Vísir - 30.11.1962, Qupperneq 4

4 V í SIR . Föstudagur 30. nóvember 1962.
WWKMWWaSISWMMIIII—|| W|) ...... III ^ll■lll^^—■!———II——I
Dómprófasturinn í Reykja-
vík, sr. Jón Auðuns, var
meðal minnihlutans á
kirkjuþingi, er rætt var
um afnám prestskosn-
inga. Dómprófasturinn
kom á þingið væddur ein-
róma samþykkt héraðs-
fundar í hans eigin pró-
fastsdæmi, en varð að
lúta í lægra haldi fyrir
biskupi og fylgismönnum
hans, er þeir fluttu tillögu
um nýja skipan þessara
mála. Enda þótt nú sé lít-
ið eitt umliðið síðan
kirkjuþing var háð, samt
ekki nema fáeinar vikur,
gekk fréttamaður á fund
dómprófastsins og ræddi
við hann um prestskosn-
ingar, sem margir telja
núorðið blett á kirkjulíf-
inu.
— Persónulega sé ég ekkert
ógnþrungið við það að fólk kjósi,
almenningur gangi að kjörborði
til að láta uppi Vilja sinn. Prestar
starfinu? Prestar eru undir smá-
sjá. Ef um stendur styr, mega
þeir búast við ýmsu frá andstæð-
ingum sínum. Það er ekki gott
fyrir prest að fá aðeins iof í eyra.
— Það er sagt að fjöldi manna
og kvenna, sem annars tekur eng-
an þátt í kirkjustarfinu, skipti sér
ósjaldan mikið af prestskosning-
um. Veikir það ekki prestinn, ef
hann er kjörinn á slíkum atkvæð-
um?
—- Það get ég ekki séð.
— En er þetta ekki óeðlilegt?
— Það er engin leið að segja,
hvenær það fólk tek’ur sinnaskipt-
um og snýr að störfum fyrir kirkj
una.
— Eruð þér kannske ákveðnari
fylgismaður prestskosninga en
aðrir?
— Það get ég ekkert sagt um.
En ég hef stundum látið þau orð
falla, að þessi afstaða mín ætti
rætur sínar í því að ég er alinn
upp á heimili, sem alltaf var einn
af brennipunktunum í kosningum.
-—- Þá eitthvað vanari kosninga-
maður?
— Ef til vill ekki eins við-
kvæmur fyrir kosningabaráttu og
sumir aðrir.
— En vikjum þá að hinni meg-
inástæðunni?
— Um hana gegnir öðru máli.
Ég skil prestana vel, sem í erfið
um og afskekktum prestaköllum
sitja og hafa litla von um betra
embætti, vegna þess að oftar
munu ungir prestar og kandidat-
‘ar vinna í almennum kosningum.
Sr. Jón Auðuns hjá bókasafni sínu,
/
lcomið fram i blöðum — að ef þrír
fjórðu hlutar sóknarnefnda og
safnaðarfulltrúa prestakalla ósk-
uðu að hafa ekki almenna kosn-
ingu, þegar prestakallið losnar,
fengju þeir heimild til að „kalla
prest“, og samþykki þrír fjórðu
allra þeirra, sem atkvæðisrétt
eiga að kalla tiltekinn prest til
embættisins þá skal hann teljast
réttkjörinn. -Fáist ekki slík sam-
staða skal auglýsa embættM, og
fer þá fram almenn kosning sam-
kvæmt núgildandi lögum. Hér er
óneitanlega farin hin raunhæfa
millileið. Kosningarétturinn er
ekki tekinn af söfnuðunum, en
hins vegar opinn möguleiki til að
komast hjá almennri kosningu, ef
eindreginn vilji trúnaðarmanna
safnaðanna er fyrir hendi.
Með þessu myndi einnig nokk-
uð þoka í þá átt að tíðari yrði
tilfærsla presta milli prestakalla,
og einnig stigið spor í þá áttina
að koma til móts við óskir þeirra
f þessu efni.
Frumvarp það frá biskupi og
kirkjuráði, sem siðasta kirkjuþing
samþykkti, raunar með breyting-
um, sem miða að því að auka
vald fulltrúa safnaðanna, en
minnka þau áhrif biskups, sem
ráðgjörð voru, er ekki millileið,
að mínum dómi. Þar er hinn al-
menni kosningaréttur tekinn af
söfnuðunum, en kjörmönnum ætl
að að velja prestinn eða „kalla
prest". En kjörmenn eru sóknar-
nefndarmenn og einn safnaðarfull
trúi hverrar sóknar. Nú eru safn-
aðarnefndir til annarra starfa
kosnar og kjörnar af mjög fá-
mennum safnaðarfundi. Þetta
gæti verið réttmætt, ef um leið
R^æru sett lög um það að þessir
Itjörmenn yrðu að hafa á bak við
sig ákveðinn hluta safnaðarfólks,
t. d. yrðu að vera kosnir af meiri-
hluta safnaðarmanna. í Reykjavík
er algengt að safnaðamefndir séu
kosnar af 30 mönnum, sem fund
sækja af sex þúsundum atkvæðis-
bærra safnaðarmanna. Það er fjaf
stæða að fela mönnum, sem 30
menn hafa kosið, umboð sex þús-
und manna til að kjósa söfnuðin-
um prest. Ég sé ekki hvemig Al-
þingi er ætlandi að taka á sig
kosningarnar?
hér í prófastsdæminu eru komnir
að þjónustu sinni að ósk mikils
hluta fólksins í söfnuðunum. Ég
fæ ekki séð að sú skipan sé frá-
leit. Sjálfur hef ég gengið í gegn-
um prestskosningar og þykist
hafa komið sami maður úr þeim
kasningum — og óskemmdur,
sagði dómprófasturinnþegarhann
ræddi aðra af tveim meginástæð-
um þeirra, sem vilja afnema
prestskosningarnar. En þessi á-
stæða er sú, að þeir telja áróð-
urinn samfara prestskosningun-
um óheppilegan og óhæfan.
