Vísir - 10.12.1962, Síða 14

30
V í S IR . Mánudagur 10. desember 1962.
ERU
jyjargar konur halda því ákveðið
A fram, að karlmannlegir menn
séu mjög sjaldgæfir. Það er líka
oft talað um það, að kynin séu
farin að líkjast hvort öðru æ
meira í lifsviðhorfum og lifnað-
arháttum, sérstaklega á síðustu
áratugum.
Menn segja að konurnar verði
stöðugt karlmannlegri og karl-
mennirnir ... ja, kannski ekki
kvenlegri -— en ókarlmannlegri.
Konurnar halda þvi fram að
karlmaðurinn hafi á þessum síð-
ustu umrótatímum styrjalda og
efnahagslegra og tæknilegra bylt
inga tapað miklu af sjálfsvirðingu
sinni og karlmannlegu sjálfs-
trausti. Sannleikurinn er sá, að
á þessum umbrotatímum hafa
karlmennirnir verið íhaldssamari
en konurnar, verið seinni til og
átt erfiðara með að breyta við-
horfum sínum og lífsvenjum en
konumar.
Cpurningin er þá einfaldlega
^ þessi: — Era yfir höfuð enn-
þá til karlmannlegir karlmenn?
Kannski eru konurnar ósanngjarn
ar þegar þær era að leita að
í ímynd konunnar verður hinn
karlmannlegi maður að hafa til
að ,bera fyrst og fremst mikla
samkvæmishæfileika, hann þarf
að vera stór, sver og kraftalegur,
baráttudjarfur og hetjulegur eins
og Gunnar á Hlíðarenda, sem
barðist einn gegn þrjátíu. En slik-
ar hetjur eru auðvitað ekki til nú
á dögum.
Jjó eru auðvitað til hetjur í nú-
tímalífinu. íþróttamenn sem
setja met og sigra andstæðinga
sína og út um allan heim kappar
eins og hnefaleikamenn og öku-
gikkir. Þeir virðast allir uppfylla
það skilyrði að vera sterkir og
djarfir. En ef maður kynnist þess
um köppum, sem skara svo fram
úr, kemur aftur í Ijós, að þeir
eru taugaveiklaðir og fullir af
komplexum, sem gera þá ekki
sérlega karlmannlega.
Samt er auðvitað til mesti
fjöldi karlmannlegra manna, en
það er erfitt að finna þá og til
þess verður að beita öðrum mæli
kvarða en glansmynd kvikmynd
arinnar, og þeir geta verið ólíkir,
sinn með hvorum hætti.
sannfært þá um jafnvel ótrúleg-
ustu hluti.
/■"kg það er hægt að treysta
^ þeim í starfi. Hafi þeir tekið
eitthvað verkefni að sér þá fram
kvæma þeir það vandvirknislega.
Þeir standa öruggir með eigin-
konum sínum og börnum, ef þau
hafa hegðað sér í samræmi við
vilja hans, mannsins. En geri
börnin það lýstur upp hinu
gamla fjölskyldubáli. Þeir styðja
fjölskyldur sínar, en eru henni
þó ekki alltaf trúir. Þar sem þeir
brynverja venjulega hjarta sitt
getur stundum litið ,svo út sem
brynjan bresti utan af því, ef þeir
lenda í verulegri geðshræringu,
einkum í sambúð sinni við konur
en venjulega þekkir hinn karl-
mannlegi maður skyldur sínar og
vfkur ekki undan þeim þó hann
verði að ganga í gegnum æsing
og harmleik. Það er hetja í hon-
um.
J£ona sem vill umgangast karl-
mannlegan mann verður fyrst
og fremst að gæta sfn á einu.
Hann kærir sig ekkert um ein-
lægni eða trúnað. Hann gerir
konuna ekki að trúnaðarmanni
sínum. Hann vili vera sjálfur á-
fram terra incognita, óþekkt
land. Og leynimakk hans er oft
hlægilegt. Hann vill eiga sitt
læsta skrifborð og hann vill geta
farið út af heimilinu kvöld og
kvöld án þess að konan þurfi að
vita hvert ferðinni er heitið. —
Kannski er þetta aðeins svolítill
varnargarður í heimi þar sem eig
inmenn eiga lítið friðland eftir.
Umgengni við karlmannlega
menn er því oft erfið og það eru
varla nema kvenlegustu konum
sem tekst að sigra þá og halda
þeim hamingjusömum allt lífið.
þeim og þykjast hvergi finna þá.
