærslu
Samkv. dagbók umsjónar-
manns á leiksviðinu átti Beth-
ke að kenna söngvurum leik-
hreyfingar þann 17. maí kl.
10—13. Þegar æfingin var rétt
byrjuð voru leikstjóri og ball-
ettmeistari ekki sammála um
einhver smáatriði, fór Bethke
þá af æfingunni, kom inn á
skrifstofu og tilkynnti þar, að
hann myndi ekki koma nálægt
æfingum á óperettunni meir,
hann væri búinn að sviðsetja
ballettinn og búinn með sitt
hlutverk við sýninguna. Þegar
mér var tjáð þetta, hringdi ég
til hans og skipaði honum að
koma strax til viðtals, hvað
hann gerði, og fékk ég hann þá
til þess að halda áfram eftir
viðtal við hann einan fyrst og
siðan með leikstjóra.
Þannig hélt þetta áfrám,
stöðugt stríð. Á æfingunni að
kvöldi 22. rhaí fór hann enn
burt í upphafi æfingar af því
að einn söngvarinn, sem hann
vildi flytja til í stöðu á sviðinu
sagði að leikstjórinn hefði sagt
sér að standa þarna í þessu
söngatriði. Kom þó aftur eftir
nokkra stund sinnaðist enn á
ný síðar á æfingunni og fór þá
alveg. Um kvöldið boðaði Beth
ke ballettstúlkurnar þó á æf-
ingu daginn eftir, kl. 12, og
átti að vera allt að 2ja tíma æf
ing til þess að lagfæra það sem
áfátt var í ballettinum. Nokkr
um mínútum eftir að sú æfing
hófst, átti hann einhver orða-
skipti um dansatriði við sóló-
dansmeyjuna, reiddist, hætti
við æfinguna og fór, og bajlett-
inn fékk aldrei þær leiðrétting-
ar sem hann átti að fá fyrir
sýninguna. Á aðalæfingu
mætti Bethke ekki til æfingar-
Innar en sat einhvers staðar í
áhorfendasvæði hússins, fékkst
ekki til þess að koma á sviðið
til viðtals þó tvívegis væri kall
að á hann, eða til þgss að sitja
við hlið mína og leikstjórans,
sem honum bar að gera sam-
kv. reglum leikhússins, því á
aðalæfingu afhenda leikstjóri
og ballettmeistari sýninguna,
ræða við leikhússtjórann og
ganga úr skugga um að leik-
hússtjórinn fallist á að sýn-
ingin sé eins og henni er þá
skilað. Einnig er það viðte^kin
regla, að leikstjóri og ballett-
meistari tali við listafólkið í
sýningunni, bendi því á ef eitt
hvað hefur verið öðruvísi en
átti að vera eða segir að hann
sé ánægður, Fái listafólkdð ekk
ert að vita frá stjórnanda, veit
það ekki hvort það hefur gert
allt rétt, og skapar öryggis-
leysi. Þarna brást ballettmeist-
arinn enn, taldi ég þá mælinn
fullan og sagðj honum upp
störfum daginn éftir. Gerði ég
það samkvæmt 28. gr. reglu-
gerðar Þjóðleikhússins, sem er
þannig: „Þjóðleikhússtjóri get-
ur á hvaða tíma leikárs sem er
vikið frá starfi með styttri fyr
irvara en um getur í 14. gr.,
hverjum þeim leikara eða öðr-
um starfsmanni Þjóðleikhúss-
ins er hann hefur ráðið, og sek
ur gerist um brot á reglugerð
þessari. Sé um ítrekað brot að
ræða eða stórfellt. má víkja
honum fyrirvaralaust“.
Eins og allir munu sjá af
þessari greinargerð, hefi ég í
lengstu lög reynt að jafna all-
an ágreining en einhver tak-
mörk verða þó að vera. Það
er ekki hægt að láta einn starfs
mann eyðileggja verk leikhúss
ins og óvirða stofnunina eins
og Veit Bethke hefur gert
mjög freklega með framkomu
sinni. Einstaka útlendingum
finnst, þegar þeir koma til lít-
illar þjóðar, eins og okkur ís-
lendinga, að þeir geti boðið
okkur hvaða dónaskap sem er.
