Vísir - 30.05.1961, Blaðsíða 3

Þriðjudaginn 30. maí 1961
VlSIR
Hákon Bjarnason
formaður félagsins Island-Noregur.
Samskipti og tengsl iVorð-
mannu og Islendinga-
Haustið 1926 leit ég Noreg
af sjó í fyrsta sinni á ævinni.
Man ég skýrt hvílíkum forvitn
isaugum ég skoðaði fjöll og
dali úr mikilli fjarlægð. Rifj-
aðist þá upp fyrir mér kvæði
Matthíasar Jochumssonar,
„Nú hef ég litið landið feðra
minna,
landið, sem við mér hló á
bernskudögum . .
Hefði ég ráðið ferðum skips
þess, sem ég var á, hefði ég
hleypt því upp undir land til
þess að skoða.það betur. Sem
betur fer liðu ekki mörg ár áð-
ur en ég átti þess kost að kom-
ast til Noregs. Við fyrstu kynni
mín af þjóðinni fann ég strax,
að ótrúlega margt var skylt
með Norðmönnum og okkur
íslendingum, og eftir því, sem
árin hafa liðið og ég hef kynnst
fleiri Norðmönnum, hefur
þetta komið æ skýrar í Ijós.
í því sambandi minnist ég
einkum eins atburðar. Ég var
staddúr innst inni í Sogni og
gaf mig á tal við gamlan mann,
sem var að kurla eldivið. Áður
en varði fór samtal okkar fram
á móðurmáli hvors fyrir sig.
Hann talaði hægt sína eigin
mállýsku en ég mitt daglega
mál, og hvorugur. átti erfitt
með að skilja hinn. Munurinn
á máli okkar hefur vart verið
meiri en hann var á hinum
ýmsu mállýskum Noregs á dög
um Snorra Sturlusonar. Mig
furðaði mjög á þessu, en ég hef
síðar reynt þetta og heyrt á
ýmsum stöðum á Vesturland-
inu í Noregi, einkum í samtöl-
um við aldrað fólk á afskekkt-
um stöðum. Orð þeirra og okk-
ar eru nærri öll hin sömu, mun
ur á framburði er einkum á
hljóðstöfum. Þar að auki
sleppa þeir flestum fallending-
um, en slíkt er til hægðarauka,
og er alls ekki óhugsandi að ís-
lenzka framtíðarinnar taki
þetta upp. (Þágufallssýkin svo-
nefnda, sem kennarar landsins
eru í óða önn að berjast við
með litlum árangri, er auðvitað
ekki annað en upphaf að
þessu). Og loks er eitt í sam-
bandi við málið. Enn bregður
fyrir að maður heyri gamlar
vísur með stuðlum og höfuð-
stöfum, en þetta er alveg að
hverfa.
— o —
Noregur og ísland eru afar
ólík lönd bæði að eðli og út-
liti. Annað er gamalt land gran
ítfjalla, en hitt ungt land blá-
grýtis og móbergs. Bæði eru
að vísu hrjóstrug, en auður
Noregs er þó miklu meiri en
íslands. Hann er fólginn í barr
skógum þeirra, því að án
þeirra væri Noregur næstum ó
byggilegur.
Báðar þjóðirnar hafa verið
mergsognar um aldir af útlend
um kaupmönnum og stjórnar-
völdum. Öll alþýða landanna
hefur lifað við hin hörðustu
kjör og dregið fram lífið við
búskaparbasl og fiskiveiðar,
og því má finna margar hlið-
stæður í lífi beggja þjóðanna.
Meðan Danakonungar og fy.lgi
fiskar þeirra máttu sín nokk-
urs beindust öll viðskipti til
Danmerkur, og þá voru lítil
sem engin tengsl á milli Nor-
egs og íslands. Á öldinni sem
leið hófust þó nokkur kynni
milli Norðmanna og íslendinga
sumpart vegna þess að áhrifa
miklir Norðmenn studdu kröf-
ur íslendinga til meiri sjálf-
stjórnar, en sumpart af því, að
Norðmenn fóru að stunda veið
ar við fsland á síðustu áratug-
um aldarinnar. f báðum þess-
um tilfellum eiga íslendingar
Norðmönnum þökk að gjalda
því að þótt ýmsir Norðmenn
hafi grætt drjúgan skilding á
þessu og útrýmt hvölum að
mestu á íslandshafi, þá kendu
þeir okkur verklega menningu
svo að um munaði.
Samskipti Norðmanna og
íslendinga dvínuðu mjög upþ
úr síðustu aldamótum og voru
fremur lítil um allmörg ár. Var
það að vonum, því að þjóðirnar
kepptu hart á fiskmörkuðum
heims og um gagnkvæm við-
skipti var lítið að ræða. Iðnað-
ur Norðmanna var þá í
bernsku og gat lítið keppt við
stóru löndin, og við íslending-
ar höfðum ekkert að selja
Norðmönnum eftir að þeir tóku
upp verndartoll á saltketi.
