Vísir - 09.03.1962, Blaðsíða 9

Vísir - 09.03.1962, Blaðsíða 9
Föstudagur 9. marz 196Z V I S I R ERF9Ð AKVÖRÐIi eftir Þorstein Thorarensen JJennedy forseti hefir nú orðið að taka mjög erfiða ákvörðun. Það var ekki skemmtilegt hlutverk fyrir þennan unga valdamann að koma fram fyrir bandarísku þjóðina og alheim um síð- ustu helgi og tilkynna, að Bandaríkjastjórn hefði á- kveðið að hefja að nýju kjarnorkuvopnatilraunir yfir sunnanverðu Kyrrahafi, sennilega í seinni hluta apríl. Þessi ákvörðun er tekin réttum sex mánuðum eftir að Rússar hófu hinar miklu kjarnorkuvopnatilraunir sín- ar sl. haust. Og hún er bein afleiðing af þeim. Enn gefa Bandaríkjamenn nokkurn frest til viðbótar eða nærri tvo mánuði. Á þessum tíma geta Rússar með einu jáyrði stöðvað þessar tilraunir. Ef þeir vildu nú loks ganga að fullkomlega sanngjörnum til- lögum Vesturveldanna í af- vopnunarmálunum eru Bandaríkin reiðubúin að fella tilraunirnar niður, jafnvel þótt þeir óttist að Rússar komizt þá framar en þeir á sviði kjarnorkuvíg- búnaðar með tilstyrk til- raunanna sem þeir gerðu í haust. Um þessi mál verður rætt á afvopnunarráðstefnunni sem hefst í Genf 14. marz og á fundi utanríkisráðherra stórveldanna, sem verður tveimur dögum áður 12. m^rz í sömu borg. það mátti heyra í allri ræðu Kennedys á laugardaginn að honum var tregt tungu að hræra og að þurfa að til- kynna framkvæmd nýrra atómtilrauna. „Eg harma það,“ sagði hann, að með þessu mun geislavirkt efni enn bætast í andrúmsloftið. Og þó það yrði aðeins til að valda ein- um manni heilsutjóni í fyr- irsjáanlegri framtíð, — og þó hættan sé að vísu fjarlæg og smávægileg. þá harma eg þetta, að eg skuli neyðast þannig til að vega þessa hættu upp á -móti hættunni, sem steðjar að hundruðum milljóna manna, ef við drög- umst aftur úr í kjarnorku- vígbúnaði.“ Það er athyglisvert, að meðan Krúsév einvaldi Rúss- lands gaf engar skýringar á kjarnorkuvopnatilraunum sl. haust, þá kemur það hins- vegar fram í ræðu Kenne- dys, að hann og aðstoðar- menn hans hafa mikið hugs- að um þetta mál og leggja yfir höfuð geysilega áherzlu á ráðstafanir til að draga sem mest úr geislunarhættunni. £jn það sem hefir úrslita- áhifin á ákvörðun Kenne- dys eru hernaðarleg sjónar- mið. Það eru nú liðin nærri fjögur ár síðan Bandaríkin framkvæmdu síðustu kjarn- orkuvopnatilraunir sínar í loftinu. Þeir óttast að Rúss- ar kunni að hafa gert þýð- ingarmiklar uppgötvanir á sviði kjarnorkuvígbúnaðar í tilraununum í haust, sem geti haft úrslitaáhrif ef til styrjaldar kæmi. Framþró- unin í þessum ægilegu vopn- um er helzt talin sú, að Rússar kynnu að hafa fundið aðferðir til að minnka fyrir- ferð vetnissprengja, svo að þeir geti skotið þeim með til- tölulega litlum eldflaugum. Hafi þeim tekizt það má vera að þeir nái slíku forskoti, að þeir nái yfirhöndinni í styrj- öld. Ennfremur leikur sterkur grunur á, að Rússar hafi ver- ið að prófa loftvarnaflug- skeyti búið atómsprengikúl- um, sem eru til þess ætluð, að granda óvinaflugskevtum. Það er skoðun hernaðar- sérfræðinga, að lítilsháttar framþróun og fullkomnun kjarnorkuvopna hjá öðrum aðilja geti haft úrslitaáhrif. J^ítum t. d. á þátt loftvarnar- flugskeyta. Það myndi skapa vestrænum þjóðum geigvænlega hættu, ef Rúss- um einum tækist að búa til fullkomin loftvarnaflug- skeyti, sem gætu grandað öllum flugskeytum, sem kæmu inn fyrir landamæri Rússlands. Slíkt myndi þýða beinlínis, að Rússar gætu hafið kjarnorkustríð að ó- vörum, lagt vestrænu ríkin í rústir, og þyrftu ekki að ótt- ast gagnárás, því að þeir gætu þá grandað skjótlega