Vísir - 24.07.1962, Blaðsíða 10

Þriðjudagur 24. júli 1962.
70 ___________________________
— Veiðilíf
Framh. af ois 4
ir eru veiddir. Haustselirnir ern
geymdir í heilu líki með innyfl-
um og öllu saman og eru látnir
úldna og morkna. Þá þykja beii
hnossgæti hið mesta eru þá
borðaðir upp til agna með inn-
yflunum og öðru tilheyrandi.
Svipuðu máli gegnir þegar
eskimóarnir veiða hákarl, sem
Kemur ósjaldan fyrir. Þeir
þræsa hann, nota sennilega við
það áþekka aðferð og við Islend
ingar og éta hann kæstan. Líkr
er til í dæminu að þeir sjóða
hann nýjan og eta þannig, Ann-
ars er hákarlinn að mestu not-
aður sem hundafóður.
Fiskur er nokkuð veiddur i
Angmaksalikfirðinum og eink-
um er það fisktegund ein, eins
konar dvergurriði eða murta
sem veður í torfum inn Angs-
makalikfjörðinn og hvergi þekk
ist f jafn ríkum mæli sem þar.
Af honum dregur fjörðuri'.in
líka nafn. Þessum fiski er ausið
upp með háfum, að því búnu
breiddur út á klappir og holt og
þurrkaður, síðan bundinn i
knippi og geymdur til vetrar-
ins. Það er líka matur.
Þótt fornar sagnir íslenzkar
hermi um mikla fuglamergð við
Krosseyjar er sú ekki raunin á
í dag. Þar er fátt um fugl og
sfzt til nytja. Stundum eru þó
skotnar rjúpur til matar.
Loks eru það bjarndýraveið-
ar, sem eitthvað eru stundaðar,
en þó ekki í eins ríkum mæli
og ætla mætti eftir lýsingu 1-
vars Bárðarsonar. Þó getur ver-
ið að þar hafi verið meira af
bjarndýrum heldur en nú. Þess
er þó skemmst að minnast frá
síðastliðnum vetri þegar ein
fjölskyldan á Krosseyju fó'r að
kvöldi til í skemmtigöngu út í
ísinn og mætti þá hungruðuni
og grimmum hvítabirni. Munaði
þá minnstu að hlutverkaskipti
yrði um veiðina, þannig að pað
yrði bjarndýrið sem veiddi
mannfólkið en ekki öfugt.
Bjarndýrakjöt er eftirsóttasta
fæða f augum hvers eskimóa,
hið mesta hnossgæti sem kemur
inn fyrir hans varir og loks eru
feldirnir eftirsótt verzlunarvara
og fæst góður skildingur fyrir.
Sá sem fyrstur kemur auga á
bjarndýr fær eignarréttinn á þv/
samkvæmt gömlum grænlenzk-
um venjum, enda þótt hann
vinni það ekki. Sá sem fyrstur
verður til að særa það hlýtur
læri þess að launum en bana-
maðurinn fær hausinn og fram
rif.
Við bjarnadýraveiði svo sem
við aðra veiði þeirra Græn-
lendinga eru hundamir mikils-
verð hjálpardýr. Grænlenzki
hundurinn er í eðli sínu grirmn-
ur og blóðþyrstur þó þess gæt'
ekki fyrr en hann er soltinn
orðinn. Þá mega jafnvel tnenn
gæta sín fyrir honum. En það
er einmitt svoleiðis dýr sem sr
heppilegt til bjarndýraveiði.
Þegar skyttan er í veiðiferð úti
á ísnum i sleða sínum með 7-3
hundum fyrir og verður hvíta
- ChurchilS...
Framh. af 6. sfðu.
stóÖ Hugh Gaitskell foringi
Verkamannaflokksins upp og
lýsti yfir ánægju og stolti þing-
manna yfir því að þessi gamla
hetja æeti nú enn einu sinni
meðal þeirra.
Á eftir fylgdi stutt þögn. Þá
reis hinn aldni maður erfiðiega
úr sæti sínu. Aftur kvað við
lófatak. Loks bærði Churchill
varimar og sagði með sinn láeu
drafandi röddu: „Ég þakka ykk
ur öllum hjartanlega."
Þetta voru sennilega siðustu
orð hans í þinginu, en á gólf’
VÍSIR
• •
bjarnar var er ]jað segin regla
að sleppa Iausum einum eða
fleiri hundum, þeim sem grimm
astir eru. Þeir láta heldur eklö
á sér standa að þefa uppi bjarr.
dýrssporin og síðan elta það
unz þeir ná því; Þá ráðast þe'-
að því með gelti og gauragangi
og reyna að glefsa í það ef þeir
sjá sér færi. Þótt björninn takí
í fyrstu á rás og reyni að flýja
Iyktar leiknum jafnan með því
að hann snýst til varnar og
reynir að ráðast gegn hundun-
um. Til þess var leikurinn líka
geröur.
