Vísir - 27.03.1962, Blaðsíða 6

6
V’SIR
Þriðjudagur 27. marz 1962.
Christopher Isherwood
og nýjasta bókin hans
CHRISTOPHER Isherwood
hefur sent frá sér beztu bók
sína i mörg ár. Hann nefnir
hana „Down there on a vis-
it“. Hún er rituð, eins og all-
ar bækur Isherwoods, að
nokkru leyti í formi sjálfs-
ævisögu og sögumaður er
eins og áður hjá rithöfund-
inum brúða búktalara að
nafni „Christopher Isher-
wood“.
Enda þótt bókin beri hvorki
höfuðeinkenni skáldsögu eða
sjálfsævisögu er hún engu að
slður eftirtektarverð sjálfslýs-
ing. En 1 henni er of lítið af
skáldskap til að sagan geti
kallast skáldsaga og fátt um
fína drætti sannleikans til að
bókin geti talizt sjálfsævisaga.
\ sinn fimlega hátt blöndnum
töluverðri kímni lýsir höf-
undut fjórum táknrænum ævin-
týrum. Þau sýna „Isherwood"
eftir því sem árin liða, og hvern
ig hann varpar hverju gervinu
eftir annað eins og hann væri
að skipta um föt. Tuttugu og
þriggja ára er söguhetjan sund-
urgerðarlegur, ungur rithöfund
ur. Honum er boðið að heim
sækja „frænda" sinn Lancaster
að nafni, sem er forstjóri skipa-
félags i Hamborg. Hinn ungi
maðui á hræðilegar stundir
Fimm árum seinna uppiifir
hann annað ævintýri sitt á
griskri eyju kynvillinga, í
'""j';,!, , ,
Isherwood.
gervi fallins engils. En hann
finnur sig ekki f verunni og flýr
til London, en finnst hann ekki
eiga heima þar heldur. Öðrum
fjmm árum síðar er söguhetjan
og rithöfundurinn kominn frá
Kína til London eftir prýðilega
frammistöðu sem stríðsfréttarit
ari og rithöfundur „hæfilega
mikið í tízku.“ Loks er hann í
Hollywood, ritar kvikmynda-
handrit og stundar yoga undir
handleiðslu gamalklóks manns.
Með sögunni leiðir höfundur
lesandann um Víti nútimans. En
hann skortir ástríðu pílagrfms-
ins og lotmngu ferðamannsins,
en þegar hann er beztur er
hann skemmtilegur leiðsögu-
maður.
^hristopher Isherwood var tal
inn með efnilegustu rithöf-
unaum heimsins á þriðja tug
þessarar aldar. Bókin sem lof-
aði mestu um Isherwood „Good
bye to Berlfn“ kom út árið 1939
Sex árum síðar ritaði Isher-
wood „Prater Violet“, Éók sém
beðið var með mikilli eftirvænt
mgu en gerði hvorki að minnka
eða auka á orðstír rithöfund-
arins. Árið 1954 kom svo út
bókin „The world in the even-
ing“, en hún þótti misheppnuð
og var illa tekið. Eftir það
stundaði Isherwood kennslu og
skrifaði kvikmyndahandrit, sem
aldrei voru íotuð. En nú er bók
in „Down there on a visit“ kom
in út, og virðist ætla að endur-
reisa álit og frægð rithöfund-
arins
Undur í Þj óðleikhúsinu
ÞEGAR útlendingur fer hér í leik-
hús (gera verður auðvitað ráð fyr-
ir, að hann skilji íslenzku), er hann
í hvert skipti farinn að undrast,
áður en varir, það sem hann sér
og heyrir. Hvers vegna? Vegna
þess að hann fer ósjálfrátt að
bera saman við — skulum við
segja — hinn stóra heim sinn og
kemst þá að þeirri ánægjulegu nið-
urstöðu, að þetta eða hitt mundi
ekki vera hægt að gera betur frá
listrænu sjónarmiði í Róm, París
eða Miinchen. Ef um gæðamun er
að ræða, er hann venjulega fólg-
inn f uppsetningu og leikstjórn.