þeim eldflaugum sem Vest- urveldin ætluðu að nota í gagnárásinni. Ef þetta ástand skapaðist jafnaðist það á við það, að Rússum væri afhent heimsvfirráð. Þeir gætu hót- að öðrum ríkjum og beitt þau valdi, en setið sjálfir í sinni öruggu borg. Aftur yrði hernaðarað- staðan allt önnur, ef Vestur- veldin eignuðust sjálf svo fullkomin loftvarnatæki, að þau gætu grandað eldflaug- um Rússa í lofti. Vesturveld- in eiga slíkar loftvarnareld- flaugar ekki í dag, en munu ætla að framkvæma þýðing- armiklar tilraunir með þau í vor. Er þetta ein af sterk- ustu röksemdum fyrir því, að Kennedy hafi verið nauð- ugur einn kostur að taka þessa ákvörðun. Að vísu er það svo, að þessi hernaðarsjónarmið rökstyðja jafnt tilraunir Bandaríkjamanna og Rússa. Þeir síðarnefndu hefði einn- ig getað bent á aðkallandi nauðsyn að styrkja land- varnir sínar. Þó vita allir að viðhorfin þar eystra eru önnur en með vestrænum þjóðum. Rússar þurfa ekki að óttast hernaðarárás úr vestri, heldur eru það þeir sjálfir sem sitja á svikráð- um og sækjast stöðugt eftir heimsyfirráðum. jþar fyrir utan er vert að benda á, hve ólíkum að- ferðum Rússar og Banda- ríkjamenn beita ijú er þeir hefja báðir kjarnorkuvopna- tilraunir. Rússar höfðu um langt skeið haldið uppi sterkum pólitískum áróðri um að kjarnorkuvopnatilraunir væru glæpsamlegur verknað- ur. Samt skirrðust þeir ekki við að rjúfa það ,,vopnahlé“ eða stöðvun á sprengingum, sem staðið hafði í tvö ár. Þeir hófu sprengingar sínar meðan ráðstefna um bann við tilraunum stóð yfir og gáfu engar skýringar á fram- ferði sínu. Það er ennfrem- ur ljóst, að meðan fulltrúar stórveldanna höfðu setið á löngum fundum og verið að ræða um samkomuiag, höfðu Rússar verið svo mánuðum skipti að undirbúa spreng- ingar sínar á laun. Sterkar likur benda til þess, að Rússar hafi sprengt miklu fleiri og öflugri spreng ingar en þeim var nauðsyn- legt til að framkvæma rann- sóknir. Risasprengjurnar eru t. d. taldar hafa verið ónauðsynlegar. Enda blönd- uðu Rússar sífeldum hótun- um sáman við sprengingarn- ar. Krúsév og hershöfðingj- ar hans notuðu tækifærið til að ógna smáríkjum og til- kynna þeim að þeir gætu gereytt heilum þjóðum. Enga áherzlu virtust Rússar leggja á það að draga úr geislavirkum áhrifum frá sprengingunum. Þeir virt- ust þvert á móti vilja hafa þau sem mest til að auka á ógn og skelfingu í heimin- um. gandaríkjamenn fara nú allt öðruvísi að, enda verður stjórn þeirra að taka tillit til almenningsálitsins, sem Krúsév virðist ekkert skipta j sér af. Fyrst gefa þeir langan frest meðan þeir eru að und- irbúa tilraunirnar og kanna vandlega herfræðilega þýð- ingu hinna rússnesku til- rauna. Og Kennedy forseti tekur það skýrt fram í ræðu sinni, að allt verði gert sem mögu- legt er til að draga úr geisl- unaráhrifunum. Hann segir t. d. að tilraunirnar verði gerðar á suðurhelmingi jarð- ar, þar sem geislavirknin í loftinu er miklu minni en á norðurhveli eftir hinar rúss- nesku sprengingar. Þá er yfirlýsing gefin um það, að engin risasprengja verði sprengd. Og nákvæm- lega verður fylgzt með geislunarmagni, og skýrslur gefnar um það. Kennedy tilkynnti enn- fremur að sprengingarnar yrðu eins fáar og mögulegt væri, miklu færri en spreng- ingar Rússa sl. haust og geislavirkt úrfall verður að- eins brot af því sem kom frá sprengingum Rússa. Jjað er vissulega mjög mið- ur farið, að Bandaríkja- stjórn skuli taka þá ákvörð- un að feta í fóspor Rússa og framkvæma kjarnorkuvopna- Framhaio a nls 10 Kennedy flytur ræðu sína.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.