Um leið og hundarnir, sem
draga sleðann heyra geltið og
ýlfrið í hundunum sem eltu
björninn uppi ærast þeir og
hlaupa allt hvað af tekur í átt-
ina til dýrsins. Sleðinn brunar
með fleygihraða yfir ísbreið-
una og skyttan verður að hafa
sig alla við til að stjórna sleð-
anum og gæta þess að hann
velti ekki. Þegar hún er komin
nógu nálægt og í skotfœri eru
örlög bjarnarins ráðin og leikur
inn unninn. Stundum ber það
við að bjarndýr nær með
hrammi slnum til hunds og ým-
ist drepur eða særir. Takist að
græða hund sem bjarndýr nefur
sært, er enginn hundur betri né
grimmari til bjarndýraveiða á
eftir. Aftur á móti ef skyttan
lemur hund sinn meðan á bjarn
dýrsveiði stendur er þýðingar
laust að npta þann hund til
slíkra veiða framar. Hann dreg
ur sig aðeins í hlé og hrærir
ekki á sér.
Hver veiðimaður í þorpinu á
að minnsta kosti 7-8 hunda og
jafnvel fleiri. Sumir ganga laus
ir, þeir sem meinlausastir eru,
en flestir eru þó festir við langa
hlekkjakeðju, sem komið 'er fyr-
ir utan við kofan. Nokkurt bif
er á milli hundanna svo þeir
nái ekki hver til annars. Áðui
en þessar hlekkjakeðjur komu
til sögunnar voru hundaorustur
vandamál í hverju þorpi. Hund
arnir eru nokkuð stórir og burft
arfrekir á fóður. Talið er að -
venjulegum veiðimannaþorpum
á Austur Grænlandi séu yfir
leitt fleiri hundar heldur en fóhc
Ekki taldi ég hundana á Kross-
eyjarþorpi, en margir voru þeir
Þeir lágu víðast hlekkjaðir fyr
ir framan kofana, böðuðu sig í
sólskininu og bærðu lítið á sér.
En þetta er líka þeirra sumar-
frí. Þeir hafa ekkert annað að
gera en liggja í leti og sleikja
sólskin. — þ.e.a.s. þegar sói-
skin er. En strax og hausta
tekur og ísinn á firðinum er
heldur orðinn er þeim beitt fyr
ir sleðann, skyttan leggur út á
ísinn í leit að forða fyrir vetur-
inn. Ekki má duga ráðalaus né
leggjast i aðgerðarleysi þegor
einhverar bjargar er að vænfa.
Komið getur það fyrir að skytt
an er of bráðlát og hcettir sér
út á veikan ís. Þá fer illa. Þó
fer ver í augum skyttunnar ef
hún kemur veiðilaus heim úr
ferð. Það er smán sem ekki er
unnt að bera. En þannig er líf
þessara frumstæðu íbúa á Kross
eyju eða Gunnbjarnarskeri
hinu forna, ekkert annað en
happdrætti og barátta upp á líf
og dauða.
— Gróður á..
Framb. af bls. 9.
vinna aðrir við áburðardreifingu
á vegum Sandgræðslunnar og
; Fóður og fræ, svo vinna nokkr-
ir á verkstrðinu við steypu
ræsaröra og smíði stokktrjáa
fyrir útveginn. Þá hafa vist-
mennirnir málað allar bygging-
' ar hér.
— Mæta þeir til vinnu?
— Hér eru allir fullvinnandi
menn. Það er stefnt að þvf, að
gera Akurhól að fullkomnum
vinnustað með fullkomnar vinnu
vélar og verkfæri, og hér sé
heppileg framleiðsla.
— Hvernig gengur að byggja
upp manninn í einstaklingnum?
— Að sjálfsögðu gengur það
misja^fnlega. Hér eru menn með
alls konar tilhneigingar — auk
drykkjuskapar — haldnir stel-
sýki, kynvillu, hefndarástríðu,
andlega og líkamlega bæklaðir,
en eina vonin er ástundun lík-
amlegrar vinnu með heilbrigð
sjónarmið í huga.
6
JJALDIÐ var upp á loft og
gengið inn í setustofuna. Á
hægri hönd þegar inn var kom-
ið er píanó, það átti Ingi T.
Lárusson tónskáld. Samdi hann
flest Iög sín við þetta hljóðfæri,
lögin, sem smugu inn í sál þjóð-
arinnar. „Nú andar suðrið“ og
„Blessuð sértu sumarsól“. Þetta
fjöregg sitt hafði tónskáldið gef
ið Jónasi Guðmundssyni, þeim
Imannúðar og þjóðfræga vit-
manni og hann sfðan gefið Akur
hóli, líklega til að minna vist-
menn á það, sem mönnum er
heilagt.