Aftur og aftur verður að telja leik-
kraftana, sem fram koma hverju
sinni, frábæra.
Fyrir mörgum árum heyrði ég
Zö.-u Leander syngja f Berlín ljóð-
ið „Icli weiss es wird einmal ein
Wundet gescheh’n" (Ég veit að ein
hvetju sinni mun undrið gerast). i
Fyrir nokkrum kvöldum gerðist
undur i Þjóðleikhúsinu hérna.
Vikum saman hafði gengið hér
í Reykjavík, auk innflúensunnar,
eins konar My-Fair-Lady-faraldur. I
Hiti ettirvæntingarinnar hafði náð
hámarki Margir börðust við efa-
semdir sínar f þessum My-Fair-
Lady-faraldri og spurðu sjálfan sig
áhyggjufullir: Hefur þessi Lady;
nokkrs rödd? Kann hún að syngja,
dansa og leika? Hvernig hlýtur
bað að vera og hver getur útkom- j
an orðið, þegar óreynd flugfreyja
rennir sér niður úr bláloftunum
og lendir á hörðum og hættulegum
eiksviðsfjölunum 1 þvl skyni að
leysa af hendi svo vandasamt hlut-
verk?
Hvernig fer um mállýzkuna? Is-
'enzkan hefur þó vfst ekki neina
mállýzku? (Egill Bjarnason hefur
leyst þetta vandamál snilldarlega!)
Við þennan faraldur bættist svo
nokkur kvíði fyrir því, að til
hneykslis kynni að koma. Margir
minntust þess, að fyrir skörnmu
hafðt þaulvön leikkona f Kaup-
mannahöfn hlotið taugaáfall undan
þunga þessa heimsfræga hlutverks
og leikstjórn hins satanskt kröfu-
harða Larsens, svo að önnur leik-
kona varð að taka við af henni.
Ótal sinnum var ég sjálfur spurð
ur um það, hvað ég héldi um horf-
urnar á þvf, hvort þessi íslenzka
My-Fair-Lady-sýning mundi heppn
ast eða misheppnast. Ef ég á að
vera „fair“ gagnvart þessari Lady,
j verð ég að játa, að einnig í
hugarfylgsnum mínum leyndist
margvislegur kvíði hennar vegna.
Það er alkunna: þegar fólk er
tekið svona utan af götunni, eins
og sagt er, til að leysa af hendi
þvílíka eldraun, skiptir oft f tvö
horn urr, árangurinn, hann getur
orð;ð með ágætum, en einnig mjög
slæmur. Slfkum óvaningum má
líkja við unga veðhlaupahesta, sem
þá fyrst sýna, hvað f þeim býr,
þegar þeim er hleypt í lokasprett-
inum á þéttskipuðum skeiðvelli f
hópi hinna fráustu gæðinga f
keppninni um stóru verðlaunin.
Ef þeir eru af góðu kyni, sigra
þeir venjulega, af því að þeir eiga
af að caka óskertum orkuforða
æskunnar Ég svaraði þvl oftast
öllum spurningum: „Ég veit, að
einhverju sinm mun undrið ger-
ast“
Þegar Vala Kristjánsson birt-
ist á Ascot-skeiðvellinum fyrsta
kvöldið, hafði hún þegar unnið
sigur. Ung eins og hún er, lagleg,
greind og róleg eins og sá, sem
í sakleysi sínu og grandaleysi kann
ekki að hræðast, (aðeins fullveðja
leikarar og gamalreyndir vita, hvað
raunverulegur sviðskjálfti er!),
hafði hún strax frá fyrsta leikatriði
sannfært hina undrandi áhorfend-
ur og unnið samúð þeirra. Röddin?