— o —
Meðan síðari heimsstyrjöld-
in geisaði og upp frá því hafa
kynni íslendinga af Norðmönn
um aukist nokkuð á ný en þó
minna en skyldi og liggja til
þess margar orsakir. En ekki
skulu þær raktar hér.
Menningartengsl á milli
þjóða standa ávallt höllum
fæti nema því aðeins að þjóð-
irnar hafi og verzlunarvið-
skipti eða samstöðu í einhverj
um málum Þó að bæði Norð-
menn og íslendingar vilji
halda slíkum tengslum verður
það aldrei gert til mikilla
muna, nema því aðeins að öðru
hvoru eða báðum þessum skil-
yrðum verði fullnægt meira en
verið hefur.
Um undanfarin ár hefur ver-
ið mikil og góð samvinna milli
Loftleiða og L. G. Braathens á
sviði flugmála, sem báðir að-
ilar hafa haft hag af. Ennfrem-
ur hafa verið teknar upp sigl-
ingar milli Noregs og fslands
um sumarmánuðina, og hefur
það létt nokkuð undir viðskipt
um við Noreg, en þó hvergi
nærri sem skyldi, þar sem þess
ar siglingar miðast of mjög við
farþegaflutninga. Vonandi
stendur þetta til bóta. Var það
áreiðanlega skaði að Berg-
enska skipafélagið hættj sigl-
ingum til íslands eftir striðið,
en að þeir hættu var einvörð-
ungu sök okkar íslendinga,
Eftir stríðið hafa ferðir
manna á milli íslands og Nor-
egs aukist töluvert. í því sam-
bandi má nefna skiptiferðir
Norðmanna og íslendinga til
þess að gróðursetja skóg. Farn
ar hafa verið 4 ferðir síðan
1949, en sú 5. verður farin á
þessu vori. Koma 60 Norðmenn
hingað til lands 31. maí og
munu dvelja hér í hálfan mán-
uð. Samtímis fara jafnmargir
fslendingar til Noregs.
Að þessari ferð lokinni hafa
hátt á þriðja hundrað manns
frá hvoru landi gist hitt land-
ið. Það er yfirleitt ungt fólk,
sem ræðst í þessar ferðir, og
hingað til hafa allir haft bæði
ánægju og gagn af þessum ferð
um. Þeim er þannig fyrirkomið
að kostur er að ferðast á milli
landa fyrir hálft fargjald, en
dvölin er ókeypis fyrir þá
vinnu, sem menn inna af hönd-
um. Samtímis er þátttakend-
um gefinn kostur á að skoða
sig töluvert um og að kynnast
1
fólki, ýmist við daglega önn
eða á samkomum.
Á þessum ferðum vinnur
fólkið að lífrænum og nytsöm-
um störfum þannig að það skil-
ur verðmæti eftir sig við brott-
förina. Fyrip skógræktina á ís-
landi hefur þetta orðið hinn
mesti búhnykkur, ekki síst
vegna þess, að fjöldinn allur af
þeim, sem til Noregs fara, sjá
1 þar af eigin raun hvílíkar nytj-
ar eru af skógi og reynast
vinnufúsir fyrir málefnið á
eftir. En hér á landi eru nú
stór svæði að klæðast ksógi,
sem plantað hefur verið af
verkfúsum höndum ungra
Norðmanna. Og íslendinga-
skógarnir í Noregi eru víða til.
Slíkar ferðir sem þessar
gefa lífræn tengsl milli land-
anna og þjóðanna, en fyrir þá
sök munu þau halda áfram um
langan aldur hvað svo sem öll-
um öðrum viðskiptum líður.
íslendingar eiga allir kyn
sitt að rekja til Noregs, og á
tímum umbrota og framfara er
hollt að standa að nokkru leyti
í fortíðinni. Af þeim sökum
ættum við að leggja stund á
kynni okkar við nánustu frænd
þjóð okkar, læra af henni og
halda vináttu hennar.
Hákon Bjarnason.
Stevenson
í suðurför
Kennedy forseti hefnr til-
kynnt, að Adlai Steverson am-
bassador, aðalfulltrúi Banda-
ríkjanna hjá Sameinuðu þjóð-
unurri, fari í hálfsmánaðar vin-
áttuferðalag til Suður-Ameríku.
Stevenson kemur í 10 höfuð-
borgir. Megintilgangurinn er
að ræða félagsmál og efnahags-
mál og nánara samstarf allra
Vesturálfulýðveldanna. Ferða-
laginu mun Ijúka í júlí, rétt
fyrir ráðstefnu um efnahags-
og félagsmál, sem haldin verð-
ur í Montevideo.
Talið er, að Kúba muni mjög
bera á góma í viðræðum Stev-
ensons við leiðtoga Suður-Ame-
ríkuríkjanna.
Konungssetrið Skaugum að vetrarlagi.
•jiiiiHiiííS:::
Þrír ættliðir. Ólafur, Hákon og Haraldur. Myndin er tekin um sumarið 1952, skömmu fyrir
áttræðisafmæli Hákons konungs.