Tveir voru að spila bob, bíó-
stjóri heimilisins, stallbróðir
hans og herbergisfélagi. Sex
sátu við pókerborðið, sem er
orðið máð af notkun og komin
í það svört krossmynduð slitrák.
Svarti krossinn á borðinu var
— i- rinr ..................
eins og tákn áhættunnar. Póker,
þetta svartagaldurs spil, var
næstum búið að éta borðið í
sundur. Einn við borðið reykir
pípu vafna plasteinangrun, sýn
ist fimmtugur að aldri, járn-
smíðameistaralegur og hörkuleg
ur. Tveir sitja í sófanum, ann-
ar þeirra með liprar hendur,
grípandi og leitandi, hann lít-
ur sjaldan upp. Við annan borðs
endann er þeldökkur maður,
sæfaralegur, með brett upp að
olnboga, tattóveraður á báðum
framhandleggjum með hvorki
meira né minna en 4 berar
konur, að auki sverð, ríting,
ankeri og dreka og áletrunina
„I love you“, og að auki er einn
bosmamill kvenmaður, án úni-
forms og undir myndina letrað
Elsa China.
Þegar verið er að stokka, seg-
ir sá silfurgrái: „Póker er göfugt
spil“.
— Spilið þið opinn eða lok-
aðan?
— Lokaðan.
— Surtur, hvað segir þú?
— Pass, segir sá tattóeraði.
— Jói, — nei, pass, nei, nei. .
— Mikið logandi svartasta
helvfti ég hendi ásnum, segir
jói.
— Nú segjum við to kroner,
Jói, segir sá tattóeraði.
— Helvfti var það lítið..
— Ætlar ekki blaðamaðurinn
að spila með? segir hreinlætis-
vörður. * f >.
— Nei, ég verð að eiga fyrir
benzfni suður.
— Þú veizt, að þú sezt ekki
hér niður með minna en að tapa
hundrað.
— Ég er búinn að þéna fyrir
bokku, segir rauðhærður mag-
ur maður og hlær.
1
TTTAN úr einu herberginu á
^ göngunum berst söngur
Maria Callas. Maður kvaddi
Monte Carlo, gekk á hljóðið og
barði að dyrum. búandi herberg
isins bauð að hlusta. Hann á
hljómplötusafn fyrir fimmtíu
þúsund krónur. Þarna undu
þeir sér löngum hann og Einar
.sálugi Hjaltested, söngvari sem
sagði „ef einhver dettur upp
fyrir tjaldið á Meteropolitan,
þá verður jarðarförin löng“.
Sjálfur var Einar alltaf að halda
jarðarför yfir eigin snilligáfu:
Þetta glæsimenni, sem vann
hug og hjarta allra, sem hon-
um kynntust og endaði sfna
daga þarna á staðnum í fyrra
eftir langa Maraþonhólmgöngu
við Bakkus.
— Ég sakna Einars, sagði á-
búandi herbergisins, — það er
eitthvað tómt hér, síðan hann
fór Þú hefðir átt að sjá hann,
þegar hann sat við píanóið hans
Inga Lár og spilaði á það og
söng, eða þegar hann hlustaði
á plötu, sem ég ætla að spila
fyrir þig á eftir, þá kynntist
maður honum.
Og hann spilaði lagið...
V
Tíminn var undarlega fljótur
að líða. Það var farið að
skyggja og tími til kominn að
fara heim til Reykjavíkur.
— Þú drekkur kaffi, áður en
þú ferð og talar við Jón Vigfús-
son.
— Hann lætur mig fá benzín,
er það ekki?
Við mættum Jóni á leið nið-
ur. Hann virðist orðvar Sunn-
lendingur og vildi ekki láta
hafa mikið eftir sér, en sagði
„ég tel, að vinnan sé númer
eitt. Það þýðir ekkert að safna
mönnum saman á einn stað, ef
þeir hafa ekkert fyrir stafni“.
— Er þetta lærdómsríkt
starf spyrjum vér Jón.
— Maður lærir alltaf eitt-
hvað nýtt á hverjum degi.
- stgr.
- Mófið...
Framh. af 7. sfðu.
með góðu móti hægt að halda
því fram að mótin séu ópólitísk
ef þau eru öll haldin austan járn
tjalds. Þess vegna hættu komm
únistar á að halda sfðasta mót
í Vfn. Austurríki er hlutlaust
land, svo að ekki var hægt að
útiloka áhrif annarra afla en
kommúnista. Olli mótið þeim
því nokkrum vonbrigðum. Samt
telja þeir það svo mikilvægt, til
að blekkja þátttakendur til að
halda að mótið sé pólitískt, að
þeir hafa aftur lagt í að halda
það í hlutlausu landi.