Lítil, en hreim Leikurinn? Eðlileg-
ur og frjálslegur, svo að þaulvan-
ur leikari hefði ekki getað gert
betur. (Ég bið þá ágætu, þaulvönu
leikara að reiðast mér ekki fyrir
þennan dóm minn, heldur minn-
ast þess af starfsbróðurlegu veg-
lyndi, að við höfum öll einu sinni
verið byrjendur).
Þegar áhorfendurnir klöppuðu í
takt eftir að hafa skemmt sér kon-
unglega, varð mér litið upp til for-
j setastúkunnar. Hinn virðulegi
■ herra forseti klappaði líka og
! reyndar í takt eins og aðrir. Lík-
lega ósjálfrátt? Þeim mun betra....
Þetta kvöld endaði með almenn-
um bravó-hrópum hinna glæstu og
j vandlátu frurnsýningaigesta, sem
oft eru kenndir við tómlæti og
snobbisma. Það færði glæsilegan
sigur (Þau sjö ár, sem ég hef
dvalið hér á íslandi, hef ég aðeins
einu sinni áður orðið vottur að slík
um fagnaðarlátum. Það var við
konsertflutning i Austurbæjarbíói
á ópetunni Carmen.)
Mér varð oftsinnis hugsað til
mannsins, sem sat á fremsta bekk
fyrir miðju. Leikstjóranef hans
hafði að þessu sinni sagt rétt til,
og vel það. Og því ber honum hjart
anlegt bravó, bravissimó, því að
þá vær* illa komið, ef ékki gerðust
j öðru hvoru undur....j.
V. M. Demetz
í efri deild voru sex mál á
dagskrá, þar af fimm stjórnar-
frumvörp. Fjögur þeirra voru
til fyrstu umræðu í deildinni
og gerði sinn ráðherrann grein
fyrir hverju. Ingólfur Jónsson
landbúnaðarráðherra fylgdi úr
hlaði frumv. um innflutning bú-
fjár. Bjarni Benediktsson iðnað-
armálaráðherra gerði grein fyr-
ir frumv. um hlutafjáraukningu
hjá Iðnaðarbankanum. Gyifi Þ.
Gtslason menntamálaráðherra
talaði um Handritastofnun ís-
lands og Emil Jónsson félags-
málaráðherra um greiðslur til
lækna Alfreð Gíslason tók einn
ig til máls. Fimmta stjórnar-
frumvarpið, sem er um verka-
mannabústaði var til 2. umræðu
Þar töluðu Kjartan J. Jóhanns-
son, Alfreð Gíslason og Eggert
G. Þorsteinsson. Sjötta málið,
vegagerð á Vestfjörðum og
Austurlandi var tekið út af dag
skrá í fundarlok.
Arðbærari rækt
í sambandi við frumvarpið
um innflutning búfjár snerti
landbúnaðarráðherra á við-
kvæmu máli, sem er innflutn-
ingur holdanauta. Hefur lengi
verið deilt um það hvort leyfa
ætti innflutning þeirra og rækt
á íslandi. Andstæðingar þess
óttast einkum gin- og klaufa-
veiki eða aðra sjúkdóma, en
fylgismenn málsins telja þá
hættu úr sögunni ef gerðar eru
sérstakai ráðstafanir og benda
deila. — Jóhann Hafstein gerði
menn benda einnig á hve rækt
holdanauta sé arðbær atvinnu-
grein.
Landbúnaðarráðhcrra sagði
að í tilraunum þeim, sem gerð-
ai hefðu verið hérlendis með
rækt holdanauta hefði kom-
ið í Ijós að hafa mætti um 1200
krónum meira fyrir kjöt af
holdanauti, þótt ekki væri það
hreicræktað, heldar en íslenzku
sem væri mun kjötminna. Sagði
ráðh. að innflutningur á sæði
til holdanautaræktar væri fyrir-
hugaður 'og gert ráð fyrir að
koma upp stofni af Galloway-
kyni. Komið verður upp full-
kominni sóttvarnarstöð. Samt
er talin lítii hætta á eða engin
á þvi að sjúkdómar berist í
sæðinu. Sóttvarnarstöðin verð-
ur á Bessastöðum og fellur ann-
ar búrekstur þar niður.
