Vísir - 23.12.1961, Síða 2

2
VÍSIR
Laugardagur 23. des. 1961
Hinzta
sjúkdómsgreiningin.
Arthur Hailey: Hinzta sjúk-
dómsgreininingin. Skáld-
saga, 347 bls. í Skírnis-
broti. Þýðandi Hersteinn
Pálsson. Útgef.: Bókaforlag
Odds Björnss., Akureyri.
Hér er á ferðinni enn ein
læknaskáldsaga, - en margar
slíkar hafa komið út á síðustu
árum og sumar hlotið miklar
vinsældir. Höfundur þessarar
bókar, amerískur blaðamaður,
er óþekktur hér á landi, enda
mun þetta vera fyrsta stóra
skáldsagan frá hans hendi. Hún
ber með sér að vera samin fyr-
ir aðeins fáum árum, en mun
nú þegar hafa verið þýdd á
mörg tungumál og víða orðið
metsölubók.
Nafn bókarinnar vakti ekki
eftirvæntingu mína, og eg hóf
lestur hennar án áhuga. Munu
ljóðlínur Þorsteins hafa komið
í hug minn, er hann segir um
spítalann:
,,og langur er dagur og
dauflegur þar,
sem dauðinn og læknarnir
búa“.
Fyrr en varði var eg þó á
valdi litríkrar frásagnar af
margvíslegum atburðum úr lífi
og störfum eftirtektarverðra
persóna, og er ekki að orðlengja
það, að eg heillaðist af bókinni.
Þarna eru saman tvinnaðar
frásagnir um hin ógurlegustu
mannanna mein og baráttuna
gegn þeim, svipmyndir af ást-
um og óhamingju, gleði og sorg-
um. Frásögnin er lifandi, at-
burðarásin hröð og efninu hag-
rætt líkt og á kvikmyndatjaldi.
Eg minnist þess ekki, að hafa
fyrr fengið jafnglögga og
greinagóða lýsingu á viðfangs-
efnum lækna og starfsmanna
sjúkrahúss. Er sumt hrollvekj-
andi nokkuð, einkum í líkskurð-
ar- og meinafræðadeildinni, en
eigi að síður stórfróðlegt.
Læknar og hjúkrunarkonur
standa oft frammi fyrir hinum
átakanlegustu atvikum mann-
legs lifs, v.erða að segja og
gera ’sitthvað, skyldu sinnar
vegna, sem er í mesta máta
ógeðfellt og erfitt, og verða þá
oft vitni að þungbærari örlög-
um einstaklinga, en yfirleitt
eru dæmi til. Höfundur þessar-
ar sögu virðist vera svo gagn-
kunnugur störfum lækna og
hjúkrunarkvenna, að manni
finnst hann hljóti að vera
læknir sjálfur. — Sagan er
hörkuspennandi, efnismikil og
margt í henni eftirminnilegt.
Þýðingin mun ekki hafa verið
vandalítil, svo sérfræðilegt sem
margt er í bók þessari, en vel
virðist hún af hendi leyst. Prent-
villupúkinn hefur litlu áorkað
og frágangur bókarinnar er
góður, eins og venjulegt er um
bækur þessa forlags. — Svona
skáldsögur getur maður lesið
oftar en einu sinni.
Jóhannes OIi Sæmundsson,
Námsstjóri.
Tvær jólabækur frá
Dverghamri.
Nýlega eru komnar á jóla-
markaðinn tvær nýjar bækur
frá nýrri bókaútgáfu, Dverg-
hamar.
Er þar fyrst að telja skáld-
söguna Lífsneisti eftir þýzka
rithöfundinn góðkunna Erich
Maria Remarque, Lífsnesti. Rit-
aði hann söguna árið 1952 og
fjallar hún um fangabúðalíf í
Þýzkalandi í síðari heimsstyrj-
öldinni. Herdís Helgadóttir
þýðir.