Þær virðast þá hafa einhverja
framstæða og barnalega ímyndun
um það, hvemig karlmenn eigi
að vera, ímynd sem þær hafa
skapað sér eftir auglýsingum og
kvikmyndum. Þær sjá fyrir sér
hina sólbrúnu kvikmyndastjörnu,
íþróttamannlegan vöxt, glæsileika
í framgöngu, pípu í munnvikinu,
sterklegar hendur á stýri lúxus-
bíla.
'T'ökum til dæmis einn sem er
A viðkvæmur. Hann er útvarps-
virki, iðinn starfsmaður og hefur
tilhneigingar uppgötvunarmanns-
ins. Hann er kyrrlátur og hlédræg
ur maður, sem nýtur álits. Að
líkindum vantar hann tíma til að
geta átt marga vini. Hann hefur
kvænzt seint, Ijóshærðri konu,
sem virðir hann, já dýrkar hann
næstum því og hefur hann upp
til skýja. Þarfnast hinn karlmann
legi maður einhverrar sem virðir
hann og viðurkennir skilyrðis-
laust? — Já, hann þarfnast slíkr-
ar konu, hann þarfnast konu sem
er kvenleg, frúarleg, móðurleg.
Slík kona getur orðið hamingju-
söm með honum og hún verður
að kunna að skilja og meta fá-
mælsku hans.
Karlmannlegur maður er ekki
sérlega viðkvæmur fyrir gagn-
rýni. Honum er sama hvað er
talað og hann lætur sér fátt um
finnast þegar rætt er um hæfi-
íeika manna til einhvers. Það er
annað sem skiptir máli fyrir
hann, heilbrigði, rósemi, útivera.
Aðeins eitt er verulega mikilvægt
og það er vinnan.
|Tinn karlmannlegi maðurinn
-*--*■ er kennari. Hann álítur held-
ur ekki að einkamál sín skipti
neinu verulegu máli, ekki heldur
eigin gleði eða áhyggjur. Hann
elskar konu sína innilega og það
sést á augum hans í hvert skipti
sem hún kemur inn og á ósjálf-
ráðu brosi þegar hann heyrir að
hún er inni í öðru herbergi að
tala um börnin þeirra. Hann er
kennari af eldmóði. Nemendurn-
ir eru stundum hræddir við það
hvað hann er skarpur og kald-
hæðinn. Það er erfitt að finna
hjartahlýju hjá honum í starf-
inu. Þess vegna eignast hann
‘ fremur aðdáendur en vini.
Gerir karlmennskan menn ein-
mana? Já líklega. Karlmannlegir
menn eiga svo erfitt með að
stofna til kynna. Þeir eru sein-
teknir, krítiskir, og jafnvel áhuga
Iausir. Það er erfitt að sannfæra
þá, það er að segja, ef þeir hafa
ekki fest tryggð við einhvern.
En ef þeir bera traust til ein-
hvers þá getur sá auðveldlega
Silenskor
Ifésmæður
Séro Sveinn Víkingur
bjó til prentunar.
Úr formálsorðum: Orðið
„ljósmóðir“ er eitt af allra
fegurstu heitum á íslenzkri
tungu. Ekki er vitað um ald-
ur þess né höfund. En svo
hafa sagt mér fróðir menn,
að það muni koma fyrst fyrir
á prenti í Guðbrandsbiblíu.
Ekki greina heldur fornar ís-
íenzkar heimildir margt um
nöfn eða störf ljósmæðranna
á fslandi, og munu þó konur
hafa veitt aðstoð og hjálp við
fæðingar hér, allt frá land-
námsöld og til þess einkum
valizt þær konur, er öðrum
voru fremri, að handlagni,
nærgætni og fórnarlund.
Saga flestra þessara kvenna
er nú löngu gleymd og verð-
ur því aldrei skráð. En um
nafnlausa minningu þeirra
leikur fögur birta, ekki síður
en um heitið, sem þeim var
valið — ljósmóðir.
■k
En til þess að gefa nokkra
hugmynd um starf þessarar
stéttar og starfsskilyrði á
síðastliðnum hundrað árum,
er þessi bók gefin út. Hún
á að bregða upp sönnum
myndum af starfi erfiðleikum
og fórnfýsi Ijósmæðranna á
þessu tímabili, jafnframt þvi,
sem hún leyfir lesendum að
skyggnast ofurlítið inn á
sveitaheimilin, eins og þau
voru, og sjá ögn af þeirri
erfiðu lífsbaráttu, sem þar
var háð.
★
í bókinni ÍSLENZKAR
LJÓSMÆÐUR eru 26 frá-
’söguþættir, hvaðanæfa að af
landinu, sem segja hver sína
margbreytilegu sögu, ritaðar
af ýmsum aðilum og nokkrar ;
af ljósmæðrunum sjálfum.
Þetta er jólabók
konunnar í ár.
★
Kvöldvökiiútgáfan