Aukning hlutafjár
Síðasti hluthafafundur Iðnað-
arbanka tslands fór fram á það
við ríkisstjórnina að hún beitti
sér fyrir lögum, sem heimila
aukningu á hlutafé bankans.
Kvað Bjarni Benediktsson ríkis-
stjórnina hafa talið mikilsvert
fyrir bankann að orðið yrði við
þessari beiðni og væri frumv.
flutt með það i huga. Mættu
allir verða sammála um að auka
veg bankans og styðja frumv.
Hann kvað ríkisstjórnina telja
nauðsynlegt að hún tæki þátt í
hlutafjáraukningunni til að
tryggja ríkinu þau tvö af fimm
stjórnarsætum, sem það hefur
haft í bankanum.
Tryggir beim
efnaminsstu aðstoð
Nokkrar umræður urðu um
breytingartillögur stjórnarand-
stæðinga við frumv. um verka-
mannabústaði. Frumvarpið er
flutt í |)ví skyni að tryggja bet-
ur en áðui að fylgt sé því
inarkmiði, sem upphaflega var
sett með Iögunum um verka-
mannabústaði. Þau hafa ekki
verið ncma að nokkru leyti £
framkvæmd og vill núverandi
ríkisstjórn fyrir sitt leyti reyna
að bæta þar úr. Er t.d. lögð auk
in áherzla á það markmið lag-
anna að aðstoð til verkamanna
vegna íbúðarkaupa komi þeim
Iaunalægstu og mest þurfandi
fyrst og fremst til góða. Alfreð
Gíslason læknir ræddi breyting
artillögur sem hann flytur en
Kjartan J. Jóhannsson og Egg-
ert G. Þorsteinsson gerðu ýms-
ar athugasemdir við ræðu hans
og tillögur.
Ráðstöfun
gengishagnaðar
Frumvarpið um ráðstafanir
vegna ákvörðunar um nýtt
gengi voru til 2. umræðu í neðri
delid. Jóhann Hafstein gerði
gerði grein fyrir áliti meiri-
hluta fjárhagsnefndar deildar-
innar. Meirihlutinn flutti nokkr-
ar breytingartillögur við frumv.
að beiðni ríkisstjómarinnar.
Eru þær um ráðstöfun gengis-
hagnaðarins. T. d. er breyttl.
að 13 millj. króna af gengis-
hagnaðarreikningi skuli notaðar
til að greiða vátryggingarið-
gjöld fiskiskipa fyrir árið 1960,
en þessa upphæð vantar á til
að fé útflutningssjóðs hrökkvi
til. Þá er gert ráð fyrir að
62% útflutningsgjaldsins renni
til vátryggingar fiskiskipa fyr-
ir árin 1962 og 1963. Sagði
ræðumaðUr í þessu sambandi
að iðgjcld af þessum trygging-
um hafi verið hærri hér á landi
en . nágrannalöndum okkar, og
stundum allt að 200% hærri.
Auk Jóhanns Hafstein töl-
uðu við þessa umræðu Skúli
Guðmundsson, Björn Pálsson
og Gísli Guðmundsson.
Kvöldfundur
/
Kl. 20.30 var aftur boðað til
fundar og stóð hann fram til
kl. 2 eftir miðnætti. Voru
greidd atkvæði um nokkur mál,
þai á meðal um ráðstafanirnar,
en ekki tókst að afgreiða málið
til e.d. Á kvöldfundinum tókst
að afgreiða fmmvarpið um
Seðiabankann eða gengisskrán-
ingarvaldið til efri deildar. Ey-
steinn Jónsson, Skúli Guð-
mundsson, Daníel Ágústínus-
;on, Þórarinn Þórarinsson og
Gunnar Jóhannsson töluðu um
Seðlabankann.