Veit Bcthke, ballettmeistari
„Sígaunabarónsins“, sem Þjóð-
leikhússtjóri rak úr starfi í
fyrradag, daginn, sem frum-
sýning óperettunnar fór fram,
boðaði blaðamenn á sinn fund
í gær og kvaðst vera tilneydd-
ur að segja blöðum frá atburð-
inum og einnig að hann hafi
fengið lögfræðingi, Sigurði
Baldurssyn hrl., málið í hend-
ur. —
Bethke kom hingað rétt eftir
áramót, ráðinn aðalkennari við
Ballettskóla Þjóðleikhússins og
kveðst hafa ráðningu til 1. júlí
við stjórn ballettsins í óperett-
unni, sem sýningar eru nú
hafnar á. Nú hafi það komið
yfir sig eins og reiðarslag, að
Þjóðleikhússtjóri hafi rekið sig
umsvifalaust úr starfi; neitað
að greiða sér kaup fyrir næsta
mánuð og það sem verra værí,
ærumeitt sig svo, að hann gæti
ekki bótalaust þolað, og hætti
ekki fyrr en hann fengi upp-
reisn æru og efndir á samning-
um. Hann kvaðst hverfa af
landi brott eftir nokkra <Sajjíi«.
Enn rætt um að loka
Beringssundi. i
Bata á heimskautssvæðinu fylgir
versnandi veður á öðrum stöðum.
Það hefir oft borið á góma á
undanfömum árum og áratug-
um, að mannkynið gæti fengið
óhemju landrými — frjósamt
land — ef hægt væri að ylja
Norður-íshafið.
Hafa margir þá haft í huga,
að loka bæri Beringssundi, sem
skilur á milli Alaska og Sí-
beríu, en siðan yrðu risavaxnar
dælur notaðar til að dæla heit-
um eða tiltölulega hlýjum
Kyrrahafssjó norður fyrir stífl-
"V" ......
Við íslendingar erum gestrisn-
ir en það eru einhver takmörk
fyrir gestrisni okkar. Ég hefi
haft marga tugi erlendra lista-
manna hér í þjónustu Þjóðleik-
hússins á undanförnum 12 ár-
um, sem ég hef verið þjóðleik
hússtjóri, aldrei fyrr hefi ég
átt í nokkrum erfiðleikum með
einn einasta Samstarfið hefur
alltaf verið framúrskarandi
gott og snurðulaust þar til nú
við Bethke. Það er ekki nóg að
maðurinn sé góður listamað-
ur. Bethke hefur sýnt með
dönsunum sem hann hefur sam
ið og æft i ,,Sígaunabaróninn“
að hann er listamaður, dansarn
ir sýna listræna sköpunargetu
hans. Ballettmeistari sem
Bethke hefur -'g-ir unnið hjá,
■V mig við honum, en <■
seint. Ekki vegna kunnáttu-
leysis heldur vegna skapgalla
h, r.s. Það er ekki nóg að vera
góður listamaður. Skapgallar
^ethV r ’’ svo'mikfir eð óg?r
legt er að hafa samstarf við
hann. enda hleypur hann hér
verki sinu ófullgerðu út af
smávægilegum atriðum. Slíkan
starfsmann getur Þjóðleikhús-
ið ekki haft í sinni þjónustu,
enda þarf það þess ekki.
Guðl. Rósinkranz.
una. Leikur enginn vafi á, að
unnt mundi að breyta loftslag-
inu í Síberíu og norðurhéruðum
Rússlands með þessu móti, svo
að túndran yrði ekki lengur
freðmýrar heldur botnlaus fen,
en það er ekki nema annar hluti
vandamálsins.
Balnandi loftlagi á þessu
svæði mundi óumflýjanlega
fylgja versnandi loftlag á
öðrum stöðum í heiminum
— til dæmis austan við norð
anvert Atlantshaf, því að svo
mikill straumur mundi
myndast nprðan úr íshafi, að
Golfstrauminum yrði að lík-
indum bægt á brott.
En fleira gæti vitanlega
komið til greina að auki. Hvern-
ig færi, ef loftslag breyttist
svo, að Grænlandsjökull tæki
að bráðna. Þá mundi ekki líta
vel út í hinum lægri byggðum
heims, því að gríðarmikil flæmi
mundu fara í kaf, þar á meðal
víðáttumikil svæði með öllum
Verwoerd vill aftger&r
- ekki uitiræður.
Dr. Verwoerd forsætisráð-
herra Suður-Afríku hefur neit-
að kröfu stjórnarandstöðunnar
mn umræðu á þingi um neyðar-
ráðstafanir stjórnarinnar.
Þriggja daga verkfall hör-
undsdökkra hefst mánudag n.
k. og Verwoerd leggur áherzlu
á aðgerðir en ekki umræður.
Stjórnin hefir bannað samkom
ur í 5 vikur, stofnað til allvíð-
tæks herútboðs og lætur fram
fara handtökur og húsrann-
sóknir, vegna fyrirhugaðs 3ja
daga verkfalls hörundsdökkra
manna, sem hvatt er til með
leynd og hefur ekki tekizt að