— Eru prestar ekki illa búnir
undir harða kosningabaráttu, þar
sem allt er talið fram, sem finna
má þeim til álitshnekkis? í
— Er það ekki alveg eins 1
Rætt v/ð
dómprófast-
inn i
Reykjavík, sr.
Jón Auðuns
Með breyttu fyrirkomulagi vona
þeir að tilfærslur verði þeim auð-
veldari. Samt kemur í ljós við
yfirlit, að fjöldinn af starfandi
prestum landsins hefur starfað f
fleiri en einu prestakalli.
— Hvað um önnur rök gegn af-
námi prestskosninga?
— Ég er einnig andvígur breyt-
ingum af því ég tel þær ekki
tímabærar. Fyrir dyrum stendur
bylting f prestakallaskipun
landsins, m. a. vegna yfirvofandi
prestafæðar.
— Er lfklegt að prestskosning-
ar verði afnumdar?
— Það er ekki hægt að segja
um það á þessu stigi málsins. Það
eru mjög skiptar skoðanir um
það, hvort afnema skuli prests-
kosningar. Vafalaust er að mikill
hluti safnaðarfólksins vill ekki
missa þann íhlutunarrétt, sem al-
mennur kosningaréttur veitir þvi.
Enda hefur Alþingi ekki viljað
ljá máls á því fram að þessu.
Meðal presta er ekki einhugur f
málinu. Kirkjuþing 1960 vísaði
máiinu til umsagna héraðsfunda
þar sem eiga sæti, undir forsæti
prófasts, allir prestar í prófasts-
dæminu, og einn safnaðarfulltrúi
fyrir hverja sókn. Svör bárust sfð
asta kirkjuþingi frá flestum fund-
anna, en þau voru mjög á víð og
dreif, og ekki einhugur um
nokkra ákveðna skipun þessara
mála. Þó vilja flestir breytingar
frá þeirri skipan, sem nú er. I
Reykjavfkur- og Kjalarnespró-
fastsdæmum, þar sem meira en
helmingur þjóðarinnar býr, var á
héraðsfundum samþykkt að
breyta ekki gildandi lögum, fella
ekki prestskosningar niður.
— Svo komu fram tillögur á
kirkjuþinginu?
— Já, það kom fram tillaga frá
biskupi og kirkjuráði, sem var
samþykkt, og tillaga frá meiri-
Vestmannaeyingar hafa alla tíð
búið við þá sérstöðu að þar/ er
skortur á neyzluvatni og vérða
menn þar yfirleitt enn í dag að not-
ast við rigningarvatn, sem safnað
er af húsþökum. En nú hefir bæjar-
sljórnin ákveðið að ráðast í að
koma upp vatnsveitu til frambúð-
ar fyrir bæjarfélagið, bæði vegna
þess að atvinnulífið og almenn
þörf bæjarbúa kallar á að hafizt
verði handa, og loks þykir örugg-
ara, vegna geislahættu af völdum
hluta 1 öggjafarnefndar kirkju-
þings, Hákoni Guðmundssyni,
hæstaréttarritara, sr. Þorsteini
Gíslasyni próf. í Steinnesi, Jóni
Jónssyni bónda, Hofi í Skagafirði,
Steingrfmi Benediktssyni frá Vest
mannaeyjum og mér. Löggjafar-
nefndin reyndi að miðla málum.
Hún Iagði til — og ég veit ekki
til að það hafi nokkurs staðar
kjarnorkusprenginga í heiminum,
að hætta neyzlu tírykkkjarvatns
eins fljótt og frekast er unnt. —
Neyzluvatn úr Eyjum er reglulega
sent til athugunar hjá Eðlisfræði-
stofnun háskólans og hefir ekkert
verið talið athugavert við það enn-
þá. En eigi geislun í andrúmsloft-
inu eftir að aukast kemur það að
sjálfsögðu fram í rigningarvatn-
inu.
Guðlaugur Gíslason alþingismað-
ur og bæjarstjóri f Vestmannaeyj-
slíka ábyrgð.
Nei, þetta er ekki miðlunarleið.
Ég tel söfnuðina eiga að ráða
mestu um kjör prestanna, en ef
þeim er alvara meði að vilja ekki
almenna kosningu, er þeim köll-
unarleiðin opin, sagði dómpró-
fasturinn að lokum, og það var
þetta, sem meirihluti löggjafar-
nefndar kirkjuþingsins lagði til.
um ræddi þetta mál í þinginu í
gær í sambandi við ríkisábyrgð,
sem farið er fram á Vestmanna-
eyjum til handa vegna fyrirhug-
aðra vatnsveituframkvæmda. Þrjár
leiðir koma til greina til vatnsöfl-
unar í framtfðinni: í fyrsta lagi
djúpboranir f undirstöðubergi Eyj-
anna, þar eð gengið hefir verið
úr skugga um að nægilegt grunn-
vatn er þar ekki fyrir hendi. I
öðru lagi vinnsla vatns úr sjó með
Frh. á bls. 13
NÝ VA TNSVEITA ÍEYJUM
■ : r v > ' '
M M I
r > > y
í í l .
I ; V \ J
/■ / y v
v