Hin bókin er eftir Englending-
inn Alan Boucher og nefnist
Borizt á banaspjótum. Gerist
hún á íslandi árið 1003, söguleg
skáldsaga þar sem fornsögu-
hetjur koma við sögu. Er bókin
fyrst og fremst ætluð ungling-
um. Höfundur er mikill og góð-
ur íslenzkumaður, og varði
doktorsritgerð við Cambridge-
háskóla um Hallfreðs sögu vand"
ræðaskálds. Bókin nefnist á
ensku The Path of the Raven og
hefir Lúter Jónsson þýtt hana.
Myndskreytt er bókin með dúk-
skurðarmyndum eftir Ragnar
Lár.
Merkileg persónusaga
J'ón Guðnason þjóðskjala-
vörður hefur gefið út tveggja
binda rit, „Dalamenn“, sem er
æviskrár 3500 íbúa Dalasýslu
á árunum 1703—1961.
Þetta eru fyrst og fremst ævi-
skrár búenda, en auk þess
margra annarra í Dalasýlu á of-
angreindu tímabili.
Æviskrám er skipað þannig,
að hver sveit er út af fyrir sig
hið sama einnig hver bær inn-
an sömu sveitar. Er byrjað
syðst í sýslunni, á Gunnarsstöð-
um i Hörðudal, endað á Kleif-
um í Gilsfirði. Ritið er í tveim-
ur bindum, næstum jafnstór-
um samtals 1076 bls.
Myndir eru í ritinu af nær
því 1400 manns, nafngreindum.
Þó að rit þetta sé kennt við
Dalamenn og fjalli aðallega um
þá, er þar einnig að finna upp-
lýsingar um ættir fólks víðsveg-
ar um landið.
Þó að ,,Dalamenn“ komi nú
út í tveimur stórum bindum,
fer fjarri því að það efni, sem
fyrir hendi var, sé tæmt. Tveir
kaflar urðu að mæta afgangi
að þessu sinni; Dalamenn í
Vesturheimi, þ. e., um 600 vest-
urfara, og Dalamenn utan hér-
aðs, þ. e., konur og karlar, sem
uppi voru og fædd í Dalsýslu á
því tímabili, sem ritið fjallar
um, en unnu ævistarfa sinn í
öðrum héruðum og voru látin
þegar ritið var búið til prent-
I unar.
Jón Guðnason er hinn mesti
fræðimaður á sviði ættfræði
sem enn er í fullu starfi og
í fullu fjöri hér á landi og að
sama skapi afkastamaður. Fyr-
ir sex árum kom út hliðstæð
bók um Strandamenn eftir Jón,
hið merkasta rit og hefir verið
mikið keypt og mikið lesið. En
í handi'iti á Jón geysilegt safn
af æviskrám, einkum fólks á
Vesturlandi, og er ekki ólíklegt
ef Jóni endist aldur að fleiri
rit, sem þessi, komi þá fyrir al-
mennings sjónir.
Allii' þeir sem unna persónu-
sögu og ættfræði munu telja
bók þessa um Dalamenn hið
mesta gersemi og ómissandi
heimildarrit. Jón Guðnason
gefur þetta mikla rit út á eigin
kostnað og má alþjóð þakka
honum dugnað hans og stórhug.
ÁSTIR
DOSTOÉVSKYS
Framh. af bls. 1.
fögur er einkunnin, sem
hann gefur Hrefnu konu
sinni, Sú ást virðist ekki
hafa kólnað með árunum.
þótt ýmislegt megi eflaust
að þessari bók finna, er
mér hitt ofar í huga, að lest-
ur hennar veitti mér ánægju.
Ég held að flestir myndu
hafa af henni bæði gagn og
gaman. Bernharð skrifar gott
og tilgerðarlaust mál, mál
sem honum hefir verið eigin-
legt og hann uppalinn við.
Með bók sinni hefir Bern-
harð sýnt, að saga stjórn-
málamanns getur verið
hvort tveggja í senn: girni-
leg til fróðleiks og hollur
lestur.
Kristján Róbertsson.
HELZTU BÆKUR HELGAFELLS
Þær bækur sem Helgafellsút-
gáfan telur vera aðal jólabækur
sínar í ár, eru myndabók Ás-
mundar Sveinssonar, Island í
máli og myndum, Sögur að
norðan eftir Hannes Pétursson,
Sjálfsævisaga Pasternaks og
„Grátt gaman“, sögur eftir
Ástu Sigurðardóttur.