Því var Helsinki valin, frjáls
borg, sem er nálægt Sovétríkj-
unum og f veikri pólitískri að-
stöðu gagnvart þeim, þrátt fyr-
ir opinberan fjandskap þorra
finnskra æskulýðssamtaka.
öll blöð í Finnlandi, nema
kommúnistablaðið Kansan Uuti-
set, hafa mótmælt því að halda
mótið f Finnlandi og telja það
mjög óheppilegt vegna hlutleys
is Iandsins.
Þarna er því um að ræða
mjög svipaðar aðstæður og í
Vín 1 báðum tilfellum hafa
Sovétríkin, sem raunverulega
skipuleggja mótin, gengið á
móti almenningsálitinu í land-
inu. Það eina sem þau hefur
skipt máli er að leyna sem bezt
hinum raunverulega tilgangi
mótsins. Á báðum þessum stöð-
um hafa þeir getað þröngvað
þeim, óvelkomnum, inn á hlut-
lausar þjóðir, með pólitískri
pressu.
Margt sýnir að hér er um að
ræða áróðursmót. Til dæmis er
sendinefnd Sovétríkjanna 700
manns, sem er hlutfallslega
miklu meira, en nokkurrar ann-
arrar þjóðar. Þessir menn eru
valdir af kommúnistaflokknum
og hafa forystuhlutverk í
flestu þvf sem gerist á mótinu.
Einn fulltrúa, á mótinu í Vín,
sem ekki er kommúnisti, segir:
„Ég held að Sovétríkin hafi
fasta menn, sem eru ferðamenn
og námsmenn að atvinnu. Mað-
ur s^r hér ekkert annað en
sömu andlitin, sem þeir senda
á öll mót og þing“. Þar að auki
var ekki mikið um ungt fólk í
hópi fulltrúa þeirra. Meðalald-
urinn í pólitísku fundunum var
milli 35 og 45 ára.
Sakleysislegustu hlutir eru
notaðir sem áróður. Hinir og
þes<- ne f1- Rú«slanH’ kon.
fram og vekja mikla athygli.
Oft er þess þó ekki getið að
þeir eru atvinnumenn. í fþrótt-
um keppa þátttakendur frá ýms
um löndum og notast við þá '
sem eru á mótinu. Það gera
Rússar líka, en senda oft heil
Olympíulið á mótin. Jafnvel list
sýningar eru notaðar til áróð-
urs. Til dæmis var á Berlínar-
hátiðinni veggteppi, sem nefnd-
ist „Barátta Kóreu þjóðarinnar,
gegn ofbeldi Ameríkumanna“.
Hátíð þessi hefur komið af
stað mikilli rhótmælaöldu um
allan heim. Flest æskulýðssam-
tök, sem ekki eru undir stjórn
kommúnista hafa mótmælt
henni og varað meðlimi sfna
við þátttöku. Þá hafa og ríkis-
stjórnir margra landa varað
menn við að láta ginnast. Ekki
eru mótmæli þessi aðeins á
Vesturlöndum.
Hvernig til tekst er undir
einu komið, því hvort menn láta
blekkjast af þeim hlutleysis-
hjúp, sem kommar reyna að
hylja með þessa starfsemi sína.
Þetta er ekki eina dæmið um
að þeir reyni að kasta ryki í
augu fólks. Þetta hefur oft ver-
ið gert á íslandi og ætti þvf að
vera óþarfi fyrir íslendinga að
láta blekkjast af svo gagnsærri
huli’
þess undi hann sér bezt. Þar
voru stærstu stundir lífs rans.
Samanborið við þau baráttuár
er lff hans nú rólget.
Grætur fögrum tórum.
Hann dvelst ýmist í litlu húsi •
sem hann á við Hyde Park •'
London eða á sveitasetri í Kent.
Hann hefur orðið ríkur maður
á sagnfræðibókum sínum, er
hafa selzt mjög vel. Auk bess
hefur hanr um 250 þúsund kr
eftirlaun ð ári, sem fyrrverand’
forsætisráðherra.
Hann hefur farið á hveri
ári til að vera viðstaddur skóla-
slit í Harrow, en þar stundað'
hann nám sem unglingur o<:
var þá talinn einn heimskasti
og lélegasti nemandinn. Mú
grætur hann fögrum tárum, þeg
ar skólasöngurinn hljómar um
salinn.
Þá fór hann oft á ári til Miðj-
arðarhafsins og Karabiska hafs-
ins og tók á móti þjóðhöfðingj-
um á snekkju vinar síns Onass-
is.
Hann naut þess að dveljast
i hæfilega miklum lúxus •
Monte Carlo og Nissa Hann sat
oft svo klukkutfmum skipti '
sólinni úti á svölunum Hann
hafði unnið verk sitt og lífsstarf,
Loksins gal hann látið fara ''el
um sig.
I
i i f!
i
:,ii