Um sumar þessara bóka hefur
verið getið áður hér í blaðinu
og því óþarft að lýsa þeim nán-
ar. Þó skal þess getið um Ás-
mundarbókina að hún er í röð
dýrustu og vönduðustu bóka
sem til þessa hafa verið gefnar
út á íslandi. í henni eru mynd-
ir af öllum listaverkum Ás-
mundar og um 50 myndir eru
litprentaðar. Um sjálfsævisögu
Pasternaks er það að segja, að
hún fékkst ekki gefin út í
heimalandi höfundarins. Er
þetta mjög umtöluð bók og þyk-
ir hið mesta listaverk. Geir
Kristjánsson hefur íslenzkað.
Með bókinni er bókarauki nokk-
ur, en það er úrval ljóða eftir
Pasternak. Þau Hannes og Ásta
eiga sammerkt í því að þetta eru
fyrstu smásagnasöfn þeirra og
vissulega forvitnilegt að kynn-
ast viðbrögðum þeirra og við-
fangsefnum. Bæði eru þau þeg-
ar kunn fyrir listræna kunnáttu
og talin í hópi þeirra, sem mik-
ils má vænta af. Ásta mynd-
skreytir bók sína sjálf, en hún
er ágætur teiknari. ísland í
máli og myndum er 2. bindi
þessa bókaflokks, en alls eru
fyrirhuguð 10 bindi í honum.
Tólf þjóðkunnir íslendingar
skrifa í þetta bindi og í því eru
32 litprentarar Ijósmyndir.
Auk framantalinna bóka hef-
ur Helgafell gefið út 3 bæk-
ur eftir Nóbelsverðlaunahöfund-
inn Laxness. Ein þeirra í frum-
útgáfu, „Strompleikur“, sem
sýndur er enn í Þjóðleikhúsinu
við gífurl. aðsókn. Bæði bók-
in og leiksýningin hafa vakið
verðskulduga athygli. Hinar
tvær Kiljansbækurnar eru end-
urprentanir, en það er Sjálf-
stætt fólk, sem kemur nú út í
3ju útgáfu og Atomstöðin.
Ragnheiður Jónsdóttir skáld-
kona hefur skrifað skáldsögu
„Mín liljan fríð“. Útgefandinn
telur þetta mjög góða skáld-
sögu, enda er Ragnheiður í hópi
allra vinsælustu höfunda lands-
ins og er annar í röðinni hvað
snertir útlánsbóka í bókasöfn-
um landsins.
Eftir Jakob Thorarensen skáld
kemur út nýtt smásögusafn,
„Grýttar götur“. Jakob er í
hópi mikilvirkustu höfunda
landsins og hefur stóran les-
endahóp að bakisér.
Annar kunnur höfundur,
Thor Vilhjálmsson sendir einnig
frá sér nýja bók, „Svipir dags-
ins og nótt“ heitir hún — all-
stór bók og þykir líkleg til að
auka enn vinsældir þessa ágæta
rithöfundar.
Á Þingvelli 984 er leikrit eða
leikþáttur sem próf. Sigurður
Nordal samdi í sumar í tilefni
hingaðkomu Ólafs Noregskon-
kommgs, og var þá sýnt í Þjóð-
leikhúsinu. í þessari bók er
mikil speki og mikil vizka og
verður óefað í flokki beztu
bóka ársins, þótt ekki sé hún
stór.
Tvær ljóðabækur hafa kom-
ið út hjá Helgafelli í haust, önn-
ur þeirra eftir Sigurð A. Magn-
ússon blaðamann, hin eftir
Högna Egilsson og er það fyrsta
bók hans.
Að lokum skal getið þriggja
bóka sem Helgafell gefur út á
ensku, en það má teljast næsta
fátítt að íslenzkar bækur séu
þýddar og gefnar hér út á er-
lendum málum og sérstaklega
þó fagurbókmenntir. Þær bækur
sem hér um ræðir eru íslenzkur
aðall eftir Þórberg Þórðarson,
Fjalla-Eyvindur eftir Jóhann
Sigurjónsson og ísland í máli
og myndum með 50 litprentuð-
um Ijósmyndum.